Boekhandel goed
overeind gebleven''
Richard Benjamin:
Errol Flynn spelen met
een kartonnen zwaard"
„Nederlands-Vlaamse cultuur
moet gezamenlijk uitdragen"
Voorzitter
uitgevers-
bond:
DENTOFIX
en zeker
voor elk
kunstgebi
ALGEMEEN NEDERLANDS VERBOND:
Stichting wil schrijvers
uit wereld bundelen
KUNST
CeidóG Somant
DINSDAG 1 MAART 1983 PAGIN
AMSTERDAM De vijf
tiger jaren lijken een
nieuwe inspiratiebron
voor de film. Binnenkort
krijgen we „Diner" te
zien, over een groep jon
gens op weg naar volwas
senheid in de tijd dat de
kuiven nog geplakt waren
en het potje brillantine op
elke toilettafel stond. Ne
derland doet via „De
zwarte ruiter" ook mee
aan de algemene terug
blik, maar de leukste con
frontatie met „toen" gaat
komen van Richard Ben
jamin. Hij regisseerde „My
favorite year", en dat fa
voriete jaar was 1954,
tijdsbepaling voor een ko
medie over een jonge
tekstschrijver bij een tv-
show waar een filmster
met in alcohol getaande
„My favorite
year": komedie
over film
en tv in
,50er jaren
op komst
glorie te gast is, die hij
van de drank mag afhou
den.
Richard Benjamin, 44 jaar oud.
Niet alleen zijn naam klinkt
jeugdig, hij ziet er zelf ook al
vele films lang jongensachtig
uit. Getrouwd met actrice
Paula Prentiss met wie hij be
gin '70er jaren de tv-serie „Hij
en Zij" speelde. Zelf forensend
tussen toneel en film, en wat
dat laatste betreft bekend van
„Goodbye Columbus", „Catch
22", „Portnoy's complaint" en
„Love at first bite". Hij is pre
cies zes uur lang in Amster-
Hoeveel kost een buskaartje?
Hoeveel is een dollar waard?"
Robin Hood
„Tegenover die Alan Swann
staat die jonge tekstschrijver
Benjy Stone, die hem van de
drank mag afhouden. Die vol
op geloofd dat Swann privé
dezelfde held is als in zijn
films. Niemand kan dat zó
goed spelen, denkt hij. En het
verhaal van mijn film is dat
die drankzuchtige acteur ten
slotte ook de held wórdt die
die jongen in hem ziet. Ik her
ken mezelf een beetje in allet-
wee die karakters. Ik was dat
jongetje Benjy Stone die naar
die films ging kijken. En als je
uit zo'n Errol Flynn-film
kwam, had je een kartonnen
zwaard bij je. Dan speelde je
de held in Central Park. En
dan redde je Koningin Isabella
van de Franse vloot of een an
dere dwarsstraat. Die combi
natie trok me zo aan in „My
favorite year". Ik heb bewust
geprobeerd mijn film te laten
lijken op de komedies van de
vijftiger jaren. Met „fades" en
„wipe-outs" tussen de scènes.
En met van die pastelkleuren
die toen in waren. Veel rose.
De zogenaamde „oude film
scènes" die we van Alan
Swann laten zien, hebben we
met Peter O'Toole opnieuw
gemaakt. In de stijl van die
„mantel en zwaard-drama's"
van toen. Ik ben er een heel
stel van die films opnieuw
voor gaan zien. Met Errol
Flynn, met Stewart Granger,
prachtige schermscènes. Een
van die scènes is helemaal de
laatste scène uit „Robin Hood".
En het zwaardgevecht op de
trappen erin lijkt als twee
druppels water op dat van Er
rol Flynn en Basil Rathbone.
De jurk van het meisje is een
exacte kopie van de jurk die
Richard Benjamin als ac
teur in de film „Last of
Sheila" van regisseur Her-
bert Ross.
Olivia de Havilland in die film
droeg".
Nostalgie
Er zit behalve een verademen
de humor een verhuld stuk
nostalgie in Richard Benja
mins eersteling. De acteur/re
gisseur, serieus, maar met een
opvallend Amerikaans lijzig
stemgeluid dat klinkt of het
allemaal niet echt is wat hij
zegt: „Die films waren heer
lijk, maar je kan ze niet meer
zo maken. Dat we ze mooi vin
den, dat we films over die vijf
tiger jaren maken, heeft met
onze jeugd te maken. Met die
verdwenen onschuld. En mis
schien ook met het feit dat al
les toen zo probleemloos hel
der en duidelijk voor je was.
Dat is het nu niet meer. Niet
voor mij tenminste. Iemand
heeft eens over film gezegd:
Film moet zijn wat het leven
niet is. Dat vind ik niet eens zo
slecht. De werkelijkheid heb
ben we elke avond op het
nieuws. Geweld en verschrik
king. Je krijgt een man te zien
die net een afschuwelijke tra
gedie heeft ondergaan, en er
wordt een microfoon onder z'n
neus geduwd. Een soort hor
ror-film voor een publiek dat
persoonlijk toch zelden met
zoiets geconfronteerd zal wor
den en alleen maar blij mag
denken: Wat een geluk dat mij
dat niet is overkomen. De
mensen worden er door afge
stompt. Kijk maar naar de
film: We hebben al hoofden
zien ontploffen, wat hebben
jullie nog meer te bieden? Ik
begrijp niet dat iemand dat
nog wil zien".
BERT JANSMA
Richard Benjamin: „Nostalgie naar de onschuld van toen".
dam, met zijn zoontje Ross (8),
overgeheveld van Londen
waar zijn film in première
gaat. In Nederland moeten we
even wachten tot in maart.
Benjamin over zijn 1954: „Ik
was net op de High School.
Een heerlijk jaar. En een vre
dig jaar voor de Verenigde
Staten. De oorlog in Korea
was net voorbij en president
Eisenhower speelde golf. Dat
was zo'n beetje het grootste
probleem dat je kon bedenken.
„My favorite year" begint dan
ook met die beelden van Ei
senhower".
Mel Brooks
„My favorite year" werd mede
geproduceerd door komiek
Mel Brooks, een man die niet
alleen weet wat krankzinnig
gekke films maken is, maar
ook achter de schermen in
ventief en gedurfd bezig is. Hij
produceerde o.a. „The Ele
phant Man" en de komende
film „Frances". De vijftiger ja
ren waren ook zijn begintijd.
Richard Benjamin: „1954 was
het hoogtepunt van wat we de
Gouden Eeuw van de Televi
sie noemen. „Life"-tekvisie
dan wel te verstaan. Er ont
stonden anderssoortige kome
dies, gebaseerd op sketches. De
„Show of Shows" was er een
van, en daarop is onze film ge
baseerd. Een stel ongeloofijke
talenten schreef er teksten
voor: Mel Brooks, Neil Simon,
Woody Allen, Larry Gelbart
en zij zouden ook de Ameri
kaanse film sterk gaan beïn
vloeden. Tegelijkertijd was het
het eind van een bepaald soort
films. En van een bepaald
soort acteurs. Peter O'Toole
speelt zo'n romantisch acteur
in mijn film, Alan Swann. Een
man die het verschil niet meer
weet tussen film en werkelijk
heid. Maar dat kon ook niet
anders. Want de studio's deden
alles voor hun sterren in die
tijd. Hun kleren werden voor
ze gekozen, met wie ze uitgin
gen, alles werd voor ze be
taald. Ze hoefden geen cent bij
zich te hebben. Ze zagen al
leen de mooie kant van de
dingen. En toen dat allemaal
over was, was het alsof ze uit
een gevangenis kwamen. Ze
hadden geen idee van prijzen.
AMSTERDAM In 1982
zijn evenveel, misschien
zelfs meer boeken ver
kocht dan in het jaar
daarvoor en de totale om
zet bij de boekhandel
steeg met ongeveer 14
miljoen naar 653 miljoen
gulden. „Maar deze meer-
omzet was natuurlijk on
voldoende om de kosten
stijgingen in de uitgeverij
op te vangen". Aldus mr.
G.J. van Roozendaal,
voorzitter van de Konink
lijke Nederlandse Uitge
vers Bond (KNUB) aan de
vooravond van de 48ste
boekenweek, die wordt
gehouden van 24 maart
tot en met 2 april. Mr.
Van Roozendaal over deze
cijfers: „Hiermee wordt
bevestigd wat we allen
reeds wisten: de vette ja
ren zijn voorbij. De consu
ment heeft minder te be
steden, kleinere oplagen
hebben hogere prijzen tot
gevolg, dat betekent een
nog zwaardere aanslag op
de dalende consumenten
guldens, enzovoort. Kort
om, de vicieuze cirkel".
Toch was mr. Van Roozendaal
optimistisch over de toekomst
en wilde hij niet van slechte
jaren weten, „want die zijn he
lemaal niet zo slecht als som
mige profeten ons willen doen
geloven".
In zijn rol als profeet gaf deze
KNUB-voorzitter het voor
beeld van Engeland, waarin
steeds meer bedrijven in de
rode cijfers komen, maar waar
het uitgeverij en boekhandel
gelukt is goed overeind te blij
ven. „Zoals ook hier", aldus
mr. Van Roozendaal, die ook
een aantal redenen kon opnoe
men voor een positief stand
punt. Het aantal titels vermin
derde met 4 procent - minder
versnippering - er wordt meer
gelezen ondanks een stijgend
tv-aanbod en het aantal ver
kooppunten is verrassend
groot gebleven. „BoeKen zul- rubrieken Nederlandse en ver-
len altijd blijven. Ook in 1983", taalde literatuur, poësie-filoso-
aldus mr. Van Roozendaalr fie, kunst- en maatschappijwe
tenschappen.
Feest jr
Tijdens de Boekenweek - beter
Tiendaagse - zal het in vrijwel Tijdens de Boekentiendaagse
alle steden met bibliotheek kriJgJ iedere klan* blj aanschaf
feest zijn. Groot evenement zal Xan f ^4,50 aan boeken een ca-
t zijn.
opnieuw worden de zesde boe
kenmarkt in de hal van het
Centraal Station in Den Haag,
op 25, 26 en 27 maart. Dit eve
nement, onder het kopje
„Eindstation Boekenmarkt",
trekt gemiddeld 70.000 bezoe
kers en kan als een van de
meest succesvolle boeken
markten in ons land worden
aangemerkt. De organisatie is
in handen van BZZTOH. En
zo heeft elke stad wel iets.
Dit jaar geeft de CPNB (Col
lectieve Propaganda van het
Nederlandse Boek) voor het
eerst in samenwerking met
Vrij Nederland een literaire
boekengids uit, met artikelen
over literaire café's, schrijvers
van fan-clubs, leeskringen en
andere onderwerpen. Boven
dien zullen er 360 titels in
voorkomen van boeken uit de
deau aangeboden: een mooi
rood uitgevoerd boekje met
honderd gedachten van Wim
Kan, dat voor de liefhebbers
die prijs wel waard zal zijn,
onder de titel: „Soms denk ik
wel eens bij mezelf....".
Het opmerkelijke van dit
boekwerkje, dat overigens iets
meer bevat dan honderd ge
dachten, ligt in het feit dat er
verscheidene bij zijn in een
tekst, die alleen door Wim
Kan uitgesproken zouden
kunnen zijn.
Zoals: „Opinie-onderzoek:
mensen naar hun mening vra
gen, die ze niet hebben". Of:
„Nog even, en de meest pro
gressieve pedagoog is de man
die zegt dat we de jeugd weer
moeten opvoeden zoals ze dat
vroeger deden". Men hoort het
Kan zeggen, aarzelend, en
toch heel sterk bewust.
Er zijn doordenkertjes bij en
grapjes die onmiddellijk aan
spreken, en gedachten die
Wim Kan als terloops op het
toneel uitspreekt; in dit boekje
ontbreekt uiteraard de con
text, maar wie er zich Kan bij
voor de geest haalt, hoort ook
zijn stem en kan zich er de mi
miek van deze cabaretier bij
voorstellen.
Typerend voor Kan is dat hij
even voorbij het begin van dit
boekje al meldt: „Wat je ook
zegt, er is altijd wel iemand
gekwetst. Zelfs al zou je een
uur lang niets anders roepen
dan: Woef, woef - krijg je nog
brieven van mensen die schrij
ven: waarom hebt u mijn hond
belachelijk gemaakt".
Er zal altijd wel gekwetst wor
den en Wim Kan kwetst in het
boekje een groep mensen door
te stellen: „Alleen amateurs
zijn nooit bang. Beroepsarties
ten hebben altijd de zenuwen".
Men zou hierover met Wim
Kan van gedachten kunnen
wisselen, één van de hon
derd".
FRITS BROMBERG
Het boekenweekgeschenk: honderd gedachten van Wim
Kan.
Stedelijk met
„Nieuwe bouwen'
AMSTERDAM
Nieuwe Bouwen - Am
dam 1920-1960" is de
van een tentoonstelling
van 11 maart tot en n
mei in het Stedelijk
seum in Amsterdam v>
gehouden. In tien 2
toont het museum de
sterdamse Stedebouwkt
ge ontwikkeling in re
tot de internationale
ming in de architect
Tijdens de expositie w
de film „Nieuw dorp
nieuw land" (1959-60)
Louis van Gasteren
draaid.
Architectuu
prijsvraag
800 jaar
DEN BOSCH De Brabi
hoofdstad, die in 1985
800-jarig bestaan gaat vit
heeft ter gelegenheid daai
een architectuurprijsvraag
geschreven. Deze prijsvi
georganiseerd door de
ninklijke Maatschappij tot
vordering der Bouwki
Bond van Nederlandse Ai
tecten, behelst de mogelijk
een drietal open kavels ii
binnenstad van Den Bosc
te vullen.
Het gaat om het bebou
van een paar bijzonder la
kavels in het centrum
Den Bosch. De bouw mag
experiment zijn op voorv*
de dat het gebouw past b
omliggende bebouwing,
de architecten die aan de f
vraag deelnemen wordt
verwacht dat zij in staat zi
zijn leiding te geven aar
eventuele realisering van
project als hun ontwerp
kroond zou worden, terwi;
bovendien in staat moeten
tekeningen en bestek bij
plannen in te leveren.
De prijsvraag sluit eind
tember. Daarna gaat de
onder voorzitterschap va
J.E. Kruisheer, architect
uit Rotterdam, zich over d
zendingen beraden. De be
ling is dat in 1984 met de
bouwing van de verschilli
kavels wordt begonnen z
in 1985, bij het 800-jarig
staan van Den Bosch, de
den in gebruik zullen kur
worden genomen. De jur
in het bijzonder op de inte
tie nieuwe woon- en w
ruimten in het oude patr
op een verstaanbare vers
ningsvorm met eigent
middelen en de relaties
nen in het huis en in de st
lijke ruimte".
ADVERTENTIE
EXTRA FORTE
Dentofix Extra Forte is
speciaal ontwikkeld voor
mensen die elk risico van
een los zittend kunstgebit
willen vermijden. Een
betrouwbaar hechtmiddel
met extra grote kleefkracht
zonder dat het irriteert
Dentofix Regular, Forte en
Extra Forte zijn bij elke
apotheek en drogist
verkrijgbaar.
ANTWERPEN Neder
land en Vlaanderen kun
nen en moeten gezamen
lijk de Nederlands-
-Vlaamse cultuur over de
wereld uitdragen, even
tueel herkenbaar voor elk
van de landen. Wat het
particulier initiatief reeds
onderneemt, moet bij het
bepalen en de uitvoering
van het overheidsbeleid
worden betrokken. Er zal
permanent beraad nodig
zijn over de filosofie die
aan genoemd beleid ten
grondslag ligt of dient te
liggen.
Hiervan zijn in Antwerpen de
deelnemers overtuigd die zich
bogen over een gemeenschap
pelijk Nederlands-Vlaams cul
tuurbeleid, georganiseerd door
de werkgroep „de Nederlan-
wat daar ook precies onder
verstaan moet worden. Er
kend werd dat er veel en ve
lerlei aspecten aan zijn te on
derscheiden. Er was dan ook
begrip voor het feit dat „Suske
en Wiske" voor Nederlandse
lezers uit het Antwerps moet
worden vertaald.
Voor Vlaanderen geldt dat de
internationale culturele poli-
der in de wereld" van het Al
gemeen-Nederlands Verbond
(ANV). Meer dan 150 deskun
digen, politici, beleidsmakers
en andere geïnteresseerden
discussieerden over dit onder
werp. Maar ze koesteren niet
allen dezelfde standpunten. Ze
vonden elkaar wel op het be
grip cultuur in de brede zin
van het woord. Ook wenste
men gezamenlijke verant
woordelijkheid voor het onge
deelde cultuurpatrimonium,
tiek onderdeel is van de hele
buitenlandse politiek van de
Vlaamse gemeenschap. Daarbij
wordt ervan uitgegaan dat de
culturele identiteit van Vlaan
deren te veel werd overscha
duwd door het Belgische pa
troon. Bescherming wordt dan
ook internationaal gezocht
voor de eigen culturele waar
den. Anders worden die onder
de voet gelopen door landen
met een machtige culturele in
dustrie, meende commissaris-
-generaal voor internationale
culturele samenwerking van
de Vlaamse gemeenschap, me
vrouw E. Verstraeten.
Van diverse kanten werd een
pragmatische aanpak bepleit.
Er zou een gemeenschappelij
ke visie moeten worden ont
wikkeld, maar daarop hoeft
niet te worden gewacht. Wel
meende Joris Dedeurwaerder
van de Vlaamse Raad dat Ne
derland wat dit betreft een
voorsprong heeft op Vlaande
ren. Hij drong ook aan op in
ventarisatie van de gemeen
schappelijke belangen in de
overige landen.
De Nederlandse ambtenaar
voor internationale betrekkin
gen J. van Praag attendeerde
op de voorkeur die althans tot
nog toe heeft bestaan voor lan
den „waar we wat wijzer van
kunnen worden". Van Vlaam
se zijde werd dit als misbruik
betiteld. Wel moet worden na
gegaan wat in de gastlanden
opneembaar is en Nederland
en Vlaanderen zullen er ook
permanent aanwezig moeten
zijn.Het gezamenlijk optreden
in het buitenland dient vol
gens de conferentie ook gevol
gen te hebben voor de diplo
matie. Met name moet er aan
dacht aan worden besteed bij
de opleidingen van de culture
le attachés en anderen, die
culturele betrekkingen in hun
portefeuille hebben.
ROTTERDAM De Rotterdamse Kunststichting i
samen met de Gemeentebibliotheek in oktober in
Maasstad een zevendaagse manifestatie houden vc
vijftig tot honderd schrijvers uit de hele wereld. Hel
de bedoeling dat de schrijvers zich gaan bezig houd
met de grote problemen van deze tijd, zoals die ook
hun literatuur worden behandeld.
Thema s zijn onder meer: massamedia en schrijverschap, nat
nalisme door taaleenheid en conditionering van mensen dl
taalmanipulatie. Voor de inleiding van deze onderwerpen he
de organisatie de vooraanstaande schrijvers Elias Canetti, Joi
Luis Borges, Susan Sontag en Mazisi Kunene op het oog. Andi
buitenlandse schrijvers worden door Nederlandse collega's gel
zen (onder anderen Louis Ferron, Oek de Jong, Manuel Kne<
kens en Bob den Uyl). De Rotterdamse Kunststichting wil n
het initiatief inhaken op de in 1981 in Oost-Berlijn gehoud
ontmoeting „Schrijvers voor Vrede''.
