Duitse
liberalen
vechten
om te
overleven
•met op blazoen Franklin Roosevelt
Ex-bokser Harold Washington blijft
overeind in beginnende rassenstrijd
PARIJS
aS'SIJTHOFFPERS
Schrijvers roepen
op tot steun
aan de Groenen
JITENLAND
CcidócSommit
VRIJDAG 25 FEBRUARI 1983 PAGINA 13
Tang,
lus
den i
ïting
.SH1NGTON Presi-
it Franklin D. Roose
van de Verenigde
iten heeft om politieke
lenen geweigerd voor
presidentsverkiezingen
1944 een 100.000 Ja-
;e Amerikanen vrij te
:n uit interneringskam-
in Amerika, zo heeft
ren een Congrescom-
;ie in Washington ver
jaard.
een rapport van de Com-
rïpjssie voor Hervestiging en
LlCfcrnering van Burgers in
(rlogstijd, staat dat Roosevelt
I Japanse Amerikanen liet
tOK TWEEDE STAD IN VS KRIJGT ZWARTE BURGEMEESTER
ont (Van onze correspondent
Mare de Koninck)
i IICAGO Bij de 60-ja-
1 (e negerpoliticus Harold
eni ashington stromen de
nwfconieme doodsbedreigin-
n binnen, sinds hij bij
gemeenteverkiezingen
n tokn afgelopen dinsdag als
£e< Qangrijkste gegadigde
>qr het burgemeester-
S»i hap voor Chicago uit de
]is is gekomen. Ameri-
a te ra's harde misdaad- en za-
litaj mcentrum, na New
örk de grootste stad van
Pn Verenigde Staten,
Ireigt" daarmee zo
per leien extremistische
ken het blijkbaar
l®bor het eerst onder zwart
interneren niet uit militaire
noodzaak, maar vanwege de
heersende rassenvooroordelen
en hysterie. De ongeveer
100.000 Japanse Amerikanen,
van wie meer dan de helft
Amerikaans staatsburger was,
werden geïnterneerd kort na
de Japanse overval op Pearl
Harbour in december 1941.
De commissie verklaarde ook
dat de compensatie die de Ja
panse Amerikanen na de oor
log kregen, onvoldoende was.
Zij zal waarschijnlijk dit voor
jaar aanbevelingen doen voor
aanvullende compensatie.
Amerikaanse militaire leiders
bevalen de internering aan op
grond van militaire noodzaak,
maar tegen 1943 had men van
officiële zijde tegen de presi
dent gezegd dat de in Japan
geboren Amerikanen geen ri
sico voor de veiligheid vorm
den en in vrijheid gesteld
dienden te worden. Maar
Roosevelt, zich bewust van an
ti-Japanse sentimenten op de
Amerikaanse westkust, ver
traagde de vrijlating tot een
paar dagen nadat hij veilig
herkozen was voor een weer
galoze vierde ambtstermijn.
..Amerikaanse burgers en resi
derende vreemdelingen van
Japanse afkomst werd groot
onrecht aangedaan", aldus het
rapport.V o o r de tweede we
reldoorlog hadden er in Ame
rika al anti-Japanse gevoelens
geheerst bij degenen die de
economische concurrentie van
nieuwkomers vreesden. „De
etnische Japanners, klein in
aantal en zonder politieke
stem, waren een gemakkelijk
doelwit geworden van politie
ke demagogen. Deze politici
oefenden pressie uit voor het
verwijderen van de immigran
ten na Pearl Harbour, aldus de
commissie.
De internering werd uitge
voerd, aldus de commissie,
zonder oog voor de trouw aan
Amerika waarvan de Japanse
Amerikanen en vooral de
genen die in het leger dienden
in Europa blijk hadden ge
geven. Gevallen van spionage,
sabotage of vijfde-kolonne-ac-
tiviteit zijn in hun midden
nooit voorgekomen. De geïn
terneerde Japanse Amerika
nen zaten in overvolle behui
zingen, beroofd van hun wo
ningen en zaken. Op Hawaii,
waar 30 procent van de bevol
king van Japanse afstamming
was, werd maar een fractie ge
ïnterneerd omdat men er ver
standiger te werk ging.
De commissie heeft ook kri
tiek op de behandeling van
Aleoeten-Indianen, van wie
een aantal naar Alaska werd
overgebracht vanwege de Ja
panse militaire veldtocht op de
Aleoeten-eilanden, met het ex
cuus dat de Aleoeten onder be
treurenswaardige omstandig
heden werden gedwongen te
leven.
omr't dinsdaf? 'n bet inge-
ikkelde Amerikaanse kies-
ïlsel om een voorverkiezing,
aaraan alleen de kandidaten
"iin de Democratische Partij
eededen. Pas op 12 april
pmt de beslissende stembus-
ïjd tussen een Democraat,
larvan nu vaststaat dat het
[rold Washington zal zijn, en
tn Republikein.
lOrmaal gesproken kan Ha-
f i old Washington het burge-
J4 Jfesterschap niet meer verlie-
n, want Chicago is al een
alve eeuw achtereen een on-
ankelbaar Democratisch bol-
erk, waarin de Republikei-
en zelden meer dan een
wart van de stemmen verza-
- elen. Maar ditmaal hangt er
Dven de burgemeestersver-
ezing van Chicago een drei-
ing van racistische uitbarstin-
en, die blank en zwart op
Zr nee hopen zou kunnen jagen,
ideologische partijver-
ihillen uitvlakkend.
S assenvraagstuk
ijdens de strijd om de Demo-
atische kandidatuur was het
de issenvraagstuk de voorbije
J? 1 eken al een steeds grotere
'">e >1 gaan spelen. Vooral toen de
"s ttende burgemeester Jane
yrne, de eerste vrouw die
jpoit Chicago bestuurde, in
aar campagne voor herver-
iezing te maken kreeg met
_l v :n blanke Democratische me-
idinger, de jurist Richard
aley. zoon van de bekende
■n„' roegere burgemeester van de
Z4ad.
oen de zeer vooruitstrevende
£n< yrne zich een keer versprak
ken n verklaarde dat een stem op
ebs aley in feite een stem op de
mo ivarte tegenkandidaat Was-
laai ington zou zijn (omdat
°?1 blank" Chicago in twee kam
pte en ujteen zou vallen), waren
Harold Washington gaat naar het podium om zijn aanhangers te bedanken nadat be
kend is geworden dat hij de eerste kandidaat is geworden voor het burgemeesters
schap van Chicago.
ADVERTENTIE
de racistische poppen aan het
dansen.
Harold Washington, een impo
sante neger, die tegelijk vast
beradenheid en gematigdheid
uitstraalt, wist de etnische ge
voeligheden in zijn stad doel
treffend te bespelen. Hij hield
de zwarte bewoners van Chi
cago, die inmiddels 40 procent
van de totale bevolking uitma
ken, voor dat zij niet alleen
door de crisispolitiek van de
Republikeinse president Ro
nald Reagan bitter hebben
moeten lijden, maar nu ook
nog slachtoffer worden van
stemmingmakerij en vernede
ring door hun blanke Demo
cratische stadgenoten. De
werkloosheid onder de negers
van Chicago bedraagt 30 pro
cent.
Veertig dagen in cel
Washington, zoon van een po
litieman in het vroegere ne
gergetto van Chicago, en voor
zijn staat Illinois lid van het
.Nationale Huis van Afgevaar
digden, haalde voor zijn kies
campagne ondermeer weduwe
Coretta van dominee Martin
Luther King naar zijn „windy
city" in het noorden. Ook met
het feit dat hij jaren geleden
eens veertig dagen in de ge
vangenis heeft gezeten wegens
een lichte belastingontduiking
(500 dollar) heeft de burge
meesterskandidaat zijn popula
riteit proberen te verhogen.
Afgelopen Kerstmis ging hij in
„zijn" oude bajes gevangenen
opzoeken en verklaarde toen
het gevoel te hebben „weer
thuis te komen".
Tegelijk staat Harold Was
hington in de hoofdstad Was
hington DC bekend als een
hard werkend Congreslid en
loyaal Democraat, die dank zij
grote feitenkennis en cons
ciëntieus „huiswerk" in saaie
commissies heel wat wettek
sten weet te beïnvloeden. Met
die combinatie van kundig
heid en dramatische aanleg
heeft deze oud-bokser, blijkens
een analyse van de stembu
suitslag, liefst 82 procent van
alle zwarte Chicago-bewoners
achter zich gekregen, 13 pro
cent van de Spaans spreken
den en 7 procent van de blan
ken. Zijn totaal kwam daar
mee op 36 procent, drie pro
cent meer dan de 48-jarige
Jane Byrne.
De laatste, die vooral model
stond voor het feminisme,
zocht volgens haar critici
voortdurend het gevecht, „ook
als er geen tegenstander was",
en is te veel blijven zinspelen
op haar heldenrol als jonge
weduwe in het mannelijke po
litieke milieu van Chicago. Ze
verloor daardoor vooral het
vertrouwen van de zwarte
vrouwen, die pas echt weten
wat ellende is. In 40 procent
van de negergezinnen in Chi
cago is er maar één ouder (bij
na altijd de moeder).
Tik voor Mondale
Met de nederlaag van Byrne
in Chicago heeft ook Demo
cratisch presidentskandidaat
Walter Mondale, die zich ope-
nijk voor haar had ingezet,
een gevoelige tik gekregen.
Zich bewust van dreigende
rassenconflicten in de stad
(massale gevechten tussen jon
ge negers en politie in de zui
delijke stad Miami in decem
ber jongstleden hebben elders
in het land de gemoederen ook
weer verhit) heeft burgemees
terskandidaat Bernard Epton
van de Republikeinen gisteren
de zaak proberen te sussen.
„Als iemand in de komende
weken tegen mij zegt. ik stem
op jou omdat ik geen zwarte
burgemeester wil, dan zal ik
antwoorden: val dood", aldus
Epton.
Het is een antwoord dat Chica
go typeert: de reusachtige stad
van de gespierde, maar meest
al faire ontmoetingen in zaken
en politiek.
Chicago aan het Lake Michi
gan, dichtbij Canada, is zo'n
grote agglomeratie, dat er
vaak verschillende weersver
wachtingen zijn voor de ver
schillende wijken. Vooral de
uittocht van blanken naar
slaapsteden buiten de gemeen
te, heeft het percentage zwar
ten in Chicago de afgelopen ja
ren omhoog gestuwd. In de
stad hebben de grootste Ame
rikaanse voedings-, staal- en
olie-industriéën hun basis en
torent het hoogste gebouw van
Amerika (The Sears-toren) en
's lands grootste hotel (Conrad
Hilton) uit boven getto's als de
Black Belt, China Town en
Little Italy.
In de jaren tussen de wereld
oorlogen leverde het „droogge
legde" Chicago als brugge-
hoofd van dranksmokkel met
Canada beroemde misdadigers
op als Al Capone en John Dil-
linger.
In de VS hebben nu 145 ste
den, bijna allemaal in het Zui
den, een zwarte burgemeester.
De belangrijksten zijn Colman
Young van Detroit (ook in het
noorden), Tom Bradley in Los
Angeles, Andrew Young van
Atlanta en Marion Barry van
Washington DC.
ADVERTENTIE
Met uw krant naar
Een bezoek aan het prachtige vroegere paleis van Lode-
wijk XIV te Versailles onder leiding van een Nederlandse
gids is één van de aantrekkelijke programmapunten van
onze minitrip naar Parijs.
VRIJDAG 4 MAART A.S. starten we met een luxe touring
car van MAASKANT voor een 3-daagse reis naar Parijs
(vrijdagmorgen weg, zondagavond terug).
Gelogeerd wordt in Motel Relais des Chèrtreux bij Parijs.
Vrijdagavond bezoeken we de beroemde Folies Bergères
met een onvervalste Franse show. zaterdag is er gelegen
heid tot winkelen en is er 's avonds een lichtjestour door
Parijs. Zondag volgt een bezoek aan Notre Dame en Lou
vre (o.l.v. Nederlands sprekende gids) en wordt de thuis
reis aanvaard. m ooc
De prijs van deze trip isJ aaj."
op basis van tweepersoons kamer en half pension lo
gies. ontbijt eenvoudige avondmaaltijd). Toeslag 1-
persoonskamer 30.-. Reisverzekering 10.-.
Inlichtingen en boekingen: telefonisch onder no. 070-
190696 of 190698 (van maandag t/m vrijdag van 9 tot 5
uur) of persoonlijk in onze stadsvestiging Spuistraat 71.
Den Haag (op de hoek van het Spui).
Postbus 16050
2500 AA 's-Gravenhage
Tel. 070-190696-190698
(maandag t/m vrijdag tussen 9 en 5 uur)
Hans-Dietrich Genscher
(Van onze correspondent Ge
rard Kessels)
BONN De wallen on
der zijn ogen lijken met
de dag dikker te worden.
Hans-Dietrich Genscher,
nu al weer bijna negen
jaar minister van buiten
landse zaken van West-
-Duitsland, vecht voor
zijn politieke hachje. De
man, wiens naam voor
menig Duitser sinds eni
ge maanden synoniem is
geworden met verraad,
lijkt het echter te halen.
Zoals de vlag er nu bij-
hangt zullen de liberalen
de 5 procents-drempel
naar de Bondsdag op 6
maart overschrijden.
De aula van het gymnasium
in het Noordduitse Bielefeld.
Genscher op verkiezingstour
nee. De FDF-voorman wordt
voortdurend onderbroken
door een vrouw die quasi
grappige opmerkingen
maakt. „U roept maar",
kaatst Genscher terug, „wij
voeren een vrolijke verkie
zingscampagne".
Hij moet weer barsten van
het zelfvertrouwen, want als
er één partij met weinig vro
lijkheid en met lood in de
schoenen aan de verkiezings
campagne is begonnen, dan is
het wel de FDP. Nog geen
drie maanden geleden leek
de partij zo dood als een pier.
In de deelstaatverkiezingen
van Hessen en Hamburg
werd Genscher hardhandig
afgestraft door de kiezers.
Afgestraft voor zijn besluit
de liberalen terug te trekken
uit de coalitie met de SPD
van Helmut Schmidt In
Hamburg werd zelfs een his
torisch dieptepunt bereikt
van 2,6 procent.
Na een samenwerking van
dertien jaar met de SPD
wendde Genscher de steven
naar de christen-democraten
van Helmut Kohl. En dat, zo
herinnerden zich veel Duit
sers, nadat Genscher in 1980
campagne had gevoerd voor
het overeindhouden van de
coalitie van SPD en FPD en
tegen de CDU-CSU van Kohl
en Strauss.
Niet wij zijn veranderd, ver
dedigde Genscher zich, maar
de SPD. Hij verweet de soci
alisten een slecht sociaal-eco
nomisch beleid met groeien
de werkloosheid en oplopen
de staatsschuld. Minister van
economische zaken Otto Graf
Lambsdorff, een zeer mach
tig man in de FDP, was al
lang voor Genscher tot de
conclusie gekomen dat een
ommekeer noodzakelijk was.
Ravage in FDP
De overstap van Genscher-
-Lambsdorff richtte een ra
vage aan binnen de FDP.
Een groot deel van het pro
gressieve partijbestand stapte
op. Prominente partijleden
als Günter Verheugen en In-
grid MatthSus-Maier zijn nu
kandidaat bij de SPD. Maar
een klein groepje progressie
ven, onder aanvoering van
ex-minister Baum van bin
nenlandse zaken, is na veel
aarzeling toch maar lid ge
bleven.
Wat na het wegsnijden van
het links-liberale deel van de
partij resteert, is de harde
kern van middenstanders en
goedverdienende zelfstandi
gen. Lambsdorff, de grote
voorvechter van een econo
mie met zo min mogelijk
staatsinmenging, is de kam
pioen van deze rest-FDP.
Een FDP die wel eens spot
tend, aangeduid wordt als de
partij van de drie A's: artsen,
apothekers en accountants.
Na het dieptepunt van de
cember kruipt de FDP weer
langzaam uit het dal omhoog.
De sprong over "de 5 pro
cents-horde is zeer wel moge
lijk. FDP-kopstukken wrij
ven zich in het laatste en be
slissende gedeelte van deze
verkiezingsstrijd de ogen uit.
Stampvolle zalen en luide
toejuichingen bepalen het
beeld. Genscher, die een paar
maanden geleden nauwelijks
boven het „verrader' -geroep
uit kon komen, wordt geen
strobreed meer in de weg ge
legd. In de uitpuilende zalen
moeten tegenstanders met
een lantaarntje gezocht wor
den.
Terug kan niet meer
„Wij zien nu de eerste aan
zetten van economisch her
stel", zegt Genscher zelfver
zekerd in de schouwburg van
Paderborn. „De rente zakt,
de prijzen worden stabieler.
Dat is een teken dat onze
maatregelen werken. Dat
proces moeten we na 6 maart
voortzetten met de CDU-C
SU. Een overwinning van de
SPD zou alles weer terug
draaien".
Alleen met de vermindering
van de werkloosheid van 2,5
miljoen wil het nog niet zo
vlotten. Maar ook dat zal wel
lukken als de kiezers
CDU-CSU en FDP in staat
stellen hun heilzame werk af
te maken. Genscher wil
doorgaan met de CDU-CSU,
dat is duidelijk. Hij moet ook
wel. Terug naar de SPD kan
niet meer.
Het luidste applaus in Pader
born krijgt Genscher bij zijn
uitsmijter, als hij waarschuwt
voor een regering tussen de
SPD en de alternatieve Groe
nen. Bij een rood-groen ver
bond gaat Duitsland naar de
knoppen, zo voorspelt hij. De
Paderborners willen het
graag geloven. Menig Duitser
lijkt in deze laatste dagen
van de verkiezingscampagne
te beseffen dat alle hens aan
dek nodig is om de FDP te
behouden als de derde kracht
in de Duitse politiek. Een
FDP die als coalitiepartner
zowel de SPD als de CDU-C
SU kan corrigeren. Wetend
dat de partij niet de eerste
liefde van de kiezers is, werft
de FDP daarom sluw om de
tweede stem die de Duitsers
op 6 maart te vergeven heb
ben.
Hoge tempo van Gen
scher
Genscher ontwikkelt ook tij
dens de verkiezingscampagne
een ongelooflijk tempo. Me
nig ambtenaar van Buiten
landse Zaken is de laatste ja
ren afgeknapt op Genschers
overvolle agenda. De man
weigert te aanvaarden dat
een dag slechts 24 uur heeft.
Vóór Paderborn heeft hij al
gesproken in de rattenvan-
gerstad Hameien. Na Pader
born is Bielefeld aan de
beurt. Allemaal stops van een
uur. De internationale pers
volgt hijgend in het kielzog
van de FDP-voorzitter.
In het gymnasium van Biele
feld, de stad van dr. Oetker's
Pudding, is plaats voor twee
honderd man maar er zijn er
zeker vijfhonderd. De bal
kons dreigen te bezwijken.
Leraren wurmen zich ze
nuwachtig door de menigte
op zoek naar de snoodaards
die door blijven gaan met ro
ken. De internationale pers
komt niet verder dan de trap.
De plaatselijke krant mop
pert de volgende dag: „Niet
te zeggen wat er gebeurd zou
zijn als er om welke reden
dan ook paniek was uitgebro
ken. Iedere bioscoopeigenaar
of cafébaas zou een boete
hebben gekregen bij zoveel
drukte".
Genscher is niet te zien, al
leen te horen. Zijn toespraak
is vrijwel identiek aan die in
Paderborn. „Wij zijn tegen
een maatschappij met aan de
ene kant enkele grote onder
nemingen en anderzijds
machtige vakbonden. Duits
land heeft kleine en middel
grote ondernemingen nodig".
Donderend applaus. Ook te
midden van dit zeer jeugdige
publiek krijgt Genscher ruim
baan. Een tegenstander die
blijft roepen wordt door Gen
scher vakkundig ingepakt.
„Wij hebben weer initiatie
ven nodig", gaat Genscher
verder. „We zitten niet te
wachten op meer bureaucra
tie, we moeten meer creativi
teit hebben. Mensen zijn
creatief, bureaucratieën
niet".
Gevaarlijk neutralisme
Genscher sluit weer af met
de vrede en veiligheid in Eu
ropa. Hij ziet zichzelf graag
als degene die op dat terrein
voor continuïteit zorgt. De
SPD dreigt af te glijden naar
een gevaarlijk neutralisme,
waarschuwt de liberale be
windsman. Duitsland moet
vast ingebed blijven in het
bondgenootschap.
„Hier in Duitsland staan
Amerikaanse troepen,
zodat we een vrije vak
beweging kunnen heb
ben. In Polen staan Rus
sische troepen zodat daar
geen vrije vakbonden
zijn". Bij het verlaten
van het Bielefelder gym
nasium valt een grote
plaquette op. Een eerbe
toon aan de leraren en
leerlingen, die in de
twee wereldoorlogen zijn
gesneuveld. Onderaan
staat: „Duitsland moet
leven, ook al moeten we
er voor sterven".
BONN Tal van Westduitse schrijvers, weten
schapsmensen en andere bekende persoonlijkhe
den in West-Duitsland hebben in een gisteren in
Bonn bekendgemaakte verklaring opgeroepenbij
de Bondsdagverkiezingen van 6 maart op de paci
fistische milieupartij Groenen te stemmen
Tot de ondertekenaars bhorten de schijvers Heinrich BT1
en Luise Rinser, de theologen Dorothee Sólle, Helmut
Gollwitzer en de vredesijveraar Alfred Mechtesheimer. Zij
verwijten de in de Bondsdag vertegenwoordigde partijen
CDU-CSU, SPD en FDP, dat zij een politiek bedreven „die
ons heeft gevoerd naar de huidige impasse, die geken
merkt wordt door honger, massla ewerkloosheid, milieu
vervuiling en toenemend oorlogsgevaar
Bondskanselier Kohl is deze week tot de tegenaanval tegen
de Groenen overgegaan door een reeks maatregelen op mi
lieugebied te presenteren. Hij wil met name ten strijde
trekken tegen de luchtverontreiniging die zure regen ver
oorzaakt en waardoor hele bossen dreigen te worden ver
nietigd. De luchtverontreiniging wordt onder meer veroor
zaakt door de uitstoot van zwaveldioxide van met kolen
gestookte electrische centrales. Met nieuwe installaties kan
die uitstoot verminderd worden.
