Introductie Compact Disc
wordt overrompelende slag
'atiënten zoeken de nestwarmte van vroeger
Applaus voor
een fietser
ZATERDAG 19 FEBRUARI 1983
RI1ÜNDHOVEN Alle
irdelen van de Com-
:t Disc en diens afspe-
met een laserstraaltje
plaats van een naald,
ft Philips inmiddels
alle toonaarden naar
en gebracht. Nu de
oductie over veertien
te verwachten
it, zijn de verwachtin-
nog steeds hoog ge-
knnen. Interesse voor
I CD heeft bestaan van
jt moment af waarop
eerste berichten er-
r - zo'n vijf jaar gele-
- de wereld bereik-
Maar het goedkeu-
,,d gemompel van de
pngstellenden ging al-
igs over op de vraag:
laar wat is het reper-
e aan platen?" Dat re-
oire, waarvan de ver-
ip van de speler sterk
nkelijk is, is nu be-
d: als eerste aanzet
10 titels uit het ijzeren
rtoire, zowel klassiek
populair, waaraan de
tenfabrikanten zich
n buil kunnen vallen.
van Akooy namens
lygram: „De introduc-
oorraad platen waar-
Ie we twee of drie we-
dachten toe te kun-
is nu al uitverkocht.
we streven naar
ntig tot dertig nieuwe
:ls per maand erbij, zo-
wij in december van
jaar vierhonderd vijf
tot vijfhonderd titels
nen bieden. Met het
rtoire van drie ande-
aatschappijen komen
dit jaar nog op zo'n
izend titels".
k ga|
aats l kan de platenkoper over veer-
I dagen verwachten? In het
die kieké repertoire bekend werk
I. hade gróte vioolconcerten, de vijf-
lassein negende symfonie van Van
het Jthoven, het Forellenquintet van
hij Hibert. Bachs zes Brandenburgse
)80 herten. Dvoraks negende (Uit
nce fiieuwe wereld), Mozarts meest
;n eldsterde pianoconcerten no 12
Iet is 20, zijn Kleine Nachtmusik,
invahJers eerste (Titan), Vivaldi's
seizoenen. Beethovens Mond-
ereniinsonate en zijn Pathétique,
:on. |uss' Schóne blaue Donau. En
100 j het een en ander.
iet populaire genre zijn nogal
oudere digitale en analoge op-
»n die nog steeds op de elpee
lopen, op CD gezet. En aange-
met een relatief klein aantal
ite opnamen onder méér van
Straits, Status Quo, Van Mor-
Boomtown Rats, Steve Miller
Genesis, ABC. Dexys Mid-
it Runn., Roxy Music en The
De Philipstop rekende van het be
gin af op een langzame start, om
verscheidene redenen. Natuurlijk
zou de muziekliefhebber zijn goede
platenspeler niet bij het grof vuil
zetten na de introductie van de CD.
Philips ging uit van een langzame
opkomst van de CD naast de elpee. I Ier pas goed op gang zou komen, als
die na een jaar of twintig pas als er voldoende titels waren. Dat zijn
historisch zou kunnen worden be- er dit jaar duizend of meer, afhan-
schouwd. kelijk van de produktieplanning
van de platenfabrikanten.
Ook werd er rekening mee gehou- Philips, uitvinder van de Compact
den dat de verkoop van de CD-spe- Disc en mede-ontwikkelaar Sony,
hebben voor het eerste CD-jaar
hooggespannen verwachtingen bij
audiofielen en consumptie-pioniers.
Wat de overige apparatuur betreft,
versterkers, luidsprekerboxen, lig
gen de verwachtingen nog wat ho-
AANDACHT
VOORAL
OP
JEUGD
GERICHT
De heer E. van der Velden bij het beeld van de toekomst: de stereotoren met Compact Disc,
lKELBONTE FAMILIE VAN DE ZELFHULP
vastj
missi
ng e
dat
ffect
oogli ai
vanfl
taat.
en
valt
laker
et s)
P<ker;
uitgej
spele jt
opp
Hjj
pelei
een
u hij
BURG Het oogt enigs-
navrant ze onder één en
a|elfde noemer het ter
van de zelfhulp bijeen-
racht te zien staan. Kaai
en bloedkanker. Kunst-
itten en kunstmatige- li-
imsuitgangen. Niezen en
'transplantatie. Bijziend
en borstamputatie. Maar
maal maken de groepen
die op deze en nog veel
;r gebieden eikaars schou-
zoeken, deel uit van het
:elbonte gezin „Zelfhulp"
als een stelletje ongeregel-
aandeelnouders de orde
!(ien de '„B.V. Welzijn en
verboort.
kwalificaties komen van Pieter
Harberden en Robert Lafaille,
wetenschappelijk hoofdmede-
ers van de vakgroep welzijns-
logie aan de Katholieke Hoge-
te Tilburg. Zo jong is de fa-
„Zelfhulp" en zo onstuitbaar
ze, dat men bij deze instel-
1 de behoefte voelde om het ver-
nsel diepgaand te onderzoeken,
voorlopige vrucht daarvan is
verschenen: „Heb jij dat nou
een wegwijzer in zelfhulp-
en „Zelfhulp geadresseerd",
uiterst praktisch internationaal
d ssenboekje van zelfhulpgroe-
en patiëntenverenigingen,
het eerst is Nederland op dit
'e, dus onbekende terrein een
h Echtelijke plattegrond rijk.
- en ze waaraan ze begonnen?
I. nee", bekent Robert Lafaille.
hebben er echt van opgeke-
Je denkt: ik pak even dat lijn-
ast en dan komt die hele boel
n water. Het is een halve revo-
Onze toekomstvisie op de
Welzijn en Geluk" zal er on-
'P öepelijk door bepaald gaan
Maar liefst zeventig gebieden waar
de zelfhulp in praktijk wordt ge
bracht, toont de Tilburgse kaart al.
Het aantal werkzame groepen op
die verschillende terreinen echter
moet een veelvoud zijn van dat ge
tal. „Als- ik nu Vrouwen in de
Overgang neem", zegt Pieter van
Harberden, „die zijn uit het niets zo
maar naar honderd vijftig groepen
geschoten. Of de Anonieme Alco
holisten. In '75 nog geen zestig
groepen, nu al honderd dertig. De
zelfhulp maakt een stormachtige
groei door"!
Zeer gericht
Waarom? Het antwoord ligt beslo
ten in het karakter van al die groe
pen, denken Van Harberden en
Lafaille. Een miljoen Nederlanders
of hneer zeer grove schatting
zoekt in zelfhulp zijn heil. Maar ze
doen dat zeer gericht. „Je vindt bij
voorbeeld geen algemene groep
voor kankerpatiënten. Wat je
vindt, zijn groepen voor allerlei
vormen van kanker: borstkanker-
groepen, stomagroepen, groepen
mensen bij wie het strottehoofd is
weggenomen. Zo hebben wij ook
geen zelfhulpgroepen voor mensen
met een rouwproces in het alge
meen kunnen ontdekken, maar
wel groepen voor ouders van een
overleden kind, voor ouders van
zogenaamde wiegedoodkinderen,
voor mensen die rouwen om het
verlies van hun levenspartner,
voor mensen die geconfronteerd
zijn met een geval van zelfdoding".
Vanwaar een zo sterke gerichtheid
dat het bijna aan oogkleppen doet
denken? „Omdat ze anders in een
groep niet aan de bak komen",
hebben Van Harberden en Lafaille
gevonden. „Ik heb een vrouw ge
sproken die lid van een verkeerde
troep rouwenden wps geworden,
e vertelde dat ze er hard gillend
uit was weggelopen. Omdat de rest
niet op haar golflengte zat. Omdat
ze geen meegevoel kreeg voor haar
bijzondere geval. In een zelfhulp
groep moet een klimaat heersen
van: lotgenoten onder elkaar. Ze
moeten dezelfde taal spreken. Ze
moeten elkaar tot voorbeeld kun
nen nemen, zich in eikaars proble
men kunnen herkennen. Dat ge
voel van: ik ben de enige niet die
hiermee tobt. Of: je kunt er kenne
lijk toch een heel eind mee komen.
Je ziet dat duidelijk bij borstampu
tatie. Zo'n specialist kan duizend
keer zeggen: er zijn er zoveel die
ermee hebben leren leven, maar
hoe moet de patiënt zich dat voor
stellen? Het blijft te abstract. Dan
kom je in een zelfhulpgroep in con
tact met vrouwen die al veel ver
der zijn dan jij. Je ziet: zij daar
heeft al tien jaar geleden een borst
verloren en ze is er nog, gelukkig
en wel".
Waar de traditionele hulpverlening
de mensen in de kou laat staan,
scheppen zelfhulpgroepen nieuwe
verwachtingen. Ze normaliseren
het effect van een gebrek, een ver
lies, een ingreep, een ziekte. Ze la
ten zien: uw probleem is helemaal
niet zo abnormaal. „Dat geeft zeer
ingrijpende resultaten", zegt Van
Harberden. „De zelfhulpgroepen
zijn therapeutisch tot heel wat in
staat. Ik ken voorbeelden die het
bewijzen. De hoge-bloeddrukgroep
in Overvecht is er zo een. Patiën
ten die elkaar zochten omdat ze
merkten hoe hun huisarts ervan
baalde dat ze steeds op zijn stoep
stonden. Ze ontdekten dat ze hun
bloeddruk uiterst gemakkelijk zelf
konden meten. Ze ontdekten dat ze
elkaar konden stimuleren bij het
innemen van hun medicijnen en
het volgen van hun dieet. Maar
vooral gingen ze zich gezamenlijk
interesseren voor de achtergronden
van hun kwaal. Waarom dat voed
sel, die manier van leven? Zo kwa
men ze ertoe hun bestaan anders,
gezonder in te gaan richten".
Huilbui
Robert Lafaille vat samen: „Zelf
hulpgroepen bieden een produkt
aan dat op geen enkele andere wij
ze aan te bieden is. Twee vrouwen
die samen een uur lang zitten te
huilen. Je zult geen psycho-analyst
vinden die bereid is een uur naar
een huilbui te luisteren. De be
roepshulpverleners hebben de
waarde van hun produkt zwaar
overschat. Daarom hebben ze tot
diep in de jaren zeventig alles wat
er aan zelfhulp was. stelselmatig
kapot gemaakt. Onbedoeld mis
schien, maar toch. Vanuit hun ge
loof in de vooruitgang dachten ze:
hoe meer professionele hulp er
komt, des te meer problemen er
zullen worden opgelost. Maar dat
blijkt niet waar te zijn. Professione
le gezinshulp werkt niet beter dan
de burenhulp van vroeger. Het zijn
allemaal verkeerde vooronderstel
lingen geweest".
Veel zelfhulpgroepen geven dan
ook te kennen dat ze zichzelf heb
ben opgericht uit reactie tegen het
falen van de professionele zorg.
„Een minderheid beschouwt zich
dan als alternatief", zegt Van Har
berden. „Je vindt ze bij de vrou
wenbeweging. Daar hoor je: de of
ficiële hulpverlening schiet te kort,
laat verder maar zitten, wij kunnen
het beter. Maar het merendeel ziet
zichzelf liever als een aanvulling.
Men wil de professionele zorg niet
buiten de deur houden. Wel wil
men zelf proberen het gat te vullen
dat de „B.V. Welzijn en Geluk"
heeft laten vallen. De onstuimige
opmars van de zelfhulpgroepen in
heel zijn veelvormigheid groe
pen die willen vermageren, naast
groepen die prediken dat dik zijn
leuk is betekent in wezen dat de
mensen weer de nestwarmte van
vroeger zoeken, de mogelijkheid
om emoties uit te wisselen".
„Daaraan hebben de mensen be
hoefte", vult Lafaille aan. „Maar ik
vrees dat de mogelijkheden in hoge
mate zijn weggepoetst. Heel ons be
leid, heel de inrichting van onze sa
menleving is verstandelijk gewor
den. Planmatig. Ook de professio
nele hulpverlening. Meer dan veer
tig miljard gulden per jaar zal die
straks, bij een ongewijzigd beleid,
gaan kosten. Nemen de gezondheid
en het welzijn van de burgers in
evenredigheid toe? Het valt te be
twijfelen. Integendeel, we zien
nieuwe noden ontstaan. Een toena
me van de aantallen hart- en vaat
ziekten, chronische ziekten, psy
chosomatische ziekten, psychische
noodsituaties. welzijnsnood. De
verstandelijke, planmatige benade
ring van de professionele hulpver
lening werkt blijkbaar niet. Lo
gisch, want ziekte is geen verstan
delijk iets en genezing is dat ook
niet. Hoe genezen mensen? Hoe
verloopt een genezingsproces pre
cies? Hoe ga je binnen dat proces
met emoties om? Kunnen er geen
emotionele verschuivingen optre
den die een stukje genezing met
zich meebrengen? Er bestaat nau
welijks onderzoek naar".
Ivoren torens
Zelfhulpgroepen vormen een mid
del om tekorten aan emotionele
warmte en geborgenheid aan te
vullen; vandaar hun plotselinge
bloei, zo gevarieerd, zo welig, in
het klinische klimaat van de „B.V.
Welzijn en Geluk". Zelfhulpgroe
pen geven het levensgevoel gestalte
dat de mens zelf verantwoordelijk
is voor zijn lichaam en zijn bestaan.
Ze ruimen plaats in voor onderlin
ge ervaringskennis „Heb jij dat
nou ook?", inderdaad ten koste
Onverwoestbaar
Handelaren, die aanvankelijk hui
verig stonden tegenover de „onver
woestbare" CD-speler, kregen tij
dens een bijeenkomst twee jaar ge
leden tot hun opluchting te horen
dat de kwaliteit van de CD zo hoog
zou zijn, dat de koper wel voort zou
gaan met de aanschaf van overige
apparatuur.
E. van der Velden, produktmana-
ger audio van Philips. „De jeugd
van nu weet heel goed dat Philips
uitstekende strijkijzers maakt, kof
fiezetapparaten en scheerappara-
ten. Maar over de Hi-Fi hangt een
waas. Ze hebben de afdankertjes
van pa gekregen, radio's, verster
kers en draaitafels. Philips-appara-
ten die hun beste tijd achter de rug
hebben. Verwonderlijk is het dan
niet, als ze zelf geld hebben, dat ze
worden aangelokt door de gloed
nieuwe apparatuur van andere
merken, voornamelijk Japanse,
waarmee ze korter .ervaring heb
ben. Ze realiseren zich niet hoeveel
jaar dat Philips-apparaat van pa
het wèl zonder mankementen heeft
gedaan. Dat is een van de redenen
waarom we ons tot de jeugd rich
ten, in media die voor hen worden
uitgegeven en in een voor hen ver
staanbare taal".
Van der Velden: „Dat onze aanpak
doelgerichter is geworden, meer
geld wordt besteed om de jeugd te
bereiken, heeft weinig te maken
met Japans denken van onze kant.
Natuurlijk houden wij in de gaten
wat Japan doet. maar dat is weder
zijds. Op elke Firato en Funkaus-
stellung in Berlijn lopen er tal van
fotograferende Japanners rond. We
houden elkaar in het oog".
Grote aandacht
„We hebben in ons produktie-
gramma punten opgenomen waar
aan grote aandacht wordt besteed,
als nieuwe gebruiksmogelijkheden,
zichtbare en hoorbare verbeterin
gen. doelmatigheid in toepassing,
fabrikage, vernieuwingen en ver
beteringen in produktie en bedie
ning. En dat zal de jongere koper
merken, die niet langer genoegen
neemt met het oude beestje van pa.
In de loop van 1983 brengt Philips
vier verschillende CD-spelers op de
markt, die wat afmetingen en ge
zicht betreft behoren bij de overige
Philips-apparatuur. De koper is een
liefhebber geworden van de stereo-
toren en blijft dat".
Toekomst
„We houden er rekening mee dat
in de toekomst de CD-speler de
veel grotere gewone platenspeler
zal vervangen. De mini-apparaten
die een poosje in ontwikkeling zijn
geweest, hebben teleurgesteld; er
was nauwelijks vraag naar. Toch
zijn we in staat heel compact te
construeren. In de toekomst zal de
„midi" een bekende klank kunnen
krijgen: kleiner dan wat nu gang
baar is. maar groter dan de tegen
vallende mini. Of anders gesteld:
beter passend bij de CD-speler, zo
dat de toekomstige stereotoren
smaller van afmeting kan zijn dan
de huidige. Overigens zijn die midi-
apparaten al in de handel. Maar
daarin is de gewone platenspeler
met rechte of kromme arm vervan
gen door een met een tangentiale
arm, die recht op de groef staat en
met de plaat meeloopt. Die platen
speler heeft, evenals de CD-speler,
minder ruimte nodig. Midi, dat zou
de toekomst kunnen worden".
FRITS BROMBERG
BONN Wat doet een Duitser die
het gemaakt heeftOf die meent
dat hij het gemaakt heeftHij stapt
de showroom binnen en koopt een
Mercedes. Of een BMW als hij zich
nog te jong en te sportief voelt voor
de grote bak met de ster. De Audi'
daarentegen, zo beweren boze ton-
gen, is een wagen voor de mensen
die altijd net onder de top zullen
blijven steken.
Hoe het ook zij, in weinig Duitse
steden zullen zoveel Mercedesen.
BMW's en Audi's op de weg zijn als
in Bonn. De Mercedes is de officie-
Ie hofauto en iedere buitenlandse
gast bekijkt de stad aan de Rijn
vanaf de comfortabele achterbank
van het grootste model dat in Stutt
gart van de band rolt
Wie zoals ik in een Japanner rijdt
(soms prefereer ik de fiets), geldt
temidden van deze paradepaardjes
van de Duitse automobielindustrie
als een regelrechte landverrader.
Nog een geluk dat voor automobi
listen overal dezelfde regels gelden.
Of ze nu in een Mercedes, een
Honda of een Eendje rijden.
Nee. dan zijn de fietsers er erger
aan toe in deze kraakheldere stad
van ambtenaren, politici en rente
niers. De fietser in Bonn is een
soort ET. een buitenaards wezen
van wie het onduidelijk is wat hij
in de stad te zoeken heeft. Fietspa
den zijn er niet. Hier en daar geeft
een bordje.zo groot als een spiegel
ei. aan dat de stoep bestemd is
voor voetgangers en fietsers. Sla-
lommend tussen bloembakken en
mensen die op de bus staan te
wachten, moet de fietser zijn weg
zoeken. Hoge stoepranden en krui-
sende snelwegen maken het fietsen
tot een eindeloze litanie van afstap
pen, lopen en weer opstappen. Ste
vige velgen, goede remmen en een
luide bel zijn hier nuttiger dan ver
snellingen en racebandjes.
Ouderen fietsen al helemaal niet in
Bonn. Alleen wat studerend jong
volk met grote tassen maakt ge
bruik van dit exotisch vervoermid
del. Dietrich Thurau hoeft zich
voorlopig geen zorgen te maken
over zijn positie als Duitslands be
langrijkste renner. Dit land levert
slechts één keer in de tien jaar eeó
coureur af die het internationale
wielerpeloton bij kan houden.
Fietsen heeft, ook in Bonn. één
groot voordeel. De fiets is zo gepar
keerd. Zoals zoveel steden zit Bonn
geheel volgestouwd met blik.
Waardering valt de eenzame fietser
ook wel eens ten deel. zo heb ik
mogen ervaren. Na de persconfe
rentie van bondskanselier Helmut
Kohl en vice-president George
Bush van de Verenigde Staten
spoedde het gezelschap zich naar
de ongeveer dertig Mercedesen. die
met draaiende motor voor de
bondskanselarij stonden te wach
ten. Ergens tussen de witgejaste
agenten van het motorescorte vond
ik mijn fiets terug. Ik liep ermee
langs de slagbomen bij de ingang
maakte een aanloop en sprong met
een flukse zwaai op mijn karretje.
Meteen ging er een enorm gejuich
op De menigte aan mijn linker
hand klapte en juichte als was ik
een zeer bevriend en geliefd staats
hoofd. Vanaf mijn zwarte Gazelle,
een erfstuk van mijn vader, zwaai
de ik minzaam terug.
Even later hoorde ik de gemotori
seerde colonne van Kohl en Bush
achterop komen. Of zij net zoveel
applaus kregen als ik kon ik helaas
niet meer horen.
GERARD KESSELS
Pieter van Harberden (links) en Ro
stormachtige groei door".
van een slaafse aanvaarding van
alles wat er uit ivoren torens over
hen neerdaalt. Ze scheppen op een
bijna huiselijke manier nieuwe vor
men van solidariteit, waar het koe
peldak van de solidaire verzor
gingsmaatschappij topzwaar blijkt
en nog lekt op de koop toe. Ze ver
vangen de fakkel door het aloude
theelichtje en winnen aan
warmte.
Kraambeddenpressie. homofilie,
echtscheiding, kinderloos zijn of
een autistisch kind hebben, eerver
slaving, gokverslaving, medicijn
verslaving, linkshandigheid, ze
nuwlijden, stotteren, mishandeld
worden, tweeling zijn, woordblind
heid, echte blindheid, reuma, ro
ken als in een woestijn waar
het na jaren weer regent, schieten
ze uit de grond, de zelfhulpgroe
pen. Een verschijnsel dat zeer ern
stig genomen dient te worden, oor
deelt Van Harberden. „Dat zie je
ook bij professionele hulpverleners
al wel gebeuren. Maar laat men
zich in die kring niet schuldig gaan
maken aan symptoom-omhelzing
door de zelfhulpgroepen op te vrij
en en te denken dat daarmee de
kous af is. Laat men inzien dat de
Lafaille: „De zelfhulp maakt een
zelfhulpgroepen er zo plotseling, zo
massaal en in zo grote verscheiden
heid gekomen zijn omdat het stelsel
faalt. Niet roepen: zelfhulp, mooi,
prachtig. Nee, jezelf de vraag stel
len: wanneer de zelfhulp kennelijk
een functie heeft, wat kan dan
onze professionele bijdrage nog zijn
tot de genezing en het welbevinden
van mensen? Het stelsel fundamen
teel op een andere leest schoeien.
Ik ben bang dat dit laatste vergeten
wordt, dat men zich op de nieuwe
situatie voort laat drijven in plaats
van hem te analyseren en de ge
volgtrekkingen te aanvaarden. Als
de eigen verantwoordelijkheid van
ieder mens voor zijn welzijn en ge
luk belangrijk is en dat het zó is,
bewijzen de zelfhulpgroepen met
hun opzienbarende groei dan
moet je je afvragen: onder welke
omstandigheden kan die eigen ver
antwoordelijkheid het best gestalte
krijgen en hoe kunnen wij, profes
sionele hulpverleners, meewerken
aan het scheppen van die voor
waarden? Dan moet er dus een
denkfabriekje komen. Maar daar
zie ik op het ogenblik nog helemaal
niets van".
PIET SNOEREN
