yr T m
Genootschap „Unquendor
in huis-discussies bijeen
„Frans Tweedehands", nieuw
jongerenproject Rotterdam
fc
KUNST/BINNENLAND £eidM<2owiant WOENSDAG 16 FEBRUARI 1983 PAGINA|^
Sören Lerby getrouwd
met Willeke Alberti
BLARICUM - In haar woonplaats
Blaricum is Willeke Alberti gisteren
in het huwelijk getreden met Sören
Lerby, de Ajax-middenvelder, die
binnenkort gaat voetballen voor
Bayern München. Naar zij liet weten
vestigen beiden zich binnenkort in
de omgeving van München. Zij kent
Lerby sinds twee jaar via haar vader
die Ajax-supporter is. Het is het der
de huwelijk van Willeke, die eerder
trouwde met Joop Oonk en John de
Mol, beiden amusementsbemidde
laar. Het huwelijk had in stilte plaats
temidden van familie en enige ken
nissen. Naar verluidt had Sören Ler
by veel geld gevraagd voor een hu
welijksfoto.
TIEN JAAR NA DOOD TOLKIEN:
Jongenskoren in Bachs tijd
anders van klank dan huidige
BERLIJN Jongenskoren in de tijd van Johann Sebastian
Bach waren anders van samenstelling en klank dan de huidige
Bachkoren. Dit is naar voren gekomen uit een onderzoek door
medische en muziekwetenschappelijke deskundigen van dq.
Karl-Marx-Universiteit in Leipzig.
Uit notities van Bach over de koorzangeres over wie hij beschik
te kan afgeleid worden dat de gemiddelde leeftijd van de zan
gers hoger was dan nu, aldus dr. Wolfram Behrendt, hoofd van>
de afdeling foniatrie van de oor-, neus- en keelkliniek van de
universiteit. „Zo waren er jongens van 20 tot 22 onder de alten
en ook sopranen. Zij moeten de vrouwenstem nagebootst heb
ben"; aldus Behrendt.
Na verschillende proeven in een onderzoeksgroep die Bachs tijd
in verschillende varianten nadeed, is vastgesteld dat zijn koor
betrekkelijk klanksterk was, volgens Behrendt. "Hoewel de au
thentieke uitvoering in onze tijd modern is, loont het er eens
over te filosoferen wat er zou plaatshebben als wij nu zo zouden
laten zingen".
Afscheid
Anton
Kersjes
AMSTERDAM Na
dertig jaar actieve
dienst heeft Anton
Kersjes gisteravond
afscheid genomen
van het Amster
dams Philharmo-
nisch Orkest. Van
de orkestleden
kreeg de dirigent,
die op deze foto
een dankwoord uit
spreekt, een schil
derij, gemaakt door
Jan Engelman.
Plannen voor
tv-serie
Bommel
De samenwerking tus
sen filmproducent Rob
Houwer en schrijver
striptekenaar Marten
Toonder bij de tot
standkoming van de
Bommel-film „Als je
begrijpt wat ik bedoel"
is zo goed bevallen, dat
de beide heren nu al in
onderhandeling zijn
om in de nabije toe
komst een tv-serie
rond Tom Poes en Ol-
lie B.Bommel te gaan
maken.
HILVERSUM Het aan
tal lezers van Tolkiens's
trilogie „In de ban van de
ring", diens „Hobbit" en
„De Silmarillion" over de
wereld is niet te schatten
zo groot. Een klein deel
daarvan heeft zich, vooral
in de Germaanse landen,
maar ook in Amerika en
Australië, gebundeld in
verenigingen of genoot
schappen: maar wel met
Engeland voorop. Ge
volgd door Zweden, Ne
derland en Noorwegen als
belangrijkste landen. Nu,
tien jaar na de dood van
prof. J.J.R. Tolkien, de
Engelse hoogleraar in de
oud- en middelengelse
taal- en letterkunde
wordt zijn werk in groeps
verband nageplozen en
besproken. In Nederland
werd in 1981 het Tolkien
genootschap Unquendor
opgericht, met als datum
van ontstaan 22 septem
ber, gelijk aan de verjaar
dag van Bilbo en zijn
ring-dragende neef Frodo.
Dit genootschap telt thans
65 leden van jong en oud,
die de historiën van Mid
den-Aarde bestuderen als
betrof het een bestaand
land in deze wereld en
daar heftig over discussië
ren.
Vertaald uit het elfs: „Tien jaar na Tolkien bloeiend i
nootschap"
Renée Vink: „Met lembas hielden de ring-reizigers zich
op de been, wij doen dat met ons blad „Lembas", als
leesvoer".
Renée Vink, redactrice van
het blad „Lembas" lees
voer, waarvan je op de been
blijft van het genootschap Hobbit
dat vijf keer per jaar ver
schijnt: „Tolkien begon in de
Eerste Wereldoorlog, 1916,
1917, met het schrijven van
fantasieverhalen die later in
zijn boeken zouden worden
verwerkt. Zijn eerste verhalen
werden in de jaren dertig niet
uitgegeven, uit angst bij de uit
gever dat er onvoldoende be
langstelling voor zou bestaan".
„Gedeeltelijk tegen zijn zin
heeft Tolkien toegegeven aan
die angst en zijn stof verwerkt
tot een boek beneden zijn
stand, dat als het kinderboek
„De hobbit" zou. verschijnen.
Toen dit boek een onverwacht
groot succes had, schreef hij er
de trilogie voor volwassenen
achteraan: „In de ban van de
ring", dat zo mogelijk nog suc
cesvoller werd; daarna durfde
hij delen van „De hobbit" te
herschrijven, in een meer vol
wassen stijl, waarin hij zijn le
zers niet meer vaderlijk toe
sprak, in.de trant van: „Je zult
wel begrijpen, beste lezer,
dat..."
Vervolgens verwerkte hij het
meeste van zijn eerder ge
schreven verhalen in „De sil
marillion", gedeeltelijk te be
schouwen als een scheppings
verhaal. Maar niet alles. Vol
gens zijn zoon Christopher is
er nog zo veel materiaal voor
handen, dat tot 1990 elk jaar
een nieuw boek kan worden
uitgegeven.
Historie
Uitgangspunt van Tolkien was
zijn belangstelling voor oude
talen, mythen en legenden. Hij
ging zo ver, dat hij een elfen
taal ontwikkelde en een ge
schiedenis van de elfenvolke
ren, die hij heel nauwkeurig
vastlegde, zoals van een hoog
leraar verwacht kon worden.
De daarop gebaseerde vertel
lingen zijn daarom altijd con
sequent in hun samenhang en
datering. Hij ging zelfs zo ge
wetensvol te werk, dat een
dictionaire kon worden sa
mengesteld met zo'n 1500 elf se
woorden, in een taal met ne
gen naamvallen en dat in het
elfse schrift dat de nieuwsgie
righeid prikkelt.
Renée Vink deze taal mach
tig: „Tolkien heeft zich altijd
verzet tegen allegorische inter
pretaties van zijn werk, hoe
wel die gemakkelijk zijn te
maken, hetgeen ook regelma
tig gebeurt. Het is erg verlei
delijk. De zienswijze van Tol
kien is dermate veelzijdig dat
men snel op vergelijkingen te
recht komt. Zo kan de vraag
in hoeverre Tolkien al dan
niet pacifistisch schreef, stof
voor urenlange discussies ople
veren. Of de vraag of zijn boe
ken Christelijk zijn te noemen.
Zelf was Tolkien streng katho
liek".
Reisverslag
Men kan met name „In de ban
van de ring" lezen als een
boeiend reisverslag, maar ook
op literaire waarden beoorde
len. De leden van het Neder
landse genootschap zullen over
het algemeen dit werk eerst
als boeiende roman hebben ge
lezen en daarna zijn gaan
knobbelen. Hoewel men zich
er altijd van bewust is hoe
knap het werk inelkaar zit, in
houdelijk en wat betreft taal
gebruik.
Het derde deel omvat voor on
geveer een kwart naslag-gege-
vens, historische gegevens be
treffende de (hoofd)personen,
hun voor- en nageslacht en
verschillende schriftsystemen.
Tolkien heeft vele jaren ge-
Prof. J.R.R. Tolkien.
werkt aan een verantwoorde
geschiedschrijving, al heeft hij
alles verzonnen. Maar wèt hij
verzon, moet uiteindelijk bin
nen het kader van zijn fictieve
wereld serieus worden geno
men. Daarvoor steekt alles te
hecht en te intelligent inel
kaar. Elk jaartal, in welk era
van zijn jaartelling van Mid
den-Aarde klopt.
De toepasbaarheid van de ver
halen is wel groot, zei Tolkien
zelf, nadat hij in kritische
brieven mensen op de vingers
had getikt als ze met de gege
vens wat al te vrij rondspron
gen. Want serieus nam Tol
kien zichzelf ook, van het mo
ment af dat hij zijn Midden-
Aarde ontwierp, met Melkor
in de rol van Lucifer, de afval
lige, wiens dienaar Sauron
zo'n prominente rol speelt in
„In de ban van de ring".
Ruwbouw
Het Tolkien-genootschap in
Nederland houdt zich nu druk
bezig met de gegevens die Tol
kien aanvankelijk in ruwbouw
ontwierp en later in roman
vorm verwerkte. De leden
ontmoeten elkaar tijdens het
jaarlijkse (Joel)feest en andere
bijeenkomsten die doorgaans
worden gevuld met geani
meerde discussies.
Renée Vink: „We hebben le
den in België, maar nog niet in
Friesland. We zouden graag
vooral wat Friese leden wil
len, omdat we gedichten van
Tolkien graag in het Fries zou
den willen lezen. Men hoeft
geen examen af te leggen, zo
als in Zweden wel gebeurt.
Wat overdreven, zoals ik zelf
heb gemerkt toen ik tot het
Zweedse genootschap toetrad".
Renée, drs. in de Zweedse
taal- en letterkunde: „Wie zich
lekker in het werk van Tol
kien wil vastbijten, gespreks
partners wil ontmoeten, kan
zich bij mij aanmelden: Step-
hensonlaan 29, in Hilversum,
onder het motto: „Spreek,
vriend en treed binnen'Tol-
kien-lezers zullen onmiddellijk
de betekenis van deze spreuk
herkennen".
FRITS BROMBERG.
ROTTERDAM „Er zijn
tegenwoordig zoveel jon
geren, die zich eenzaam
voelen, die menen dat ze
met hun verhalen en pro
blemen nergens naar toe
kunnen. Om dan vooral
maar ergens bij te horen
raken ze in het wereldje
van de drugsverslaafden.
Het is die zwarte markt in
dat spul waar zij de dupe
van worden. Alcoholge
bruik is geaccepteerd, om
dat niemand er last van
heeft. Maar de situatie
rondom de drugs veroor
zaakt naast verslaving ook
crimineel gedrag, diefstal
en erger. Ze komen in de
gevangenis voor korte tijd,
maar dan? Dan zijn de
problemen niet opgelost,
ze moeten alleen verder,
ze willen op zichzelf wo
nen, maar kunnen dat
vaak nog niet aan. Voor
die jongeren willen wij
proberen een opvang te
bieden in onze Francis
caanse leefgemeenschap
en het projeet Frans
Tweedehands".
Het klinkt zo eenvoudig als
zuster Everarda Harren in de
grote huiskamer aan de Berg
weg in Rotterdam de bedoelin
gen van dit stuk jongerenpas
toraat uiteenzet. Zelf is ze Au-
gustines, was jarenlang ver
pleegster en voorziet nu in
haar onderhoud door enkele
dagen per week bejaardenhulp
te verlenen. Maar haar hart
trekt naar die jongeren, die in
de grote stad Rotterdam vaak
verloren gaan. Ze bezoekt hen
in de gevangenis, maar wat
veel belangrijker is, ze pro
beert hun een weg te wijzen
voor de tijd daarna.
In december 1981 ging er via
de afdeling publiciteit van de
Nederlandse religieuzen een
persbericht uit waarin ge
vraagd werd om iemand die
wilde helpen een leefgemeen
schap op te zetten en van
daaruit te werken aan een
tweedehands-goederenproject.
Het dagopvangcentrum Rivo
Torto van het jongerenpasto
raat bleek voor deze opzet toch
onvoldoende. „Je moet die jon
geren een veilig thuis geven".
meent Everarda, „en ze dan
laten zien dat er ook voor hen
nuttig werk ligt te wachten".
Vanuit Tilburg reageerde pas
tor Gerard Brouwersen; hij
woont nu, samen met de Rot
terdamse jongerenpastor Loek
Hentzen, de Duitse Barbara,
die in het kader van de Aktion
Sühnezeichen een jaar in Ne
derland werkt, en een jonge
man die zijn vervangende
dienstplicht hier vervult, in
het pand Bergweg 306. Everar
da zelf bleef in de woonge
meenschap van de Augustines-
sen aan de Bergsingel, vlak om
de hoek. Wel is zij zeer regel
matig in het huis te vinden,
voor zover haar andere werk
zaamheden dat toelaten. „Er
moet hier eigenlijk steeds ie
mand zijn, om iedereen op te
vangen die thuis komt, om
koffie te zetten en eens wat op
te ruimen", zegt ze moederlijk.
„En de vaste bewoners wer
ken allemaal, de gasten voor
zover mogelijk ook".
Franciscus
Bergweg 306 heeft op dit mo
ment drie gasten, jongens die
voor een poosje dat steuntje
van een gemeenschap nodig
hebben. Zij werken enthou
siast mee in het tweedehands-
goederenproject. Gerard Brou
wersen is daarvan de coördi
nator. Hij rijdt af en aan met
het busje of de auto, waarop in
grote letters de originele en
aansprekende naam „Frans
Tweedehands" geschilderd
staat. Franciscus van Assisi,
waarop deze leefgemeenschap
gebaseerd is, zou er zelf plezier
in hebben, zo volledig is het
project in zijn geest. Frans
Tweedehands heeft een pak
huis waar meubels indien no
dig gerepareerd worden. Ze
worden opgehaald bij wie wat
missen kan, en weggebracht
naar wie iets nodig heeft. Dat
betekent trap op, trap af sjou
wen, in en uit de bus, de hele
stad door. Er blijkt een con
stant aanbod en een al even
constante afname gegroeid te
zijn. Studenten, werkende of
werkloze jongeren, gezinnen
van gastarbeiders, maken
graag gebruik van deze gele
genheid. Men vraagt er wel
wat geld voor, de stichting
moet tenslotte kunnen draai
en, en voor reparatie is ook
geld nodig. „Dat kan ook best,
iedereen heeft tenslotte tegen
woordig wel een uitkering of
krijgt inrichtingsgeld, maar we
kijken wel wat men missen
kan", zegt Everarda. Frans
Tweedehands zoekt nog naar
een wat grotere opslagruimte,
waar een betere gelegenheid is
om het materiaal op te knap
pen. Op 26 januari ging het
winkeltje in tweedehands
„kleingoederen" open. De jon
geren van de leefgemeen
schap, onder aanvoering van
Barbara, knapten het eigen
aardige, smalle hoekpandje
zelf op. Er werden schappen
gebouwd voor babykleding,
serviesgoed en ander spul, van
de ombouw van bedden wer
den kledingrekken gemaakt
waar jurken, pakken en broe
ken kunnen hangen. Nog vóór
de opening kwamen buurtbe
woners al binnen lopen. En
hiermee zijn weer een paar
jongeren aan werk geholpen!
Maar er wordt niet alleen ge
werkt. Op Bergweg 306 wil
men ook en vooral een thuis
scheppen voor de bewoners.
De vaste kern heeft kamers in
de bovenwoning, de tijdelijke
gasten op de bovenverdieping
van het benedenhuis. Samen
eten ze beneden, praten daar
de werkzaamheden door, orga
niseren met vrijwilligers ge-
spreksavonden over allerlei
onderwerpen of komen samen
in de meditatieruimte op de
eerste verdieping. Met eenvou
dige middelen, licht, muziek,
een plaat, met een bijbeltekst
of iets anders dat de afgelopen
week getroffen heeft, wordt
een sfeer geschapen van be
zinning en samen nadenken,
samen zoeken naar nieuwe
wegen van kerk-zijn.
Want voor Everarda is dit
kerk-zijn, ligt hier ook de taak
voor de religieuzen. Van de
congregaties die „in de we
reld" stonden (onderwijs, ver
pleging) werden in de loop der
jaren veel taken overgenomen
door de overheid, of in elk ge
val door niet-religieuzen. Toen
werd besloten zich te richten
op „de nood van de tijd", aldus
Everarda, en wie dan gaat zoe
ken komt veel tegen. Voor
Everarda waren het de jonge
ren die niet sterk genoeg ble
ken om zich te verzetten tegen
de zuiging van het drugskli
maat, die niet voldoende in
zicht in het eigen wezen had
den om het gevaar te vermij
den. „Soms zeggen ze: ik wilde
dat mes helemaal niet gebrui
ken", zo haalt zij ervaringen
uit de gevangenis op, „dan to
nen zij zich eigenlijk teleurge
steld in zichzelf. Maar ik ant
woord dan altijd: neem dan"
ook geen mes mee, dan kun je
ook niet in de verleiding ko
men het te gebruiken". In de
Franciscaanse leefgemeen
schap hoopt men die jongeren
meer weerbaar te maken, hen
ook de weg te leren vinden
naar hulp als ze die nodig heb
ben. „Wij willen altijd de deur
voor hen open houden", zegt
men op de Bergweg, „ook als
ze weer terugvallen in drugs
gebruik. Soms lopen ze weg,
zijn een paar dagen zoek, ge
bruiken weer, maar als ze dan
opnieuw voor de deur staan,
moeten ze weten dat ze wel
kom zijn, dat wij hen willen
helpen een volgende keer ster
ker te zijn en niet te bezwij
ken. En eigenlijk is het toch
ook heerlijk, drugs gebruiken,
je hoort bij een groep, je ver
geet even je uitzichtloze toe
komst. Wat wij nu willen is,
er een groep mensen is die
zich om hen bekommert, een
organisatie waar ze zinvol
werk kunnen doen, werk
waar ze anderen weer mee
helpen".
Poverello
En wie de werkers van Frans
Tweedehands bezig ziet straalt
-de arbeidsvreugde tegen. De
stichting Poverello, waardoor
het Rotterdamse jongerenpas
toraat gedragen wordt, hoopt
op deze wijze ook preventief te
kunnen werken. „Poverello"
noemt men zich, „kleine
arme", naar de benaming die
Franciscus van Assisi van zijn
tijdgenoten kreeg. Ook de Rot
terdamse Poverello bekom
mert zich, zelf arm, om de ar
men, de behoeftigen in welk
opzicht dan ook, van deze tijd.
Niet bevoogdend, maar stimu
lerend en activerend, in diver
se projecten en leefgemeen
schappen. Men wil trachten de
jongeren weer een doel in het
leven te geven om hen sterk
en zelfstandig te maken. Men
doet dat vanuit een christelijke
geloofsovertuiging, „al lopen
we daar niet mee te kóóp",
zegt Everarda, die zelfs het
woord „zuster" liever voor
haar naam weg laat.
JANTINE J. DE BOER
Een van de Buddha's
de nu gerestaureerde Bo-
robudur.
Restauratie
Borobudur
na tien
jaar voltooid
JAKARTA Na tien jaar
van zeer nauwgezette ar
beid, waarbij 700 deskun
digen en een computer^ j
werden ingeschakeld, is
ten slotte de restauratie
voltooid van de Borobu
dur, het uit de achtste
eeuw daterende Boeddhis-kn(
tische monument op het
Indonesische eiland Java.
De Indonesische president
Suharto zal de tempel, die
volgens de experts nu
weer sterk genoeg is om
opnieuw 1000 jaar mee te
kunnen, heropenen op 23 dsn
februari. Landen en bui- e£
tenlandse organisaties die
het project hebben ge-r
steund zijn uitgenodigd
vertegenwoordigers te stu-|
ren.De restauratie van de
Boeddhistische tempelAT
werd begonnen in 1973
nadat Indonesië een inter-lj
nationale oproep had ge-f
daan dit meest imposante!
Boeddhistische monumentlOl
in Zuidoost-Azie te reddenL
van een langzame maarn(
zekere vernietiging door]
de elementen. Een totaallij
van 24 miljoen dollar heeftr
de totale onderneming ge-I
kost. Buitenlandse rege-N I
ringen en organisaties[rd(
droegen aan dat bedrag 6,5jKa:
miljoen dollar bij.
Half jaar |"vl
uitstel voor/*
cassatiezaak
Koos H.
DEN HAAG De Amstd"
damse advocaat mr. G.H. vr
Asperen van de tot levensla 0
veroordeelde Haagse nacl"
clubportier Koos H. heeft vEl
de Hoge Raad der Nederla 3
een half jaar uitstel gekreglJ
om zich voor te bereiden op
cassatiezaak van zijn cliënt, i
raadsman zei gisteren dat
in verband met de omva£,
van de moordzaken
bekend werd Koos H. vanv öi
ge de moord op drie meis m€
door de rechtbank en vgrv ej"S
gens het Gerechtshof tot 114
venslang veroordeeld nlsel
meer voorbereidingstijd no<er,
heeft. De zaak zou in feen
vandaag voor het hoog stl
rechtscollege in Nederla,
hebben gediend. Overigens 1
treft het hier een puur jurik'
sche strijd tussen de raadsm
en het Openbaar Ministere
Het is niet de bedoeling
Koos H. persoonlijk voor
Hoge Raad verschijnt.
rd
r :ina
<">g
Zuster Everarda Harren in t winkeltje in tweedehands kleingoederen: „De jongeren moeten weten dat er een
die jongeren laten weten dat groép mensen is die zich om hen bekommert
