Eigen bijdrage AWBZ
maakt draaideur-patiënten"
>NGENU ANCEERDE KRITIEK OP ISRAEL LEIDT
EMAKKELIJK TOT ANTI-SEMITISME
Cowboy Brinkman speelt wild-west
met Nederlands orkestenbestel
HTERGROND CcidócgouocmtDONDERDAG 20 IANUARI 1983 PAGINA 11
bewoners van
nhem hebben
MB£(L6f)C/lf i"
HAAG Heel wat pa-
iten van verpleeghuizen,
oners van psychiatrische
;enhuizen, bewoners van
ünsvervangende tehuizen
[dergelijke, schijnen tegen-
een karig bestaan te
jen. Het gaat om de mensen
naast hun uitkering in het
jer van de Algemene Wet
kondere Ziektekosten
WBZ) nog een eigen inko-
n hebben. Sinds 1 januari
leten zij daarvan veel meer
a voorheen afstaan als eigen
flrage in de ziektekosten,
ficieel is de bijdrage ver-
ogd met 80 procent tot
jximaal 1350 per maand,
(nmigen hebben nu 300
r maand minder en houden
;ënk niet meer dan een derge-
ged bedrag over om zelf te be-
'anden. Nu zij merken dat ze
slupdgedwongen soberder
d^eten leven, nemen de pro-
erijten tegen de verhoging toe.
enjri woordvoerder van de Ne-
etsrlandse Ziekenfondsraad
laat desgevraagd weten,
te l er inderdaad alle aanlei-
veig is om de ervaringen met
verhoogde eigen bijdrage
pr enkele maanden kritisch
al gedemonstreerd tegen die
extra lasten. Eén van hen is
Johan Wolkers:
„De bewoners kunnen maan
delijks maar ongeveer 226 gul
den overhouden om vrij te be
steden. Want van de ƒ303
moet namelijk ook nog de ver
plichte ziekenfondspremie be
taald worden en die bedraagt
zeker 128 gulden. Vandaag is
een aantal kamerleden langs
geweest om de zaak te bespre
ken. Hopelijk merken we daar
verder nog wat van, want de
stemming is hier al ver bene
den peil. Sommige bewoners'
denken er zelfs over om uit
protest de snelweg te blokke
ren die hier vlak langs Het
Dorp loopt".
Woonruimte
Menno de Haan is patiënt in
het psychiatrisch ziekenhuis
Vogelenzang in Bennebroek.
Hij stelt dat veel patiënten, on
der wie hij zelf, door de verho
ging van de eigen bijdrage
nauwelijks of niet meer in
staat zijn om een eigen woon
ruimte voor het weekeind te
betalen.
„Sinds begin dit jaar moet ik
van driehonderd gulden in de
maand niet alleen mijn kle
ding, schoeisel, mijn avondje
uit, mijn lidmaatschappen en
mijn nog-veel-meer betalen,
maar ook mijn reiskosten in
het weekeinde, mijn kamer
huur, m'n eten in mijn eigen
thuis, de telefoon en zelfs mijn
gas en licht. Of vindt „Den
Haag" dat ook luxe? Tot nu toe
had ik voor dit alles bijna het
dubbele".
Eigen woonruimte in het
weekeinde biedt veel patiën
ten in psychiatrische zieken
huizen en verpleeghuizen de
mogelijkheid om te ontsnap-'
pen aan de druk die ontstaat
door een voortdurend verblijf
in kliniek of verpleeghuis.
Zonder die weekeinden in de
„normale" maatschappij is de
kans groter dat patiënten vol
komen afhankelijk worden
van de kliniek, of juist voortij
dig de behandeling opgeven.
Dat verhoogt de kans dat zij
na een paar maanden in de
maatschappij afknappen en
weer moeten worden opgeno
men. „Zo kweek je draaideur-
patiënten", zegt De Haan. „Is
dat de bedoeling van de eigen
bijdrage?"
Aftrekpost
„Wat het effect is van de ver
hoogde eigen bijdrage AWBZ
is zo kort na de invoering nog
niet goed na te gaan", zegt dr.
Mak, directeur van twee ver
pleeghuizen in Zaanstad en
vertegenwoordiger van de Ne
derlandse Ziekenfondsraad in
de Nederlandse Ziekenhuis
raad.
„Het is gelukkig nog niet ge
beurd en het mag ook niet ge
beuren, dat de verzorging van
de patiënten gaat lijden onder
deze maatregel. Maar tot nog
toe krijg ik de indruk dat som
mige patiënten niet goed de
mogelijkheden benutten die de
aftrekposten bieden. De huur
van eigen woonruimte bijvoor
beeld is aftrekbaar".
Menno de Haan: „Alleen de
kale huur is aftrekbaar en dan
alleen nog tot twintig procent
van het bruto inkomen. Alles
bedragen boven die grens zo
als gas en licht, moet ik zelf
betalen".
Minimum - inkomen
Zonder de eigen bijdrage te
willen verdedigen, beargu
menteert dr. Mak dat het me
rendeel van de bewoners in de
verpleeghuizen en psychia
trisch ziekenhuizen al jaren
lang van een minimum-inko
men moeten rondkomen. Voor
de mensen die er wat bij heb
ben, geldt trouwens als voor
iedereen de onveranderde re
gel, dat maandelijks tien pro
cent van het inkomen mag
worden gehouden. „Voor de
verpleeghuispatiënten is drie
honderd gulden in de maand
meestal te weinig. Voor eigen
vervoer zijn zij vaak afhanke
lijk van ambulance-vervoer.
Dat kost hen 65 gulden per re
tour. Dan ben je vlug klaar".
Dr. Mak meerit dat ook voor
de bewoners van Het Dorp en*
van gezinsvervangende huizen
bekeken moet worden wat het
effect is van het verhogen van
de eigen bijdrage. „Deze men
sen maken nog erg veel ge
bruik van bioscoop, openbaar
vervoer, ze zuigen nog veel
van de maatschappij op".
De Haan: „Dat kan allemaal
wel wezen, maar intussen ben
ik er 350 gulden per maand op
achteruit gegaan. Terwijl er
eindeloos wordt gestreden om
een, twee of anderhalve pro
cent inleveren, mag ik, zonder AWBZ-verzekerden moeten sinds 1 januari een veel groter deel van hun eigen inko-
verweer, 35 procent inleveren. men afstaan als bijdrage aan de ziektekosten. Velen gaan er niet minder dan 350
gulden per maand op achteruit en houden nog minder over. Intussen heeft de familie
het nakijken, want geld om in het weekeind naar huis of eigen kamer te gaan heeft de
verpleegde niet meer. Net zo min als voor boeken, abonnementen, bioscooop bezoek
henk engelenburg en dergelijke.
3N HAAG Onder Is-
^liers en de vrienden
in Israël is een felle dis-
ande over de
raag op welke wijze het
ïlestijnse vraagstuk op-
jelost dient te worden,
lièntraal in deze discussie
/kat de toekomstige status
an de bezette westelijke
J>rdaanoever en de Gaza-
'^ook.
Nederland is sinds premier
ègin in 1977 aan de macht
Wam de mening ten aanzien
in Israël aan verandering
iderhevig. De oorlog in Liba
non heeft dit proces versneld.
De gedachte wint veld dat
voor een duurzame vrede in
het Midden-Oosten een Israë-
lisch-Palestijnse dialoog on
vermijdelijk is. Het dogmati
sche optreden van de rege
ring-Begin heeft niet alleen de
kritiek op de Israëlische poli
tiek verscherpt, maar hier en
daar tevens vraagtekens gezet
gesteld achter de aard en doel
stellingen van het zionisme.
Hierin schuilt een gevaar. On
genuanceerde kritiek op Israël
kan vrij gemakkelijk uitmon
den in een verkapt anti-semi-
tisme, waarbij de zionisten
(lees: de joden) verantwoorde
lijk worden gesteld voor de
problemen in het Midden-Oos
ten. Arie Kuiper, hoofdredac
teur van het weekblad De
Tijd, heeft in zijn boek „Israël
Tegen De Rest Van De We
reld" tegen dit gevaar willen
waarschuwen. In zijn boek,
dat een compilatie is van een
25-tal artikelen die in de pe
riode 1968-1982 zijn geschre
ven, loopt als een rode draad
de waarschuwing dat kritiek
op het Israëlische regeringsbe
leid niet mag verworden tot
een bedekt of openlijk anti-se-
mitisme.
Een terechte waarschuwing,
omdat in Europa nog altijd ook
deze vorm van rascisme niet is
uitgebannen en er groeperin
gen zijn die misbruik willen
maken van de kritiek op het
Israëlische regeringsbeleid.
V oorzichtigheid
Daarom is voorzichtigheid ge
boden bij een standpuntbepa
ling ten aanzien van de Israë-
lisch-Palestijnse kwestie. Ge
zien het ontstaan en de ont
wikkeling van dit zo complexe
probleem wordt nog maar al te
gemakkelijk op overwegend
emotionele gronden een stand
punt ingenomen, waarbij voor
de één de PLO slechts een sy-
voor terreur en voor
de ander Israël de grote boos
doener is in het Midden-Oos
ten. Beide standpunten getui
gen van weinig gezindheid tot
verzoening en houden diep ge
wortelde gevoelens van haat
levendig. En juist de belang
rijkste les, die uit de Libanon
oorlog getrokken kan worden,
is dat de weg van confrontatie
en geweld de crisis in het Mid
den-Oosten alleen maar ver
diept.
In dit verband is het jammer
dat Kuiper, die vele aspecten
van het Israëlisch-Palestijnse
conflict met een kritische pen
beschrijft, zich teveel laat lei
den door „zijn liefde voor Is
raël", waarvan hij herhaalde
lijk in zijn boek blijk geeft. Nu
is dat natuurlijk geenszins ver
keerd. Maar omdat hij het
Midden-Oostenconflict door
een Israëlische bril ziet, loopt
hij het risico te weinig oog te
hebben voor de ontwikkelin
gen binnen de Palestijnse Be
vrijdingsorganisatie. Hierdoor
zijn door Kuiper enkele essen
tiële feiten of niet vermeld of
in een onjuiste verhouding ge
plaatst.
Zo legt hij te gemakkelijk de
verantwoordelijkheid voor het
ontstaan en het instandhouden
van de spiraal van geweld bij
de PLO. Het is jammer dat
Kuiper niet de pogingen van
de Palestijnen heeft vermeld,
waarin contacten met Israë
liërs werden gezocht. In het in
1976 geschreven artikel „Een
bezoek aan Gaza" zegt Kuiper
dat „Israël tot nu toe steeds
een negatieve vredespolitiek
heeft gevoerd". Een conse
quentere uitwerking van deze
bewering, die overigens veel
weg heeft van een contra-dic-
tio-in-terminis, zou de even
wichtigheid in zijn boek ten
goede zijn gekomen.
RICK KERSJES
Arie Kuipen Israël tegen de
rest van de wereld. Uitgeve
rij: De Haan, Haarlem.
Prijs: 21,50.
Arie Kuiper
van minister Brinkman om
geheel afgezien van het Ge
westelijk Orkest de vier ge
noemde regionale orkesten
geen rijkssubsidie meer te ge
ven, in theorie niet te beteke
nen dat deze orkesten dienen
te verdwijnen. Het is echter
dwaas te veronderstellen dat
provincies en gemeenten over
de middelen beschikken om
de huidige rijkssubsidies zelfs
maar voor een belangrijk deel
te kunnen aanvullen. Daar
zouden speciale maatregelen
voor nodig zijn via de fondsen,
waardoor deze provincies en
gemeenten in de algemene
middelen meedelen. Op zich
zelf zou dat een ander pro
bleem kunnen oplossen, het
probleem namelijk dat vele
gemeenten op een niet onbe
langrijke wijze profiteren van
de aanwezigheid van een sym
fonieorkest in een naburige,
grotere gemeente, zonder dat
zij daar noemenswaard voor
betalen.
Als minister Brinkman zo no
dig negen miljoen moet bezui
nigen is het onbegrijpelijk, dat
hij vier regionale orkesten met
opheffing bedreigt en het vol
strekt overbodige Nederlands
Kamerorkest, dat de rijksover
heid alleen ook zo'n vier mil
joen moet kosten, zelfs niet in
zijn bezuinigingen betrekt. In
de huidige concertpraktijk met
gespecialiseerde ensembles
voor middeleeuwen, renais
sance, barok en vroeg klassiek
is er voor dit ensemble met
zijn in elk opzicht onbevredi
gend repertoire geen emplooi
meer. Voor wat het kost, doet
het orkest niet alleen veel te
weinig, maar het levert al lang
niet meer de beoogde aanvul
ling op het symfonische reper
toire. Het wordt hoog tijd dat
het voornemen van oud-minis
ter Van Doorn maar eens
wordt uitgevoerd en dat de be
scherming, die het Nederlands
Kamerorkest van de hoge
ambtenaren tot in lengte van
dagen en van generatie op ge
neratie blijkt te genieten, voor
eens en voor al ongedaan
wordt gemaakt, zeker als het
lot van vier regionale orkesten
daar mede van afhankelijk
wordt gemaakt.
Begin steekt hij hand op waarmee hij instemt met de inlijving van Oost-Jeru-
n. Eind juli 1980 werd in de Knesset Jeruzalem geheel Jeruzalem tot hoofdstad
Israël verklaard. Het beleid van de regering-Begin ten aanzien van de bezette
lieden stuit op steeds grotere kritiek.
JSKE EN WISKE HET BRETOENSE BROERTJE
DEN HAAG Toen Baron
Haussmann, de Franse ban
kier die prefect van de Seine
werd, in het midden van de
vorige eeuw de wildgroei van
Parijs wilde beteugelen en
brede boulevards en ruime
pleinen wilde aanleggen voor
de doorstroming van het ver
keer en het weer leefbaar ma
ken van de stad, stuitte hij op
sterke weerstanden vanwege
de onvermijdelijke afbraken.
Niettemin is het nageslacht
hem dankbaar geweest voor
zijn visie en vasthoudendheid.
Het lijkt onwaarschijnlijk dat
onze nakomelingen minister
Brinkman van Welzijn, Volks
gezondheid en Cultuur ooit als
een tweede Haussmann zullen
huldigen. Wel staat ook deze
minister voor de taak de zich
reeds lang manifesterende
wildgroei van onze symfonie
orkesten in te tomen en de
dringend noodzakelijke ruimte
te scheppen voor door de over
heid al veel te lang verwaas-
loosde sectoren van ons verde
re muziekleven. De manier
echter waarop de minister zich
voorstelt een redelijk even
wicht te bereiken, komt over
als de handelwijze van een im
pulsieve cowboy die rigoureus
uit de weg ruimt, wat hem
hinderlijk lijkt zonder dat er
sprake is van een compleet or-
kestenbeleid, laat staan van
een compleet muziekbeleid
waarvan dit een onderdeel zou
behoren te zijn.
Natuurlijk valt het toe te jui
chen dat er na meer dan vijf
tien jaar oeverloos geredeka
vel van altijd tegenstrevende
direct belanghebbenden er
eindelijk iemand knopen durft
door te hakken. Er moet in
derdaad wat gebeuren, er moet
eindelijk worden gesaneerd.
Onder de huidige omstandig
heden zou dat voor een rede
lijk, maar in de praktijk toch
slechts klein netto-deel om be
zuinigingen kunnen gaan;
voor een veel belangrijker
deel echter per sé niet.
Het is namelijk weinig minder
dan volksmisleiding om te
doen alsof de toekomst van-
onze zorgelijke economie af
hangt van een bereikbare net
to-besparing „tot elke prijs"
van nog geen tien miljoen gul
dens. Als een groot concern dit
spelletje zou spelen om een mi
nimaal stukje aktiviteit waar
mee, reëel gesproken, veel
minder dan ééntiende procent
van de bedrijfsbegroting was
gemoeid, zouden commissaris
sen en directie hun bedrijfse
conomen vragen of ze hun
kostbare tijd en hun dure aan
dacht niet beter konden beste
den.
Wat Brinkman onder de druk
van zijn collega van Financiën
wil doen is het weggeven van
een nummertje solotoneel om
de kiezers te laten zien hoe
zeer er bezuinigd wordt op
zo'n vrijwel overbodige luxe
als kunst en cultuur!
Er zijn andere, zij het minder
spectaculaire mogelijkheden
om overbodige luxe weg te be
zuinigen. Om een enkel voor
beeld van gelijk financieel ka
liber te noemen: als de minis
ters eens begonnen de kleine
kapitaaltjes verslindende kan
tines van hun ministeries en
van de diensten, die onder
hun ministeries ressorteren, op
te doeken, zou er geld vrijko
men, niet voor secundaire
maar voor primaire arbeids
voorwaarden. Met zo'n enkele
bezuiniging zou onze economie
bepaald niet gered zijn, maar
samen met vele tientallen an
dere bezuinigingen van gelijke
aard, zou dat aardig aantikken
en minder ernstige consequen
ties hebben dan bezuinigingen
op een reeds minimale kun
stenbegroting.
Of er dan niets gedaan zou
moeten worden met het Fries
en het Limburgs orkest! Naar
onze stellige overtuiging wel
degelijk. Wie het Limburgs or
kest beluistert in de zaal van
de Maastrechter Staar weet,
dat het ensemble te groot is
om daar redelijk tot zijn recht
te komen. Al zijn er in Lim
burg ook wel enkele, meer ge
schikte concertruimten, toch
zou deze provincie meer ge
diend zijn met een middel
groot kamerorkest. Ook omdat
het ensemble in zijn huidige
omvang niet meer dan vier,
vijf procent eigen verdiensten
heeft wat, gemeten aan de En
gelse norm van zo'n tien pro
cent, te weinig is om het in
zijn huidige gedaante in stand
te houden.
Hetzelfde geldt voor het Friese
orkest dat kampt met veel te
weinig geschikte accommoda
ties om puur artistiek rendabel
te kunnen zijn. De rijksover
heid had met deze provincies
al veel eerder diepgaand over
leg moeten plegen over een
herstructurering van een be
vredigende muziekvoorzie-
ning, waarin het symfonische
aanbod aanzienlijk beperkter
zou kunnen en moeten zijn.
Juist omdat de overheden in
een nabij verleden in gebreke
bleven, adviseerde de Raad
voor de Kunst als overgangs
maatregel afgeslankte ensem
bles die zonder al te veel fi
nanciële consequenties ook op-
splitsbaar dienen te zijn, dat
krachtens nieuwe cao's ook
toegestaan zou moeten wor
den.
Dat het Gewestelijk Orkest
voor Zuid-Holland moet ver
dwijnen, is jammer voor de be
trokkenen die hun beste been
tjes hebben voorgezet, maar
onredelijk lijkt het mij niet.
De rijksoverheid heeft van de
oprichting af gezegd, dat men
deze uitbreiding van het toch
al grote aantal symfonieorkes
ten niet verantwoord achtte.
Er was en is geen enkele re
den de grote gesubsidieerde
orkesten te ontheffen van elke
begeleidingsplicht van grote
koren onder goede .leiding.
Voor kleine koren is het Ge
westelijk Orkest veelal te
duur, ook omdat de bezetting
bijna altijd met ad hoc-schnab-
belaars uit andere orkesten
moet worden uitgebreid. Ver
der is in de praktijk gebleken,
dat het ensemble een te weinig
stabiel niveau weet te handha
ven. Dan zou het veel beter
zijn het Utrechts Orkest en het
Noordholland Philharmonisch
Orkest in afgeslankte vorm in
stand te houden, ook ten bate
van de koorbegeleidingen in
de randstad.
Natuurlijk behoeft het plan
