Leidse Courant | 1983 | 8 januari 1983 | pagina 2

TAFEL

Massaal ter kerke in
Moskou

£eidóe(3ou/ta/n!

HïïïïTl

kerk
wereld

Succes van heksenleer gevolg
van maatschappelijke
crisisfactoren

R.k. priester in delegatie uit Sovjet Unie

KORTE METTEN

DEKRAL
BRENGt
DEWERELR
BIJ U
THUIS**

ACHTERGROND

CcidócSoinant

zaterdag 8 januari 1983 paginj

Leden van de russisch-orthodoxe kerk zijn in feest van Christus geboorte valt dan op 7 ja-
Moskou massaal ter kerke gegaan ter viering nuari.

van het Kerstfeest, dat dertien dagen later Duizenden gelovigen kwamen samen in de

valt dan in het westen.

Jelokhofskaja kathedraal in Moskou-Noord

Toen paus Gregorius de nieuwe tijdrekening voor het bijwonen van de Kerstnachtliturgie,
invoerde, zijn de russisch-orthodoxen blijven die werd gecelebreerd door de patriarch van
vasthouden aan de Juliaanse kalender. Het de russisch-orthodoxe kerk, Pimen.

M ual».

Patriarch Pimen van Moskou en
russisch-orthodoxe kathedraal.

Rusland tijdens de kerstnachtviering in de

De heksenvervolging in
de periode tussen 1400 en
1700 is niet alleen een on
zinnig of ziekelijk symp
toom geweest van vrou
wenonderdrukking.
De verdedigers ervan waren
daarvoor te gezaghebbende fi
guren en het succes van de
heksenleer was er te groot
voor. De leer vond eerder zo
veel gehoor als gevolg van
maatschappelijke crisisfacto
ren op sociaal-economisch ge
bied, op het gebied van ge
zagsstructuur en vooral op het
gebied van de man-vrouw
verhouding.

Dit zegt Lenie Dresen-Coen-

ders in haar proefschrift „Het
verbond van heks en duivel",
waarop zij 14 januari in Nij
megen promoveert. Het ver
bond tussen heks en duivel is
een symptoom van de veran
derende positie van de vrouw
in de maatschappij: als super-
hoer en verderfster van het
leven was de heks een af
schrikwekkend voorbeeld,
het tegendeel van de voor
treffelijke maagden en moe
ders die katholiek en protes
tant als voorbeeld dienden, al
dus een van de conclusies. De
vrouw moest in de vroeg-mo-
derne maatschappij terrein
prijsgeven in de beroepswe
reld, zich bescheidener opstel

len in het openbare leven en
tevens moest haar maagde
lijkheid, huwelijkstrouw en
moederschap worden be
waakt.

Er is volgens de sociologe ech
ter geen eenduidige verkla
ring die geldt voor alle golven
van heksenvervolging. De
heksenleer keert zich ook niet
alleen tegen oude vrouwen
maar tegen alle rollen waarin
vrouwen macht hebben, voor
al op het gebied van seksuele
verhoudingen en voortplan
ting. Tenslotte is het niet al
leen een symptoom van vrou
wenonderdrukking. De regu
lering van sekse-verhoudin
gen trof zowel man als vrouw.

Bisschoppen Europa om
tips gevraagd voor
samenwerking

Kardinaal Basil Hume van Westminster heeft
de voorzitters van de bisschoppenconferenties
in Europa gevraagd aan te geven op welke ge
bieden in de periode tot 1 juni samenwerking
tussen de bisschoppen mogelijk is. Hume deed
dat in zijn functie van president van de Raad
van Europese Bisschoppenconferenties.
Daarmee deed hij een eerste stap ter uitvoering
van een aanbeveling, die het symposium van
Europese bisschoppen, vorig jaar van 4 tot 8 ok
tober in Rome, heeft gedaan. In zijn brief wijst
kardinaal Hume erop, dat de tachtig bisschop
pen die in Rome bijeen waren, hebben ervaren,
hoe stimulerend een goede verstandhouding
tussen de bisschoppen kan zijn en hoezeer deze
tot teken van hoop kan worden.

Voor de eerste keer is een
rooms-katholieke priester op
genomen in een oecumeni
sche delegatie van christenen
uit de Sovjet-Unie. De delega
tie, die van 10 tot 21 januari
een bezoek zal brengen aan
het Verenigd Koninkrijk en
de Ierse Republiek, is uitge
nodigd door de Britse Raad

van Kerken.

De katholieke priester is mgr.
Juozas Zhemaitis, deken van
Shakiai, die docent is geweesl
aan het seminarie van Kau
nas in Litouwen. Volgens
Keston College, het Engelse
instituut voor de bestudering
van de godsdienst in commu

nistische landen, heeft de on
dergrondse „Kroniek van de
kerk in Litouwen" mgr. Zhe
maitis nooit direct bekriti
seerd en hem soms in bedekte
termen geprezen.
De delegatie uit de Sovjet-
-Unie wordt geleid door de
russisch-orthodoxe metropo
liet Philaret van Kiev en telt

nog vier andere vertegen
woordigers van de russi
sch-orthodoxe kerk. Verder
maken naast mgr. Zhemaitis
twee baptisten, twee lutherse
bisschoppen, een armeense
bisschop en een bisschop van
de orthodoxe kerk van Geor
gië deel uit van de delegatie.

Amerikaanse bisschop:
kerk geen schuilkelder

De 130 kerken en 32 scholen in het bisdom
mogen niet als schuilkelder worden gebruikt,
want dat zou voedsel geven aan de mythe, dat
een kernoorlog te winnen is. Bisschop Walter
Sullivan van Richmond in de Amerikaanse
staat Virginia schrijft dat aan de pastores in
zijn diocees. Hij verbiedt hen daarbij inspec
teurs van het ministerie van defensie in de
kerken en andere kerkelijke gebouwen toe te
laten.

Onze kerken en andere gebouwen moeten bij
natuurrampen altijd voor mensen openstaan.
Wij hebben de verplichting in tijden van nood
mensen te helpen, maar samenwerking met
het ministerie van defensie doet het geloof toe
nemen in de mythe, dat de regering ons bij een
nucleaire ramp kan helpen of dat een kernoor
log te winnen is, zo schrijft bisschop Sullivan.

De bekende bisschop van
het diocees Cuernavaca in
Mexico, mgr. Sergio Mendez
Arceo heeft de leiding van
zijn bisdom neergelegd. De
vanwege zijn socialistische
sympathieën omstreden bis
schop deed dit bij gelegen
heid van zijn vijfenzeventig
ste verjaardag. Tot zijn op
volger is benoemd de vijftig
jarige Juan Jesus Posadas
Ocampo, die tot nu toe bis
schop van Tijuana was.

In België valt een lichte
stijging te constateren in het
aantal priesterroepingen. In
1982 waren er 76 nieuwe
kandidaten. Uit de statistie
ken van de bisdommen blijkt
verder, dat er 4.511 Belgische
priesters en religieuzen bij de
missie in 92 landen werk
zaam zijn, 58,7 procent man
nen en 41,3 procent vrouwen.

Op de leeftijd van 84 jaar is
overleden ds. Th. B. W .G.
Gramberg, emeritus predi
kant te Doorn. Ds. Gram
berg, in 1897 geboren in Har-
lingen, heeft vele jaren ge

werkt voor het Nederlands
Zendingsgenootschap in In
donesië. Hij werkte in Ma-
lang, Den Pasar, Balige en
Bali. Van 1942 tot 1945 zat hij
in een Japans concentratie
kamp. In 1960 werd hij pre
dikant bij de Presbyterian
Church te Kandy op Ceylon.
Hij heeft veel gepubliceerd.
Zo schreef hij onder meer ar
tikelen in het blad De Waag
schaal over boeddhistische
onderwerpen.

In Ethiopië is een nieuw
apostolisch vicariaat Soddo-
Hosanna opgericht met als
eerste apostolisch vicaris de
Italiaanse capucijn Domenico
Crescentino. Het telt 42.342
katholieken, de grootste r. k.
gemeenschap in Zuid-Ethio-
pië. Behalve twaalf parochies
en vijftien missieposten zijn
er 21 scholen, die in hoog
aanzien staan en 7400 leerlin
gen tellen. Het apostolisch vi
cariaat is het laatste stadium
op weg naar een bisdom, via
missiepost, zelfstandige mis
sie en apostolische prefec
tuur.

Nieuwe impulsen voor
Genève

De nieuwe leider van de Westduitse socialisten, Hans-Jh
chen Vogel, is deze week met interessant nieuws uit Wsj
hington gekomen. Van hoge Amerikaanse functionarissf
had hij gehoord dat de Verenigde Staten bij de onderhancf
lingen in Genève over het terugdringen van de middellanj
afstandsraketten niet langer onvoorwaardelijk vasthoudt
aan de zogenaamde nuloptie. Die behelst het voorstel dat
Westenalleen dan niet tot plaatsing van nieuwe rakettfc
overgaat wanneer de Sovjet-Unie haar snel groter wordenl
arsenaal aan SS-20-raketten voor de middellange afstand tj
rugtrekt.

NATUURLIJK is het niet verwonderlijk dat de Westduij
socialisten met dit nieuws aankomen. Geen enkele politie
partij zit momenteel immers zo erg in het nauw met het l
faamde dubbelbesluit van de NAVO als de partij van ou
bondskanselier Schmidt. Door diens toedoen is dit besluit
1979 juist tot stand is gekomen. Alles dat nu wijst op een v<
schuiving in de Amerikaanse onderhandelingspositie is dé
halve voor de Westduitse socialisten goed nieuws omdat I
onderhandelingen in Geneve daardoor een reëler karakt
krijgen.

VOOR iedereen die de onderhandelingen in Genève ei
goed hart toe draagt, is het trouwens een interessante oij
wikkeling. De Russische leider Joeri Andropov heeft bl
kens de reeks van voorstellen sinds zijn aantreden al eerd
blijk gegeven van een flexibele opstelling. Natuurlijk hou
dit niet automatisch in dat de Sovjet-Unie haar bestaanj
overwicht op het terrein van kernwapens voor de middella
ge afstand prijs zal willen geven. Wel is van betekenis, <r
beide grootmachten signalen afgeven waaruit blijkt dat zij
ruim een jaar aan de conferentietafel gezeten te hebben, 1
reid zijn serieus te onderhandelen. Naast de voor de hal
liggende mogelijkheid dat de wapenwedloop wordt voort£
zet, bestaat er nu ook een kans dat er aan de conferentieteL
iets wordt bereikt.

WAT dit alles uiteindelijk zal betekenen voor de militair
krachtsverhoudingen binnen Europa is een interessap'
vraag, waarvan de beantwoording nog wel enige tijd op zit
zal laten wachten. Van dié verhoudingen en niet van
zijdige ontwapeningsmaatregelen is het immers afhanK
lijk of de stabiliteit op het oude continent, die een vreedZaJ'
naast elkaar bestaan garandeert, gehandhaafd kan blijv(p
Het belangrijkste van de onderhandelingen in Genève is i1
daar een bijdrage aan wordt geleverd.

Het hogedrukgebied dat giste
ren nog ten noorden van de
Azorenb lag is de afgelopen
uren naar het oosten getrok
ken en zal morgen boven
Frankrijk liggen. Dat betekent
voor ons land het grotendeels
verdwijnen van de regenbui

en, waar dan bewolking v<i,
in de plaats komt. De tempej;
turen zullen zich tussen u
twee en zeven graden be^fe
gen. De wind waait uit k
zuidwesten tot het westen n
is matig, met zo nu en
harde uitschieters. n

Varkensfricandeau

met slabonen en

aardappelen

blanc manger

roompudding

Voor twee: 300 g varkens
fricandeau voor 2 dagen),
60 g boter of margarine,
zout, peper, uitje, peterse
lie, rozemarijn, dragon; 450
g diepvries slabonen, zout,
10 g boter of margarine,
uitje, paar dunne plakjes
ontbijtspek; Vi tot 1 kg
aardappelen; 3 dl melk, 3
cm vanillestok, 4 blaadjes
gelatine, 35 g suiker, 1 dl
slagroom, 2 lepels maras
quin, Vt dl slagroom, 12 g
basterdsuiker.

Schroei de varkensfricandeau
rondom dicht in hete boter of
margarine en temper dan het
vuur. Strooi zout en peper
over het vlees en braad het
met schuinliggend deksel
bruin en net gaar in een half
uur, de laatste vijf minuten
met de kleingesneden ui en
peterselie en met rozemarijn
en dragon.

Haal het gare vlees uit de pan,
maak de jus af met weinig
lauw water, laat die nog even
trekken en schenk hem dan
door een zeef in de juskom.
Laat het vlees vijf minuten af
koelen voor het snijden, dan
blijft het sappiger. Bewaar het
stukje voor maandag met de
aangesneden kant in de jus.
Schep door de gare slabonen
een mengseltje van gefruite ui
met kleine stukjes spek.

Laat in de melk het in de
lengte doorgesneden vanilles
tokje aftrekken. Zet de pan na
tien minuten af, los de in koud
water geweekte gelatine op in
de hete melk en daarna de sui
ker. Voeg de eerste portie slag
room (ongeklopt) toe en als het
afgekoeld is de marasquin.
Wacht met het vullen van de
natgemaakte puddingvorm tot
de massa lobbig wordt. Zet de
pudding een nacht koel, keer
- hem op een mooi bord en gar
neer hem met opgespoten slag
room (de tweede portie).

Menutip voor maandag: var
kensfricandeau met witlofs-
laatje en aardappelen gries-
meelvla met mandarijntjes.

JEANNE

LEIDEN: O.L.Vr. Hemelvaart: za.
11.00 euch.viering mmv Dames- en
herenkoor, zo. 11.00 Idem.
H. Leonardus: za. 19.00 jongerenvie
ring; zo. 09.00 euch.vlering, 10.45
hoogmis.

H. Middelares: za. 19.00; zo. 9.30 ge
zongen viering, 11.30.

H. Lodewijk: za. 10.00 en 19.00, zo.
8.30, 10.00 hoogmis, 11.30, 18.00,
19.00 Lof.

St. Anthonlus van Padua: za. 19.00
euch., zo. 9.30 en 11.30 euch.
H. Petrus: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30
hoogmis. 12.00.

O.L.Vr. Onbev. Ontv.: za. 19.00; zo.
9.30, 10.45 hoogmis, 12.15.
Oud Katholieke Kerk: zo. 10.00.
AARLANDERVEEN: za. 19.00; zo.
10.30 hoogmis.

AARDAM: za. géén; zo. 9.00 hoogmis,
12.00.

ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Plus: za.
19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis.
H. Bonifatius: za. 19.00; zo. 9.45
hoogmis, 11.30.

De Heilige Geest: za. 19.00; zo. 9.30
en 11.00.

BOSKOOP: za. 17.30 „De Stek";
19.00 in kerk; zo. 9.30 en 11.00.
HAZERSWOUDE DORP: za. 19.00
met orgel; zo. 9.30 hoogmis; 11.30
wisselend van opzet.
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: za. géén,
zo. 10.00. Dep. Het Anker: za. 19.00;
zo. 8.45 en 11.15.

HILLEGOM: St. Jozef: za. 19.00 met
Ned. liederen; zo. 10.00 gezinsmis
(kinderkoor), 11.30 Ned. liederen.
HILLEGOM: H. Martinus: za. 19.00;
zo. 9.00 en 11.00.

HOOGMADE: za. 19.00; zo. 10.00.
KATWIJK A.D. RIJN: za. 19.00 euch-
.vierlng met zang; zo. 9.30 hoogmis,
11.15 met zang. Dep. Rijnsburg: za,
gebeds- en communieviering; zo.
10.30 met zang.

(Buiten) KAAG/ABBENES: za. 19.00;
zo. 10.00.

LANGERAAR: za. 19.00; zo. 9.30 en
11.30.

LEIDERDORP (H. Menswording): za.
19.00; zo. 9.00, 10.30, 12.00 (Jonge
renkoor).

LEIMUIDEN: za. 19.00; zo. 7.30, 9.30,
11.15.

LISSE: Agathakerk: za. 19.00 euch.;
zo. 10.00 en 11.30 (kinderneven-
dienst). Dep. Poelpolder: za. 19.00
euch., zo. 9 en 11.30 euch.vierlng.
Marlakerk: za. 19.00; zo. 8.30, 10.00
hoogmis, 11.45.

H.H. Engelbewaarders (Beekbrug): za.
19.00; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 en
17.45.

NIEUWKOOP: za. 19.00; zo. 9.00
hoogmis, 10.45.

NIEUWVEEN: za. 19.00; zo. 9.00,
11.00.

NIEUW-VENNEP: za. 19.00 avondmis;

zo. 10.00 hoogmis.

NOORDEN: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30

hoogmis.

NOORDWIJK-BINNEN: za. 16.00 In
Kerkhofkapel; 19.00 In de kerk; zo.
8.00, 10.00 hoogmis. 11.30.
NOORDWIJK AAN ZEE: za. 19.00
euch.; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 euch.
NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: za.
19.00 met koorzang; zo. 9.30 hoog
mis, 11.00 mis met samenzang. St,
Jozef: za. 19.00; zo. 10.00 en 11.30.
OEGSTGEEST: St. Wlllibrord: za.
19.00; zo. 9.00 en 10.30.

OUD-ADE: za. 19.00 avondmis: zo.
8.30 hoogmis, 10.30 gezinsmis.
OUDE-WETERING: za. 19.00 avond
mis; zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Marlapre-
sentatie: za 19.00; zo. 9.00 en 11.00.
Petrusbanden: za. 19.00 avondmis;
zo. 9.30 hoogmis, 11.30.
RIJPWETERING: za. 19.00 avondmis;
zo. 7.30, 9.00 hoogml3 (herenkoor).
10.30 mis.

SASSENHEIM: za. 19.00 euch.; zo.
9.30 hoogmis, 11.00 euch.
STOMPWIJK: za. 19.30 met zang
(laatste zaterdag v.d. maand thema-
viering), zo. 9.30 hoogmis, 11.00,
18.00.

VOORHOUT: za. 19.00; zo. 9.00
hoogmis, 10.30, 11.45.
VOORSCHOTEN: St. Laurentlus: za.
19.00; zo. 11.30. Moeder Gods: za.
19.00; zo. 10.00.

WARMOND: za. 19.00; zo. 8.30, 10.00
hoogmis, 11.30.

WOUBRUGGE: za. 19.00; zo. 10.00.
ZEVENHOVEN: za. 19.00; ZO. 9.00
hoogmis, 10.45.

ZOETERWOUDE-RIJNDIJK: Meer
burgparochie: za. 19.00 met wisselen
de koren; zo. 10.00 hoogmis met wis
selende koren, 11.30 met orgel en
Ned. liederen.

ZOETERWOUDE: St. Jan: za. géén
opgave; zo. 9.30 hoogmis, 11.00. Chr.
Dienaarkerk: za. 19.00 met zang; zo.
10.00 hoogmis.

DE ZILK (Noordwijkerhout): H. Hart-
kerk: za. 19.00; zo. 10.00 hoogmis,
11.30.

predikbeurten

STAD LEIDEN Herv. Gemeente:
Hoogl. Kerk: 10 dr. Lamping, 11.45
Oecum. Studentendienst. Marekerk:
10 ds. De Jong, 17 dhr. Henzen, Lei
derdorp. Maranathakerk: 10 ds.
Baaijen, Rijnsburg. Regenboog: 9.30
en 11.15 past. Van Well. Bethlehem-
kerk: 10. ds. Heemstede. Bevrijdings
kerk: 10 ds. Rietveld. Vredeskerk: 10
kand. Smit. Eglise Wallone: 10.30
pasteur Ribs. Acad. Ziekenhuis: 10.15
ds. Bovenberg. Dlaconessenhuis:
10.30 ds. Hemmes. Jeugdkapeldlen-
sten: Pnlel 11.30. mw. De Blols; Bevr-
.kerk 10.30 Karstens.

Geref. Kerken en andere kerken stad
Lelden:

Zulderkerk: 10 dr. v.d. Zwaan. Petra-
kerk: 10 ds. v.d. Velden. Oude Vest:
ds. Bakker, Amstelveen. Maranatha
kerk: 10 ds. Baaijen, Rijnsburg. Be
vrijdingskerk: 10 ds. Rietveld. Bejaar
denhuls Groenhoven: 10 dhr. Van
Leeuwen. Merenwijk aula Valkenpad
9.30 en 11 Eucharistie/Avondmaal.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 drs. Den
Hertog. Geref. Kerk Vrijgemaakt: 10
ds. Verkade, 16.30 Idem. Doopsgez.
/Rem. Kerk. 10.30 ds. Koek. Bapt-
.gem.: 10 ds. Bosveld. Ev. Luth. Kerk:
10.15 Dienst. Nieuw Apost. Kerk:
Diensten 9.30 en 16.00. Ev. Chr. Ge
meenschap: 10 Evang. Dikkes. Leger
des Heils: 10 en 19 samenkomsten.
Zevende-Dags-Adventisten: 11 ds.
Bouwer. Evang. Centrum Zijlsingel 2a:
19 dhr. Zijlstra. Zendingsgroep „Je-
ruel": samenkomst 17.00. Pinksterge
meente Oude Vest 13: 10 Dienst.
AARLANDERVEEN Herv. Gemeen
te: 10 kand. De Boo, 19 dhr. Bor. Ge
ref. Kerk: Diensten 10 en 18.30. Chr.
Geref. Kerk: Dienst 9.30.

TER AAR Herv. Gem.: 9.30 ds.
Klein Kranenburg, 18.30 ds. De'
Graaf. Geref. Kerk: 9.30 dhr. Bor,
18.30 ds. Nleuwenhuizen.

ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
De Gelder.

ALPHEN AAN DEN RIJN Herv.
Gem.: Opstandingskerk: Diensten 10
en 18.30. Adventskerk: Diensten 10
en 18.30. Kruiskerk: Diensten 10 en
18.30. Geref. Kerk Maranathakerk: 10
ds. Verburg, 18.30 ds. Rang. Salva-
torkerk: 10 ds. v.d. Werff, 18.30 ds.
Femhout. Baptistengemeente: 10 en
18.30 ds. Koekkoek. Leger des Heils:
10 en 19.30 samenkomsten: Volle
Evangelie Gemeente: 10 Dienst dhr.
Van Leeuwen.

ALPHEN-NOORD (Herv./Geref.
diensten) Goede Herder: 10.00 en
16.30 ds. Koekkoek. De Bron: 9 en
10.30 ds. Verheul, 18.30 ds. Moll.
Ashramcollege: 10 ds. Mulder. Drle-
hoorne: 19 ds. Verheul. Albanlanae:
10 ds. Nleuwenhuls.

ALPHEN-NOORD (Herv.Gem.)
Slonskerk: 9.30 ds. Ouwendijk, 18.30
ds. Schip aan Boord. Oudshoornse-
weg: 10.00 ds. Oort.

BODEGRAVEN Herv. Gem.:
Dorpskerk: 10 ds. Richter, 18.30 ds.
Schuurman. Salvatorkerk: 10 ds. v.d.
Hoef, 18.30 ds. Richter. Bethlehem-
kerk: 10 ds. Wieman. 18.30 ds. v.d.
Hoef. Geref. Kerk: 9.30 en 18.30 ds.
v.d. Berg, H. Av.

BOSKOOP Herv. Gem. Dorpskerk:
9.30 ds. Oosthoek. 18.30 ds. Hai-
tinck. De Stek (Herv./Geref.): ds. Van
't Hof. Geref. Kerk: 9.30 en 17 ds.
Van *t Hoff. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en

17 kand. Van 't Spijker.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
ds. de Graaf, 18.30 ds. Molenaar,
Zoetermeer. Geref. Kerk: 10 en 17 ds.
Koekoek. Rotterdam.

HOOGMADE Herv. Gem.: 10 ds.
v.d. Hoek.

DE KAAG Herv. Gem.: 10 ds. Kolk-

KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gem. Dorpskerk: Diensten 10 en
18.00. Ontmoetingskerk: Diensten 10
en 18.30.

KATWIJK AAN ZEE Herv. Gem.:
Nieuwe Kerk: 10 ds. Vroeglndewey,

18 ds. Schuurman. Oude Kerk: 10 ds.
Driebergen, 18 ds. v. Sliedrecht. Icht-
huskerk: 10 ds. Schuurman, 17 ds.
De Jong. Pnlëlkerk: 9.30 ds. v. Slie
drecht, 18 ds. v, Driebergen. Beste-
vaer Mavo: 10 ds. Klelder. Overduin-
kapel: 14.15 ds. Baas. Geref. Kerk:
Open Hof: 10 dhr. Brouwer, 17 ds.
v.d. Horst. Triumphator: 10 ds. v.d.
Horst, 17 ds. Kersten. Vredeskerk: 10
ds. Kersten, 17 ds. Wolthuis. Chr. Ge
ref. Kerk: 10 en 17 ds. Slagboom.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10. Dienst, 19 ds. Bos
wijk, Usse, gez. dienst. Geref. Kerk:
10 ds. Bade, 19 ds. Bade.
LEIDERDORP (Herv./Geref. dien-

Dorpskerk: 10 mw. Westera-Franken,
15 ds. Bovenberg (met gehandic.).
Hoofdstraat: 10 ds. Stegemen.
Scheppingskerk: 9 en 10.30 ds.
Knorth.

LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 ds.
Schalk. Geref. Kerk: Diensten 9.30 en
19.

LISSE Herv. Gem.: Dorpskerk: 10
dhr. Hoffenaar. Pauluskerk: 10 prof.
v.d. Beek, 19 ds. 't Hooft. Geref.
Kerk: 10 ds. Boswijk, 19 ds. Bade.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 16.30 ds. Van
Dijken: Geref. Gemeente: 10 en 16
ds. Hakkenberg: 12 jan. 19.30 ds.
Hakkenberg. Geref. Kerk VrIJg.
(Pr.str.): 8.45 Leesdienst, 16.30 ds.
Ulehake. Ned. Geref. Kerk (Salvatori):
Dienst des woords 9 en 17.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 en
18.30 Dienst des Woords. Geref.
Kerk: 9.30 u. dhr. Walllnga, 17
Avondgebed. Chr. Geref. Kertc: 9.30
en 18.30 Dienst des Woords.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 ds.
Molenaar, 18.30 ds. Gebraad.

NIEUW VENNEP Herv. Gem.: Dien
sten 9.30 en 19.00. Geref. Kerken:
8.30 en 10.30 (H.Av), ds. Rang, 18.30
ds. Rang. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en
16.30 ds. Visser.

NOORDWIJK Herv. Gem.: Grote
Kerk: 10 ds. Van der Lee, 19.00 Zon
dagavondviering. Kerk aan Zee: 10

Geref. Kerk en kerk Hoofdstraat
(Buurtkerk): 10 ds. Kuiper, 17 ds. El-
gersma. Vinkelaan: 9.30 ds. Roosjen,
17 ds. v.d. Lee. Stlchtlngskerk: 11
uur: ds. Slofstra. Sole Mlo: 9.00 uur:
ds. Kuiper.

NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.:
10 d3. Elgersman, gem. dienst.
OEGSTGEEST (Herv/Geref. dien
sten) Maurltslaan: 10 ds. Vegter,
H.Av. Groene Kerkje: 11 ds. Kooman.
Pauluskerk: 9.30 u. ds. Kooman.
Gem. centrum: 10.30 ds. Sterringa,
19 ds. Vegter, H.Av. Endegeest: 9.30
pater Boshouwers. Acad. Ziekenhuis:
10.15 ds. Bovenberg. Diaconessen-

huls: 10.30 ds. Hemmes. Van Wijc-
kersloot: 16.00 ds. Sierat. Ned. Ger.
Kerk: 8.45 ds. De Lange, 16.00 Idem
(aangep. voor kinderen).

OUDE WETERING Herv. Gem.:
9.30 ds. Krispijn. Gefef. Kerk: 9.30 en
17 ds. Jaspers Focks.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 ds. v.d. Kamp.

RIJNSBURG Herv. Gem.: Grote
Kerk: 9.30 ds. Smaling, 17 ds. Van
Niel. Bethelkerk: 9.30 ds. Van Niel.
Geref. Kerk Petrakerk: Diensten 9.30
en 17. Immanuelkerk: 9 en 10.30,
17.00 Diensten. Maranathakerk: Dien
sten 9.30 en 17. Chr. Geref. Kerk:
9.30 Dienst des Woords.
SASSENHEIM Herv. Gemeente: 9
en 10.30 ds. Baas, 19 ds. Koster

Opendeurdienst. Geref. Kerk: 10 ds.
Ferwerda, 19 ds. Koster, open-
d.dlenst In H.Kerk. Chr. Geref. Kerk:
10 en 17 ds. Biesma. Ned. Prot. Bond
Sassenhelm/Llsse: 10.30 mw. Nrö-
strom-Bruin, R.A. veen.
VALKENBURG Herv. Gem.: 10 ds.
Vermeulen. 18.30 ds. Smaling. Geref.
Kerk: 9.30 ds. Oegema, 18.30 ds. v.d.
Kamp, Wassenaar

VOORHOUT Herv. Gem.: 10 ds.
Brokerhof.

VOORSCHOTEN Herv. Gem. Dorp:
9.30 ds. Bakker, 17 ds. Rietveld, Den
Haag. Geref. Kerk: zie Herv. opgave.
„Ontmoeting": (Herv./Geref.): 9.30
Dienst.

WARMOND Herv. Gem.: 10.00
Dienst des Woords.

WASSENAAR Herv. Gem.: Dorp
10 ds. Steenstra. 16.30 ds. Kolljn, 19
ds. Steenstra. Kievitskerk: 10 ds. Van
Bruggen. Messlaskerk: 10 ds. Waas-
bergen. Dorps-centrum: 9.30 ds. Wol-
ters; Shalom (Jeugdkerk vanaf 12 j.).
Ned. Prot. Bond: 10.30 ds. Wemer.
Geref. Kerk: 10 en 17 ds. v.d. Meulen.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: Dien
sten 10 en 19.00. Bloemk.: 10 ds. v.d.
Kamp. Geref. Kerk: 9.30 dhr. Wiels-
ma, 18 ds. Den Heeten. Ned. Prot.
Bond: geen.

ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30
ds. Hanemaaijer. Ger. Kerk: 9.30 u.
ds. Couvee, 19 ds. Van Oeveren.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10
ds. Haakman. Geref. Kerk: 10 ds. Den
Heeten, 18.30 u. ds. Bulkema.

dienstverlening

ARTSEN Leiden: Wijk 1: Boerha-
vedlstrict, Binnenstad-Noord, Groe-
noord, Kool, Merenwijk, za dr. Kruis,
tel. 126371, zo dr. Rus. tel. 132500.
Wijk 2: Binnenstad-zuid, Tuinstad-
wijk. Professorenwijk, de Waard, za
dr. Taytelbaum, tel. 120266, zo dr.
Stolk, tel. 125820. Wijk 3: Mors,
Haagwegkwartler, Zuidwest, za dr.
Boer, tel. 310420, zo dr. Prince tel.
761754. Voor de praktljkgebieden
van Groeneveld, Van Leeuwen, Mey
er, Reinders, Tan, Van Tol: za. dr.
Verhage tel. 133834, zo dr. Zwijnen-
burg tel. 412166 spreekuur 11.00 tot
11.30 uur in gezondheidscentrum Me
renwijk Oegstgeest: Dr. Van Walc-
hren tel. 174830. Leiderdorp: za en
zo dr. Ouwerkerk tel. 891037, spreek
uur van 12.30 tot 13.00 aan de Florijn
10. Voorschoten: za dr. Meiman, zo
dr. Meijer tel. 2493, Warmond -
Voorhout: Dr. Sleeboom tel. 02522-
11393. Noordwijk: Groepspraktijk
tel. 19300. Noordwijkerhout: Dr.
Lammers-Van Grieken tel. 02523-
2910. Katwijk aan Zee: Dr. Lodder
tel. 14600. Katwijk - Rijnsburg -
Valkenburg: Dr. Van Delft tel. 15366.
Lisae: Antwoordapparaat eigen huis
arts. Sassenheim: Dr. Schmidt tel.
11253. Hillegom: Dr. Van der Kaa-
den, tel. 15114. Alkemade - Rijnsa-
terwoude - Leimuiden: Dr. Glans
beek tel. [phone]. Alphen: Voor
de praktijken van Stehouwer, Van
Gemeren, Plag, Visser, Varkevisser,
Van Engelen en Zlkel: za Dr. Van Ge-
meren tel. 30798, zo Dr. Varkevisser,
tel. 21767 Voor de praktijken van
Boss, Eradus, Van Der Steen, Hetz-
berger, Klelnhaneveid en Wijnmaalen:
za dr. Wijnmaalen tel. 72079. zo. dr.
Van der Steen tel. 72738, Hazers-
woude Koudekerk: Dr. Sprangers
tel. [phone]. Langeraar -
Nieuwveen - Ter Aar - Woubrugge:
Dr. Nooter en Vreyling, tel. 01729-
8104. Nieuwkoop - Noorden: Dr.
Brinkman/Sluis, tel. [phone].
TANDARTSEN Lelden - Leider
dorp - Oegstgeest: Dr. Klelnveld,
Zoeterwoudseslngel 56, Leiden, tel.
134433, zaterdag en zondag spreek
uur om 13.00 uur. Leldschendam:
Voor spoedgevallen tel. 238356.
Bollenstreek: Dr. Hemmlnga, 02521-
10724, Hereweg 59, Llsse tel.
025221-10724.

APOTHEKEN Lelden - Leiderdorp

- Oegstgeest - Voorschoten: Zulder-
Apotheek In Lelden en Linnaeus-apo-
theek In Oegstgeest. Leidschen-
dam: Grendel Pepplnk-apotheek
Laan van Nieuw Oost Indiö 221, Den
Haag Alphen: Apotheek Herenhof.
Katwijk: Katwijkse Apotheek, tel
01718-12755 Noordwijkerhout: za
geopend van 9-13. u. en van 17-18 u.
en zo van 12-13 u. en 17-18 u. Spoe-
drecepten tel. 3511 óf dlenstbel.

WIJKVERPLEGING BOLLENSTREEK

Sassenheim - Warmond - Llsse -

Beekbrug: Zanting-Bos tel. 02520-

29060. Noordwijkerhout -Voorhout

- De Zllk: De Vries tel. [phone].
Hillegom: Opgave vla het antwoord
apparaat tel. [phone]. Leld
schendam: Leldschendamse Kruis
vereniging tel. [phone].

DIERENARTSEN Lelden: Dr. Hel
der tel. 146686 en Oegstgeest: Dr.
van Duyn tel. 153266. Voorschoten

- Leldschendam: dr. Frencken, tel.
271110

ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Dlaconessenhuis) en
van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag
13.00 u. (Elisabeth-zlekenhuis).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 20.00 uur. Kinder
afdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00.
Niet meer dan twee bezoekers per
patiënt Sint Elizabeth-ziekenhuis:
Volwassenen dagelijks van 14.00-
14.45 u. en van 18.30-19.30 u.; klas
se-afdelingen ook 11.15-12.00 u.
Kraamafdellng: dag. van 11.15-12.00
u. (alleen voor echtgenoten) van
15.00-16.00 u. en van 18.30-19.30 u.
Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u.
CCU (hartbewaking) dag. van 14.00-
14.30 u. en van 19.00-19.30 u. Inten
sieve verpleging: dag. van 14.00-
14.30 u. en van 18.30-19.00 u. Sport-
Medisch Adviescentrum: Spreekuur
ma. 19.30-20.30 u. In het St. Elisa
beth-zlekenhuis. Endegeest: Di. en
vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u.
en 14.00-15.00 u.; eerste klasse: de
gehele dag. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.00 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdellng dagelijks van 14.30-
14.45 u. en 18.30-18.45 u. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. De bezoektijden
van de kinderkliniek zijn dagelijks
15.00-15.45 u. en 18.30-19.00 u. De
bezoektijden van de kinderafdeling
galleen voor ouders van kinderen kan
er een afwijkende tijd afgesproken
worden Vnet de hoofdverpleegkundi
ge) zijn dagelijks van 14.15-15.00 u.
en van 18.30-19.00. Rijnoordzle-
konhuls: Dagelijks 14.30-15.15 u. en
18.30-19.30 u. Extra bezoek hartbe
waking: 11.00-11.30 u. Extra bezoek
vaders kraamafdeling: 19.30-20.30 u.
Kinderafdeling 15.00-15.30 u. alleen
voor ouders 18.00-18.30 u.
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst, tel. [phone]. Voor allen die
In moeilijkheden verkeren of eenzaam
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be
reikbaar.

BUREAU VOOR RECHTSHULP

Herengracht 50, tel. 123942; spreeku
ren ma. en dl. 10.00-12.30 u„ wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau, Noordelnde 2a
(voormalige marinecomplex), tel.

130775. (Met Ingang van maandag 22
november verhuist de Leldse recht
swinkel. Het nieuwe adres luidt: Ke
tel boetersteeg 10. De openingstijden
blijven hetzelfde

Afdeling wonen en werken: ma.

18.30-20.30, wo. 10.00-12.00, do.
18.30-20.30. Afdeling belastingen:

di. 18.30-20.30, wo. 18.30-20.30.
Klachtenbureau; dl. 18.30-20.30, do.
18.30-20.30.

DIERENHULPDIENST Hulpverle
ning aan verongelukte honden, kat
ten, vogels, e.d. In de gemeenten Lel
den, Leiderdorp, Oegstgeest. War
mond en Zoeterwoude. Tel. 071-
125141.

BURGERRAADSLIEDEN Koren-
brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru
ren). Spreekuren ma., di. en wo.
11.00-12.00 u., do. 18.30-20.00 u.
GEZINSVERZORGING Stichting
gezinsverzorging Lelden. Aanvragen
hulp voor bejaarden en langdurige
zieken en gezinsverzorging, Rem-
brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. t/m
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.).
KINDER- EN JONGERENTELEFOON

Op woensdag- en zaterdagmiddag
van 14-18 u. telefoon 071 - 120611.
MAATSCHAPPELIJK WERK Bu
reau Maatschappelijk werk, Oude
Rijn 44c, spreekuur dagelijks 14.00-
15.00 u.; do. ook 19.00-20.00 u., tel.
142144. Spreekuur gemeentelijke so
ciale dienst: dl 14.00-15.00 u. Apollo-
laan 1a, Zuid-West; do. 14.00-15.00
u. Herensingel 3, Leiden Noord. Ook
tel. van 09.00-10.30 via 766600, afde
ling maatschappelijk werk.

RAAD VAN ARBEID Hoge Rijndijk
306, Lelden, tel [phone]. Kantoor
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-16 u.
Telefonische Informatie over kinder
bijslag: 8-12 u.

SOCIALE RAADSVROUW Spreek
uren sociale raadsvrouw. Binnenstad:
Gerecht 10, wo. 17.00-18.00 u.;
Noord: Van Hogendorpstraat 36, ma.
10.30-11.30 u.; Kool: Driftstraat 49a,
di. 10.30-11.30 u.; Morskwartier:
Buurthuis Morskwartier, Topaaslaan,
10.00-11.00 u. wo. 10.00-13.00 u.;
Tulnstadwijk: Herengracht 45, vr.
10.30-11.30 u.

SOCIALE RAADSVROUW VOOR
SCHOTEN Spreekuren: ma. 19.00-
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. Leid-
seweg 33, Voorschoten. Tel. 3254.
SP HULP- EN INFORMATIEDIENST

Groenesteeg 33, Lelden. Tel. 071-
134640 of 071-144600. Hulp en Infor
matie op medisch, juridisch en milieu
gebied, werk, sociale verzekering en
huurkwestles. Spreekuur: elke don
derdag van 20.00-21.00 u.
STICHTING VRIJWILLIGERS CEN
TRALE Pallasstraat 1. Alphen aan
den Rijn. Tel. [phone]. Begelei
ding en opvang van mensen, die om
welke reden dan ook, tijdelijk hulp
nodig hebben. Bovendien wordt infor
matie verstrekt over andere mogelijk
heden van hulpverlening en de be
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE Lan-
gegracht 246a, Lelden. Tel. 149064.
Dagelijks bereikbaar van 9.00-17.00
u. voor Informatie over vrijwilligers
werk en cursussen of een persoonlijk
gesprek.

WERKENDE JONGEREN Kif

ten- en informatieuur Elke dlnsa€
avond van 17.00 tot 20.00 u. KM
kantoor Koppenhinksteeg 2, Leif
Tel. [phone].

WERKLOZEN ADVIESCENTRA qi
Adviescentrum: Breehuys, Breest-
19 (ingang Schoolsteeg) tel. 13011
Openingstijden: ma. t/m wo. 10-lft;

vr. 14-16 u. BelangenverenkL

buurtwinkel, Haarlemmerstraat r
tel. 125736. Geopend: wo. 10-12(0
WETENSCHAPSWINKEL Infor
tlecentrum voor onderzoek van
Leldse universiteit. Stationsweg f
tel. 071 - 148333. Geopend: ma.|n
vr. 10.00-16.00 u. Ir

FIOM Hulpverlening bi) zwanj(
schap en alleenstaand ouderscL
Noordelnde 40 b, tel. 144715.
GASTOUDERPROJECT StlcN1
Gastouderproject, Merenwijk 00
dorhorst 1. tel. 210430 (dag. 1»t
15.30 u.).

HULP VOOR MOEDER EN KINl
Bij niet gewenste zwangerschap,
foon 071-895724 en 01728-8333fn
HUURAANGELEGENHEDEN >r
Spreekuren huurcommissle. Voor|e
den: Schuttersveld 9 (tel. 071-13L
van 10.00-12.00 u.). Spreekuur:
t/m vr. 8.30-10.00 u. Voor Aid"
Opstandingskerk, Prinses Mai1
straat 69. Spreekuur do. 14-15.2Pt
MOEDERS VOOR MOEDERS -HD|
vrouw zuster E. Janssen-NiemL
Hofdljck 32, Oegstgeest, tel. I
153652.

ONDERWUSWINKEL Sophia:
36, tel [phone] of 126325.
maandag tot en met vrijdag 1k
17.30 u. L

OPVANGCENTRUM VROUWEff
Crisiscentrum voor vrouwen f
eventuele kinderen) In nood. HuiPr
Maarten, St. Jacobsgracht f
tel.[phone]. Dag en nacht t
baar.

HULP AAN BUITENLANDER^

Spreekuur voor Marokkanen,
aan den Rijn, Emmalaan 2, tel dec
- 94841. ma. 9-10 u. dl. 14-15 yer
den. bureau voor maatschap^
werk, Oude Rijn 44c tel. 071 - U
en 146049. do. en vr. 14-15 u. f