WIE NOG MEER,
"Nederlandse goodwill in Amerika
egroeid dank zij Bicentennial
982: Turbulent jaar in de Nederlandse politiek
behalve
uw krant?
£®id«4C0CXM<Mtt
IJ?
NENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 31 DECEMBER 1982 PAGINA 7
HAAG Het klinkt
wat vreemd na een
waarin de betrekkin-
tussen Nederland en
herenigde Staten on-
grote spanning heb-
gestaan, de regering-
J;an werd overladen
kritiek en een aantal
irikaanse bezittingen
is land het moest ont-
en; maar de Neder-
se goodwill in de
inigde Staten is in
alleen maar vergroot,
ans, wanneer men
enen die dergelijke
wikkelingen nauwlet-
in het oog houden,
de ministeries yan
inlandse en economi-
zaken, mag geloven.
positieve ontwikkeling
(Voornamelijk te danken
aan de Bicentennial, de
^nking in 1982 van 200
nafgebroken diplomatie-
itrekkingen tussen de
.igde Staten en Neder-
Volgens bijna alle be
lenen is de Bicentennial
iucces geworden. „On-
de soms wat ongelukki-
f i35?orbereideing, de inciden-
[de missers en de weer-
■n is het nog heel wat ge-
n. Veel meer in elk ge
in wij verwacht hadden",
[elegenheid van dat jubi-
waren in beide landen
isla, uitwisselingen, ten-
:ellingen en talrijke an-
activiteiten georgani-
Veel belangstelling was
jor het bezoek van Ameri-
oorloginvaliden aan
Amsterdam, de overkomst van
duizend Amerikanen, de toer-
nees van de Marinekapel en
het Concertgebouworkest door
de VS en natuurlijk de beide
bezoeken van koningin Bea
trix en prins Claus aan de
Verenigde Staten.
„Fantastic job"
„De koningin en de prins heb
ben daar een fantastic job ge
daan. Ze staan niet alleen te
glimlachen, maar zijn van al
les op de hoogte. Zij hebben
een basis gelegd, waarop het
Nederlandse bedrijfsleven
moet voortbouwen. Er zijn
kansen genoeg, maar dan moet
men wel snel reageren". Aldus
Dan J. Piliero, directeur van
Chevron-Nederland, en voor
zitter van de Amerikaanse Ka
mer van Koophandel in Ne
derland.
ging om de herdenking van
een historische gebeurtenis.
Van Nederlandse zijde is het
bestaan van 200 jaar vriend
schappelijke betrekkingen ge
bruikt als kapstok voor een
grote Holland Promotie in de
Verenigde Staten.
De Nederlandse economische
belangen in het land van Un
cle Sam zijn niet gering. Ons
land is er bijvoorbeeld de
grootste buitenlandse inves
teerder. Daar staat tegenover
dat de export naar de Verenig
de Staten veel te wensen over
laat, terwijl er toch nog talrij
ke markten zijn waarop de
Nederlanders goede zaken
zouden kunnen doen. Op hun
beurt investeren de Amerika
nen aanmerkelijk minder in
de Nederlandse economie,
maar toch werkt bijna twintig
procent van onze beroepsbe
volking voor Amerikaanse be
drijven. Kortom: de Neder
landse handelsbalans met de
Verenigde Staten staat er be
roerd voor.
Het Amerikaanse public rela
tions-bureau Burson-Marstel-
ler werd door het ministerie
van economische zaken voor
een bedrag van acht miljoen
gulden ingehuurd om de Hol
land Promotie in de VS op po
ten te zetten. „Er zijn natuur
lijk wel wat problemen ge
weest, maar ze voor dat geld
hebben het goed gedaan",
vindt men bij Economische
Zaken. Volgens directeur
Buchwald van Burston-Mar-
steller hebben de verschillen
de Bicentennial-activiteiten
zo'n 200 miljoen Amerikanen
bereikt. „Maar", waarschuwt
hij, „Nederland moet niet den
ken dat het er nu is. Er moet
een vervolg komen op de acti
viteiten van het afgelopen
jaar. Nederland kan het zich
niet veroorloven Amerika
links te laten liggen. Pas over
enige tijd zul je kunnen zeggen
of de Bicentennial echt een
succes is geweest".
Op het ministerie van econo
mische zaken, waar men niet
ophoudt het belang van een
versterking van de economi
sche banden met de VS te on
derstrepen, wordt al geruime
tijd aan die follow-up gewerkt.
„Wij Nederlanders zijn incre
dible ongelooflijk", ver
klaarde begin 1982 de toenma
lige staatssecretaris voor ex
portbevordering W. Dik, „en
dat moeten we bewijzen". Vol
gens zijn opvolger F. Bolkes-
tein is er al sprake van een
groeiende belangstelling voor
export naar de Verenigde Sta
ten, vooral van kleinere en
middelgrote ondernemingen.
Maar ook hier geldt dat pas
over enige tijd de resultaten
kunnen worden gemeten.
Vernielingen
Sommige Nederlanders heb
ben de Bicentennial op een ei
gen wijze „gevierd". In maart
van dit jaar werd voor grote
schade aangericht aan het
Amerikaanse consulaat in
Amsterdam. Leden van On-
kruit vernielden in Maduro-
dam de maquette van het Wit
te Huis. Ook het in het open
baar verbranden van de Stars
and Stripes heeft kwaad bloed
gezet. Amerikanen hebben nu
eenmaal veel meer dan de ge
middelde Nederlander eerbied
voor de nationale vlag.
Op de Amerikaanse ambassa
de ergert men zich groen en
geel aan de simplistische ma
nier waarop de VS door som
mige media en bepaalde groe
pen Nederlanders de schuld
van alle onrecht op de wereld
in de schoenen krijgen gescho
ven. Ook op het internatio-
naal-politieke vlak liggen er
tal van wrijvingspunten: Mid-
den-Amerika, de bewapening,
de mensenrechten en de hou
ding tegenover het Oostblok.
niet kunnen verbreken. Er
wordt verder op gewezen dat
de plooien in de onderlinge
betrekkingen inmiddels weer
voor een groot deel zijn glad
gestreken. De suggestie dat de
regeringswisseling in ons land
daaraan mogelijk heeft bijge
dragen, wordt direct maar niet
erg overtuigend van de hand
gewezen. „Bovendien moeten
we de gebeurtenissen hier niet
overschatten. Voor ons waren
ze het belangrijkste nieuws,
maar miljoenen Amerikanen
hebben er niets over gehoord",
aldus een ambtenaar op bui
tenlandse zaken. De Amerika
nen zijn in de loop der jaren
wat anti-Amerikaans geweld
betreft trouwens wel wat ge
wend.
De vraag of Amerikaanse in
vesteerders zich door de inci
denten van het afgelopen jaar
hebben laten afschrikken
wordt door Piliero met een.
duidelijke „neen" beantwoord.
Beslissingen over investerin
gen in Nederland worden op
grond van zakelijke argumen
ten genomen. Pas als het anti-
Amerikaanse geweld hier
meer regel dan uitzondering
wordt, gaan andere argumen
ten meetellen. Maar 'zolang
daar geen sprake van is heeft
ons land, aldus Piliero, de
Amerikanen heel veel te bie
den. Hij ziet dan ook goede
kansen om veel meer Ameri
kaanse bedrijven naar Neder
land te halen.
Op het ministerie van buiten
landse zaken en de Ameri-
kaasne ambassade benadrukt
men desondanks dat inciden
ten zoals die zich het afgelo- „Leuke dingen"
pen jaar hebben voorgedaan
de lange en goede verstand
houding tussen beide landen
Terugkijkend op het Bicenten-
nial-jaar bestaat er op het mi
nisterie van buitenlandse za
ken enige ontevredenheid
over de manier waarop een
deel van de Nederlandse me
dia over de Bicentennial heeft
bericht. Daar staat echter te
genover dat er vanuit de be
volking „op grote schaal" is
gereageerd. Volgens een amb
tenaar van het ministerie zijn
talrijke activiteiten die eigen
lijk niets met de Bicentennial
te maken hadden op verzoek
van de organisatoren onder de
noemer van het Nederland-
Amerikaanse jubileum ge
bracht. „Ik kreeg een keer de
burgemeester van Goudriaan
en Ottoland in de Alblasser-
waard aan de telefoon. In zijn
dorp werd een jaarmarkt ge
houden. Die wilde men in het
kader van de Bicentennail
plaatsen. We hebben hem toen
vlaggen en posters gestuurd en
iemand van de Amerikaanse
ambassade is die markt gaan
openen. Dat zijn toch leuke
dingen".
JOS TIMMERS
HAAG De Neder-
politiek beleeft al
ilang roerige tijden,
r gezien de politieke
Jikkelingen in 1982
jmen voor de afgelo-
twaalf maanden het
ikaat „roerig" beter
angen door „turbu-
Het was het jaar
de drie verkiezingen
en* Gemeenteraden
iweede Kamer), het
Van velerlei stakings-
s, het jaar waarin een
il politieke gladiato-
lioals Van Agt, Wiegel,
biuw, Van der Stee en
^]us Bakker uit de
jiwerpers van de
|71 Jse arena verdween
"jet jaar waarin maar
drie kabinetten over
egeerden: het tweede
erde kabinet-Van Agt
m Jt kabinet-Lubbers.
lQ|rfe in september 1981 zo
'"Haam tot stand gekomen
is ie van CDA, PvdA en
ip 12 mei van dit jaar uit-
morgötte, wekte aan het Bin-
nauwelijks enige ver-
Van meet af aan was al
ijk dat dit tweede kabi-
an Agt te veel pplitieke
nestafersoonlijke tegenstrijdig-
8PH in zich verenigde om
eteaei g te bunnen uithouden.
id al>eu^' d'e z'c^ 'n de herfst
nU(T981 voordeed en-die met
en vliegwerk door de
1 gi"16" De Galan en Hal-
'dt was gelijmd, bleef
aeko(PerP zichtbaar. Van Agt
jveiiiiÓ" beide vice-premiers
zowelPyl en Terlouw deden
ens opmerkelijk weinig,
de ké dat litteken te verdoe-
netscrisis
^"^atenverkiezingen op 24
Tvc - mtmm
vonden plaats in een ge-
Ipolitieke sfeer. De vak-
ta si waren' met stakingsac-
n in grote demonstraties,
te hooP geloPen te"
kabinetsplannen om de
te be-
017i'rs opnieuw de strijdbij-
Iheven over de omvang
bezuinigingen en de in-
"jvan het werkgelegen-
van de Statenver-
;en was desastreus voor
A en leverde ook ver
voor D'66. Het CDA
lichte winst en de VVD
f 1p zodanig dat zij in één
itenie tweede partij van het
liggperd. 'Het CDA trok uit
'kfitslag de conclusie dat
'""in het kabinet
3 slatn D'66
kkapelPntJe lager moesten zin-
3 in h^1 premier Van Agt zei
doorodat het kabinet maar
woude|„afnokken" als er niet
en akkoord zou komen
pn nieuwe bezuinigings-
kwam er uitein-
j^^fyel, namelijk op 9 april
Vrijdag zowaar), maar
g al spoedig weer aan
toen minister Van
jee van Financiën een
later opnieuw met te
genvallende begrotingscijfers
op de proppen kwam. Op 12
mei barstte de bom. Van Agt
had zijn collega's een „eind
voorstel" voorgelegd, waar de
ministers van CDA en D'66
mee instemden maar waaro
ver de PvdA-bewindslieden
een veto uitspraken, omdat
naar hun mening te weinig
recht werd gedaan aan het
werkgelegenheidsplan en aan
de positie van de laagstbetaal
den. De crisis was een feit.
Zomerkabinetje
Enkele dagen later toog prof.
Piet Steenkamp, aartsvader
van het CDA, als informateur
aan de slag. Een hernieuwde
lijmpoging mislukte en Steen
kamp kwam tot de conclusie
dat er nieuwe verkiezingen
moesten worden uitgeschre
ven en dat een minderheids
kabinet van CDA en D'66
voorlopig de zaken zou moeten
waarnemen. Zo werd op 29
mei het derde kabinet-Van
Agt geboren. De deelname van
D'66 aan dit „zomerkabinetje"
deed de. Democraten geen
goed. Bij de gemeenteraads
verkiezingen van 2 juni daalde
D'66 opnieuw in de kiezers
gunst, terwijl de PvdA juist
weer wat omhoogkrabbelde
uit het diepe dal waarin zij in
maart was beland. De VVD
wist haar riante positie nage
noeg te handhaven en het
CDA leed licht verlies.
Overigens had de VVD inmid
dels ook een nieuwe leider, in
de persoon van de 32-jarige Ed
Nijpels. Hij was Hans Wiegel
opgevolgd, die op 1 juli com
missaris van de koningin in
Friesland werd.
De campagne voor de ver
vroegde kamerverkiezingen
die op 8 september zouden
worden gehouden werd één
der merkwaardigste uit onze
parlementaire geschiedenis.
De politieke partijen beseften
dat het weinig zin had veel
tam-tam te maken, omdat de
kiezers in groten getale met
zomervakantie waren. Zo
kwam de verkiezingsstrijd pas
twee weken voor de achtste
september op gang, met in de
hoofdrollen een zelfverzeker
de Ed Nijpels, een onver
bloemd naar de VVD lonken
de Van Agt, een weer hoopvol
gestemde Den Uyl, die vooral
opriep tot verzet tegen de
kruisraketten, en een getergde
Terlouw, wanhopig vechtend
tegen de voor D'66 zo trieste
opiniecijfers.
PvdA grootste
Een enerverende verkiezings
avond vormde het sluitstuk
van de kortste campagne aller
tijden. In een spannende nek-
aan-nek-race tussen CDA en
PvdA werden de socialisten
weer de grootste partij (47 ze
tels, een winst van drie) en
moest het CDA genoegen ne
men met drie zetels verlies,
waardoor de christen-demo
craten met 45 vertegenwoordi
gers in de Tweede Kamer te
rechtkwamen. De VVD ver
keerde in opperste extase van
wege een winst van tien zetels
(van 26 naar 36) en D'66 likte
zijn wonden na een smak van
17 naar 6 zetels. Verlies was er
ook voor de PPR (van 3 naar 2
zetels). De CPN, onder leiding
van Ina Brouwer die de scep
ter had overgenomen van ve
teraan Marcus Bakker, bleef
gelijk (3 zetels) evenals de PSP
(3), de SGP (3), de RPF (2) en
het GPV (1). De belangrijkste
politieke conclusie die uit de
verkiezingsuitslag kon worden
getrokken was echter, dat
CDA en VVD tezamen weer
over een kamermeerderheid
beschikten, waarmee de weg
naar een nieuwe regeringscoa
litie van deze twee partijen in
feite al was geplaveid.
Opmerkelijk was de entree in
de Tweede Kamer van twee
nieuwe splinterpartijen, die
elk een zetel wisten te beha
len: de als progressief te boek
staande Evangelische Volks
partij (EVP) met lijsttrekker
mevrouw Cathy Ubels en de
uiterst rechtse Centrumpartij,
waartegen duizenden demon
stranten op de been kwamen
toen CP-aanvoerder Janmaat
op 16 september tot kamerlid
werd beëdigd.
Van Agt weg
Omdat ae PvdA de grootste
partij was geworden, mocht zij
(overeenkomstig de onge
schreven regels van het staats
recht) het initiatief nemen bij
de kabinetsformatie. Vanaf
het moment dat oud-minister
van Onderwijs dr. J. A. Van
Kemenade als informateur
aan het werk toog was echter
duidelijk dat zijn poging, de
basis te leggen voor een kabi
net van PvdA, CDA en D'66,
tot mislukken gedoemd was.
Het diepe verlangen van CDA
en VVD om samen een kabi
net te vormen maakte de ar
beid van Van Kemenade tot
een schertsvertoning, die ove
rigens toch nog drie weken
duurde.
Op 1 oktober ging de vice-pre
sident van de Raad van State,
mr. W. Scholten (CDA), als in
formateur aan de slag. Een
fluitje van een cent kon zijn
werk niet genoemd worden
want hij had toch nog 29 da
gen nodig om de onderhande
laars van CDA en VVD, Lub
bers en Nijpels, op één lijn te
krijgen.
Toen Scholten aan zijn werk
zaamheden begon, ging aan
het Binnenhof vrijwel ieder
een er nog van uit, dat hij een
vierde kabinet-Van Agt zou
construeren. Op 13 oktober
maakte Van Agt zelf aan deze
veronderstelling een eind. Hij
kondigde aan, niet beschik
baar te zijn als premier omdat
hij daartoe niet meer „de be
nodigde vitaliteit" zou kunnen
opbrengen. De demissionaire
premier koos voor het lid
maatschap van de Tweede Ka
mer, waar hij „in de luwte" als
politicus werkzaam wilde blij
ven, weliswaar niet voor de
volle zittingsperiode van vier
jaar, maar nog wel „geruime
tijd". Kroonprins Ruud Lub
bers zou hem als premier mo
gen opvolgen. Troonpreten
dent Ruud maakte diezelfde
dag nog furore met de opmer
king dat hij er weliswaar nog
niet geheel zeker van was of
hij wel premier wilde worden,
maar dat hij zijn kandidatuur
voor het ambt van minister
president in elk geval „vanuit
een positieve grondhouding"
zou benaderen.
Kabinet-Lubbers
Twee weken na Van Agts ge
ruchtmakende besluit maakte
D'66-voorman Jan Terlouw
eveneens zijn afscheid uit de
politieke hitte des daags be
kend. De man, onder wiens
leiding D'66 groot was gewor
den en vervolgens weer ineen
was geschrompeld, verkoos
zelfs geen kamerlid meer te
worden.
D'66-fractieleider Laurens Jan
Brinkhorst stopte er trouwens
ook mee, omdat hij een benoe
ming had aanvaard als EEG-
ambassadeur in Tokio. Het
voorzitterschap over de zes-
koppige fractie kwam in han
den van Maarten Engwirda.
Op 30 oktober werd Lubbers
benoemd tot formateur om de
laatste hand te leggen aan het
kabinet waarvan informateur
Scholten het staketsel al ge
reed had gemaakt. Het resul
taat van zijn arbeid was een
kabinet van 14 ministers: acht
van het CDA en zes van VVD-
huize. Daarmee was het aantal
ministersposten in vergelijking
met de twee voorgaande kabi
netten met één teruggebracht.
Het departement van volksge
zondheid en milieuhygiëne
was verdwenen en de taken
van dit ministerie waren on
der andere ministersportefe
uilles verdeeld. Volksgezond
heid ging naar CRM, dat voor
taan „Welzijn, Volksgezond
heid en Cultuur" (WVC) ging
heten, en Milieuhygiëne werd
ondergebracht bij Volkshuis
vesting en Ruimtelijke Orde
ning, waardoor het ministerie
van „volkshuisvesting, ruimte
lijke ordening en milieube
heer" ontstond, een lange
naam die daarom in de wan
deling wordt afgekort tot
VROM.
Op 4 november werd het kabi
net-Lubbers (in Den Haag
spreken velen al over het
„eerste" kabinet-Lubbers,
kennelijk in de stellige over
tuiging dat er nog een tweede
zal komen) door koningin Bea
trix beëdigd. Op diezelfde dag
koos het CDA een nieuwe
fractieleider als opvolger van
Lubbers: de econoom Bert de
Vries. De beëdiging van 16
staatssecretarissen (8 CDA, 8
VVD) die enkele dagen later
volgde, kreeg een opzienba
rend staartje doordat een der
nieuwe VVD-staatssecretaris-
sen, Charl Schwietert (Defen
sie), al na drie dagen zijn func
tie weer neerlegde wegens het
openlijk uitspreken van enke
le onwaarheden omtrent zijn
verleden. Hij werd opgevolgd
door de burgemeester van
Coevorden, drs. Willem Hoek-
zema.
Sociaal akkoord
Terwijl het kabinet zich voor
bereidde op de regeringsver
klaring, het visitekaartje
waarmee nieuwe kabinetten
zich aan de Tweede Kamer
plegen te presenteren, sloten
2000 scholen hun deuren, bij
wijze van protest tegen de ka
binetsplannen om extra te
snoeien in de salarissen van
leerkrachten en niet-onderwij-
zend schoolpersoneel. Ook de
aangekondigde klassenvergro-
ting stuitte in de onderwijswe
reld op hevigverzet. De on-
derwijsstaking werd op 22 no
vember, de dag dat premier
Lubbers de regeringsverkla
ring uitsprak, gevolgd door
een spoorwegstaking tegen de
aangekondigde bevriezing van
de ambtenarensalarissen. Het
Intussen bereikten de organi
saties van werkgevers en
werknemers voor het eerst
sinds tien jaar weer een „soci
aal akkoord". De sociale part
ners maakten de afspraak, dat
bij de cao-onderhandelingen
voor 1983 gepoogd zal worden,
in ruil voor prijscompensatie
en eventueel een deel van de
vakantietoeslag nieuwe banen
te scheppen. Een nobel stre
ven, dat wel, maar er zal nog
veel méér moeten gebeuren
om de strijd tegen de nieuwe
volksvijand nummer 1, de
werkloosheid, te winnen en de
sociale onrust over deze nog
altijd oprukkende vijand te be
zweren. „In economisch op
zicht is Nederland in de win
ter terechtgekomen", zei pre
mier Lubbers in de regerings
verklaring. Zoals het er nu
naar uitziet zal de lente nog
lang op zich laten wachten.
DICK VAN RIETSCHOTEN
De krant. Geschreven, gezet en
gedrukt.
Elke dag bij u thuis. En u weet
meteen wat er vanavond op TV
is, wat de sportuitslagen zijn,
wat er zoal te koop is.
Voor *80 cent.
Laat ons even weten wie er ver
der nog iets bij u thuisbezorgt
voor die prijs.
'abonnementsprijs
Daaifkimt u 'm niet voor missen,
-'rlBMHBHHBHMgSm
