FIAT:
Japanners
jzijn te
kloppen
ROTE SPRONG VOORWAARTS VAN ITALIAANSE AUTOMAKERS
Rod Steiger,
wijzer en
optimistischer
Op orkesten
bespaard geld
naar andere
muziekvormen
GENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 22 DECEMBER 1982 PAGINA 13
zakei
an on
ledei
een
in h
i geer
heb
van
ïeby.
b
itl
innen»
eersti
(Van onze correspondent Cees, Manders)
,JN
Fiat, in de strijd om de Europese automarkt jarenlang de
van de Japanners, gelooft weer in zichzelf. De bazen van de
■tnse auto-industrie hebben ontdekt dat de Japanners te kloppen
Auto's maken kunnen wij ook, en nog veel beter, zeggen ze in
Daarbij wordt gewezen op de laatste statistieken. Die zouden
aangeven, dat het wat Fiat betreft in Europa de goede kant
ijk
t het
de t<
an Ut
de efit.
iwatei misme is zo menen
een fet-managers in hun
rartier in Turijn
nsdenken. De Europe-
gpap ment komt terug van
T i Ljkeur voor JaPanse
nminste als het aan
Fiat-zelfvertrou-
ebaseerd op een aantal
>ondenlelingen. Niet alleen
1 bh Zt°' ,r'jzen van de
in es. r de duurdere yen en
ia SG-in voerbeperkingen
elijk gestegen, maar
„Nahor ft de Europeaan ont-
K,t* de Japanse auto lang
Zaligmakend is als eerst
orgesteld. Het is Fiat
De Fiatfabrieken van Mirafiori bij Turijn; op de achtergrond de Alpen.
„Kitan
ms
Antill»
januari
ic Star'
Oranje® dat de kwaliteit van
id ms lse aut0 snel minder
'j ij erg roestgevoelig is
irdoor tweedehands
tvaard. De Japanse ge
komen zogezegd met
Dat is volgens Fiat
te verbergen.
Dag en
felefonl
RECHT
1239-
.00-12.
18.30-z
MG -
Maar ook op dit terrein zijn ze
bij Fiat al een heel eind: de
wensen en voorkeuren van de
klant zijn met een computer te
verzamelen. Het gevolg moet
zijn dat de robots geen auto
meer voor de verkoop vrij
geeft, die niet zal worden ver
kocht. Deze revolutie in de au
towereld voltrekt zich bij Fiat,
wat blijkt uit het verdwijnen
van de enorme voorraden on
verkochte en onverkoopbare
auto's, die tot nog toe menig
autofabrikant de das om heb
ben gedaan.
De Fiat-produktie is nu zo
aangepast aan de markt, dat
schommelingen in de vraag
ogenblikkelijk tot schomme
lingen in de produktie leiden.
Gaat het even niet goed op de
automarkt (zoals nu in Italië),
dan vermindert Fiat de pro
duktie en „parkeert" ze in de
WW, met behoud van hun
volle basissalaris. Deze rege
ling is mogelijk dankzij de au
tomatisering die zowel de pro
duktie als de produktiewer-
kers soepeler heeft gemaakt.
Fiat maakt eigen robots
Bijzonder aan Fiat is, dat de
fabriek de eigen robots maakt.
De robot in kwestie heet LAM,
een Italiaanse afkorting voor
Asynchronische Montagelijn.
De LAM is niet meer het veel-
armig metalen monster, dat
met hoekige bewegingen een
produkt schept. De LAM is
een stalen botsautootje, dat het
product in wording via een
uitgebreid net van magneti
sche wegen van de ene „werk
bank" naar de andere voert.
Bij elke „werkbank" wordt
automatisch (of vrijwel auto
matisch) een onderdeel aan de
motor toegevoegd. Is de moer
of de schroef, het tandwiel of
de klep aangebracht, dan
zoemt de LAM automatisch
door naar de volgende „werk
bank" waar de motor een
nieuw element ontvangt.
Deze Fiat-LAM is uniek in de
wereld. Het bedrijf heeft deze
vinding te gelde gemaakt. Je
komt de LAM daarom ookte-
gen bij bijvoorbeeld Mazda,
Volvo en Peugeot.
Bij Fiat is men maar wat trots
op de ultramoderne produktie-
technieken. Maar Fiats tech
nologische hoogstandjes zijn
niet geboren uit liefde voor
het autovak. De laatste jaren
zijn de managers van dit
150.000 werknemers tellende
auto-imperium door schade en
schande zeer wijs geworden.
Nadat de grote stakingen van
1980 het bedrijf tot op de rand
van de afgrond hadden ge
bracht, besloten de eigenaars
(van wie de familie Agnelli
een beslissende stem heeft) ab
solute prioriteit aan de auto
matisering te geven.
Met de LAM is het aantal
werknemers afgenomen, maar
niet met zoveel als de vakbon
den hadden gevreesd. De
komst van de robot heeft de
behoefte aan geschoold perso
neel namelijk sterk vergroot.
De Italiaanse vakbonden die
ongeveer 20 procent van de
Fiat-werknemers tot hun le
den kunnen rekenen, zijn
voorlopig geneigd de verre
gaande automatisering bij Fiat
te accepteren, omdat deze mo
dernisering en verhoging van
de arbeidsproductiviteit in
deze tijd de enige manier is om
de concurrentiepositie en dus
het behoud van de werkgele
genheid te garanderen.
Geen windeieren
De technologische sprong
voorwaarts heeft de firma
geen windeieren gelegd. Uit
de cijfers die Fiat zelf ver
strekt blijkt dat de Italianen
nu meer auto's in Europa ver
kopen dan wie dan ook. Re
nault heeft de eerste plaats op
de ranglijst moeten laten aan
Fiat, en dat wil wat zeggen in
deze tijd van grote bezuinigin
gen.
De nieuwe agressiviteit van de
Italiaanse automakers heeft
wat Nederland betreft al tot
gevolg gehad dat het Fiat-
-hoofdkantoor in Turijn zich
rechtstreeks met de Neder
landse afzet is gaan bemoeien.
De importeur Lang is nu nog
maar dealer. Een Italiaanse Fi
at-manager in Amsterdam
heeft de supervisie over Ne
derland. Volgens Fiat betekent
dit meer investeringen en
meer afzet.
Het doel van Fiat is het
marktaandeel in Nederland te
vergroten. Het afgelopen jaar
is dat gestegen van vier naar
ruim vijf procent. Het doel is
binnen afzienbare tijd de tien
procent te halen, iets wat er
volgens Fiat in moet zitten,
mede dankzij de komst naar
Nederland van de Fiat Uno,
automatisering
14 Japanners, meer Fiat,
2. b politiek die men in
i8.30-3Oor de komende jaren
tfINKEL Europese automarkt
itgestippeld. Dat het
i van m deze fraaie voorne
de Leijft, wordt duidelijk ge-
e adresn je bedrijfshallen en
06 op7ia van Fiat-Mirafiori,
an wip, de grootste autofa-
10.00-in Europa. Daar wordt
ling bfc-oduktie in zulk hoog
l n met zoveel succes
jatiseerd, dat zelfs de
fabrikanten, toch
jkte ho nen in het automatise-
gem >geld naar Turijn ko-
te kijken en te stude-
ft grote haast en bin-
DEN -»ele jaren is het zeker
aan het maken van
nauwelijks meer een
pas komt. Wie echter
Dr een robot zal wor-
'angen is de klant, die
jrodukt moet kopen.
De Fiat-Uno, waarvoor de verwachtingen in Turijn hooggespannen zijn.
Een LAM brengt de motor in wording van de ene „werk
bank" naar de andere.(rechts)
begin volgend jaar. Naar dit
geheel nieuwe Fiat-model, het
beste van de combinatie Pan
da, 127 en Ritmo, wordt in Ita
lië met spanning uitgekeken.
Volgende maand wordt de wa
gen op de Italiaanse markt ge
ïntroduceerd. De Uno zal het
aandeel op de landelijke
markt, de laatste twee jaar
vast op 1 miljoen auto's, dras
tisch moeten vergroten.
Wat goed is voor Fiat...
Veel optimisme dus in Turijn,
waar de regel geldt: „gaat het
goed met de Panda, de 127 of
de Ritmo, dan gaat het ook
goed met Turijn". Van elke
drie gezinnen in deze vanwege
haar klimaat, arbeidszin en
discipline Zwitsers aandoende
stad is er één verbonden aan
een van de talrijke Fiat-bedrij
ven.
Maar niet alleen deze stad van
1,3 miljoen inwoners drijft op
Fiat. Hetzelfde geldt in zekere
zin voor de gehele Italiaanse
economie. De grootste particu
liere industrie van het land,
een van de zeer weinigen die
nog winst maken en het beste
Italiaanse visistekaartje in het
buitenland, is zich van haar
macht en invloed ten zeerste
bewust. Vermaningen en aan
sporingen van Fiat-directeu
ren aan het adres van de „fa
lende" politici in Rome zijn
aan de orde van de dag, zeker
nu de machteloosheid van de
politiek in Rome elke dag dui
delijker blijkt. Rome wikt (en
neemt daar veel tijd en geld
voor), maar Turijn of Milaan,
een ander bolwerk van parti
culiere Italiaanse industrie, be
schikt. Als het aan Fiat ligt
mag dat zo blijven. Voor de di
recteuren is geen grotere gru
wel denkbaar, dan dat de Ro
meinse politici zich ook nog
intensief met het particulier
bedrijfsleven gaan bezighou
den.
m"?? 1NGELES De
,!LWÜ5aanse acteur Rod
zegt dat hij heeft
zich te ontspan-
een trektocht vol
do. ihaar de top in 'de
9.00-20
(mS
I-89937I
r. 9-12 jvcr zijn toekomst.
iatie o*(er en fitter na zijn
ROuW'ratie van zes jaar
rouw. a kan Steiger zeg-
JP7s°Vtk heb geleerd
jé Drifts'f te blazen. Wan-
"4 je op een draag-
lo.oègen, weet je dat je
toch niets bijzon-
-nt".
^™net sombere, dreigen-
isnage in een reeks
piet van lof van de re-
Amerika voor zijn
«n rabbijn in de ver
van Chaim Potoks
„The Chosen". In
laan het strand in de
tyonie van Malibu met
hoorbare golfslag
Iceaan, zegt hij dat hij
Yi optimistische perio-
pjn leven zit. Hij ziet
ten zeer goed betaalde
Izoekt een uitgever
j gedichtenbundel en
|n een boek. Hij geeft
Jij een hoge prijs voor
heeft moeten beta
i hoop stress in mijn
keest", zegt hij. „Per
rekening ben ik een
|drie keer getrouwd is
l Zijn huwelijken met
[es Sally Gracie en
n met Sherry
Jie niet in het filmwe-
„IK HEB GELEERD STOOM
AF TE BLAZEN"
zen zat, liepen alle uit op echt
scheiding. „Dat gaat niet in je
kouwe kleren zitten", aldus
Steiger.„Misschien speelt acte
ren een te grote rol in mijn le
ven. Als ik van mijn verbinte
nissen had gemaakt wat ik
maak van mijn werk, dan zou
ik hier en daar onderweg een
stuk gelukkiger kunnen zijn
geweest".
Hartoperatie
De 57-jarige Rod Steiger, een
innemend, bedachtzaam prater
in het dagelijks leven, verdeelt
zijn leven in het gesprek in
twee fasen, voor en na de
hartoperatie. „Die had er ei
genlijk helemaal niet behoren
zijn. Ze rekent af met je gevoel
van onsterflijkheid en je ont
dekt dat je helemaal geen deel
uitmaakt van een geselecteer
de groep. „Nu ben ik gezonder
dan toen ik 35 was. Toen zakte
ik thuis van uitputting in een
stoel. Nu ben ik een beetje
verstandiger en een beetje ou
der. Nu is de dag het moei
lijkst wanneer de avond valt.
Dan ben ik niet graag alleen
en ik wil het helemaal niet
zijn wanneer ik echt aan de
oude dag toe ben. Ik houd er
niet van om alleen te zijn",
zegt hij.
Afgevallen
Steiger gekleed in oranje
overhemd met openstaande
kraag onder zwarte pullover
en met om de hals een lange
ketting met grote gouden me
daille is 18 kilo afgevallen
en heeft niet langer de om
vang en de zware kaken van
Marlon Brando's broer Charlie
in „On the Waterfront". Voor
zijn rol als rabbijn die door
een aantal critici wordt ge
roemd als zijn beste sinds dat
andere joodse personage in
„The Pawnbroker" liet
Steiger een zware witte baard
staan. Hij bestudeerde de ma
niertjes, de aanroepingen en
de buigingen van echte rabbij
nen in Brooklyn in New York.
Gezegd wordt ook dat hij ge
noegen nam met een honora
rium van maar 75.000 dollar,
zodat de film gemaakt kon
worden. „Ik blink uit in het
verkommeren", zegt hij. De
volgende rol moet beter be
taald worden. „Er moet brood
op de plank komen", aldus
Steiger. „Ik moet zien terug te
krijgen wat ik voor „The Cho
sen" opgaf". „Als ik het voor
het zeggen had, deed ik voor
de rest van mijn leven biogra
fieën", voegt hij er aan toe.
Men zegt van hem dat hij voor
een daarvan, „W.C. Fields and
Me", eveneens met minder
gage genoegen nam. „Mensen
die een biografie verdienen,
boeien mij. Acteren is voor mij
het verkennen van het leven
op zijn hoogste niveau van
vreugde e'n verdriet, en die
mensei. leefden op hoog ni
veau. Op die hoogte kun je ac
teren laten zien".
Steiger zegt dat het hem geen
moeite kost het personage dat
hij overdag heeft gespeeld los
te laten als het werk erop zit.
maar het accent op de lokatie
houdt hij privé aan. „Wanneer
ik acteer wil ik me zo in het
accent geoefend hebben dat ik
het kan vergeten en me con
centreren op het innerlijk van
het personage", zegt hij. Het
betekent een restaurant bin
nengaan en eten bestellen in
het accent van, bijvoorbeeld,
W.C. Fields of, meer recente
lijk, van de rabbijn in „The
Chosen". „Vrienden worden
er soms gek van", lacht Stei
ger.
Op zijn schoorsteen staat de
Oscar die hij kreeg voor zijn
rol van de jegens negers be
vooroordeelde politiechef in
een stadje in het Amerikaanse
zuiden in „In the Heat of the
Night" uit 1967, met Sydney
Poitier als een gestrande zwar
te rechercheur uit het breder
denkende noorden. Om het
beeld heen staan filmonder
scheidingen uit Groot-Brittan-
nie. Frankrijk en andere lan-
den.„Maar je kunt nooit zeg
gen dat je 't allemaal gehad
hebt. De volgende uitdaging
meldt zich al aan", zegt Rod
Steiger.
Rod Steiger.
Twee keer
Gysbreght
en een boze
Briels
AMSTERDAM Vondel's
„Gysbreght van Aemstel"
wordt deze keer zowel in Am
sterdam als in Haarlem opge
voerd; Theatergroep De Narcis
gaat, zoals gemeld, van 1 tot en
met 8 januari in de bovenzaal
van de Stadsschouwburg in
Amsterdam een „eigentijdse"
Gysbreght van Aemstel opvoe
ren, Carel Briels doet het op
traditionele wijze in Haarlem.
In de Stadsschouwburg in
Haarlem wordt de Gysbreght
uitgevoerd op zaterdag 1 en
zondag 2 januari. De uitvoe
renden zijn Carol van Herwij
nen, Sigrid Koetse, Bob Goed
hart, Bram Mulder, Henk van
Ulsen, Jan Retèl, Ferdinant
Sterneberg, Max Croiset en Els
Buitendijk. De leiding van dit
stuk is in handen van Carel
Briels. De nieuwjaarswens is
geschreven door Alexander
Pola; Ted de Braak speelt voor
Thomasvaer, Mieke Bos is Pie
ternel.
Hoewel Briels aanvoert dat
naar Haarlem moest worden
uitgeweken „wegens het niet
beschikbaar zijn van de Stads
schouwburg in Amsterdam", is
zijn boosheid een publiek ge
heim. Briels zou gedwongen
zijn naar Haarlem uit te wij
ken, hoewel hij zelf de tradi
tionele uitvoering graag in
Amsterdam zou hebben ge
speeld, „in de stad waar de
echte Gysbreght thuishoort"
RAAD VOOR DE KUNST:
DEN HAAG De Raad voor de kunst vindt dat een
groot deel van het geld dat vrijkomt door de herstruc
turering van het orkestenbestel moet worden besteed
voor andere, onderbedeelde sectoren in de muziek.
Daarbij kan worden gedacht aan de oprichting van een
fonds voor de kamermuziek, de stichting Popmuziek
Nederland, de werkgroep Elektronika en groepen en
initiatieven die in de marge van het muziekbestel wer
ken en die vaak een vernieuwend karakter hebben.
Dit staat in een nader advies van de raad aan minister Brink-
maü ^we ,yn- volksgezondheid en cultuur). In juli nog zei de
raad dat al het geld dat vrijkomt door de herstructurering moet
worden besteed aan andere muzieksectoren en niet mocht wor
den gebruikt voor bezuinigingen.De toenmalige minister De
Boer van crm liet weten dat bezuinigingen onvermijdelijk zijn.
rii voof. kunst legt zich hier nu ten dele bij neer: mid
delen die vrijkomen door efficiency-maatregelen mogen voor
bezuinigingen worden gebruikt, geld dat wordt bespaard door
reorganisatie niét. De raad gaat daarbij uit van het principe dat
een herschikking van gelden ten gunste van onderbedeelde mu
zieksectoren de reorganisatie van het orkestenbestel noodzake
lijk en rechtvaardig maakt.
