Wina Born
kookt over van
strijdlust tegen
vervlakking
Politie: pers liep ons
niet voor de voeten
Uw Gasbedrijf
adviseeitnr
ALS U NIET VAN KERSTBOMEN HOUDT, EET U AL
DIE LEKKERE VERSIERINGEN VAN JAMIN GEWOON OR
Protest bij première „Kind voor altijd
te
lub
yis
tri
IN ZAAK VAN DER VALK
Kan het niet wat
minder?
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 21 DECEMBER 1982 PAGINÏÏJI
Prinses Juliana
werd bij de bin
nenkomst van het
Utrechtse Jaar
beurs Congres
centrum gecon
fronteerd met de
protesten van de
monstranten.
UTRECHT „Het is wrang
dat de overheid nu net veel
gehandicapten zware besnoei
ingen oplegt, bezuinigingen,
waardoor ook de zorg wordt
gehandicapt". Jan Vrijman zei
dat gisteren in Utrecht bij de
première van de film „Kind
voor altijd?" naar aanleiding
van protesten die vertegen
woordigers van gezinsvervan
gende tehuizen daar lieten ho
ren tegen de forse verhoging
van de eigen bijdrage voor
mensen die in AWBZ-voorzie-
ningen wonen. De door Ton
Vriens geregisseerde en door
Vrijman geproduceerde film
laat juist zien, hoe dank zij
deze voorzieningen zwakzinni
gen zelfstandiger kunnen le
ven. Volgens de demonstran
ten gaan bewoners van gezins
vervangende tehuizen die in
een sociale werkplaats werken
er door de bezuinigingsmaat
regelen in hun netto-maandin
komen 15 tot 45 procent op
achteruit.
De directeur-generaal van de
volksgezondheid, J. van Lon
den, deelde mee, dat een spe
ciale werkgroep gaat bekijken
wat de consequenties voor de
gehandicapten zijn van diverse
bezuinigingsmaatregelen die
de regering in petto heeft. De
werkgroep zal daarbij speciaal
aandacht besteden aan de
vraag, of gehandicapten niet
teveel worden getroffen door
een opeenhoping van maatre
gelen van verschillende minis
teries.
De film „Kind voor altijd?" is
gemaakt in opdracht van de
nationale commissie voor het
internationaal jaar van gehan
dicapten 1981. Ruim duizend
mensen woonden de première
bij: geestelijk gehandicapten,
ouders, hulpverleners, politici
en ook prinses Juliana, die als
oud-erevoorzitster van de na
tionale commissie van voorzit
ter L. B. J. Stuyt het officiële
verslag van de werkzaamhe
den van de nationale commis
sie aangeboden kreeg. Negen
jaar geleden heeft Jan Vrij
man de nog steeds roule
rende film „Een andere
kijk op zwakzinnigheid" ge
maakt. „Voor altijd een kind?"
is daar min of meer een ver-
aar
volg op. Deze film b
hoe ouders die hun g<
gehandicapt kind thuis
houden dat nu ook vak >FIA
nen met hulp van buit titie
derzijds toont de film, rzoek
als dat onmogelijk i aans
meer voor iedere zwak r me
de inrichting de enigtiteren
sing hoeft te zijn, dankin
geleid wonen" in gewon jus
zen en gezinsvervange irtelk
huizen, projecten, die liaan
een grotere zelfstan ns eei
ook een grotere kans (bleke
gratie in de samenleviift in
den. ime c
lgare
lijk zi
)U
tu
$n<
3EN
lerlai
'arar
anvr
iers
fhan
andsi
[oek
I
ling
ens
de
en i
b
ens
istiti
)rak
ond
lanvr
AMSTERDAM Zo maar
een diner ergens in Ne
derland. Centraal staat de
aardappel, aan tafel zitten
de genodigden. Prijswin
naars, aardappeleters, een
handvol culinaire journa
listen en een deskundige
jury. Aangezien een waar
eetfestijn niet alleen uit
een bloemige pieper kan
bestaan, staat ganzelever
op het menu. Mooi roze
rood gebraden, niet te
gaar dus. „Verrukkelijk,
heerlijk, heel lekker", de
disgenoten genieten. Van
een echte deskundige mag
iets anders worden ver
wacht dan dergelijke cli
chés. Wina Born staat op
en vergelijkt het gerecht
met de roze-rode dijtjes
van een geëmotioneerde
nimf. Je moet er maar op
komen. De gastronomen
klappen, de organisatoren
kijken tevreden rond.
Wina heeft het ijs gebro
ken. Hun actie tegen de
aardappelmoeheid kan
niet meer kapot.
Wie Wina Born weet te strik
ken is verzekerd van succes.
Nederlands vleesgeworden
keukenprinses heeft altijd wel
iets verrassends in petto. Toch
neemt ze lang niet alles aan.
Fabrikanten van instant-saus,
smeltjus en pakjes soep klop
pen tevergeefs aan de deur in
de Amsterdamse Van Bree-
straat. Ze zouden de kruisrid
der contra de vervlakking te
gen zich in het harnas jagen.
En Nederland is aan vervlak
king op eet- en drinkgebied
onderhevig. De frikadellencul-
tuur viert hoogtij, de flessen
wijn a raison van drie-voor
een-tientje vliegen de super
markten uit.
Aangezien de Kerst zich bij
uitstek leent tot enige bezin
ning is het tijdstip daar om
even stil te staan bij hetgeen
we dagelijks naar binnen wer
ken. Wina Bom heeft over de
vaderlandse eetcultuur, voor
zover daarvan overigens spra
ke is, zo haar eigen ideeën.
„Wat voor betekenis men ook
aan Kerstmis hecht, het is en
blijft een féést, en een feest
moet gevierd worden en bij
vieren hoort eten en drinken",
aldus Wina Bom.
„Een vreetfestijn? Ach, dat is
een erfenis van de oude Ger
manen. Die aten tien dagen
lang. Voor mij hoeft dat niet.
We zijn in feite een raar volk.
De kranten puilen uit. Het
stuk wild moet op tafel ko
men. Aan de andere kant
heersen schuldgevoelens. Er
zijn er, die alleen maar boe
renkool eten. Wij zijn zo wei
nig een volk van de gulden
middenweg. Dan bedoel ik
feestelijk eten met matigheid.
Allemaal lekkere kleine din
getjes. Wat oestertjes, als het
kan een fles champagne. Ik
heb liever iets verfijnds dan
een heleboel. Ja ik ben een
mens van het compromis. Leg
„Ik heb
nu eenm^!
1 e
het image'
van de
dure troe
Wina Born werkt aan haar zoveelste kookboek
Prioriteit
„Of dat nog kan in deze tijd?
Het ligt er maar aan waaraan
je je geld wilt uitgeven. Een
kwestie van prioriteit. Dus zeg
ik, dan maar een krat fris
drank minder en in plaats van
dat nieuwe bloesje een fles
champagne en wat oesters. Het
is tenslotte maar één keer
Kerstmis".
„Ondanks het feit dat we een
stap terug moeten doen is het
mogelijk om op kwaliteit te
letten. Laatst was ik nog bij de
slager, en wat hoorde ik? „Sla
ger, ik wil een stukje vlees.
Wat voor vlees mevrouw?
Maakt niet uit slager, als het
maar gauw klaar is". Moet je
in Frankrijk en België komen.
Landen die qua levensstan
daard met Nederland te verge
lijken zijn. Daar zoeken de
vrouwen het vlees echt uit. Ik
ben in Turkije geweest. Niet
bepaald een rijk land. De arme
mensen zoeken naar de beste
aubergines, tomaten en ga zo
maar door. Ze willen het beste
voor hun geld. Wij zijn veel te
gemakkelijk. Hier vind je de
meest afgrijselijke hambur
gers, waar van alles doorheen
gedraaid wordt. Maar we slik
ken het".
„In mijn receptuur leg ik
steeds de nadruk op kwaliteit.
En dat hoeft niet exclusief te
zijn. Ik schrijf al vierentwintig
jaar lang voor Margriet, vijf
recepten per week. Dat is toch
geen exclusieve aangelegen
heid. Voor mij is dat het plat
form van modaal Nederland".
Wina Born schrijft niet alleen
over zalm en kaviaar. Dat ver
geet men wel eens. „Ik heb nu
eenmaal dat image van de
dure troel. Maar wie mijn re
cepten in Margriet leest, weet
wel beter. Ik kijk wel degelijk
naar de financiële mogelijkhe
den. Daarnaast houd ik reke
ning met het gezin met kinde
ren. Ten derde de afwisseling
en daarna het genot, het ple
zier dat men aan eten beleeft.
Ook zoiets. Wij eten om ons
broze lichaam in stand te hou
den. Het genieten op zich is
nooit gecultiveerd. Dat ligt aan
onze volksaard. Daar moeten
we niet Calvijn, maar onszelf
de schuld van geven. De leer
van Calvijn paste als een dek
seltje op ons potje. Daarom
hebben we zijn leer uit vrije
wil aangenomen. In de Latijn
se landen weet men wel wat
genieten is. In de Italiaanse
trattoria, het restaurantje op
de hoek, genieten ze van goe
de goedkope dingen. Het is
een grote misvatting dat een
goede levenskunstenaar van
alles het beste moet hebben.
Hij weet van alles het beste te
maken, en dat is heel wat an
ders".
Restaurants
Dat Nederland niet kritisch is
op eet- en drinkgebied blijkt
volgens Wina Born nog eens
overduidelijk uit hetgeen de
restaurants ons voorschotelen.
„Je hebt de top, de meelopers
en daarna een hele tijd niets.
Dan komt het bistrootje en
tenslotte de Chinees. Maar een
Nederlands restaurant, geënt
op onze eigen culinaire tradi
tie, die er wel degelijk is, vind
je hier niet".
„In de negentiende eeuw werd
hier goed gekookt. Misschien
wat zwaar voor nu, maar wel
goed. Dat is op een of andere
manier weggevallen. Neder
land heeft de neiging om alles
wat het land zelf heeft, af te
vallen. Omdat we altijd zeer
internationaal georiënteerd
zijn geweest, kennen we hier
weinig chauvinisme. Dat heeft
ook zijn schaduwkanten. Wol
die in Tilburg werd gemaakt,
verkocht men als Engelse
tweed".
„Wat eten en drinken betreft,
we willen wel maar er is te
weinig kritisch vermogen. De
restaurants van de midden
klasse hebben te veel naar de
top gekeken. En die top is
Frans. Dat is overal zo, alleen
Italië vormt een uitzondering.
Maar om op het kritisch ver
mogen terug te komen. Op een
gegeven moment was de nou
velle cuisine in Frankrijk in
de mode. Een leuk verschijn
sel, maar dat werd hier met
enorm veel overdrijving over
genomen. Je kon geen groente
meer eten in een toprestaurant
of het was door de mousse mo
len gehaald. Baby voer. Wat
moet ik daarmee. Ik heb toch
tanden. En dat waaiertje van
dunne plakjes vlees. Leuk
voor één keer. Ik dacht, kun
nen jullie zelf nou niets ver
zinnen? Lichter, minder meel,
okee, maar het is een misvat
ting dat de nouvelle cuisine
een dieetkeuken is. Van geen
enkele keuken word je lichter.
Onzin. Het was goed geweest
als we op onze eigen traditie
hadden voortgeborduurd".
Schelvis
„En wat deed de middenklas
se? Die imiteerde de toprestau
rants. Dat heeft een zeker pu
bliek afgeschrikt. Die mensen
willen niet drie peultjes met
een paar doorzichtige plakjes
vlees. Dat publiek wil wat an
ders. Juist die restaurants zou
den zich moeten toeleggen op
de goede Nederlandse traditie.
Niet de zalm, maar goede
schelvis, niet een vieze dikke
meelsaus, maar wat boter.
Kortom, degelijke kwaliteit en
vooral niet boven, je macht
grijpen. Nu zou het onjuist zijn
om alleen de restaurants de
schuld te geven. Het publiek, is
daar in eerste instantie debet
aan. Fagel in Ouwerkerk heeft
het met ouderwets Nederlands
eten geprobeerd. Hij raakte
het aan de straatstenen niet
kwijt".
Is Wina Bom dan een roepen
de in de nationale eetwoestijn?
Niet helemaal. „Het feit dat
wij hier geen eetcultuur ken
nen, brengt met zich mee dat
mijn taak nog lang niet ten
einde is. Aan de andere kant
zijn er wel wat vage ergernis
sen. Je wilt uiteindelijk au sé-
rieux worden genomen. Soms
vraag ik me af, of het wel zin
heeft. Maar als het publiek
wat kritischer wordt, dan ko
men de goede produkten er
vanzelf. Ik geloof niet dat de
reclame de mensen maar van
alles wijs kan maken. Neem de
grote vooruitgang met het
brood. Voor een deel het werk
van de helaas overleden Ger-
da Brautigam. Het brood is
veel beter geworden en Japie
is uit de STER verdwenen.
Het brood bewijst dat het kan.
Wel moet worden gezegd, dat
over het brood het warme-
bakkersyndroom is gekomen.
Terug naar de gezellige bakke
rij. Je ziet dat het genots-idee
hier wordt achtergesteld ten
opzichte van morele principes.
iVpisch Nederlands. In
Frankrijk gaat men ook te
keer tegen de bio-industrie,
maar vanuit een ander stand
punt. Hier is het meer een
principiële kwestie, in Frank
rijk omdat produkten dan lek
kerder smaken. Genot blijft
hier vooralsnog een vreemde
zaak".
Wina Bom schuwt het genot
niet. Daarvan getuigen haar
vijftig boeken en talloze eet-
verhalen. Een aantal boeken
gaat over wijn. Voorlichting
over betaalbare kwaliteit voert
de boventoon. Want er wordt
wat gerommeld in dit kikker
land. „Er is inderdaad veel
troep in de handel. Drie fles
sen voor een tientje, dat kan
niets zijn. Goede wijn maken
vergt veel tijd en aandacht en
dat werk moet nu eenmaal be:
taald worden. Maar voor een
redelijke prijs zijn heel redelij
ke wijnen in de handel. Tus
sen de zes en tiengulden is
uitstekende wijn te koop. Een
Rhönewijn of een Rioja. Een
Bourgogne voor acht gulden
kan natuurlijk niet".
Slijters
Veel wijn wordt in de super
markt aan de man gebracht.
Een doorn in het oog van de
slijters. „De slijters hebben op
een ongelooflijke manier de
boot gemist. 'Dertig jaar gele
den hebben ze zich niet op
wijn, maar op gedistilleerd
toegelegd. De delicatessenza
ken en de grote kruideniers
hebben zich op de wijn gewor
pen. Nog niet zo lang geleden
realiseerden de slijters zich
dat. Ze dachten, o jee. Dat
heeft tot gevolg dat ze nu een
paar passen achter lopen. In
de supermarkt kan men goede
wijn kopen. Zeker. Maar het is
schandalig dat ze soms de
naam van een grote wijn ver
basteren. Wijn heeft een ro
mantisch image en dat lokt uit
tot romantische naamgeving.
De reclame misbruikt overi
gens niet alleen de wijn. Het
publiek wordt ook door zeep
poeder misleid. Heus, ondanks
alle beloften, er zijn vlekken
die ik niet uit mijn tafelkleed
kan verwijderen. Voor een
deel laat het publiek zich mis
leiden. Iedereen die over wijn
schrijft in Nederland probeert
het kritisch vermogen van de
consument te verbeteren. Het
publiek hoeft zich niet in de
luren te laten leggen door een
mooie naam. Men moet goed
kijken wat er op het etiket
staat".
Onlangs nog probeerde de
commercie Wina Born te
strikken om reclame te maken
voor iets dat voor wijn moest
doorgaan. „Een spotje voor de
STER. Een of andere buikwijn
waar de onwaarheid met dik
ke stralen vanaf liep. Aan zoi
ets doe ik natuurlijk niet mee.
Ik wijs trouwens de hele in
dustriële voeding af. Al ben ik
niet tegen goede conserven.
Maar dan als noodsprong. Zelf
gebruik ik alleen verse pro
dukten. Al dat instant-gedoe is
ook schandelijk duur. Snel
kookrijst, snelkookmacaroni,
niet alleen duurder maar ook
minder smaakvol. Als we het
toch over bezuinigen hebben,
dan moet men daar eens naar
kijken. En dat bedoel ik nu
met: het ligt er maar aan
waaraan je je geld wilt uitge
ven".
„Het heeft allemaal met ver
vlakking te maken. Niet al
leen het eten, je ziet het overal
om je heen. Ook in het onder
wijs werkt de vervlakking
door. Met multiple choice
maak je de taal kapot. Met het
taalgebruik is het ook )e Ni
gesteld. Alleen al dat eur
gon. Elke keer hoor
een nieuwe kreet. Ac
overdrijf ik wel in mijn
bruik. Die roze-rode di ;e^ n
Het wordt me soms
genomen dat ik lyriscp
drijf. Voor mij is dat peller
vé plezier. Om de me Q
prikkelen".
Wina Bom prikkelt
zerspubliek voortdure'e mi
kritisch te blijven. Oerst i
het oog op de komend laag.
dagen. Als we vragen r
betaalbaar maar kw3
hoogstaand kerstmenuen
ze ogenblikkelijk de ge S
uit haar koksmuts. „Nèn zij
te beginnen een pan m^aar
bouillon. Als eerste
zou ik zeggen een leuf_'
voorgerechtje. Een
met gekookte mosselei
avocado met een slaaen v
mosselen gevuld. Dan h
bouillon. Een niet al t gvel
soepje met wat groen
den, balletjes, een sti
maat en wat papril<ie* e
hoofdgerecht, eei
bout van Texels lamsv
gevulde kalfsborst, mi
niet van dat witte slajeforj
vlees. De bouillon kof
weer te pas als basis
saus. Inkoken en wat
bij of room. Als tussenbet. 1
wat kaas. Van rauwe ncJ
voorbeeld. Dan het
Maak zelf wat ijs van
tenpuree met suiker
slagroom. Wat koff
snoepjes na. Heel geze
de wijn niet te vergete
sillion of een Rhone v;
gulden per fles. Nie
goedkope kiezen. Of
Dan heb je het meest
je geld. Ik wens
L V
urea
ieuw
nam
aast
idier
ihtei
oorlc
oude
ud
MBU
g. d
chtkc
Vervolg voorpagina
DEN BOSCH „De pers
heeft ons in het algemeen
gesproken in de ontvoe
ringszaak van Van der
Valk niet voor de voeten
gelopen". Dat zegt adju
dant J. Harmsen, de man
die in het district Den
Bosch van de rijkspolitie
is belast met de voorlich
ting en dus ook de man
die in de ontvoeringszaak
de voorlichting voor zijn
rekening nam.
„Het merendeel van de jour
nalisten had er begrip voor
dat ik op bepaalde momen
ten heel weinig kon zeggen.
Slechts een paar journalisten
vonden dat de hoofdofficier
van justitie een te groot
stempel drukte op de pers
voorlichting". Jan Harmsen
huldigt het standpunt dat de
politie zo open mogelijk moet
zijn. „De pers heeft daar
recht op". Voorschriften van
het ministerie van justitie be
palen echter dat bij zaken als
deze de meedeelzaamheid tot
een minimum moet worden
beperkt. „Mijn persoonlijke
opvattingen waren best te
combineren met die voor
schriften. Bij ons heeft na
melijk steeds voorop gestaan
de veiligheid van mevrouw
Van der Valk. Dat hield zon
der meer in dat wij terug
houdend moesten zijn met
het doen van mededelingen".
Het is de afgelopen week en
kele malen gebeurd dat de
familie Van der Valk mede
delingen deed die de politie
binnenskamers wilde hou
den. „Er zijn een paar mis
verstanden geweest tussen
mij en Joep van de Nieuwen-
huyzen, de woordvoerder
van de familie. Ik begrijp dat
wel. Meestal werden die din
gen per ongeluk verteld. Tot
meningsverschillen heeft het
overigens nooit geleid".
In de vele krantenartikelen
werden ook feiten genoemd
die noch door de politie wa
ren verteld noch door de fa
milie. „Een aantal daarvan
was volkomen onjuist. Pure
duimzuigerij. Andere daar
entegen klopten precies. Ik
vond dat heel beangstigend",
aldus Harmsen.
De door de ontvoerders ge
ëiste terugtrekking van de
persmensen uit het motel
Nuland en de daaraan ge
koppelde terughoudendheid
in de berichtgeving heeft
voor Jan Harmsen niet veel
uitgemaakt. „Ik kreeg even
veel telefoontjes. Ook voor
het onderzoek heeft het wei
nig of niets uitgemaakt, maar
wel, denken wij, voor de vei
ligheid van mevrouw Van
der Valk, alhoewel het na
tuurlijk moelijk is om achter
af te bepalen in welke mate".
ADVERTENTIE
Vervelend, die hoge gasrekening. Maar er bestaat een
apparaat, waarmee u het gasverbruik van uw C.V.- ketel
beperkt. Belangstelling?
Informeert u eens bij uw Gasbedrijf..Ook voor de subsidie.
licatio van de in VEGIN samenwerkende Gasbedrijven I V
Dit is een publicatie van de in VEGIN s;
iral t
,Stul
rd a
eidin
eeti
dio-
Jeugdbende
mishandelt
homofielen
AMSTERDAM
damsé jeugdpolitie hee
gelopen week elf jonge
leeftijd van 15 tot en
jaar aangehouden wegi Q0gj
handeling en beroving
mofielen. De jongelui
er een gewoonte van.
gemaakt homofieler iSHI]
knuppels in elkaar te spkun^
sommige gevallen was
ke van zware misha
Het politie-onderzoek
op gang toen enkele
geleden een vrach
chauffeur die bezig w
den te voeren door ee
jongens met stokken e
pels ernstig werd misl
Het slachtoffer liep
meer een verbrijzelde
op en vermoedelijk zal
beroep niet meer kun
oefenen. Hij deed aan
de politie.
ADVERTENTIE
Jamin versiert de Kerstdagen met het lekkerste lekkers.
Van kransjes tot kerstballen. Van klokken tot banketstaven.
En van ijstaarten tot bonbons. Zijn dat geen leuke boodschappen?
DE LEUKE BOODSCHAPPEN HAAL JE BIJ JAMIN.
