weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
WETENSCHAPPEN
oplossing vorige puzzel
NR. 49
LETTERGROEPENPUZZEL
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 11DECEMB1
De prijswinnaars van puzzel nr.
Mevr. G.W. ValentijnTouw, Oostkanaalkade 14,
2461 GA Ter Aar.
M. Wessendorp, Meerhof 9, 2321 TG Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
In elk vakje dienen twee letters te worden ingevuld, waardoor
woorden van navolgende betekenis verkregen kunnen worden:
HORIZONTAAL:
Jachtexpeditie;
Grappenmaker;
Arabisch opperhoofd;
Onrustig (van personen);
Deel v.e. kolenkachel;
Vrucht;
Beleid, slag;
Wedspel;
Binnenrand v.e. biljart;
Vrucht van gelijknamige boom;
Zeer klein;
Fijn linnen;
Zedenleer;
Noors schrijver;
Onsierlijk van vorm;
Rechte lijn;
Engelse lengtemaat;
Lid v.e. kerkkoor;
Luchtig baksel;
Standaard voor het doek bij het
schilderen;
Opgeld boven de parikoers;
Aarden vaas met nauwe hals;
Niet vaststaand.
VERTICAAL:
1. Ruitersabel;
2. Roeispaan;
3. Slaginstrument;
4. Uitzicht in de toekomst;
6. Land in Azië;
7. Doorweekt (van grond);
9. Geliefde van Jupiter;
11. Schermbloemige plant;
12. Fiets voor meer personen;
14. Smakelijke vis;
15. Roemeense munt;
17. Herrie;
18. Maretak;
20. Dat waaraan alles ten offer moet
worden gebracht (fig.);
21. Groot ongeluk;
23. Halmen van gedorst koren;
24. Muziekwerk van Beethoven;
26. Prachtige Australische papegaai;
28. Eerloos;
29. Matig koud;
30. Steuntouw;
32. Schermbloemig plantengeslacht;
33. Boek uit het Oude Testament;
35. Staat in de V.S.
IN WELK(E) ANTWOORD(EN) KOMT DE LETTERGROEP „FA"
VOOR?
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 49 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant,
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
•em i
aats
lar a;
jriatii
Iduld
it mo
lorste
it get
risch
md"
ng, c
sbbei
idt
lor h
flkei
ien r
>ls al
het
js ee
ge jc
irgei
s. V
an e
Een slem met een staartje
In een parenwedstrijd opent
uw partner niet kwetsbaar 1
ruiten en na een pas van uw
rechterbuurvrouw bent u aan
de beurt met:
V 10 2
O A V 10 8 7 5
A 10 2
Niet zó eenvoudig, aangezien u
nogal wat keus hebt voor uw
eerste bod. Als u in uw biedar-
senaal splinterbids of directe
cuebiedingen heeft opgeno
men, komt een bod van 3 har
ten of 4 klaveren in aanmer
king. Een nadeel daarvan is
dat u uw partner niet meer de
kans geeft om zijn verdeling
èn kracht aan te geven.
Teneinde daarover te worden
geïnformeerd, kunt u met deze
hand beter een forcingbod
doen op een niet te hoog ni
veau. Voor een jump in een
nieuwe kleur of in ruiten
komt de hand niet in aanmer
king, 1 harten en 1 schoppen
zijn eveneens taboe, zodat als
minste kwaad het bod van 2
klaveren resteert. Op 2 klave
ren past uw linkertegenstan
der en uw partner antwoordt
daarop met 3 sanstout. Uw bod
heeft nu duidelijk zijn nut
aangetoond, want op slag weet
u nu bijna alles: uw partner
heeft een hand met een SA-
patroon (4333,4432 of 5332, in
het laatste geval met een vijf-
kaart ruiten) en een flinke do
sis punten. In de meeste na
tuurlijke biedsystemen bete
kent een sprong in SA van de
opener 18 of 19 punten, d.w.z.
precies het gebied dat zich be
vindt tussen de sterke SA-ope-
ning (15-17) en de 2 SA-ope-
ning (20-22).
Op 4 SA hoort u twee azen en
op 5 SA drie heren. Uw laatste
klus is nu het bepalen van het
eindcontract. De contracten
die overwogen moeten wor
den, zijn 6 of 7 ruiten en 6 of 7
SA. Mijns inziens dienen twee
van deze vier mogelijkheden
in een parenwedstrijd direct te
worden verworpen en wel 7
SA (waar zouden de slagen
vandaan moeten komen met
maar één gezamenlijke sterke
kleur?) en 6 ruiten: dat laatste
scoort niet in een parenwed
strijd. Nee, de keus moet ge
maakt worden tussen 6 SA en
7 ruiten.
Ervan uitgaande dat de part
ner voor zijn opening in ieder
geval ruitenheer heeft, telt
west 11 directe slagen: 6 in
ruiten en in de bijkleuren 3
azen en 2 heren. Eén directe
topslag kan daar nog bijko
men, als de partner over een
vrouw beschikt, dat kan nl.
net gezien z'n 18-19 punten.
Aangezien er voor beide con
tracten iets te zeggen valt,
moet de keus maar op 7 ruiten
vallen, aangezien dat - heel
simpel - meer oplevert. Boven
dien heeft u een singleton har
ten en die kan zijn nut eerder
bewijzen in een troefcontract
dan in een SA-contract. Een
laatste overweging is, dat de
start naar de opener toe, ge
zien de eigen kaart, gunstiger
is.
Zo lag dit spel:
O/NZ B 9 4
OV8754
O 6
*6543
♦V 102 N *AH5
JLOAB109
O A V 10 8 7 5 o H B 9 2
*A 10 2 L H 8
8763
<?H6 2
043
V B 9 7
Het spel kwam voor tijdens de
6de Internationale Bridge-
nacht van Twente en 6 ruiten
(+1) scoorde terecht onder het
midden. 6 SA (contract) erbo
ven en met 7 ruiten scoorde
OW zo'n procentje of 75. Een
maal werd zelfs het belachelij
ke contract van 7 sanstout ge
maakt, doordat de zuidspeel
ster in een pseudodwang te
rechtkwam. Hardnekkig koes
terde zij haar hartenheer,
waardoor klaver vrouw/boer
in het eindspel van hun klein
tjes werden beroofd. Klaver
tien werd dus de dertiende
slag.
Arbitrage
Dit slem kreeg nog een staar
tje. Het was het enige spel
waarvoor het appealcomité in
actie hoefde te komen.
Aan alle honderd tafels wer
den gedurende iedere ronde
dezelfde spellen gespeeld. Aan
één der tafels kwam een me
vrouw van een belendende ta
fel vragen hoeveel punten ze
moest noteren voor 6 RU 1.
Nadat ze nog even was terug
gestuurd om te informeren of
het al of niet kwetsbaar was,
kreeg ze als antwoord: +940. U
raadt het al: Even later kwam
dit spel ter tafel en OW boden
vlotjes door tot 7 ruiten. De ar
biter werd erbij geroepen en
die kon weinig anders doen
dan een arbitrale score toewij
zen: 60%-60% in een geval als
dit. Strafpunten zouden eigen
lijk gegeven moeten worden
aan die mevrouw die kwam
vragen, aangezien zij er oor
zaak van was dat het spel niet
meer normaal gespeeld kon
worden. Maar vermoedelijk
zouden die paar punten haar
niet uit de rangen der prijs
winnaars hebben doen tuime
len.
De groot-slembieders gingen
tegen deze beslissing in be
roep. Ze beweerden dat ze op
dit spel altijd 7 ruiten zouden
hebben geboden. Het appeal
comité kon weinig anders
doen dan de beslissing van de
arbiter handhaven, aangezien
na een dergelijk incident dit
spel van deze tafel niet meer
normaal kon worden gespeeld.
Vandaar ook die 60%-60%,
aangezien de twee paren aan
de desbetreffende tafel geen
schuld hebben en dus ook
geen boete krijgen.
Alleen voor een ijzersterke
biedserie zou zo'n appealcomi
té mogelijk moeten zwichten.
Maar die stond op het appeal-
formulier zeker niet vermeld.
Na 1 ruiten bij oost had west
direct 4 SA en vervolgens 5
SA geboden, waardoor hij
zichzelf niet de kans had gege
ven om volledige informatie
over de hand van z'n partner
te krijgen.
Correspondentie over deze ru
briek: p/a Leharstraat 1Ó, 2162
AC Lisse.
Ongetwijfeld zal het wereld
kampioenschap dat een week
geleden in Sao Paulo werd be
ëindigd, een grote propagan
distische waarde hebben voor
de ontwikkeling van de dam
sport in dat nieuwe damland.
Het valt daarom te betreuren
dat de Russen het lieten afwe
ten. Men kent de problemen
rondom de verstrekking van
de visa. Het duurde de Russen
te lang, waarna ze besloten
thuis te blijven.
Toch zijn de Russen zelf, aldus
een nadere uitleg van de zijde
van de FMJD, de werelddam-
bond, schuldig aan de chaos
die rondom de visumverstrek
king ontstond. Zij wisten dat
de visa uiterlijk twee maanden
van te voren moesten worden
aangevraagd. Uiteindelijk wa
ren ze al sinds het vorige WK,
twee jaar geleden in het Afri
kaanse Mali, op de hoogte van
de plaats van handeling van
het WK 1982.
Het is de vraag of de Russische
dambond met deze ontwikke
lingen akkoord kan gaan. Men
heeft al laten weten de rechts
geldigheid van het toernooi te
betwisten. Om dezelfde reden
is het onduidelijk wat de
waarde wordt van de revan
chematch volgend jaar waarin
Harm Wiersma „zijn" titel wil
heroveren.
Ondanks de verzekering van
de FMJD dat het toernooi in
Sao Paulo een officieel karak
ter heeft, is de waarde van de
titel toch minder, temeer om
dat de Nederlandse successen
natuurlijk door iedereen wer
den verwacht. De opmars van
vooral de Afrikaanse dammers
Brazilië
zet zich voort, maar serieuze
kanshebbers voor de hoogste
eer zijn ze nog niet. Voorlopig
blijft de strijd op wereldniveau
een Russisch-Nederlands on
deronsje.
De overwinning die Jannes
van der Wal boekte op Rob
Clerc was voor het verdere
verloop van het toernooi heel
belangrijk. Met nog zes punten
voor de boeg nam de Friese
Groninger twee punten voor
sprong.
Clerc—Van der Wal: 1. 32-28
19-23 2. 28x19 14x23 3. 37-32
10-14 4. 41-37 14-19 5. 46-41 5-10
6. 35-30 20-25 7. 40-35 9-14. De
eerste surprise, gewoonlijk
wordt hier de opbouw 10-14
44-40 enz. gekozen. 8. 44-40 3-9
9. 50-44 14-20 10. 32-28 23x32
11. 37x28 18-23 12. 38-32. In
plaats van het logische 42-
37x28. 12. 13-18 13. 30-24
20x27 14. 31-24 23x32 15. 42-37
12-18 16. 37x28 17-22 17. 28x17
11x22.
Het grote schijvenblok rechts
maakte de witte stand weinig
handelbaar. Zwart staat ge
makkelijker.
18. 34-30 25 x 34 19. 40 x 29 10-14
20. 39-33 14-20 21. 43-38 7-12 22.
44-39 1-7 23. 41-37 9-13 24. 45^0
4-9 25. 47-41 6-11 26. 49-44 11-17
27. 36-31 9-14 28. 41-37 17-21.
Listig, want 31-26? wordt afge
straft door 14-19 26x28 19x30
35x24 18-23 29x9 20x29 33x24
8-13 9x18 12x45! Zie diagram.
29. 48-42 21-26 Slagzetten naar
45 en 48 dwingen Clerc tot
grote oplettendheid: 31-27
22x31 36x27 40-34 19x30
34x14 18-22 27x9 8-13 9x18
12x41 of 33-28 22x33 39x28
13-19 24x22 20-24 29x9 8-13
9x18 12x41 36x47 26x48. Het
offer dat Clerc in de partij
kiest, is ook verliezend.
30. 29-23 18x 29 31. 33-28 22x33
32. 39x28 29-34 33. 40x29 20-25
34. 44-39 38-33 25-30 42-38
30x19 35-30 helpt evenmin
wegens 19-24 29x18 12x43 34.
25-30 35. 38-32 30x19 36. 42-
38 13-18 37. 28-23 19x28 38.
32x23 7-11 39. 35-30 11-17 40.
38-32 8-13 41. 30-24 17-21 42. 32-
28. Want 39-33 13-19 24x22 21-
27 32x21 26x39.
42. 12-17 43. 23x12 17x8.
Beslist direct door de dreiging
14-19 omdat 28-23 (13-19) en
39-34 (21-27 31x22 13-18) ver
hinderd zijn. 44. 29-23 14-20 en
Clerc geeft zich gewonnen.
Voorwedstrijden Nederlands
kampioenschap
In drie weekeinden van no
vember zijn de voorwedstrij
den van het Nederlands kam
pioenschap gespeeld. Het sy
steem was onveranderd; twee
groepen van zestien deelne
mers spelen zeven ronden
Zwitsers en uit iedere groep
plaatsen zich twee spelers. Om
diverse redenen is dit systeem
verwerpelijk. De belangrijkste
is dat bij een dergelijk kort
Zwitsers toernooi bijna iedere
deelnemer een verschillend
toernooi speelt, zodat van een
eerlijk eindresultaat geen spra
ke kan zijn. Met dezelfde fi
nanciële middelen, waar
schijnlijk zelfs goedkoper, is
een veel rechtvaardiger sy
steem te maken. Men halveert
het aantal deelnemers en laat
dan twee groepen van acht
een halve kompetitie spelen;
desnoods hetzelfde idee met
vier groepen van acht. Even
eens een schrijnend bezwaar is
dat de K.N.S.B. dit, zelf geor
ganiseerde, toernooi niet se
rieus neemt. Immers als alle
rechthebbenden voor het
kampioenschap bekend zijn,
laat men een kommissie, met
vaak enkele belanghebbenden,
uitmaken wie de overige deel
nemers zijn. Logischer lijkt
het om de nummers drie van
de voorwedstrijden uit te nodi
gen. Het nu gevolgde systeem
maakt weer vrij baan voor en
kele „internationale meesters",
met een hoofdklasse ELO, ter
wijl talentvolle jongeren tan
denknarsend aan de kant
moeten staan.
Een jongere die dat niet hoeft
is Frans Cuijpers, hij wist zich
als enige direkt te plaatsen. Hij
deed dit zeer overtuigend, hoe
wel hij een beduidend zwak
ker programma had gehad,
dan zijn rivaal v. Scheltinga,
die eveneens zeer sterk speel
de. Helaas voor hem stonden
de reglementen het niet toe,
dat er in de laatste ronde afge
broken kon worden. Hierdoor
kon zijn jonge tegenstander
Peter Gelpke hem eenvoudig
weg „doodzitten" ofwel een
iets mindere stelling na negen
uur nog winnen. Waarmee ik
niets onaardigs van Gelpke
wil zeggen, die vocht tenslotte
voor zijn laatste kans. Die
krijgt hij binnenkort in een
match met v. Scheltinga, want
zij eindigden samen op de
tweede plaats.
In de andere groep eindigden
vier spelers op de eerste plaats
t.w.: V. d. Vliet, H. Kuijf, De
Boer en Timmerman. Deze
moeten in een vierkamp twee
plaatsen verdelen, waarbij
naar mijn mening de twee
eerstgenoemden de beste kans
hebben. De, op papier, beste
speler van de A-groep was
Han Janssen, maar al vele ia-
ren komt hij in deze zenuwslo
pende wedstrijden niet uit de
verf. In onderstaande partij
maakt winnaar Cuijpers daar
fraai gebruik aan.
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4.
Pxd4 Pc6 5. Pc3 Dc7 6. Le2 a6
7.0-0 Pf6 8. Le3 Lb4?!
Een scherpe zet, welke alleen
bij het juiste witte tegenspel
dubieus is; Cuijpers toont zijn
lesje goed te kennen. Beter is
de ontwikkeling met 8...Le7.
9. Pa4 Pe7.
Slecht is 9...b5 10. Pb6 Tb8 11.
e5! en zwart is in grote moei
lijkheden. De loper blijkt nu
niet goed te staan op b4, want
9...Pxe4 faalt op 10. Pxc6 en
Dd4!, een redelijk alternatief is
daarom 9...Le7 10. c4 0-0 11.
Pxc6 dxc6 12. Dc2 c5 13. f4
met iets beter spel voor wit
Larsen-Karpov Las Palm as
'77. De tekstzet is weer de
scherpste en dwingt wit nu
een pion te offeren, wat echter
goed voor wit is.
10.c4!
Offert wit de pion niet, dan
krijgt zwart goed tegenspel,
bijv.: 10. Pf3 b5 (10..Pxe4? 11.
Dd4!) 11. Pb6 Tb8 12. Pxc8
Txc8 13. Ld3 Pg4! 14. Ld4
Ld6!? 16. g3 Pe5 en zwart staat
niet slechter.
10...Pxe4 11. Dc2 Pf6 12. c5!
De zwakte van de zwarte vel
den is meer dan voldoende
kompensatie voor de pion. Na
het langzame 12. Pf3 krijgt
zwart de gelegenheid zich los
te werken d.m.v. 12...Ped5! 13.
Ld4 b5!
12...Ped5 13. a3 La5 14. b4
Pxe3?!
Hierna wint zwart een tweede
pion, maar is nu echt te' veel
tijd kwijt met roven. Aange
wezen was 14...b5 15. Pc3 Pxe3
16. fxe3 De5 17. Lf3 Lc7! 18.
Lxa8 Dxe3f 19. Khl (19. Df2?
Lxh2f! 20. Khl Dh6! enz.)
Dxd4 en zwart heeft goed
kompensatie voor de kwaliteit
Rittner-Mojsejev '76.
15. fxe3 De5 16. bxa5.
Niet 16. Dd3 Lc7, waarna deze
loper de zwarte velden kan
verdedigen.
16...Dxe3t 17. Khl Dxd4 18.
Pb6 Tb8 19. Tadl De5.
Nu kant wit het fraai uitma
ken, maar ook na andere zet
ten heeft zwart grote proble
men: 19...Dh4 20. Dd3 Pe4 (er
dreigde Dd6) 21. Lf3 Pf2f 22.
Txf2 Dxf2 23. Dd6 en wit
wint; 19... De4 20. Db2! (dreigt
Ld3 gevolgd door De5) d5 21.
cx6 Ld7 22. Tf4 gevolgd door
Tc4 met een schitterende stel
ling voor wit.
1
A
K
i
W
i
k
A
A'
A
w
m
k
n
w
B
B
20. Pc4 Dc7 21. Pd6f Ke7 22.
Dc3! Tf8.
Zwart moet gelaten op zijn lot
wachten, want de bevrijdings-
zet 22...b6 faalt op 23. axb6
Txb6 24. Dg3 enz.; 22..Tg8 ver
liest na 23.De5! met de niet te
pareren dreiging 24. Txf6 en
25. Pf5f.
23. Txf6
Geen enkel zwart stuk werkt,
dus dit is nauwelijks een offer
te noemen.
23...gxf6 24. Tfl f5.
Zie diagram.
25. Txf5! f6
25..exf5 26. De5f Kd8 27. Df6t
mat.
26. Dg3 exf5.
Er zit niets anders opvdan met
de koning het vrije veld in te
lopen, want op 26...Tf7 volgt
eenvoudig 27. Txf6 Kxf6 28.
Df4+ met spoedig mat.
27. Dg7t Ke6 28. Lc4f Ke5 29.
Dg3f Kd4
Zwart geeft het op.
Kersttaferelen 1
Luxemburg en|
Guernsey
De caritas-zegels van Luxem
burg hebben dit jaar gemeen
tewapens en Christus' Geboor
te als thema. Deze serie omvat
vijf zegels met toeslag en is op
6 december in de verkoop ge
komen. Achtereenvolgens nu
de waarde van de zegel en het
daarop afgebeelde gemeente
wapen: Lfr. 4.- plus 50 c.: „Bet-
temburg", Lfr. 6.- plus 50 c.:
„Frisingen", Lfr. 16.- plus Lfr.
2.-: „Mamer", en Lfr. 35.- plus
Lfr. 12.-: „Heinerscheid". De
zegel van Lfr. 8.- plus Lfr. 1.-
heeft als thema „De Geboorte
van Christus". Dit wordt in
beeld gebracht door een frag
ment uit een kerkvenster in
glas-in-lood, voorstellend „De
Aanbidding der Herders".
Men kan dit werkstuk van de
glazenier Gust Zanter bewon
deren in de parochiekerk van
Hoscheid. Eind januari 1945
werd deze kerk gedurende het
Ardennenoffensief zwaar be
schadigd. In 1947 werd begon
nen met de wederopbouw van
de kerk, die de bezoeker nu
weer vele kunstschatten te
bieden heeft.
De toeslag op de zegels is be
stemd voor diverse liefdadig
heidsinstellingen. Het ontwerp
werd vervaardigd door Jean
Henzig uit Bereidingen. De ze
gels werden in vellen van 20
stuks in meerdere kleuren ge
drukt door Hélio Courvoisier
S.A. te La Chaux-de-Fonds in
Zwitserland. Deze serie blijft
tot en met 31 januari 1983 in
de verkoop.
Kinderen spelen een hoofdrol
in een serie van vijf kerstze
gels van Guernsey. Deze veel
kleurige serie kwam op 12 ok
tober in de verkoop. Op een
zegel van 8 p. ziet men het in
terieur van de kerk te St. Pe
ter Port, terwijl aldaar de
nachtmis wordt opgedragen.
De zegel van 13 p. toont de
kinderen, bezig met het uit
pakken van hun cadeautjes.
Een gezin, als echte Angelsak-
sers getooid met feestmutsen
aan het feestmaal, is te zien op
de zegel van 24 p. Overal ter
wereld worden in de kersttijd
wenskaarten verzonden. Zo
ook op Guernsey, wat te zien
is op een zegel van 26 p. waar
de schouw boven het open
haardvuur er vol mee hangt.
Deze serie wordt afgesloten
met een zegel in de waarde
van 29 p. Op deze zegel ziet
men een gezin, in afwachting
van de kersttoespraak van ko
ningin Elizabeth via de tv. De
koninklijke standaard op het
paleis is reeds in beeld. Het
ontwerp voor deze zegels werd
vervaardigd door Lynette
Hemmant. De zegels werden
gedrukt door Harrison and
Sons Ltd. High Wycombe, En
geland.
Ter gelegenheid vak gr
twaalfde Gemenebestspa) grj
de „Anpex '82" bracht |en
tadministratie van 1 gg
Nieuw Guinea een sen
zondere postzegels in
„Anpex 82" is de filatelij
tentoonstelling die in
te Brisbane in Austr;
houden werd. Sportbeoi
vormt het thema voor
rie. Op een zegel van II
men hardlopers uit d«
blokken komen. Een zej
15 t. toont een zwarte
blanke bokser, die tegi
elkaar in de ring staan,
gel van 45 t. toont een
schutter in actie bij het
vuren. De serie wordt
ten met een zegel vai
over bowling. Het
voor deze zegels wen
vaardigd door R.J. Bal
zegels werden in
gedrukt door „The Hi
Questa" in Engeland.
IÉ
Het is mogelijk hele steden te
verlichten met reusachtige
zonnereflectoren die in een
stationaire baan in de ruimte
worden gebracht, zo heeft de
NASA, het Amerikaanse
ruimtevaartbureau meege
deeld. Achttien spiegels van
800 meter doorsnee zouden zo
vier of vijf grote steden in de
Verenigde Staten vier of vijf
uur achter elkaar, ofwel twee
uren na zonsondergang en
twee uren vóór zonsopgang,
tijdens de ochtendspits, kun
nen verlichten.
John Canady en John Allen
van het Langley onderzoek
centrum van de Nasa in
Hampton, Virginia, hebben de
plannen uitgewerkt. Het idee
is niet nieuw, de Duitse ruim
tevaartpionier Hermann
Oberth kwam er in 1929 al
mee.
Krafft Ehricke, een Ameri
kaanse ruimtevaartingenieur,
heeft de mogelijkheden in de
jaren 1970 nader onderzocht.
Nu is vastgesteld dat het plan
ook economisch haalbaar is.
Men heeft echter niet hele
maal kunnen vaststellen wat
de keerzijden van de nacht
verlichting zijn.
Veel mensen kunnen er be
zwaar tegen maken: sterren
kundigen die in hun waarne
mingen worden gehinderd,
milieustrijders die er nare ge
volgen van verwachten voor
onder meer de fotosynthese
(de omzetting van kooldioxide
in zuurstof en omgekeerd on
der invloed van licht en don
ker) door planten en de in het
wild levende dieren.
De baten zijn: besparing van
elektriciteit, vermoedelijk het
teruglopen van het aantal in
braken en geweldplegingen,
minder verkeersongelukken
en meer gelegenheid voor be
zigheden buitenshuis.
Canady en Allen hebben hun
onderzoek beperkt tot kunst
manen voor straatverlichting,
maar merken op dat zonneref
lectoren gebruikt kunnen wor
den voor het opwekken van
elektriciteit, weers-, en kli
maatbeheersing, navigatie,
ontzilting en militaire opera
ties.
Met het ruimteveer kunnen
opgevouwen reflectorkuns
tmanen in een baan op 700 ki
lometer hoogte worden ge
bracht, waarna zij met de
lichtdruk van het zonlicht
naar de stationaire baan kun
nen zeilen.
De achttien reflectoren gaan
1,44 miljard dollar kosten en
kunnen het licht van 56 volle
manen gieten over 5 grote ste
delijke gebieden van 630 bij
355 kilometer. Dat betaalt
zichzelf in 4 V2 jaar terug,
waarna er nog 10 lA jaar van
geprofiteerd kan worden, wat
een besparing van 2,85 miljard
dollar oplevert, aldus de twee
onderzoekers.
Bepaalde werkzaamheden
kunnen al verricht worden
met slechts vier reflectoren
van een kilometer doorsnee,
die gebruikt kunnen worden
voor het demonstreren en op'
waarde schatten van het plan,
voordat we overgaan tot grote
re, ambitieuzere systemen, al
dus de onderzoekers.
Laser meet
ozongehalte
Op de hoogste berg van West-
Duitsland, de 2964 meter hoge
Zugspitze, is een ongebruikelij
ke meetinstallatie in gebruik
genomen. Een laser schiet kor
te lichtflitsen loodrecht de
lucht in. Geleerden aan het
Max-Planck-Instituut meten
daarna aan de lichtweerkaat-
sing van 10 tot 40 kilometer
hoogte het ozongehalte van de
atmosfeer.
„Met dit laserproces kunnen
Reflectoren in <j
ruimte kunnen
steden verlichts
tijd achtereen voortdun
verdeling van het ozon iu~
schillende luchtlagen vp"
stratosfeer meten", ald| m
leider van het project,1 en
Herbert Walther. j
De metingen moeten aar»
of de ozonlaag, die ba.
ming biedt tegen te veelF™
violette straling, werkelf*
gevaar is door bijvoorb
gebruik van spuitbussen]
Reconstructie van|
ongeluk 1
Medewerkers van het Fj
torisch Museum in de I|
sche stad Haifa denkei
dodelijk ongeval van voJ,
begin van de jaartelli|nc
hebben gereconstrueen'
cheologen vonden
raël het ongeveer 90(
oude skelet van een
vrouw, die in haar huisl
zijn gestorven toen het d
stortte. Zij heeft toen v(
brak. Voor de archeoloj
dit een aanwijzing dat c
bestaanden van het slachP
volgens het gebruik var
tijd het hoofd van het lijf
ben gescheiden. MogelijlC
ben ze het onder een f
huis begraven.
Grootste vuurtorei
Frankrijk gaat in 1983
Bretonse kust de
vuurtoren ter wereld
Het gevaarte wordt 230
hoog. 100 Meter daarvai
boven de waterspiegel
toren wordt voorzien vi
landingsplaats voor
schroefvliegtuigen en
uitgerust met de modi
navigatietechnieken. D(
diening gebeurt vanaf he
teland.
