f
Hugo Metsers voelt zich heerlijk als
lefgozer in „De Zwarte Ruiter"
finale
Acrobatisch^
verkleed- 'isj
partijen
in L;
Amsterdam
cafeetje
ZATERDAG 11 DECEMBER
Op 17 februari
van het volgend
jaar gaat in vijftig
bioscopen „De
Zwarte Ruiter"
in première, de
Nederlandse
speelfilm waar
Gerard Cox het
verhaal voor
aandroeg. Het
gaat hier om een
aantal avonturen
uit de
geschiedenis van
de botersmokkel.
Aan deze film
werken bekende
acteurs mee als
Rijk de Gooyer,
Hugo Metsers en
Pleuni Touw. De
regie wordt
verzorgd door
Wim Verstappen.
Verslaggever
Karei Beckmans
maakte een deel
van de opnamen
voor deze
speelfilm mee.
Dat deel speelde
zich af in een
cafeetje in de
buurt van het
Amsterdamse
Rembrandts-
plein.
AMSTERDAM „Absolute
stilte voor de opname alstu
blieft!". Het geroezemoes op
de achtergrond verstomt, de
spanning stijgt. „Geluid?".
„Geluid loopt". „Speed". „Ac
tie", roept de regisseur. De ca
mera toont een goed bezocht
bordeel. Aan de bar hangen
de klapten en de lichte meis
jes. Het interieur is kitscherig
ingericht en wordt overgoten
met het felrode licht van de
schijnwerpers. Het is warm in
de kleine bar, er broeit iets.
Dan komt botersmokkelaar
Zwarte Ruiter binnen en be
groet Milou, de eigenaresse
van het bordeel. Milou neemt
Ruiter mee naar twee man
nen, die schijnbaar op hem
wachten. De kennismaking is
niet bepaald enthousiast; hier
worden geen vrienden ge
maakt. De smokkelaar slaat
de aangeboden sigaret af; hij
rookt niet. Heel even ontstaat
er een gespannen situatie. Mi
lou doorbreekt die met haar
„rondje van de zaak" en gaat
samen met Ruiter terug naar
haar plaats bij de kassa. De zo
veelste scène is afgelopen.
Een paar fragmenten van de nieu
we Nederlandse speelfilm „De
Zwarte Ruiter" moeten nog opge
nomen worden. Dan zijn alle opna
men achter de rug en kan de mon
tage beginnen. Dat wordt overigens
tijd ook. De verfilming van het
verhaal van Gerard Cox over ster
ke staaltjes uit de geschiedenis van
de botersmokkel moet op 17 febru
ari, in première gaan. Regisseur
Wim Verstappen weet nog niet of
hij op die datum ook werkelijk een
prima werkstuk kan afleveren. De
resterende tijd is kort.
Een haastklus, dus?
nt
rat
iu t
lis
Hel
he'
Jen
ger
is
te
ege
|an|
ran
D(
-I v
Verzetsman Ruiter vlroo
voor de Duitse bezetjng
de grens over. Latei
hij dergelijke grenso,
schrijdingen herhalen3
botersmokkelaar. z0'
_ar h
1
M
fiod
)ng<
„Het wordt wel werken onder
hoogspanning. Je zit nu eenmaal
met die fatale datum. Maar ach, het
zal wel lukken. Het wordt een
avonturenfilm en daarbij gaat het
toch in de eeste plaats om het avon
tuur, nietwaar", zegt regisseur Ver
stappen.
De „goede" avonturen voor de film
zijn al vastgelegd. Daarvoor was
men enige tjd druk doende in
Zeeuws-Vlaanderen in de omge
ving van het plaatsje Hulst. Daar
werden achtervolgingsscènes, ont
snappingen, smokkelstaaltjes en ex
plosies opgenomen. Daar werd ook
gewerkt aan de achtergrond van
het verhaal: de vriendschap tussen
twee verzetsmensen in de Tweede
Wereldoorlog.
De één is douanier en hij helpt de
ander te ontvluchten aan de op
hem jagende Duitsers. Na de oorlog
wordt de douanier bevorderd tot
chef en krijgt als opdracht de uit de
hand gelopen botersmokkel aan te
pakken. Het blijkt dat zijn vriend,
Fons Ruiter, een roemrucht smok
kelaar is geworden.
Fons, de Zwarte Ruiter (gespeeld
door Hugo Metsers), weet het onder
meer voor elkaar te krijgen op
klaarlichte dag onder de ogen van
douanechef IJzerman (gespeeld
door Rijk de Gooyer) zijn door de
douane in beslag genomen smok
kelauto terug te stelen. Twee
vrienden worden tegenstanders,
maar geen vijanden.
Jazzcafé
In het cafeetje in de buurt van het
Amsterdamse Rembrandtsplein
worden geen explosies, schietpartij
en of andere spannende zaken op
genomen. Het cafeetje, doorgaans
jazzcafé Sheherazade genaamd, is
voor deze gelegenheid omgedoopt
tot het bordeel „Chez Milou". Een
grote operatie zal die herinrichting
niet geweest zijn. Het interieur van
het café, met veel pluche, doet ver
moeden dat de titel bordeel niet zo
heel ver is gezocht. Een verlopen
bordeel, daar lijkt het kleine ca
feetje nog wel het meest op.
Hoe klein het café is blijkt al met
een. De mannelijke figuranten en
acteurs moeten zich omkleden op
het blank staande toilet. Niet alle
broekspijpen van de op boevenkle-
ding lijkende pakken blijven droog
bij de acrobatische verkleedpartij
en. Voor Milou (Pleuni Touw) en
de bardames is er wel een droge
kleedruimte.
Al om zeven uur in de ochtend is
begonnen met het opbouwen van
de set, het plaatsen van de lichten,
het aankleden en het schminken
van de acteurs. Ruim twee uur en
een groot aantal potten koffie later
wordt er een begin gemaakt met de
eigenlijke opname. De figuranten
worden geplaatst en er wordt geoe
fend.
Regisseur Wim Verstappen loopt
veel tussen het hele gebeuren door,
houdt de zaak nauwlettend in de
gaten, maakt hier en daar een
praatje en drinkt zijn bekertjes kof
fie. Spanning of zenuwen zijn hem
niet aan te zien.
Wim Verstappen was oorspronke
lijk niet als regisseur voor De
Zwarte Ruiter gevraagd. Producen
ten Joop van den Ende en Gijs
Versluys waren daarvoor in zee ge
gaan met Ruud van Hemert. Maar
Van Hemert werd later, nog voor
begonnen werd met de opnamen,
weer aan de kant gezet. Hij zou het
verhaal van Gerard Cox helemaal
veranderd hebben en dat was niet
de bedoeling. Wim Verstappen
heeft dat scenario, dat verhaal, wel
nagenoeg onveranderd overgeno
men. Hij draait er niet omheen dat
hij weinig moeite had met het
smokkelverhaal. Een opgelegde
boodschap of moraliserende visie
hoeft er voor hem niet in te zitten
Spannend
„Een boeiende avonturenfilm met
veel actie en effecten zoals achter
volgingen en explosies. Het moet
geen documentaire worden maar
I jppp'i? ..jjitiï
"V. -A*"
In een met boter overladen Chrysler probeert de Zwarte Ruiter te vluchten voor de douane.
juist een spannend verhaal. Alle
sterke verhalen over smokkelaars
in de jaren vijftig zijn bij elkaar ge
bracht en toegeschreven aan één
persoon, de Zwarte Ruiter. Zo cre
ëer je een held. Daarover maak je
dan een film", zegt Wim Verstap
pen.
Wim Verstappen heeft al veel films
geregisseerd waarin Rijk de Gooyer
en Hugo Metsers meespelen. Hoe
veel precies weet hij niet. Wel, dat
hij met beide acteurs goed op kan
schieten.
„Met Hugo en Rijk is het goed en
gemakkelijk samenwerken en dat
is natuurlijk belangrijk. Beiden zijn
professionele acteurs, ik heb waar
dering voor hun talenten". Goede
samenwerking is niet de enige
waarborg voor vriendschappelijke
verhoudingen tussen deze drie
mensen. Verstappen: „Met beiden
kun je ook gezellig dooriakken.
Rijk de Gooyer is misschien iets
humoristischer ingesteld dan Hugo
Metsers, maar dat zegt niet zoveel".
Verstappen loopt weg, de opnamen
kunnen beginnen. Nog een paar
keer wordt er geoefend onder toe
zicht van de regisseur. De bar van
het bordeel blijkt erg krap. De rails
voor de rijdende camera maken dat
lopen meer lijkt op een wandeling
met hindernissen. Vooral Pleuni
Touw heeft er moeite mee haar
hooggehakte schoenen juist te
plaatsen en zich zonder kleerscheu
ren naar de twee bij Hugo Metsers
zittende mannen te begeven. Op
het witte doek zal deze wandeling
er desondanks erg „gewoon" uit
zien. Oefening baart kunst en na
vijf wandelingen is de barrière ge
nomen, de routine overwint.
Voor de zoveelste keer wordt om
„absolute stilte" gevraagd. Iedereen
is stil in afwachting van de beken
de vallende speld. Die speld komt
niet. Wel slaat de koeling van de
biertap aan. Het geronk is hinder
lijk, dus wordt er gewacht.
Pleuni Touw past nog even een an
dere ring. Ze heeft al drie kolossale
stenen om haar vingers maar er
moet nog een vierde bij. Die ze
heeft is te klein. „Misschien ben ik
wel dikker geworden", grinnikt ze
tegen het meisje van de sieraden.
Ze is bang dat de aangeschoven
ring er niet meer af gaat en dat
lijkt haar geen leuk vooruitzicht.
Een groot etui met namaaksieraden
wordt op een tafeltje omgekeerd,
een andere protserige ring wordt
gevonden voor Milou.
Uitdaging
Hugo Metsers staat ondertussen bij
de bar in afwachting van zijn zo
veelste optreden in het bordeel.
Voorlopig hoeft hij echter nog niet.
Tijd voor een praatje dus.
Waarom deze rol?
„Ik ben er voor gevraagd. De
Zwarte Ruiter leek me wel een uit
daging. Ik heb in films meestal een
beetje sullige figuren gespeeld, bij
voorbeeld een mens van goede wil.
Nu speel ik eens de lefgozer. Dat
vind ik een uitdaging en ik moet
zeggen dat me die rol best bevalt".
„Of ik voortaan meer van dit soort
rollen ga spelen? Nou, afwachten.
Alleen nog maar films spelen, daar
kan ik niet van leven denk ik".
Samen met zijn vrouw Pleuni
Touw treedt de Vlaamse acteur dit
theaterseizoen 143 keer in het land
op met het stuk „Spotgeesten", van
de Engelse schrijver Noël Coward.
Dit aantal optredens is het acteurs-
echtpaar kennelijk zwaar op de
maag gaan liggen. Hun volgende
produkt voor toneel krijgt al bij
voorbaat een lagere frequentie.
Zijn overweging om het métier to
neel aan te houden heeft ongetwij
feld ook commerciële achtergron-
Rijk de Gooyer (rechts) en Hugo Metsers in een fragment uit de speelfilm de Zwarte Ruiter. De douane
chef Staal (De Gooyer) helpt de (dan nog) verzetsman Ruiter zich te verstoppen voor de Duitsers die
hem zoeken.
den. Schouwburgdirecteuren schij
nen een voorliefde te hebben voor
een stuk waarin zowel Metsers als
Touw aan bod komt. „Rutger-nei-
gingen", zoals Metsers ze noemt,
heeft hij niet. Hij voelt er niet voor
om net als Rutger Hauer te werken
aan een internationale filmcarrière.
Dat van die goede verstandhouding
met Wim Verstappen klopt, ver
klaart Metsers. „Ik ben de tel een
beetje kwijt maar het is de zesde of
zevende film die ik met Wim Ver
stappen maak. Dat zegt genoeg
denk ik".
De opname wordt nu werkelijk ge
maakt. Het nadrukkelijk toneelma
tig acteren is na zoveel keren oefe
nen bijgeschaafd. De opname lijkt
inderdaad echt. En op het moment
dat Zwarte Ruiter een sigaret wei
gert denk je inderdaad even aan
een komend gevecht tussen de he
ren. Milou doorbreekt de ontstane
spanning en geeft haar honderdste
„rondje van de zaak".
De eigenlijke opname zit in de
doos. Het is een fragment dat hoog
uit drie minuten gaat duren. Voor
alle zekerheid is het twee keer op
genomen. Er worden nog stukjes
uit het fragment gelicht en vanuit
een andere cameraopstelling ge
filmd. Een moeilijk karwei omdat
de barruimte zo klein is dat alle
mogelijke hoeken al bij de eerste
opname lijken te zijn gebruikt.
Figuranten
Voor deze fragmenten hoeven niet
alle figuranten weer op te draven.
Afwachtend zitten ze daarom in de
ruimte bij de tweede bar van het
kleine café.
De mannen, met hun pakken uit de
jaren vijftig, zitten bij elkaar als
een boevenbende. Ze drinken kof
fie en maken grapjes. Elke keer als
er bij de opname geroepen wordt
„een rondje van de zaak wordt er
gelachen. Ze hebben nog een hele
hoop rondjes te goed.
Strilct gescheiden van de mannen
zitten de bardames. In hun frivole,
truttige kleding met een haastig
overgegooide jas zitten ook zij te
wachten. Bij de opname was die
scheiding er niet. Toen gingen de
handen amicaal over de schouders,
werd er zelfs gestreeld, geknipoogd
en in een wangetje geknepen. Bui
ten de opnamen is dat er niet bij.
Twee groepen mensen zijn het,
zonder aandacht voor elkaar.
Volgens één van de figuranten is
dat altijd zo geweest, die scheiding.
„Dat wordt pas anders als je langer
met elkaar bezig bent. Dan gaan
die kantjes er wel af. Maar nu is
het alleen voor vandaag dat we
hier moeten zijn en dan kriig je
dat", zegt hij. De man, een vijftiger
uit de omgeving van Amsterdam zo
te horen, kan het weten. Hij heeft
al eerder in een film gespeeld. Zijn
figuranten-debuut maakte hij in
„Een brug te ver", zes jaar geleden.
De Zwarte Ruiter is zijn tweede
film. Voor vier tientjes zit hij de
halve dag aan de bar als figurant.
Niet voor het geld. Gewoon omdat
hij het leuk vindt om mee te doen
in een echte film. „Maar", voegt hij
daar snel aan toe, „nu heb ik ook
wel weer genoeg voorlopig".
De figurant staat vanaf de volgen
de dag weer gewoon op de markt
als koopman. Ja, eigenlijk is hij
voorman op een scheepswerf. Maar
sinds een ongeluk kan hij dat werk
niet meer doen. Of hij zichzelf een
goed figurant vindt? Hij weet het
niet. „Een brug te ver heeft hij
nooit gezien. Of hij naar deze film
gaat kijken weet hij ook niet.
Ardennen
ich
ich
De opnamen zijn nu helemaal
ledig, zelfs het geluid dat pastl
een vol bordeel is in alle vari.
op de bandrecorder vastgelegd,
les wat niet oorspronkelijk in^.,
café thuishoorde wordt afgebror a
en meegenomen. De filmploeg
nog dezelfde dag door naar de
dennen. Daar moet in een hote|
slotscène van de film worden oi
nomen. Heel even lijkt er toch
gehaaste sfeer te ontstaan. Iedeir!
werkt aan het opruimen van deP
en lijkt er baat bij te hebben zo r"
mogelijk weg te zijn. ai
Als eerste vertrekt regisseur w^ez
Verstappen richting Belgische Kei
dennen. Weg van café Shehert
de, waar hij overigens ook aT 1
1964 filmde. Toen betrof het l j
eerste speelfilm Joszef Katüs. G*
grandioze succesfilm, maar welt
recordfilm volgens VerstapjL
„Die film is waarschijnlijk de g£
koopste speelfilm ooit gemaakt. L tr
tale kosten: tienduizend gulden!.
Zwarte Ruiter gaat twee miljf
kosten. Maar zelfs voor dat bedv
is het nog geen dure film", zegt' e
Als twee miljoen nu niet veeu
dan moet tien mille in '64 wel lLrt
weinig geweest zijn. Dat klopt, f
gingen gewoon op de Dam staar\,r
riepen: „Wie heeft er zin om in L v
film mee te spelen. Zo kwamenLve
toen aan onze acteurs en figuta,
ten. Dat is nu wel een beetje L
ders". Samen met zijn broer Har)fbr|
die de foto's bij de film verzCj.
vertrekt Verstappen. De rest er
de filmploeg volgt met een bust m
ntoi
KAREL BECKM^de:
(Foto's HARRIE VERSTAPPF1*
