Bordewijk: „Verzameld Werk" Het verhaal van Broeder Immanuel De laatste koning van Indië Lagerlöf KERST Origineel beeld tijd en wereld Zweedse kerstsfeer Poppen zelf maken en er mee spelen Zand in limonade over samenleving „KLEINTJES" 071-122244 Ijsbaan Leiden marsepeinen figuren Tel.beantw. BOEKEN LEIDS'Ê COURANT VRIJDAG 3 DECEMBER 1982 PAGINA lfc Het eerste deel van Bor- dewijks „Verzameld Werk" is zojuist versche nen: het begin van een reeks van elf delen, uitge geven door Nijgh en Van Ditmar, met een subsidie van C.R.M., zoals dat toen nog heette. Het geheel staat onder redactie van Pierre H. Dubois en Harry Scholten, die worden ge assisteerd door mevrouw N. Funke-Bordewijk. De elf delen zijn als volgt op gezet: 1-5 gaat de romans be vatten. De vier daarop volgen de delen hebben de novellen en korte verhalen als inhoud, waarna nog twee delen met essayistisch en kritisch werk, toneel en „varia". De redactie houdt het niet voor onmogelijk dat tijdens de arbeid aan dit „Verzameld werk" nog teks- >- et* tzx.4- y- t»- L. —4 t*~ yi ,U fsw C j »♦- kww t— C* C&- *6" *4^ »- r-<y /T" y 1 Ï~ha -L^/~ ~P* IA, 6xjJA' £-<~V •-<*-' y^A^ isSl' xr>—A^-. y t- <fa— /fmS #4 - /L a <<**>-» A K.a. V^A^-Cj M-f Mü. Manuscript van F. Bordewijk, de aanhef van „Paarlen avond". ten zullen worden gevonden. De inhoud kan daardoor een wijziging ondergaan. Ter begeleiding van en als ge schenk bij deze grote editie is bij dezelfde uitgever een inte ressant boekje verschenen, „Over F. Bordewijk", waarin allerlei bijdragen: een verant woording van de redactie, een chronologisch overzicht van leven en werk, een aantal arti kelen, portretten, van Dubois, Scholten, Vestdijk en Her mans. De laatste houdt zich bezig met een jeugdportret van Bordewijk: „Het maakte een verbijsterende indruk op mij. Als ik Bordewijk niet vrij goed gekend had en iemand me had verteld dat deze foto een pas ontdekt miskend genie voor stelde, lang geleden jong ge storven op een Siciliaans land goed, zou ik het onmiddellijk hebben geloofd". In het eerste zijn zijn Borde- wijks beroemdste romans op genomen: „Bint" en „Karak ter". De andere tien romans, waaronder „De Golbertons", zullen dus spoedig weer be reikbaar zijn. Tachtiger prentenboek Als „Schrijvers Prentenboek" nummer 22 is verschenen een zeer uitvoerige documentatie onder de titel „De beweging van 80". Als uitgave van het Nederlands Letterkundig Mu seum stond het onder redactie van Bernt Luger, Harry Prick en Kees Nieuwenhuyzen, waarbij de laatste ook verant woordelijk was voor de vorm geving. Rob Nieuwenhuys schreef de inleiding. Het eerste deel beschrijft de hoofdfiguren van de belang rijkste literaire beweging in Nederland aan het eind van de vorige eeuw. Portretten, per sonalia en biografieën. In het tweede deel kan de lezer-kij ker meebladeren in „De Nieu we Gids", het 80-er tijdschrift. Van het eerste nummer van oktober 1885 tot en met het laatste nummer van de negen de jaargang, gedateerd septem ber 1894, krijgt iedere afleve ring van „De Nieuwe Gids" de F. Bordewijk. nodige aandacht. Behalve cita ten enz., ook reacties van le zers en enige informatie over de moeilijkheden die binnen de redactie regelmatig voor kwamen. Aan latere jaargan gen van dit tijdschrift, dat een halve eeuw zou bestaan, be steedt dit Prentenboek nauwe lijks of geen aandacht, karak ter en peil van het blad is dan tezeer afgezakt om er nog an dere dan louter historische be langstelling voor te hebben. Het illustratiemateriaal komt voor het grootste deel uit het Letterkundig Museum en het Lodewijk van Deyssel-archief. Synthese Het gaat goed met de Synthe se-reeks: de deeltjes blijven el kaar opvolgen. Recente uitga ven daarin: Ton Anbeeks stu die over „De naturalistische roman in Nederland", een his torische beschouwing, waarin hij ingaat op de stroom van ro mans volgens de theorie van het naturalisme, die aan het eind van de vorige eeuw in Nederland verscheen: Emants, Netscher, Van Deyssel, Coupe rus, Coenen, Heijermans. Drie romans uit 1888, waaronder „Een liefde" van Van Deijssel en „Eline Vere" van Couperus belicht hij nader. „Een eigentijdse odyssee" noemt Rudi van der Paardt zijn speurtocht naar antieke motieven in de moderne Ne derlandse letterkunde. Het zijn vijf opstellen, over Couperus' bewerkingen van klassieke verhalen, Vestdijks „De Nada gen van Pilatus", toneelwerk van W.F. Hermans en Hugo Claus en „Come-Back" van Willem Brakman. Jaap Goedegebuure schreef voor Synthese een deeltje over Jeroen Brouwers, „Tegen draadse schoonheid", uitgege ven in een opvallend rood om slag, dat hevig vloekt met het rode omslag van Brouwers' „Bezonken rood". Jammer, want het aardigste van dit Synthese-deeltje is het over zicht dat erin is opgenomen van de discussie die vorig jaar op heftige wijze gevoerd werd naar aanleiding van dit boek en de daarin te lezen visie van Brouwers op het Jappenkamp, waar hij zijn kindeijaren mede doorbracht. Wie de legende van broeder Immanuel en de dieren van Man fred Kyber begint te lezen, denkt allicht te doen te hebben met een pas ontdekt verhaal uit de Fioretti van Sint Franciscus dat verloren was of in de vergetelheid terecht kwam, een van die lieflijke, poëtische en inreligieuse fantasieën rond II Poverello. Maar de lezer zal al spoedig tot de bevinding komen dat dit maar schijn is en dat hij te doen heeft met een nogal theosofisch ingestelde broeder die deel uitmaakt van een esoterisch gekleur de wereld die evenveel verschilt van de geest der Fioretti als de opvattingen der Anthroposofen van de orthodoxe leer van de Katholieke Kerk. Ging het bij de oude Franciscaanse legenden om de spiritualiteit van de Heilige van Assisi en zijn volgelingen te doen kennen of te verbreiden, deze broeder Immanuel is ken nelijk geschapen om de ideeën van Kyber uit te dragen (lees de mensbeschouwing op pag 12 en de filosofie van de aarden en de kristallen schaal, pag. 31). Dit neemt niet weg dat het verhaal in een mooie romantische idylle gekleed is en zijn literaire waarde heeft, maar het staat geheel los van de Franciscaanse geest, en is ook geen legende in eigenlijke zin. Manfred Kyber: „Het land van belofte" Uitgeverij Sirius en Siferius Den Haag. Bloemlezingen Willem van Toorn heeft voor uitgeverij Querido een bundel samengesteld onder de titel „Het kind dat wij waren". Ne derlandse schrijfsters en schrijvers kijken terug op hun jeugd. Hij laat maar liefst 33 auteurs aan het woord, varië rend van Achterberg en Nij- hoff tot Theo Thijssen en Maarten 't Hart. Ook een aardig boek om als geschenk weg te geven: „In- Druk 83", een bloemlezing met als motto „Wat schrijvers schrijven". Hier gaat het om dertig auteurs. De samenstel lers Ivo Gay, Jaap Goedege buure en Paul de Wispelaere delen in hun voorwoord mee, niet uit te willen weiden over de motieven waarom ze juist deze dertig auteurs opnamen en de meeste andere oversla gen. Een principe ligt aan deze bloemlezing kennelijk niet ten grondslag - een redactie wenst alleen dat „Als het goed is, deze eerste indruk van de Ne derlandse literatuur aanleiding geeft tot nadere kennisma king". Na 1 januari a.s. wordt het vijf gulden duurder. Nieuwe gebaren Echt een weggeefboekje voor de komende jolijtmaand is het „Nieuw Nederlands Gebaren boekje" van Pat Andrea en Herman Pieter de Boer, die een succesje uit 1979 willen prolongeren. Toen verscheen het „Nederlands Gebaren boekje" en dat was een koddig idee, op feestelijke wijze uitge werkt. De verrassing is eraf met dit vervolg, daarmee is een stuk van de aardighej weg. De getekende en beschrev4 gebaren zijn ook in mindef mate uit het openbare verkej dan die in het eerste boekjl Andrea en De Boer zoeken 1 vaak in speciale sectoren het leven, waar gebaren grote rol moeten spelen, omd het verbale kontakt moeilijl of onmogelijk is: een opnami! studio, waar artisten en teelt nici door een ruit geluidloi conversaties plegen, sportterrein, waar een gebatj; in ieder geval duidelijk is. Overigens staat ons nog vefc" meer te wachten van het gebii ren-duo: ze kondigen zondé| blikken of blozen de kom|| van „Het Groot Nederland*- Gebarenboek" aan. Een cuf®1 tuurmonument, waarin een bi- zar tijdsbeeld, is dus in dl_ maak. fl JAN VERSTAPPEN In deze rubriek genoemd* ïr'Bordewiik: „Vereamelcj Werk", te verschijnen in elf delen. Uitg. Nijgh en Va Ditmar. Prijs ƒ65,- per deel Pierre H. Dubois, Harr Scholten e.a.: „Over Bordc wijk", uitgave Nijgh en Vai Ditmar. Geschenk bij „Vei zameld Werk". „De beweging van 80" Schrijvers Prentenboek 22! Uitgave Nederlands Letter kundig Museum - De Bezigt Bij. }u Reeks Syn these (uitgavqw Wetenschappelijke Uitgevev0 rij-Arbeiderspers): L Ton Anbeek: „De Naturalist tische roman in Nederland"?!' Prijs 28,50. #1< Rudi v.d. Paart: „Antiekèe motieven in de moderne Nejd derlandse letterkunde"^ Prijs 26,50. j Jaap Goedegebuure: „TegenF draadse schoonheid" oveP' het werk van Jeroen BrouVa wers. Prijs 21,50. Be „InDruk 83" - bloemlezing uitgegeven door de Commia sie voor de Propaganda vatw0 het Nederlandse boek. PrijL tot 1 jan. a.s. 10,-, daarna jf 15,-. „Het kind dat wij waren" gekozen en ingeleid doorQ| Willem van Toorn, uitgave Querido 25.-. Pat Andrea en Herman Pief ter de Boer: „Nieuw Nedei lands Gebarenboekje". Uitf gave Manteau. Prijs 14,90..j nr» Boeiend relaas over leven en streven van dr. Hubertus van Mook Op 10 mei 1965 overleed in het Zuidfranse dorpje, L'Isle-sur- la-Sorgue op zeventigjarige leeftijd een man, die als geen ander zijn stempel had ge drukt op de verhouding Ne derland en het voormalige Ne- derlands-Indië vóór, tijdens en na de laatste oorlog: Hubertus Johannes van Mook. Hij was de laatste landvoogd geweest van de voormalige Nederlandse kolonie en „De laatste Landvoogd-Van Mook en het .einde van de Neder landse invloed in Indië" is dan ook de titel van de biografie, die J. G. Bijkerk over deze op merkelijke figuur geschreven heeft. De plaatselijke bevol king van het Zuidfranse plaatsje wist wel beter: voor haar was de stille teruggetrok ken man. die daar een boerde rijtje bewoonde en zich af en toe liet zien om zijn pakje Gauloise te kopen, niet meer of minder dan de „laatste ko ning van Indië". Van Mook heeft altijd sterk in het teken van de tegenspraak gestaan. Enerzijds had men een diepe bewondering voor zijn intelligentie, werkkracht, deskundigheid en onderhan delingstalent. Van dat laatste kon het vooroorlogse Japan uitvoerig meepraten. Ander zijds wantrouwde men hem om zijn ideeën over de toe komst van Nederlands-Indië, om zijn eigengereidheid, om zijn van partijpolitiek onaf hankelijk optreden, wat hem meermalen in conflict bracht met de regering in Den Haag. Als hij het nuttig vond om met Soekarno, wiens charisma hij met overigens vele anderen, sterk onderschatte, te onder handelen, dan dééd hij dat, on danks een stringent verbod van Den Haag. Een leven voor Indië Van Mook heeft zijn gehele le ven zijn land gediend. Dat Dr. H.J. van Mook land was niet zozeer Neder land, alswel Nederlands-Indië, waar hij geboren en getogen was. Hij had zijn jeugd doorge bracht in Semarang en in Soe- rabaja, dezelfde stad dus waar ook zijn tegenspeler Soekarno zijn HBS-opleiding gevolgd had. De jonge Huib van Mook moet nog gewoond hebben in het rustige Simpangpark, waar ook uw recensent enige jaren, maar dan veel later, gewoond heeft. Van Mooks ideeën over de toekomst van Nederlands-In dië kwamen hierop neer: een Nederlands-Indië in een veel losser staatkundig verband dan toen, vóór de oorlog het geval was, met als regerende bovenlaag de inheemse intelli- gentia en de in Indië geboren en getogen Nederlandse intel- ligentia tezamen. Hij behoorde, als vanzelfsprekend, tot de zo geheten „Stuwgroep" die de spreuk „Indië los van Neder land" hoog in het vaandel ge schreven had. De bekende te genhanger van de Stuwgroep was de Vaderlandse Club, die de volstrekte suprematie van Nederland over Nederlands- Indië voorstond. Ideeën weggevaagd Deze ideeën van Van Mook zouden vóór de oorlog onge twijfeld veel wind uit.de zei len van het Indonesische na tionalisme van Soekarno geno men hebben, ware het niet dat de zogenaamde Petitie Soe- tardjo, waarin aangedrongen werd op meer inneemse in vloed in het landsbestuur in de jaren vlak voor de oorlog door het parlement in Den Haag verworpen werd. Nadien nam de eenparig versnelde bewe ging van de geschiedenis zulk een loop, dat Van Mooks idee ën weggevaagd werden, hoe wel hij, in de turbulente jaren na de oorlog hardnekkig ge probeerd heeft zijn opvattin gen over de federatieve staat Indonesië (RIS) bij zijn repu blikeinse tegenstanders ingang te doen vinden. Aan zijn loop baan als luitenant-gouverneur- generaal kwam in 1948 abrupt een einde toen Sassen, niet ge hinderd door enige deskundig heid inzake koloniale zaken, minister van koloniën werd en Van Mook op brute wijze zijn ontslag aanzegde. De daarop volgende twee politionele ac ties, gevolgd door de Van Roij- en-Rum overeenkomst beze gelden het einde van de oude verhoudingen. Bijkerk gaat uitvoerig in op het leven en streven van de „laatste landvoogd" én door- kruidt dit met zeer veel anec- dotische gegevens. En al be geeft hij zich hier en daar soms wat uitvoerig op zijspo^ ren, dan neemt dat toch niet' weg dat hij uiterst boeiend profiel geeft van een uiterst boeiend man in een uiterst boeiend tijdsgewricht. J.C. Bijkerk: „De laatste landvoogd - Van Mook en het einde van de Nederland se invloed in Indië". Uitg. A. W. Sijthoff. 27,50. VERTELLINGEN uitgeverij Sirius en Siderius Voor het eerst wordt in het kinderboek „Van tijd tot tijd" op eenvoudige, beeldende wijze voor kinderen het begrip tijd zicht baar gemaakt. Een vader legt zijn kind met behulp van een strook papier van twintig meter uit hoe lang tweeduizend jaar is, in verhouding tot de leeftijd van het kind. Hierdoor wordt een overzicht verkregen van de geschiedenis van de wereld, door gaans een moeilijk onderwerp voor kinderen. Door een ritje met de auto gaan ze kilometers terug in de geschiedenis, tot aan de tijd van de vermoedelijk eerste mensen. Het boek brengt vervolgens op originele en overzichtelijke wijze de geschiedenis van de wereld in beeld; vanaf het ontstaan van de aarde, de ontwikkeling van de verschillende diersoorten en de eerste menselijke beschavingen tot de twintigste eeuw. Dat gebeurt met tijdbalken en tekeningen, die belangrijke gebeurte nissen illustreren. Onder meer wordt ook uiteengezet hoe kuitu ren elkaar beïnvloeden, de ene opkomt en de andere ondergaat. Ook laat de auteur zien wat de lengte van een mensenleven is in vergelijking tot de geschiedenis van de aarde. Wie de naam Lagerlöf hoort noemen, denkt het allereerst aan „Gösta Berling", de „Christuslegenden" of „Jeru salem" en pas daarna aan haar Kerstverhalen. Toch zijn die de parels aan haar literaire kroon als getuigen van haar meesterlijke schrijftalent waardoor zij haar diep reli gieus-humanitaire instelling het best kon uitspreken. Uitge verij Sirius en Sederius heeft het Nederlandse lezerspubliek een ware weldaad bewezen door die wonderlijk mooie vertellingen in een nieuwe vertaling te brengen. De twaalf verhalen, deels oud- Zweedse legenden, deels haar eigen creaties, zijn gevuld met datgene wat we nu juist tijdens de Kersttijd nodig hebben: ge beurtenissen geplaatst in haar geliefde Wermeland van lang geleden, te beginnen met die prachtige legende van de vro me abt Johannes om te beslui ten met het verhaal van de arme predikant die het niet la ten kon de naastenliefde onder de meest moeilijke omstandig heden te beoefenen. Twaalf in getal, die ons meenemen in de eigenaardige Zweedse Kerst sfeer die, hoewel nog beïn vloed door oude heidense res tanten, toch gevuld is met de 1 grote vreugde om de geboorte van Christus. Een boek dat we als kostbare gave onder elke Kerstboom wensen. Selma Lagerlöf: Kerstvertel lingen, vertaald door Foeke Zijlstra. Uitgeverij Sirius en Sederius Den Haag. De prijs is 22,50. Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, za terdags tusen 14.00 en 15.00 uur, nummer 071-122248 en uw krant wordt nog dezelfde avond nabezorgd. Ondanks allerlei moderne technische vondsten op het speelgoedgebied (computertjes etc) houdt de oude poppenkast in de huiskamers stand. Ou ders en kinderen willen zelf poppen en theatertje maken en voorstellingen geven. Het feit dat er weer een hand leiding voor deze bijzondere vorm van huisvlijt is versche nen, bewijst hoezeer het ama teur-poppenspel in trek is. Na dat Thieme in Zutphen het vo rig jaar het werk van Ueli Bal- mer liet verschijnen, brengt de Wereldbibliotheek een nieuwe uitgebreide handleiding van Hetty Paerl die de stof zeer in)u< tensief behandelt en werkelijpoj niets vergeten heeft: zó maaPv je handpoppen, en weet je da1^ er van een oud kinderledikan' een mooie poppenkast te mi ken is? En de platte variétévei poppen?: hier is het lijstje wa»tu je daarvoor nodig hebt. D<— verlichting? Een tekening ven j- duidelijkt de installatie comp pleet mét dimmer. Leuk als dr kinderen zelf een spel verzinjgg nen maar er is ook een allerp aardigste tekst voor de „Bre mer Stadsmuzikanten". W vinden het een kostelijk boek De schrijfster heeft ook sa mengewerkt met Felicia vai Deth zoals uit de literatuurlijs blijkt en dit zegt ons dat naas de artistieke kwaliteiten ooi de technische kant helemaa in orde is. Hetty Paerl: Poppenspel zelf maken en spelen. Uitga ve van de Wereldbibliothee) bv. Amsterdam. Prij; ƒ32.50.- Thea Dubelaar heeft kans gezien in haar kinderboek „Zand in jij limonade" vraagstukken uit *de samenleving aan de orde te stelp len, zonder een probleemboek te hebben geschreven. De vraag stukken vormen een onderdeel van een groter geheel, de goeda verhouding die vaak tussen oudere mensen en kinderen bestaan Ze voelen zich verwant, omdat de maatschappij beide groepen vaak niet voor vol aanziet, niet naar hen wil luisteren en geen rekening met hen wil houden. Ook tipt de schrijfster de vraajJ aan, of het verstandig is als oude mensen in een bejaardentehuis worden geplaatst. „Al ga ik nu misschien een paar jaartjes eerl der dood", zegt de oude Alida in dit boek, „ik heb wel iets bef leefd dat ik nooit van mijn leven gemist zou willen hebben". Floor komt vaak in het bejaardentehuis bij haar oma op bezoelq In dat tehuis woont de oude Alida Vogelaar. Ze wil nog wat vaifr het leven maken en niet zitten wachten tot ze dood gaat. Als zf op haar verjaardag een verrekijker krijgt staat haar besluit vast^ ze gaat met rugzak en al op reis. In lange brieven aan Floor vertelt ze wat zij allemaal meemaak en dat is veel. Terwijl Alida rondreist, gaat voor Floor en haal oma het gewone leven door. In deze tegengestelde levens krijd het verhaal spanning: te zien zijn de contrasten tussen arm eii rijk, jong en oud. Thea Dubelaar: Zand in je limonade. Uitg. Ploegsma, pr ƒ16,90. LEIDSE COURANT Kortingscoupon ƒ1.- p.p., tot 20 dec. LC. Kijkt u eens naar onze mooie Sint Nicolaasetalage met de prachtige Chocolaterie - Banketbakkerij Rood Haarlemmerstraat 244 - Leiden - Tel. 120416 KUNSTGEBITTEN REPARATIE, klaar terwijl u wacht. Elke dag beh. zat. van 9-11.30 en 2-4 uur. Maand.- en dond.avond van 19- 19.30. Fa. v. Berge Henegou wen, Schelpenkade 47, Leiden. Tel. 120794. Uw TROUWREPORTAGE in kleur, een feest om naar te kij ken. Foto van Bemmelen. Dorpsstraat 14. Zoeterwoude (dorp), tel. 01715-1353. SINT PIET op bezoek voor 47.50. Bel Studentencentrale tussen 17.30-21.30 uur. 071- 31.22.21, ook verhuur kos- Grote sortering butaan en pro- soldeer apparatuur, katalysator kachels infrarood, zakkachels, orig. olielampen (Aladln), benz.lam pen en kachels. Spec.zaak voor Leiden en omgeving. Holverda. Beatrixstraat 21-23, Leiden. Tel. 217866. Ook te huur. Tel. 02522-10063. Gordijnen gratis gemaakt. Gor dijnen gratis gemaakt. Tapijten gratis gelegd. Tapijten gratis gelegd. Mateba Haarlemmerstraat 214, Lelden. Tel. 071-122614. Uw TROUWREPORTAGE in kleur, één feest om naar te kij ken. Foto van Bemmelen, Kerk- laan 2, Zoeterwoude (dorp), tel. 01715-1353. Van der Salm elektrotechniek Elektrotechnisch installatiebu- ro, De Bruynlaan 25, 2355 BJ Hoogmade, tel. 01712-2318 (tussen 18.00-20.00 uur). SLEUTELS bijmaken, klaar ter wijl u wachtl Sloten - deurbevei ligingen. Lips-dealer W. P. Hart- wijk, Nwe. Beestenmarkt 7-11, Leiden. Tel. 126627. Verzamelaars Maandagavond 9 dec. de be kende ruilbeurs in Voorschoten. Munten, postzegels, ansicht kaarten enz. Alles op verzamel gebied. Gebouw de Wed, Schoolstraat 4. aanvang 19.00 uur. Tel. 070-874762. METAALDETECTORS voor be roep en vrije tijd. Postb. 573. Voorburg. Tel. 070-867240. Voor u in de Merenwijk: Schoonheidsspecialiste Elly Zoutendijk Kokkelbank 1. Bel voor Inlichtingen: 214135. weiland Geen zin om thuis te zitten op St. Nicolaasavond, wij zijn open op 4 en 5 dec. Gezellig drankje met een hapje, kaaden of biljaden, praatje aan de bar, gezellig!! Eetcafé Landzicht, Verlaatweg 5. Zoeterwoude. Gas-, kolen- oliehaarden! Kachelpijpen, kit. glas. gloei- blokken, schijnvuren en alles voor de haard en kachel. W. P. Hartwijk Spaden, rieken, schoppen, krui wagens, golfplaten, rubberoid en alles voor uw tuin W. P. Hartwijk Schoorsteen brand Laat tijdig uw schoorsteen gen 37,50. Bel Erho, landetll >r< erkend schoorsteenveegbedri| 04120-36728 gee Zalenverhuur voor bruiloften, diners, bedrijft feesten, recepties, vergaderlf gen, feestavonden, koude warme buffetten, koffietafel IIO bridge drives, exposities, mfje: deshows, enz. Boerhaave par service, Marlënpoelstr. 69 Lelden. Tel. 07 142726/172682. jel

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1982 | | pagina 12