„TNO IS GEEN WINKELTJE DAT
CHEMICALIËN VERKOOPT"
dagpuzzel
IN EN OM DE KAS
Kwekersgroeperingen handelen in strijd met de wet
iJ^ND EN TUINBOUW
LEIDSE COURANT
MAANDAG 29 NOVEMBER 1982 PAGINA 9
1" i
Bloemen staan bovenaan op
verlanglijstje van Franse vrouwen
De Franse kwekersorganisatie heeft een onderzoek ingesteld
onder 5.000 Franse vrouwen naar de vraag welk geschenk zij
het meest op prijs stellen. Uit de gesprekken bleek dat snij-
L bloemen, bloeiende en groene planten het meest gewenst zijn.
Pas daarna volgt parfum, die in Frankrijk toch een reputatie
heeft op te houden. Bloeiende planten en kleding staan samen
op de vierde plaats. Op de zesde plaats staan boeken, daarna
sieraden, bezoek aan restaurant en leerwerk.
Hoewel bloemen het eerst worden ontvangen, zien 28 van de
100 vrouwen, die ze het liefst krijgen, ze nog aan hun neus
voorbij gaan. Bij planten liggen deze percentages nog hoger;
groene voor 45 procent en bloeiende 44 procent. Maar vooral
de plantenwens komt voor in de groep van moeilijk te berei
ken vrouwen; op het platteland en arbeiders. Vooral de vrou-
van 25 tot 34 jaar krijgen het liefst bloemen,
van 35 tot 50 jaar hebben zowel bloemen als parfum op
hun verlanglijstje staan. De jongere hebben parfum en siera
den bovenaan gezet, die van boven de 50 jaar houden het in
meerderheid op parfum. Evenals voor de snijbloemen is
Frankrijk in dat opzicht voor groene planten in tweeën te
splitsen, namelijk in het westen zijn ze meer gewenst dan in
het oosten. In Parijs en omstreken en in zuid-west ligt de be
langstelling het hoogst.
In de kleinere steden hebben de vrouwen meer voorkeur dan
in de grote steden, in die van meer dan 100.000 inwoners
krijgt men liever bloemen. Bloeiende planten worden het
meest gevraagd in Parijs, en in het regioen west. Vooral de
bewoners van het platteland krijgen die planten graag. In de
grote steden met meer dan 100.000 inwoners vindt men die
planten het minst aantrekkelijk. Jonge vrouwen vragen ze
niet zoveel, hoe jonger hoe minder. Vooral voor vrouwen van
50 tot 65 jaar zijn ze aantrekkelijk.
Volgens het rapport zijn er in Frankrijk 10.000 bloemen win
kels en 2.500 marktverkopers van bloemen en planten, ge
middeld 1 voor elke 3.200 potentiële verbruikers, tegen 1 per
1200. In totaal hadden zij in 1980 een omzet van bijna 3 mil-
v( jard gulden.
Jnt Gemiddelde omzet per bedrijf was voor de winkels 222.000
gulden en voor de marktverkopers 283.000 gulden. Er werken
26.000 personen in die handel. De bloemist-winkelier is het
best beklant namelijk 58% van de bestedingen en 44% van de
aankopen. De marktkoopman heeft respectievelijk 20 en 30%.
Dit aandeel stijgt sterk, dankzij de toename van de aankopen
voor in huis. Gemiddeld besteden de Fransen per aankoop in
de winkel 17 gulden, en op de markt 8 gulden.
De produktie van potplanten in Frankrijk wordt geschat op
15 a 18 miljoen stuks. Ze stijgt gestadig. De beteelde opper
vlakte ligt tussen 65 en 80 h.a. Van die produktie werden er
11 a 14 miljoen verkocht, door verlies en andere oorzaken
was er voor de rest geen afzet.
Meest gekweekt zijn asters, irissen, lupine, campuinea en der-
gelijken. Er wordt 78% in potten gekweekt, in het algemeen
otten van 7 a 8 cm. Tweederde van de ondervraagde kwe-
;ers werkt in de Val-de-Loire en in het Regioen Parissiene.
In het Zuiden is het klimaat minder geschikt en wordt dan
ook weinig planten gekweekt.
De opbrengst wordt gemiddeld geschat op 1.30 per plant.
Het aantal kwekers ligt waarschijnlijk tussen de 80 en 100.
Daarnaast zijn er een groot aantal boomkwekers, perkplan-
tenkwekers en ook groentekwekers die er wat vaste planten
bij telen. In de Val-de-Loire zitten de meeste gespecialiseerde
bedrijven met méér dan 1 miljoen planten. De meesten heb
ben 300 tot 600 soorten of cultivars. Ze richten zich op de „ge
vorderde amateurs" die in het algemeen de hogere kosten wel
willen betalen. In het gebied rond Parijs zijn het meest de
perkplanten- en boomkwekers die op een kleine oppervlakte
vaste planten kweken.
Mr. J. Kras:
99
99
Het bloembollenvak telt heel
wat kwekersverenigingen, of
zo u wilt: producentengroepe
ringen. Dat zijn betrekkelijk
kleine groeperingen die zich
toespitsen op de teelt van
veelbelovende nieuwe culti
vars van bijvoorbeeld lelies,
irissen of gladiolen. Aanwins
ten die uiteraard onder het
Kwekersrecht zijn gebracht.
Het doel van dat alles: het
areaal van een beste ras in de
hand houden, want daarmee
heeft men ook een grip op de
prijs. Niet wonderlijk dat men
voor deze vorm koos, want in
het recente verleden had men
na de introductie van nieuwe
cultivars erg veel leergeld
moeten betalen. Veel beloven
de vrije rassen (waarop dus
geen Kwekersrecht was ver
leend) liepen in het begin als
een trein. Iedere kweker wil
de daar wel een partij van
hebben en het vaak peperdu
re plantgoed ging als warme
broodjes over de toonbank. De
kwekerslust wakkerde steeds
meer aan en het gevolg van
deze „hausse" was, dat er van
die nieuwe rassen aanvanke
lijk geen leverbare bol op de
markt kwam. Alles ging ieder
jaar de grond weer in, want
iedereen wilde zo snel moge
lijk een grote partij hebben.
Zo kon het gebeuren dat er op
een gegeven moment al een
flink areaal van een nieuw
soort stond opgeplant, maar
dat de exporteurs geen gele
genheid kregen met het nieu
we ras te werken. In het bui
tenland bleven deze nieuwe
cultivars onbekend.
In de goot
De telers konden natuurlijk
niet doorgaan met ieder jaar
alles op te planten. Na verloop
van tijd móest men er wel
mee op de markt komen.
Toen gebeurde wat een kind
al kon zien aankomen: de ex
porteurs toonden weinig of
geen belangstelling omdat ze
er in het buitenland geen ko
pers voor konden vinden. Het
gevolg was dat de prijzen van
deze aanwinsten in de goot te
recht kwamen. Om die ellen
de te voorkomen, gingen ver
edelaars praten met een aan
tal goede kwekers. Nieuwe
rassen die met kop en schou
ders boven de rest uitstaken,
werden onder Kwekersrecht
gebracht en een groepje pro
ducenten stak geld in de zaai
lingen. De deelnemers aan
zo'n combinatie werden aan
strenge voorschriften wat be
treft omvang van areaal, prijs
en afzet gebonden.
Dat alles heeft toch wel nuttig
De witte Bianca: een van de
vele gepatenteerde nieuwe
lelies.
gewerkt. Maar het is nu de
vraag of die kwekersvereni
gingen niet buiten hun boekje
zijn gegaan door van hun club
een soort „closed shop" te ma
ken. Toetreding tot kwekers-
verenigingen, die een aantal
bestlopende rassen in produk
tie hebben, gaat bepaald niet
vanzelf. In vele gevallen is er
geen benoette aan meer deel
nemers, want als er ruimte is
voor een groter areaal dan
kan de bestaande groep die
uitbreiding gemakkelijk zelf
realiseren. Met andere woor
den: beste rassen waar veel
vraag naar is, blijven vaak in
handen van een beperkt aan
tal kwekers zitten. Men heeft
een soort monopoliepositie.
Is dat allemaal wel de bedoe
ling van het Kwekersrecht en
zegt de Zaaizaad- en Poot-
goedwet daar niets over? Vol
gens mr. J. Kras van de Ver.
Bloemenveilingen Nederland,
handelen verschillende kwe
kersgroeperingen in strijd met
de wet. Die wet omschrijft
niet alleen de rechten maar
ook de plichten van de vere
delaar/kweker. Ondermeer
de plicht om de markt te
voorzien van het noodzakelij
ke plantmateriaal tegen billij
ke voorwaarden en tegen bil
lijke prijzen. Hoewel het be
grip „billijk" erg rekbaar is,
meent de VBN-jurist dat met
die bepalingen in de wet de
hand wordt gelicht. Mr. Kras
noemde het een merkwaardi
ge zaak dat hiertegen in het
bollenvak niet veel verzet
komt. Kennelijk is men bang
van langlopende en kostbare
procedures. Men is blijkbaar
niet op de hoogte dat men
niet naar een advocaat be
hoeft te lopen. Men kan de
Raad voor het Kwekersrecht
heel simpel om een dwangli
centie verzoeken. Dat kost
zegge en schrijve 25.-.
Optiek
De heer Kras deed deze uit-
sraken op, een vergadering
van bollenkwekers in Lisse.
Wel wilde hij met nadruk
verklaren dat hij de zaak van
één kant wilde belichten, nl.
vanuit de optiek van de
bloemkwekers en de broeiers.
Onjuist noemde mr. Kras o.m.
de handelingen van een aan
tal Freesiaveredelaars. die de
zaak al vele jaren zeer strak
in eigen hand houden. Het
zelfde verwijt ging naar de
Kwekersvereniging Licomba
die een aantal van de nieuwe
lelies van Klaas de Jong uit
Andijk in produktie heeft ge
nomen. En ook de Kwekers
vereniging Symphony, die
werkt met de nieuwe irissen
van Piet Nijssen uit Sant
poort, handelt niet helemaal
correct, volgens mr. Kras.
Alstroemeria's
En dan zijn er nog de verede
laars van Alstroemeria's. Die
houden de deur helemaal op
slot en willen vaak de planten
niet eens verkopen, maar al
leen verhuren voor een prijs-
van-hier-tot-ginder. Zij wer
ken met uiterst nauwkeurig
geredigeerde contracten en de
kweker die daar zijn handte
keningen onder zet, zit daar
wel aan vast. Mr. Kras is niet
tegen het verlenen van Kwe
kersrecht. Dat is zonder meer
nodig en voor zijn part mag
de veredelaar er nog rijk van
worden ook. Maar het mag
niet zo zijn dat men een door
braak van nieuwe rassen be
lemmert en dat gebeurt naar
spr. mening nu wel degelijk
In dit kader hekelde mr. Kras
ook de politiek van het Insti
tuut voor de Veredeling van
Siergewassen in Wageningen.
Het IVT is naar zijn overtui
ging veel te veel op de com
merciële toer gegaan. En voor
het feit dat op mutanten ook
Kwekersrecht kan worden
verleend, had de VBN-jurist
helemaal geen goed woord
over. Door deze onthullingen
van mr. Kras hoe subjectief
ook! kan toch wel enige be-
wèging in het bollenvak ont
staan. Tot nu toe zetelden de
kwekersverenigingen op flu
weel. Afgewacht moet wor
den of een verzoek om een
dwanglicentie dat fluweel in
brand kan zetten!.
Biologische
bestrijding (3 en
slot)
Het met insekticiden be
strijden van schadelijke in-
sekten in gewassen roept
steeds meer weerstand op,
zowel bij de consument als
bij de tuinder. Consumen
ten hebben liever land- en
tuinbouwprodukten die niet
met chemische middelen in
aanraking zijn geweest, om
dat die middelen schadelijk
kunnen zijn voor de gezond
heid. Boeren en tuinders
hebben er ook baat bij als
zij geen giftige middelen
meer hoeven te gebruiken,
want insekten worden resis
tent (ongevoelig) als een
aantal opeenvolgende gene
raties van één soort met
hetzelfde bestrijdingsmid
del te lijf wordt gegaan.
Ook kunnen insekticiden of
residuen daarvan in de bo
dem en het water komen. In
drie artikelen besteedt „In
en om de kas" daar aan
dacht aan. Vandaag het der
de en laatste.
Anders dan bij de biologische
bestrijding van tuinder Kop-
pert in Berkel en Rodenrijs is
het vervaardigen van signaal-
stoffen een behoorlijk prijzige
geschiedenis. De bedrijven die
nu honderden tonnen insekti
ciden per jaar produceren,
staan huiverig tegenover deze
nieuwe ontwikkelingen. Wie
over de benodigde jaarpro-
duktie van signaalstoffen
praat, heeft het namelijk over
slechts enkele tientallen ki
lo's. Dat is een flinke produk-
tie-vermindering, waarmee
ook niet zoveel geld kan wor
den verdiend als met tonnen
insekticiden.
De bedrijven die insekticiden
produceren houden volgens
Persoons de ontwikkelingen
op signaalstoffen-gebied met
argusogen in de gaten, omdat
het niet ondenkbaar is dat de
toekomstige bestrijdingsmarkt
voor een belangrijk deel op
deze stoffen berust.
Momenteel heeft een chemi
sche industrie het patent al
aangekocht van de allereerste
vinding van TNO, die in 1971
werd geproduceerd: de sig-
naalstof van de vruchtbla
droller, een van de grotere
plagen voor de fruitteelt.
Deze vinding wordt vooral in
West-Europa toegepast. Ir.
Persoons vindt dit een goede
ontwikkeling. „Dit beogen wij
als wij iets ontwikkelen, want
TNO is geen winkeltje dat
chemicaliën produceert en
verkoopt".
De signaalstof is in zekere zin
ook onpraktisch. Elk dier
heeft namelijk zijn eigen spe
cifieke geur. Ruikt hij een an
dere geur, dan reageert hij
niet. Dit betekent dat in een
gebied waar de signaalstof
wordt toegepast, gezorgd moet
worden dat elk insekt dat
daar voorkomt en dat bestre
den moet worden, zijn eigen
geursignalen ruikt. Is dat niet
het geval, dan verklein je het
effect van'de bestrijding.
Bestrijding betekent op deze
manier overigens niet dat een
insekt wordt uitgeroeid. Het
dier blijft bestaan, maar door
aan het begin van elke cyclus
(als vrouwtjes rijp zijn om be
vrucht te worden) de manne
tjes met behulp van sexgeuren
weg te lokken, wordt de be
vruchtingskans verkleind.
Ook komt het voor dat insek
ten (zoals het koolwitje) hun
eitjes op een bepaalde plant
afzetten, waarbij ze gelijktij
dig die plant met een geurstof
markeren. Dat signaal, „niet
aankomen, want hier liggen
al genoeg eieren", wordt door
de andere vrouwtjes van die
soort geëerbiedigd. TNO pro
beert nu de stof na te maken
die dit signaal uitzendt, zodat
vrouwtjes hun eitjes niet op
met deze stof bespoten cul
tuurplanten afzetten. Zij ster
ven echter niet uit, want de
meeste insektensoorten heb
ben in de vrije natuur nog ge
noeg uitwijkmogelijkheden,
waar zij hun eitjes kwijt kun
nen.
TNO probeert ook signaalstof
fen na te maken, die ervoor
moeten zorgen dat de mus
kusrat, een zoogdier, in de op
gestelde vallen terecht komt.
De muskusrat is zeer gevaar
lijk, omdat hij dijken onder
graaft. Alleen al in 1981 wer
den er 140.000 muskusratten
gevangen. Persoons spreekt
de hoop uit dat in de toekomst
met behulp van de muskus-
rat-signaalstof een veelvoud
van dit getal de dood vindt.
Momenteel zit er al een stij
gende lijn in de vangsten.
De TNO-onderzoeker zegt de
toekomst redelijk optimistisch
tegemoet te zien waar het het
gebruik van signaalstoffen in
de land- en tuinbouwwereld
betreft, „maar eerst moeten
de bedrijven die nu nog in
sekticiden aanmaken zich
erop instellen dat zij de beno
digde signaalstoffen gaan pro
duceren". Ook de verbruiker
zal moeten wennen aan het
idee dat signaalstoffen géén
insekticiden zijn, en dat na
een behandeling de insekten
niet dood gaan. Ook deze psy
chologische barrière moet
doorbroken worden.' Dat ziet
Persoons wel gebeuren, zodat
het veelvuldig bespuiten met
schadelijke preparaten in de
toekomst sterk kan worden
beperkt.
1 'erse worst, uien
1 jet haas en
ardappelen
ierstepap
'oor twee personen heeft u
odig: 150 g verse worst, 30 g
■4 margarine. 1 theelepel
loem. paprikapoeder, ket-
v ip of aroma;
1 w uien, zout, 10 g marga-
ine, 10 g bloem, 1 dl melk,
4 ff geraspte kaas, peper,
paprikapoeder);
S tot 1 kg aardappelen;
t dl melk, 30 g gierst, 12 g
taizena, 2 dl karnemelk,
1 ruine basterdsuiker.
et de verse worst op in de
raadpan met circa drie centi
meter koud water, breng dat
an de kook en laat het door-
oken tot de worst grijs ziet.
eg het vlees dan op het dek-
p1 om droog te dampen en
chenk het kooknat zo lang in
ie juskom. Laat de margarine
icht bruin worden, leg de
vorst er in en bak haar in
win tig minuten bruin. Ge-
iruik een kleine pit en keer
ie worst regelmatig met een
Ilatte schep op houten lepel,
lan blijft het worstevel waar-
chijnlijk heel. Maak de jus af
is de worst uit de pan is met
ven gebakken bloem, het
tooknat. wat paprikapoeder
n ketjap of aroma.
Cook de grofgesneden ui gaar
n circa tien minuten in wei
mig water met zout. Maak van
narganne, bloem en melk een
likke (roux)saus en roer er de
\itgelekte gare uien door met
vat peper. De kaas kan er
loor worden geroerd of er
mver worden gestrooid en dan
ichtbruin gebakken onder een
mete grill of in een hete oven
hoogste stand, circa tien mi-
tuten). Kleur, als de schaal
iet onder de grill of in de
wen gaat, de kaas met wat pa-
trikapoeder.
poel de gierst in een zeef on-
ler de kraan af, strooi haar al
roerende in de aan de kook
ebrachte melk en laat die
wintig minuten zacht doorko
ken. Bind de pap dan bij met
maizena, die met weinig water
is aangemengd. Laat de pap
lauw worden en voeg de kar
nemelk toe. Geef er bruine
basterdsuiker bij.
JEANNE
leen krant ontvangen? Bel tussen
8.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur, nummer 071-
I22248 en uw krant wordt nog dezelf-
le avond nabezorgd.
SUSKE EN WISKE HET BRETOENSE BROERTJE
Voor een uitgebreide
agenda, ook voor de
komende dagen raad
plege men „Uit", de
gratis wekelijkse bij
lage van deze krant.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19.
tel. 071-121239): Blade runner (12).
14.30, 19.00, 21.15. LIDO I (Steen
straat 39. tel. 124130): Poltergeist
(16); 14.30, 19.00, 21.15. LIDO II:
Van de koele meren des doods (16);
14.30, 19.00, 21.15. LIDO III: Mont-
hy Python live at the Holywood bowl
(a.l.); 19.00, 21.15. ma., dl. ook 14.30.
LIDO IV: Smaak van water (16);
14.30, 19.00, 21.15. STUDIO
(Steenstraat 39. tel. 133210). Sum
mer lovers (al); 14.30, 19.00, 21.15.
TRIANON (Breestraat 31, tel.
123875): Hot Bubblegum (12); 14.30.
19.00, 21.15. REX (Haarlemmer
straat 52. tel. 071-125414); Een on
deugende zomer (16); 14.30. 19.00,
21.15
(al); 20.15. beh. ma. dl. EUROCINE
MA (Leyweg 910, tel. 667066): Once
upon a time in the West (12); 19.45.
De Tiroler sexexpres (18); ma. di.
12.30, 14.30. HAAGSFILMHUIS
(Denneweg 56, tel. 459900): My din
ner with Andre; 19.30, 22.00. Pasoli-
ni-week (16); iedere dag films van
Pasolini. .METROPOLE I: Van de
koele meren des doods (16); 14.00,
18.45, 21.30. METROPOLE II:
Who's life is it anyway (al); 14.00,
18.45, 21.30. METROPOLE III:
Ademloos (16); 14.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE IV: Les uns et les
autrea (al); 14.00, 20.00. METRO-
POLE V: The road warrior (16);
14.00, 18.45, 21.30. ODEON I (He
rengracht 13, tel. 462400): Forced
vengeance (16); 14.00, 19.00, 21.30.
ODEON II: Porky's pikante pret
park (16); 14.00, 19.00, 21.30.
ODEON III: The entity (12); 13.45,
18.45, 21.15. e ODEON IV: Summer
lovers (12); 13.45. 18.45, 21.15.
ODEON V: Monty Python live at
the Hollywood bowl (al); 14.00,
19.00, 21.30. LE PARIS I (Ketting
straat 12-b, 656402): Playgirl (18);
12.00, 13.45, 15.30, 17.15, 19.00,
20.45. LE PARIS II: The opening of
Misty Beethoven (18); 12.15, 14.00.
15.45, 17.30, 19.15, 21.00. LE PA
RIS III: Vanessa, heet als witvuur
(13); 12.30, 14.15, 16.00, 17.45,
19.30. 21.15. PASSAGE (Passage
63, tel. 460977): De man met het do
delijke oog (12); 14.00. 19.00, 21.30.
KINDERVOORSTELLINGEN:
BABYLON I: Kuifje en het hasie-
meer; wo. 14.00. DU MIDI: Uit Walt
Disney's rijk tekenfilmarsenaal; wo.
14.00. EUROCINEMA: The Aristo-
cats.; wo. 13.30.
VOORSCHOTEN GREENWAY
THEATER (Schoolstraat 23-b, tel.
01717-4354): Banana Joe; wo. 15.45.
Vrijdag de 13de (16); wo. 20.30. Con
fidences pour confidences (16); ma.,
di. 20.30 20.30. di. ook 13.30.
KINDERVOORSTELLINGEN:
GREENWAY THEAfER: De avontu
ren van Pietje Bell; wo. 14.00.
ASTRA (Langstraat 32, tel. 01751-
13269): Lee un et lea autres (al); ma.
t/m wo. 20.00.
H
Pi
ALPHEN AAN DE RUN EUROCI-
NEMA I (Van Boetzelaerstraat 6. tel.
01720-20800): Van de koele meren
des doods (16): 13.30, 18.30, 21.15.
EUROCINEMA II: Once upon a
time in the west (12); ma., di. 13.30.
18.30. 21.15. wo. 18.45, 21.15. EU-
ROCINEMA III: Piranha (16); 13.30,
18.45. 21.15. EUROCINEMA IV:
Class of 1964 (16); 13.30, 18.45,
21.00.
KINDERVOORSTELLING:
e EUROCINEMA II: Heksen en be
zemstelen (al); wo. 13.45.
DEN HAAG APOLLO I (Spui-
straat21, tel. 460340): Shogun As-
iln (16); 14.15. 19.15, 21.30.
APOLLO II: Wrekers zonder gena
de (16); 14.00. 19.00, 21.15. ASTA
(Spui 27, tel. 463500): Blade runner
(12); 14.00, 19.00, 21.30. BIJOU
(Spul 27. tel. 461177): La nuit de Va
rennes (16); 14.00, 20.00. CALYP
SO (Spui 27, 463502): Young doctors
in love (al); 14.00, 19.15, 21.45.
e BABYLON I (naast Centraal Sta
tion, tel. 471656): Querelle (16);
19.00, 21.15. ma., di. ook 14.00.
BABYLON II: La passante du
Sans-Souci (al); 14.00. 19.15, 21.45.
BABYLON III: Victor, Victoria (al);
14.00, 18.45, 21.30. CINEAC I (Bui
tenhof 20. tel. 630637): Class of 1984
(16); 14.00, 18.45, 21.30. CINEAC
II: The thing (16); 14.00, 16.45, 21.30.
CINEAC III: Grease II (al); 14.00,
18.45, 21.30. DU MIDI (De Carpen-
tlorstraat 141, tel. 855770): Stripes
IjllTiïjl
APOTHEKEN De avond- en nacht
diensten van de apotheken in de re
gio Lelden worden tot vrijdag 3 de
cember waargenomen door Apotheek
Blanken in Leiden en Apotheek Lin
naeus in Oegstgeest.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis) en
van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag
13.00 u. (Elisabeth-zlekenhuis).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 20.00 uur. Kinder
afdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00.
Niet meer dan twee bezoekers per
patiënt Sint Elizabeth-ziekenhuis:
Volwassenen dagelijks van 14.00-
14.45 u. en van 18.30-19.30 u.; klas
se-afdelingen ook 11.15-12.00 u.
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00
u. (alleen voor echtgenoten) van
15.00-16.00 u. en van 18.30-19.30 u.
Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u.
CCU (hartbewaklng) dag. van 14.00-
14.30 u. en van 19.00-19.30 u. Inten
sieve verpleging: dag. van 14.00-
14.30 u. en van 18.30-19.00 u. Sport-
Medisch Adviescentrum: Spreekuur
ma. 19.30-20.30 u. in het St. Ellsa-
beth-ziekenhui8. Endegeest: Di. en
vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u.
en 14.00-15.00 u.; eerste klasse: de
gehele dag. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.00 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling dagelijks van 14.30-
14.45 u. en 18.30-18.45 u. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. De bezoektijden
van de kinderklinlek zijn dagelijks
15.00-15.45 u. en 18.30-19.00 u. De
bezoektijden van de kinderafdeling
(alleen voor ouders van kinderen kan
er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundi
ge) zijn dagelijks van 14.15-15.00 u.
en van 18.30-19.00. Rijnoordzie-
kenhuis: Dagelijks 14.30-15.15 u. en
18.30-19.30 u. Extra bezoek hartbe
waklng: 11.00-11.30 u. Extra bezoek
vaders kraamafdeling: 19.30-20.30 u.
Kinderafdeling 15.00-15.30 u. alleen
voor ouders 18.00-18.30 u.
S.O.S.-DIENST Telefonische hulp
dienst. tel. 071-125202. Voor allen die
in moeilijkheden verkeren of eenzaam
zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be-
re'kbaar
BUREAU VOOR RECHTSHULP
Herengracht 50, tel. 1239* spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u.. wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau. Noordeinde 2a
(voormalige marinecomplex). tei.
130775. (Met Ingang van maandag 22
november verhulst de Leldse recht
swinkel. Het nieuwe adres luidt: Ke
tel boetersteeg 10. De openingstijden
blijven hetzelfde
Afdeling wonen en werken: ma.
18.30-20.30. wo. 10.00-12.00, do.
18.30-20.30. Afdeling belastingen:
di. 18.30-20.30, wo. 18.30-20.30.
Klachtenbureau: dl. 18.30-20.30, do.
18.30-20.30.
DIERENHULPDIENST Hulpverle
ning aan verongelukte honden, kat
ten. vogels, e.d. in de gemeenten Lei
den. Leiderdorp. Oegstgeest. War
mond en Zoeterwoude. Tel. 071-
125141.
BURGERRAADSLIEDEN Koren
brugsteeg 2. tel. 143171 (kantooru
ren). Spreekuren ma., di. en wo.
11.00-12.00 u.. do. 18.30-20.00 u.
GEZINSVERZORGING Stichting
gezinsverzorging Lelden. Aanvragen
hulp voor bejaarden en langdurige
zieken en gezinsverzorging, Rem-
b.andtstraat 17, tel. 149441 (ma. t/m
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.).
KINDER- EN JONGERENTELEFOON
Op woensdag- en zaterdagmiddag
van 14-18 u. telefoon 071 - 120611.
VAN ARBE,D Hoge Rijndijk
306, Leiden, tel 071-899375. Kantoor
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14-16 u.
Telefonische informatie over kinder
bijslag: 8-12 u.
a
Amro-bank
Boskalis Wmtm
Dordtactw petr
Dordtsche pr
110.80
30.80
282.00e
90.20
as.oof
31.00
Gist Brocades
Ver.Bez.VNU
Votker Stevtn
WUH
90,80
81,50
79,50
13,50
119,70
86,60
119,10
107.001
119.70
19.10
40.00
39,30
26.80e
238.20
124.20
236.00
178.90
193,30
57.30
93Ï50
103,50
90,20
81,40
107,00
119,80
19,10
39.80
39.10
26.60
237.00
234,80
177,80
192.00
Horizontaal: 1. moerasvogel; 4. etmaal; 7. uitwerpse
len bi) een vulkaanuitbarsting; 8. zangsorgaan; 10.
hervormd Esperanto; 12. biersoort; 13. vagebond; 16.
paardeslee; 17. plantaardig afval; 18. persoonlijk vnw.,
19. provincie van de Unie van Zuid-Afrika; 20. deel
v.e. auto; 22. Engels eiland; 23. bouwkundig Ingenieur
(afk.); 25. bepaald onderricht; 28. vadsig; 29. bontge
kleurde papegaai; 30. rivier in Italië; 32. Arabisch op
perhoofd; 33. ten gunste van (afk 34. vaatwerk.
Verticaal: 1. opsporingsapparatuur; 2. rivier in Enge
land; 3. muzieknoot; 4. titel (afk.); 5. uitheemse dakbe
dekking; 6. glibberige substantie; 7. kleur; 9. onder
scheidingsteken; 11. boom; 14. treurspel; 15. uit Bo-
hemen afkomstige zomerschoen; 20 deel v.e. kolen-
kachel; 21. kortstondige Inspanning bij bijv een wie
lerwedstrijd; 23. vrouwelijk dier; 24. rivier in Duitsland;
26. strijdperk voor boksers; 27. schaapkameel; 31.
ongehuwde vrouw (afk.); 32. eerstkomende (afk
Oplossing 2E :.A O it .Buje, LZ
,:6u|j ge '.jESi lupeq ZZ :^nds iz *|sb oZ i>1UBdo
Si :eiuejp >i :u8Bje|d u ^buj 6 :biii l :i©ib0
9 ideiB s "sa :bi e :uoav z -JBpej i ^bboiuoa
uen >e :-a-6 ee 'Jiwa ze :°ujv
oe 'BJB 62 '|B| BZ ïSBMBBJds 5Z q CZ :ubn ZZ *e
0Z 'Ibibn 61 :1l 81 :<Jbj /I. UB 91 uedoipuBi ci :«|B
'Zl :op| 01 ;WBtS 8 'BAB| l :ÖBP fr |8J l |BeiUOZ|JOH
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
3
