Lot van burgerslachtoffers
luit Wereldoorlog „minder erg?
VVD-voorzitter:
contacten met
PvdA gaan door
Demonstratie voor
Russische dissident
ontaardt in rel
Zegen voorde jacht
Meer winst leidt
niet automatisch
tot meer werk
weer
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 8 NOVEMBER 1982 PAGINA 5
Binnenkort ook radio
ontvangst in tunnels
[DEN HAAG Weggebruikers kunnen binnenkort
mjdens het rijden in tunnels ongestoord naar de radio
I luisteren bij uitzendingen via de FM-kanalen. Rijks
waterstaat heeft Siemens Nederland opdracht gegeven
om in zes tunnels een systeem installeren dat de radio
ontvangst verbeterd. Met de order is 3,3 miljoen gul-
Iden gemoeid.
(Het systeem heeft als voordeel dat automobilisten bij
(een calamiteit, ook in de tunnel via de radio geïnfor
meerd kunnen worden. Bovendien zullen politie en
(hulpdiensten dank zij dit systeem ook in de tunnels
(gebruik kunnen maken van hun portofoons en mobi
lofoons.
(Het systeem bestaat uit lange hittebestendig stalen-ko-
jperen draden. De eerste tunnel tvaar het gebruikt gaat
Iworden is de Coentunnel in de rijksweg Amsterdam-
Zaandam. Daarna volgen de Velser-, de Schiphol-, de
'Vlake-, de Drecht- en de Heinoordtunnel.
Nederlandse onderzeeër
redt vijf drenkelingen
IJMUIDEN De Nederlandse onderzeeër
Tijgerhaai heeft zaterdagmorgen vroeg dertig
mijl ten zuiden van de Doggersbank, negentig
miil uit de Engelse kust, vijf Belgische dren
kelingen uit zee gered.
De Belgen waren in moeilijkheden geraakt
nadat hun vissersschip was gezonken. De Tij
gerhaai ving hun noodsignalen op. Toen
bleek dat de zware zeegang het onmogelijk
maakte de drenkelingen aan boord te krijgen,
vroeg de Tijgerhaai assistentie van een groter
schip, dat door het bieden van luwte de over
stap mogelijk moesten maken. Een helicopter
van de Engelse marine heeft de vijf drenke
lingen daarop aan boord genomen en naar
Engeland overgebracht.
Archieffoto van de Nederlandse onderzeeër Tijger-
haal na de te waterlatlng In '72.
Nieuwslijn over
Latijns-Amerika
UTRECHT Clat Nederland, de Neder
landse afdeling van de Latijns-Ameri
kaanse vakcentrale voor boeren en ar
beiders, heeft zaterdag in Utrecht een te
lefonische nieuwslijn in gebruik gesteld.
Op die lijn zijn dag en nacht nieuwsbe
richten uit Latijns-Amerika te horen.
Het idee van de Latijns-Amerikalijn ont
stond door de grote vraag bij journalis
ten, politici en publiek naar informatie
uit de Latijns-Amerikaanse landen, al
dus een Clat-medewerker. De informatie
op de nieuwslijn komt niet alleen van de
internationale pers, maar ook uit bij
voorbeeld vakbonds- en kerkbladen uit
Latijns-Amerika. Het nummer van de
Latijns-Amerikalijn is 030-318698.
Lift door explosie verwoest
HELMOND Door nog onbekende oorzaak
is gisterochtend een lift in een flatgebouw in
Helmond door een explosie verwoest. De lift
bevond zich op de begane grond. Na de ont
ploffing brak brand uit waardoor het con
tra-gewicht niet langer in evenwicht werd
gehouden en van de negende verdieping
naar beneden stortte. Persoonlijke ongeluk
ken deden zich niet voor. De politie raamt
de schade op tenminste honderdduizend gul
den. De reparatie van de lift zal naar ver
wachting zeker twee maanden vergen. Van
de kant van de bewoners van de flat is er al
op gewezen dat dit voor bejaarden tot ön-
overkomenlijke problemen zal leiden.
DEN HAAG Burger
slachtoffers uit de Tweede
Wereldoorlog. We erken-
?nen het bestaan. We hea
dmen hun slachtofferschap.
'Maar toch het blijven
[een beetje tweederangs
Hun nood is
een andere, mindere,
dan het leed dat die
andere categorieën oor
logsgetroffenen is aange
daan: de joodse Nederlan
ders, de Nederlanders in
.de Indische kampen, de
[invalide verzetsstrij-
i ders Of niet?
niet per definitie", zegt
mevrouw C.M. Jacobs-Stam,
die in opdracht van het Lan
delijk Service-instituut voor
Oorlogsgetroffenen ICODO
|een boek heeft geschreven
over de burger-slachtoffers.
..Het leven van de vrouw,
wier gezin werd weggevaagd
doordat er een bom op haar
huis viel en het leven van de
man, die in het kader van de
Arbeitseinsatz naar Duitsland
werd afgevoerd, zijn vaak
even erg door de oorlog gete
kend. Hun leed is wel anders,
maar even erg".
„Getekend door de oorlog", is
de titel van mevrouw Jacobs'
boek. Het eerste exemplaar er
van is vanmiddag door ICO-
DO-voorzitter W. Wieringa
overhandigd aan de voorzitter
van de Tweede Kamer, dr. D.
Dolman. Daarbij kwam het
ontwerp ter sprake van de
„Wet Uitkeringen Burger-oor
logsslachtoffers", dat momen
teel bij de Tweede Kamer ligt
en dat door de overheid wordt
beschouwd als het sluitstuk
van de sociale wetgeving voor
oorlogsgetroffenen. Voor an
dere dan burger-getroffenen
zijn immers al weer geruime
tijd van kracht de „Wet Uitke-
Veertigduizend burger-slachtoffers heeft de Tweede Wereldoorlog geëist. Velen van
hen kwamen om bij bombardementen. Hier een beeld van Rotterdam op 14 mei 1940.
zijn er ongetwijfeld zeer velen.
Volgens een schatting van het
Werk-en Advies College
(WAC), dat destijds is ingesteld
om de regering te adviseren
inzake oorlogsgetroffenen, zal
het aantal burger-slachtoffers
dat de komende jaren een be
roep doet op de nieuwe wet,
dan ook in de tienduizenden
lopen.
In het boek van mevrouw Ja
cobs komen ze zelf uitvoerig
aan het woord. Zo wordt een
24-jarige ooggetuige geciteerd
van het bombardement van 3
februari 1945 op het Haagse
Bezuidenhout. Daarbij kwa
men 459 burgers om het leven,
raakten vele honderden ge-
ringen Vervolgings-slachtof-
fers" en de „Wet Buitenge
woon Pensioen".
Ook in het wetsontwerp voor
de burger-slachtoffers komt
weer een „tweederangs-status"
tot uitdrukking. Brengt de Ka
mer er namelijk geen wijzigin
gen in aan, dan zullen mensen
die op'grond van de „WUBO"
een uitkering aanvragen, zich
straks aan een veel strengere
selectie moeten onderwerpen
dan zij, die in aanmerking ko
men voor financiële hulp
krachtens de „WUV" of de
„Wet Buitengewoon Pensi
oen". „Het wetsontwerp in zijn
huidige vorm is dan ook geen
volwaardige vertaling van
onze solidariteitsplicht tegen
over de burger-oorlogsgetrof
fenen", aldus ICODO-voorzit-
ter Wieringa vanmiddag.
Veertigduizend
In totaal zijn er tijdens de
Tweede Wereldoorlog zo'n
40.000 Nederlandse burgers om
het leven gekomen. Circa
20.400 door krijgsgeweld en
nog eens 22.000 door honger
en ontberingen. Dit is meer
dan 20 procent van het totale
aantal omgekomen Nederlan
ders in de oorlog. Het juiste
aantal voor het leven invalide
geworden en in hun gezond
heid ingrijpend geschade
slachtoffers is niet bekend. Het
wond en werden 11.000 A
12.000 mensen dakloos. Het
was midden in de hongerwin
ter, die vooral in de grote ste
den in het westen van ons
land het leven erg zwaar
maakte. De ooggetuige is een
vrouwelijke kantoorbediende.
Ze heeft, zo vertelt zij in ,,'s-
Gravenhage twintig jaar vrij"
wat spullen uit haar huis ge
haald en probeert weg te ko
men uit de brandende wijk.
„Huilen en bidden was het
enige dat wij in die bange
ogenblikken konden doen.
Steed9 nieuwe bommen vielen,
en toen het afgelopen was
hing er een zwarte rookmassa
boven het Bezuidenhout. Onze
enige wens was nu: veilig naar
tante Bep. Daar ging het dan.
Een krakend wagentje, met
voor ons toch zo'n rijkdom
erop, bestaande uit onze potka
chel, een teil met suikerbieten,
de hooikist met jurken en de
bundel jassen. Ondanks het
gesputter van Han hadden wij
toch nog een uitgetornde jas
van moeder meegenomen. En
nu waren wij daar nog het
blijst mee. Huilend liepen we
verder van ons brandende
huis weg en keken eens om
naar de uitdragerswinkel op
het wagentje. Dat is nu alles
wat wij nog hebben".
Verbeelding
Hoe komt het dat de burger
slachtoffers altijd minder se
rieus zijn genomen dan andere
oorlogsgetroffenen en in te
genstelling tot dezen pas nu
een eigen wet krijgen? Eén
van de redenen is volgens me
vrouw Jacobs dat burger
slachtoffers „niet tot de ver
beelding spreken door dapper
heid, heldendom of een apart
gruwelijk en tragisch lot".
Toen na de oorlog het bestaan
van de nationaal-socialistische
uitroeiings- en concentratie
kampen bekend werd, bete
kende dat voor de publieke
opinie zo'n schok, dat het leed
van de burger-slachtoffers er
bij in het niet scheen te vallen.
Degenen die de rassenwetten
hadden doorstaan, hetzij door
dat ze tot de weinigen behoor
den die de uitroeiingskampen
hadden overleefd, hetzij door
dat zij in Nederland aan de
mensenjacht waren ontkomen,
werden ervaren als de zwaarst
getroffen slachtoffers van de
oorlog. Ook de uit de concen
tratiekampen teruggekeerde
verzetsstrijders werden als
zware slachtoffers erkend. Bij
hen speelde nog een andere
factor mee: de verzetsstrijder
had zich voor het voortbestaan
van het vaderland, voor reli
gieuze, humanitaire of demo
cratische waarden actief inge
zet en daarvoor vaak het offer
gebracht van zijn gezondheid.
Solidariteit was hier een ere-
plicht, ook wat betreft de na
bestaanden. Hetzelfde gold
voor de invalide militairen,
die ons land hadden verdedigd
of hadden meegevochten voor
de bevrijding. De Indische Ne
derlanders waren collectief af
gevoerd naar concentratie-
„Maar wat had het gewone
Nederlandse burger-slachtof
fer eigenlijk gedaan of gepres
teerd, zou men zich kunnen
afvragen. De burger had zijn
lot, zoals burgers dat in de oor
logen van alle eeuwen hebben
gedaan, gelaten moeten onder
gaan. Hij bevond zich toevallig
op een bepaalde tijd op een be
paalde plaats en daar kwam de
oorlog over hem heen. Het
noodlot trof hem, maar het
had net zo goed zijn buurman
of wie dan ook kunnen tref
fen. Men zou kunnen zeggen
dat de burger-oorlogsslachtof
fers geen andere kenmerken
vertonen dan die van de lijd
zame, passieve slachtoffers.
Wij hoeven hen ook niet
dankbaar te zijn en daarom
kunnen zij ook geen aan
spraak maken op onze erken
telijkheid, vinden wij".
WILLEM SCHEER
C.M. Jacobs-Stam: Getekend
door de oorlog (Uitg. Van
Loghum Slaterus B.V. De
venter)
AMSTERDAM Uitla
tingen door bezoekers van
een cultureel programma,
dat werd georganiseerd
door de vereniging Neder-
land-USSR, hebben zater
dag geleid tot een rel. De
vereniging was in het
RAI-congrescentrum bij
een in verband met de
viering van de 65e ver
jaardag van de Russische
revolutie. Joodse jongeren
demonstreerden ter plaat
se voor de vrijlating van
de Russische dissident,
Sjtsjaranski.
De bezoekers maakten anti-se-
mitisch opmerkingen aan het
adres van de jongeren. Een er
ander liep uit op handgemeen,
waarbij enkele van de demon
strerende jongeren alle in
de leeftijd van 18 tot 20 jaar
letsel opliepen. Dit heeft de
politie zaterdagavond meege
deeld. Zij hebben aangifte ge
daan bij de politie.
De jongeren spraken hun te
leurstelling erover uit dat geen
van de bezoekers aan de bij
eenkomst iets had gedaan om
een einde te maken aan de
mishandelingen. De politie, die
kort na het uitbreken van de
rel ter plaatse was, heeft in de
eerste plaats de jongeren in
veiligheid gebracht. Verder
beschikt de politie over de
persoonsgegevens van de be
trokken bezoekers, zodat actie
nog volgt, aldus een woord
voerder van de politie.
Nieuwe
spoorbrug op
zijn plaats
Na een lang voorbereide
en met precisie uitgevoer
de operatie heeft Culem-
borg een nieuwe spoor
brug. Het 114 jaar oude ij
zeren gevaarte (links) is
het afgelopen weekeinde
opzij geschoven en ver
vangen door een nieuwe
boogbrug die ter plaatse
was opgebouwd. Een
computer stuurde de vij
zels die de brugdelen ver
plaatsten, en met televisie
camera's hielden de stuur
lieden aan was de operatie
in de gaten. Vanmorgen
reden de eerste treinen
over de nieuwe brug.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Hoewel
de WD thans een rege
ringscoalitie met het CDA
is aangegaan, willen de li
beralen hun contacten
met de PvdA in de thans
begonnen kabinetsperiode
voortzetten. De bedoeling
van die contacten is na te
gaan of de twee partijen
voldoende ovéreenkom-
sten hebben om in de toe
komst eventueel aamen te
gaan regeren.
VVD-voorzitter Jan Kammin-
ga zei zaterdag voor de Vara-
radio: „Wij hebben meteen te
gen Lubbers gezegd: Je moet
niet vreemd opkijken als je
toch weer hoort dat wij onze
contacten met de socialisten
voortzetten". De gesprekken
spelen zich met name af tussen
de wetenschappelijke bureaus
van de twee partijen en in de
zogenaamde Des-Indesgroep
van liberalen en socialistnen.
Op voorzittersniveau zijn er
nog geen gesprekken begon
nen.
PvdA-kamerlid en oud-minis
ter André van der Louw rea
geerde hierop in dezelfde uit
zending meteen met: „U hebt
tijdens de informatieperiode-
Van Kemenade de kans gehad
voor samenspraak maar die
hebt u hooghartig afgewezen".
Kamminga zei daarop, dat nu
de verschillen tussen de partij
en nog te groot zijn om samen
te kunnen regeren. Daarvoor
is veel overleg nodig en dat is
een zaak van lange adem. Vol
gens Van der Louw heeft de
PvdA thans geen haast om te
overleggen met de VVD. De
socialisten hebben thans veel
meer behoefte aan overleg met
alle andere progressieve partij
en om een gezamenlijk front
te vormen.
Kaminga zei voorts, dat de pas
aangetreden bewindslieden
van zijn partij in de komende
tijd intensief contact zullen on
derhouden met de kiezers.
Over de methode wordt nog
nagedacht. Wel staat al vast.
dat de ministers wekelijks een
keer zullen lunchen met de
voorzitters van de VVD-frac-
ties van Eerste en Tweede Ka-
Ministers vervangen
Fractieleiders Ed Nijpels heeft
tegenover NRC/Handelsblad
onthuld en zijn woordvoer
der heeft dit later bevestigd
dat ministers, die niet goed
functioneren, vervangen kun
nen worden zonder dat er van
een kabinetscrisis sprake hoeft
te zijn. Dit is, zei hij, met for
mateur (thans premier) Lub
bers mondeling afgesproken
en Lubbers had hem gemach
tigd die afspraak bekend te
maken.
In verband met van verbazing
getuigende geruchten, dat en
kele door de VVD aangewezen
bewindslieden niet eens lid
van de liberal partij zouden
zijn, heeft voorzitter Kammin-
ga verklaard, dat minister
Winsemius lid is geworden
toen hem het ambt werd aan
geboden. Kamminga zei, dat
dit wel eens eerder is voorge
komen en hij noemde in dit
verband prof. Langman, die
ook pas lid werd toen hij tot
minister werd benoemd.
Staatssecretaris Schwietert
werd in juli lid van de VVD.
Maar deze verklaarde zelf
voor de tv, dat hij verzuimde
contributie te betalen. In het
programma van Mies Bouman
sprak hij over zichzelf schert
send, omdat hij nu op Defensie
zit: „Nu hebben wij ook een
Schwietheart of the forces".
In het kader van de Hubertus-viering werd gistermorgen
de Hubertusjacht gehouden in Wouwse Plantage. Pas
toor Opgenoord zegende voor het vertrek van de meu
te, de combinaties.
TOPMAN PHILIPS:
EINDHOVEN De af
bouw van de werkgele
genheid bij Philips is van
structurele aard. Een ver
betering van de economie
wil niet zeggen, dat er
daardoor meer werk
komt, aldus mr. F. Otten,
lid van de raad van be
stuur van Philips, tijdens
een forumdiscussie afgelo
pen weekeinde in Eindho
ven.
Otten is van mening dat werk
gevers en politici de situatie in
het verleden te gunstig hebben
voorgesteld. „Meer winst voor
de bedrijven betekent niet au
tomatisch meer werk. We
moeten van die veronderstel
ling af".
Otten moet de industrie de ge
legenheid krijgen om zich in
haar eigen tempo te hergroe
peren. Alleen dan krijgt de in
dustrie de kans om redelijk te
kunnen concurreren.
Prof. dr. N. Tiemstra, hoogle
raar in Tilburg, ging nader in
op de verplaatsing van pro-
duktie-eenheden naar de zoge
naamde lage-loon-landen. „De
huidige situatie is van dien
aard, dat de loonfactor in het
totaal van kosten een veel ge
ringere rol is gaan spelen, sim
pelweg omdat de lonen in die
landen drastisch zijn ver
hoogd. Factoren als energie en
transportkosten zijn een veel
belangrijkere rol gaan spelen.
Dat zou wel eens kunnen bete
kenen, dat wanneer een on
dernemer nu zou moeten be
slissen of hij een fabriek daar
gaat bouwen of hier, kiest
voor dat laatste".
Gevallen bladeren brengen
nieuwe treinen in problemen
UTRECHT De Nederlandse
Spoorwegen hebben vorige
week 28 nieuwe diesel-hy
draulische treinstellen uit de
roulatie moeten nemen, omdat
er door gevallen bladeren pro
blemen waren ontstaan. Het is
twee keer voorgekomen dat
spoorbomen die dicht waren,
bij het naderen van een van
de nieuwe treinen open gin
gen. Ook het doorschieten van
treinen zou denkbaar zijn.
Voorlopig zijn de treinstellen
vervangen door zwaarder oud
materieel, dat uitgerust is met
zwaardere blokremmen die de
wielen beter schoonvegen.
Door de klevende bladeren
aan de met schijfremmen uit
geruste wielen van de nieuwe
treinstellen, werd het elektro
nisch contact met de rails ver
stoord. De nieuwe treinen zijn
vorig jaar in dienst gekomen,
nadat de bladeren al gevallen
waren. Sneeuw heeft de afge
lopen winter geen invloed ge
had op het nieuwe remsys-
teem.
Af en toe regen
DE BILT Het komende et
maal trekt een depressie van
Engeland naar Noorwegen.
Hierdoor draait de wind naar
west en voert lucht van de
oceaan èan. In deze lucht
komt veel bewolking voor
waaruit nu en dan regen valt.
Hier tussendoor schijnt af en
toe de zon.
De middagtemperatuur is
morgen ongeveer 13 graden.
De wind blijft krachtig en is
aan de kust nu en dan hard.
Tot het weekeinde ziet het er
naar uit, dat in dit weerbeeld
maar weinig verandering
komt.
Z.-Umburg regen
Innsbruck
Kopenhagen I
geh.bew. 19 16 V
iw.bew. 6 0 l
onbew. 19 13 1'
Weersgesteldheid van gisteren
Amsterdam regen
De Bilt regen
Eindhoven regen
Oen Helder regen
temp temp elag
Stockholm
Wenen
Zurich
Las Palmes motreg. 26 19 Or
