Moskoe verontrust
over afzetten Schmidt
Italiaanse
economie
in het slop
Documentaire toont macht wapenhandelaren
^binnenland/buitenland"
Begin: Plan-Reagan is
bedreiging voor onze toekomst
Thea studeert techniek
slaat aan bij de meisjes
YS gaan gevechtsvliegtuigen
in Japan stationeren
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 2 OKTOBER 1982 PAGINA 5
Jlfpnieuw topman van
ïanco Ambrosiano
lood aangetroffen
IILAAN - Een tweede topman van
begin vorige maand failliet ver-
laafde Banco Ambrosiano is giste-
>h waarschijnlijk door zelfmoord
rigekomen, zo is uit goed ingelichte
■bn vernomen.
plaatsvervangend algemeen di-
tfteur Giuseppe della Cha zou zich-
•M van de vierde etage van de bank
aar beneden geworpen hebben. De
ink heeft schulden van meer dan
in miljard dollar. Ex-president Ro-
»rto Calvi van de bank werd op 19
fini in Londen opgehangen gevon-
£n in wat blijkens een onderzoek
bor de Londense politie een geval
m zelfmoord was.
érvolg van de voorpagina)
ONN - De regeringswis-
eling in Bonn is in veel
jqofdsteden met grote be-
ingstelling gevolgd. De
ranse radio onderbrak
;ljn uitzending na het be
iend worden van het re-
ultaat van de stemming
de bondsdag. In Parijs
nden functionarissen dat
ij erop vertrouwen dat
'rankrijk en de West-
)uitsland in nauw overleg
ouden blijven samenwer-
:en in de Europese Ge-
nëenschap.
e leiders van de Sovjet-Unie
jn ernstig verontrust over
;t afzetten van Schmidt als
indskanselier. Zij zijn bang
at de nieuwe conservatieve
gering van West-Duitsland
:n fellere aanhanger van
Washington zal zijn. Dat is gis-
.pren in diplomatieke kringen
n Moskou vernomen. In Was-
lirtgton zei de woordvoerder
an het Witte Huis dat presi-
ent Reagan verwacht een
yen hechte samenwerking
aet bondskanselier Helmut
lohl te zullen hebben als met
ijn voorganger Schmidt. In
Tsjechische soldaat
loopt over naar
West-Duitsland
MUNCHEN Een 19-jari-
ge soldaat van de Tsjechi
sche grenstroepen is don
derdag overgelopen naar
West-Duitsland en heeft in
Beieren politiek asiel aan
gevraagd. Dit is gisteren
door de Beierse politie be
kend gemaakt.
De soldaat was niet gewa
pend. Reden voor zijn daad
was ontevredenheid met de
politieke en economische
situatie in Tsjechoslowa-
kije, zo deelde de politie
Piloot Russisch
toestel werkt
mee aan onderzoek
LUXEMBURG De gezagvoer
der van het Russische vliegtuig,
die gisteren was gearresteerd om
dat hij medewerking weigerde
aan het onderzoek van de Lu
xemburgse autoriteiten, is na en
kele uren weer in vrijheid ge
steld. Ook de bewaking van de
co-piloot in het ziekenhuis is op
geheven. De twee mannen heb
ben zich nu bereid verklaard de
vragen van de justitie te beant
woorden. Luxemburg heeft zes
Sovjet-experts als waarnemers bij
het onderzoek naar de toedracht
van de vliegramp toegelaten.
Poolse kerk vreest
parlementszitting
tijdens afwezigheid Glemp
WARSCHAU De Poolse roomskatholieke
kerk in Polen is ongerust dat in afwezigheid
van haar primaat, kardinaal Glemp, een zeer
belangrijke beslissing over de toekomst van
het land genomen zal worden. Dit is gisteren in
kerkelijke kringen in Polen vernomen.
Het Poolse parlement buigt zich volgende
week over een wetsontwerp inzake de nieuwe
vakobonden. Volgende week begint Glemp ech
ter aan een reis naar Rome, de VS en Canada.
In kerkelijke kringen in Warschau meent men
dat de Poolse autoriteiten met opzet de parle
mentszitting laten samenvallen met Glemps
verblijf in het buitenland.
De afgezette bondskanselier'Schmidt (derde van rechts) en de ministers van zijn soci
aal-democratische minderheidsregering houden hun ontslagbrieven in de hand, wan
neer zij na de stemming in de Bondsdag door president Carstens worden ontvangen.
persberichten en commenta
ren in de Verenigde Staten
werd opgemerkt dat Helmut
Kohl ideologisch dichterbij de
Amerikaanse regering staat
dan de SPD. Fundamentele ring van Thatcher heeft de
veranderingen in de buiten- nieuwe bondskanselier onmid-
landse politiek werden on- dellijk na zijn verkiezing een
waarschijnlijk geacht. gelukstelegram gestuurd.
De Britse conservatieve rege- Thatcher drukte daarin haar
hoop uit spoedig met Kohl van
gedachten te kunnen wisselen.
In de Britse media werd kri
tiek geleverd op de manier
waarop de regeringswisseling
tot stand was gekomen. Het
weekblad The Economist
noemde de stemming over de
constructieve motie van wan
trouwen de „verkeerde weg".
Diplomaten van de NAVO in
brussel lieten weten, dat de
linbkse stroming in de SPD,
die tegen plaatsing van nieuwe
kernwapens is, in toom kon
worden gehouden toen de
SPD regeringsverantwoorde
lijkheid droeg. Nu de SPD in
de oppositie is, achten de
NAVÓ-diplomaten het moge
lijk dat campagne tegen plaat
sing van nieuwe kernwapens
wordt opgevoerd.
Het Nederlandse ministerie
van buitenlandse zaken ont
hield zich van commentaar,
omdat het een binnenlandse
aangelegeneheid in West-
Duitsland betreft. De fracties
van CDA en VVD hadden gis
teren evenmin een commen
taar. De fracties van de PVDA
en D'66 daarentegen zeiden
ongerust te zijn over de gevol
gen voor de binnenlandse ver
houdingen in West-Duitsland
nu Helmut Kohl bondskanse
lier is geworden.
(Van onze correspondent Cees Manders)
ROME Het gaat slecht met de Italiaanse econo
mie. „Zeer slecht", zegt premier Spadolini. „We
zijn op de rand van de afgrond". Gisteren publi
ceerde zijn regering de economische vooruitzich
ten voor 1983, een soort miljoenennota dus.
Normaal geeft zo'n „relazionc prèvisionale" een beeld van
de situatie plus een aanwijzing van de wijze waarop de re
gering de problemen wil oplossen. Maar dit keer is het an
ders: na de diagnose geeft de regering twee, drie kuren aan
en rent vervolgens hard weg. Het parlement mag het dit
keer zelf allemaal uitzoeken.
Een merkwaardige situatie, die elders in Europa niet zou
worden getolereerd. Maar wel in Italië, omdat hier geen
enkele oplossing een politieke meerderheid heeft en nie
mand eigenlijk weet hoe het moet, behalve dan die onver
mijdelijke economen,-industriëlen en vakbondsmensen, die
alleen voor zichzelf kunnen spreken.
Enkele gegegens om aan te geven hoe slecht Italië er bij
ligt, economisch gezien: inflatie 17 procent, financieringste
kort 14,3 procent, werkloosheid ruim 3 miljoen werkne
mers, tekort op de betalingsbalans 26 miljard gulden.
Het is zeer onduidelijk welke-maatregelen getroffen zullen
worden om uit het economische dal te komen. Gezien de
grote verdeeldheid binnen de regeringscoalitie van chris
ten-democraten, republikeinen en socialisten ziet het er
naar uit dat de Italiaanse economie bij gebrek aan een
krachtig beleid het het komend jaar opnieuw met noodver
banden zal moeten stellen. Maar het is overigens ook nooit
de functie geweest van deze regering de economie op een
duidelijke koers te zetten. Toen Spadolini in augustus aan
trad was het duidelijk dat deze regering slechts tot taak
had de economie van de bekende afgrond af te houden en
het land voor te bereiden op nieuwe verkiezingen in het
voorjaar van 1983.
iL
Amerikaanse
mariniers, die
deel uitmaken
van de interna
tionale vredes
macht, namen
gisteren na aan
komst in Beiroet
een duik in de
Middellandse
Zee. Op de ach
tergrond een
schip van de
Amerikaanse
zesde vloot.
WASHINGTON De Is
raëlische premier Begin
heeft onlangs in een brief
aan de Amerikaanse sena
tor Allan Cranston het
vredesvoorstel van presi
dent Reagan bestempeld
als „een uiteindelijke be
dreiging voor onze kinde
ren, onze toekomst, ons
bestaan zelf". Begin
schreef dat het plan-
Reagan onmogelijk een
basis zou kunnen zijn voor
onderhandelingen. De
brief werd gisteren voor
het eerst gepubliceerd.
In een interview in de Jerusa
lem Post verweet de Israëli
sche oud-minister van energie-
zaken, Berman, Begin en zijn
minister van defensie Sharon
eigenmachtig optreden. Het
zenden van Israëlsiche troepen
naar West-Beiroet is nooit
Irak wil spoedzitting Veiligheidsraad
NICOSIA De Veiligheidsraad komt maandag bijeen in ver
band met het gisteren door Iran gestarte offensief tegen Irak.
Bagdad had om een spoedzitting van de V-raad gevraagd naar
aanleiding van de Iraanse „bliksemaanval", waarbij een gebied
van 150 vierkante kilometer werd bezet en een aantal strate
gisch belangroijke heuvels werden heroverd.
Het Iraanse offensief van gisteren was in Bagdad lang verwacht.
Sinds de Iraanse aanval op de Iraakse havenstad Basra in juli
was het betrekkelijk rustig gebleven aan het front. Met het
nieuwe offensief beogen de ayatollahs in Teheran de val van de
Iraaksé president Hoessein.
door de Israëlische regering
goedgekeurd, aldus Berman.
Hij zei verder dat ministers
wel steeds „tientallen militaire
acties van het tweede en derde
plan moesten goedkeuren".
Volgens Berman stelden Begin
en Sharon de ministersploeg
meestal voor voldongen feiten.
Het onderzoek van de Israëli
sche staatscommissie naar de
massamoord op Palestijnse
burgers in Beiroet kan begin
nen. Opperrechter Kahan
heeft gisteren de leiding op
zich genomen van de onder
zoekscommissie.
De militie van de Falangisten
zou de dader van de aanslag
op Bashir Gemayel hebben ge
arresteerd. Dit meldde giste
ren het Falangistische blad Al
Amal. De Libanese regering
heeft dit bericht echter niet
bevestigd. De vermoedelijke
dader zou de aanslag hebben
uitgevoerd „namens een ande
re man die in contact stond
met buitenlandse kringen".
Gieneke van
Veenen aan de
computer
gestuurde
freesbank:
„Meisjes zijn
bang voor
techniek".
9?
99
ENSCHEDE Na Dolle
Mina, Marie wordt Wijzer
en Sarah je rok zakt af, is
nu THea op het emancipa
tiefront verschenen:
„THea studeert techniek...
en ze vindt het nog leuk
ook!" Dat is de nieuwe
slogan. De meisjes moeten
hun drempelvrees voor de
techniek overwinnen, vin
den de drie TH's.
Het is een activiteit van de af
deling Studievoorlichting van
de Technische Hogescholen in
ons land. Gisteren en eergiste
ren hebben zo'n 300 meisjes uit
de 5e en 6e klassen van het
VWO uit het hele land op de
TH Twente kennis kunnen
maken met de studiemogelijk
heden in de techniek.
Dat is een terrein dat zelfs
anno 1982 nog voor 85 tot 90
procent aan jongens lijkt voor
behouden. De TH's zijn dan
ook typische mannengemeen
schappen. Toch kiezen naar
verhouding veel meer meisjes
op de middelbare scholen voor
het B-pakket, maar als het op
verder studeren en werken in
de techniek aankomt, laten ze
het kennelijk uiteindelijk toch
afweten.
Eén van de organisatrices van
de studievoorlichtingsdagen
voor meisjes, Gieneke van
Veenen, vertelt waarom er
speciale studiekennismakings-
dagen voor meisjes zijn geor
ganiseerd. Voor jongens is
deze activiteit nooit ontplooid.
Bang voor techniek
Gieneke: „Meisjes zijn bang
voor techniek. Je merkt vaak
dat ze er niet eens over pieke
ren om hun loopbaan in de
techniek te zoeken. En dat
heeft niets te maken met het
idee dat vrouwen geen gevoel
voor of inzicht in techniek
zouden hebben; allemaal flau
wekul.
Er zijn genoeg meisjes die op
de middelbare school kiezen
voor het B-pakket met wis
kunde. Want als je tegenwoor
dig geen wiskunde hebt, gren
del je bij voorbaat al veel stu
diemogelijkheden af, want
zelfs in de zachte sector (maat
schappijwetenschappen) heb je
wiskunde nodig in verband
met de statistiek.
Gieneke van Veenen is vijfde-
jaarsstudente aan de TH
Twente. Zij studeert toegepaste
wiskunde, toegespitst op eco
nomie, automatisering en sy
steem- en besturings-theorie.
Geen techneute dus in de zin
van sleutelen aan grote machi
nes, maar meer een theoreti
sche vakkeuze. Zij is lid van
de emancipatiecommissie op
de TH Twente, die nu twee
jaar in Enschedé bestaat.
De organisatie van de studie
voorlichting aan meisjes is het
werk van Gieneke en studie-
genote Jeanette Veenekamp.
Zij werden bij de voorberei
dingen bijgestaan door de
voorlichtingsdiensten van de
TH's in het land, want hoewel
de voorlichting in Enschedé
wordt gegeven, maken ook de
TH's van Delft en Eindhoven
deel uit van het project. In
volgende jaren zal de voorlich
ting telkens op een andere ho
geschool plaatshebben.
Overweldigend
Is de belangstelling groot? Gie
neke: „Overweldigend. We
hadden nooit gerekend op 500
meisjes. Aanvankelijk zou de
voorlichting dan ook alleen
donderdag en vrijdag zijn. De
meisjes overnachten een nacht
op de campus, maar vanwege
de grote toeloop zijn er nu nog
twee dagen vastgesteld, name
lijk op 14 en 15 oktober. Ook
dié dagen zijn practisch volge
boekt".
Waaruit bestaat het program
ma? Gieneke: „Het program
ma begint met een inleiding
door een afgestudeerde vrouw
en een vrouwelijke studente.
Zij praten over weerstanden
thuis, over hoe het is om een
„mannenberoep" (vinden wij
dus niet) in een mannenge
meenschap uit te oefenen
Over waaróm ze voor de tech
niek kozen, èn over hun eigen
ervaringen mét die techniek.
Dan dus een nachtje slapen en
de volgende dag werken in de
practijk.
Op werktuigbouw ligt een stel
fietsen uit elkaar. Daarvan
mogen de meisjes de achter
en de vooras weer in elkaar
zetten. Op natuurkunde staal
een computergestuurde frees-
bank. Daar kan een stukje
freeswerk op gemaakt worden
Maar daartoe moet eerst wél
de computer geprogrammeerd
worden en dat mogen de meis
jes doen.
Verder kunnen de meisjes
hoogfrequent solderen met la-
serapparatuur en op electro-
techniek mogen ze een radio-
ontvangertje in elkaar zetten
Verder kan gewerkt worden
aan een waterzuiveringspro
ject, aan drijvende objecten
van snelbeton en aan bruggen
van papier. Alles technisch
uitgevoerd en theoretisch on
derbouwd".
Extra leuk
Jullie willen de techniek zeker
extra-leuk maken voor meis
jes. Is dat wel eerlijk? „Jawel,
want ze krijgen ook de theorie
achter de techniek. Het zal ze
duidelijk worden, dat techniek
niet alleen sleutelen is, maar
ook veel reken- en tekenwerk.
Voordeel is ook dat de meisjes
die aan deze dagen meedoen,
zich door de overweldigende
belangstelling niet eenzaam te
midden van een mannenmaat
schappij hoeven te voelen.
Ze merken nu, dat er meer
meisjes zijn die belangstelling
hebben voor een technische
studierichting. Opvalt trou
wens dat het hele land verte
genwoordigd is, behalve Fries
land en Groningen. Uit Lim
burg daarentegen kwamen uit
zonderlijk veel aanmeldin
gen", aldus Gieneke van Vee
nen.
GE TOL
WASHINGTON De
Verenigde Staten hebben
met Japan overeenstem
ming bereikt óver het sta
tioneren van Amerikaanse
F-16 gevechtsvliegtuigen
op de Japanse lucht
machtbasis Misawa, in het
noorden van Honshu, het
grootste eiland van Japan.
Met deze F-16's willen de VS
tegenwicht bieden aan de toe
genomen sterkte van de Sov
jet-luchtmacht in het Verre
Oosten, zo heeft het Pentagon
meegedeeld. Op Misawa, 560
kilometer ten oosten van de
Sovjet-Unie kunnen 50 F-16
toestellen worden gestatio
neerd. De overeenkomst is ge
sloten door de ministers van
defensie van de twee landen,
Caspar Weinberger en Soichi-
ro Ito. Met deze overeenkomst
willen de VS voorts tonen dat
zij hun defensieverplichtingen
in het Verre Oosten ernstig
nemen, en het afschrikkings
vermogen van de Japans-A
merikaanse militaire samen
werking versterken.
Volgens een woordvoerder
van de Amerikaanse lucht
macht is er geen verandering
in de Amerikaanse strategie
opgetreden, maar is men wel
meer belang gaan hechten aan
het gebied van de Stille
Oceaan. Misawa is uitgekozen
vanwege de strategische lig
ging en de gunstige uitbrei
dingsmogelijkheden.
[ILVERSUM Zo'n
kreeduizend jaar geleden
ing de mens zijn vijanden
liet zwaarden, speren en
iijl en boog te lijf. In de
jeuwen nadien is het wa-
lentuig voortdurend ge
moderniseerd en verbe-
Brd. Maar vooral na de
Weede Wereldoorlog
eeft de ontwikkeling van
ieuwe wapens een onge-
ende vlucht genomen.
Ie bevinden ons nu in
et tijdperk van de elek-
ronische oorlogsvoering;
een groot, wereldomvat
tend schaakspel, waarin
het voortbestaan van de
wereld als koning fun
geert en de rol van dame
is weggelegd voor het zo
geheten militair-indus
trieel complex. Dit feno
meen is onderwerp van
het eerste deel van de do
cumentaire „Onder de
wapenen", die de VARA
maandag 4 oktober op de
televisie brengt. Het twee
de deel, over de wapen
handel met de Derde We
reld, wordt op 1 novem
ber uitgezonden.
Het was in 1961 wijlen presi
dent Eisenhower, die in zijn
afscheidstoespraak waar
schuwde voor de groeiende in
vloed van de (Amerikaanse)
wapenindustrie. „We mogen
onze vrijheid en ons democra
tisch handelen nooit in gevaar
laten brengen door het ge
wicht van het militair-indus
trieel complex".
Natuurlijk was Eisenhower
geen pacifist. Tijdens zijn pre
sidentschap beleefde de Koude
Oorlog zijn hoogtepunt. Maar
waar hij tegen waarschuwde
was het wereldomvattende net
van wapenfabrikanten, dat
zonder publieke inmenging de
politiek niet alleen beïnvloedt,
maar zelf ook politiek maakt.
Twintig jaar na Eisenhowers
toespraak blijkt het nauwelijks
mogelijk een goed beeld te
vormen van de beangstigend
grote macht van het militair-
industrieel complex. De ma
kers van „Onder de wapenen"
hebben desondanks een poging
in die richting gedaan. Zij be
zochten grote wapenfabrikan
ten, een militaire school en de
Parijse luchtvaart- en wapen
salon. Verder spraken zijn met
talrijke militaren, politici, fa
brikanten en wetenschappers.
Hun verslag is verre van vol
ledig, maar geeft voldoende
stof om over na te denken.
In de documentaire wordt veel
aandacht besteed aan de zoge
naamde militaire cultuur.
Daarmee wordt gedoeld op het
doordringen van de maat
schappij met militaire gebrui
ken en termen en het onop
houdelijk benadrukken van
het belang van nog meer en
nog betere wapens. Jammer is
alleen, dat de makers zich uit
sluitend hebben gebaseerd op
materiaal hierover, dat in het
Westen voorhanden is. Van
zelfsprekend was het voor hen
onmogelijk om achter het Ijze
ren Gordijn te filmen. Maar
dat had geen redenen mogen
zijn de situatie daar onbespro
ken te laten. Het Oostblok, on
der aanvoering van de Sovjet-
Unie, is in wezen één groot
militair-industrieel complex.
Vrijwel nergens geniet de mi
litaire cultuur meer aanzien
dan in de Sovjet-Unie, om
over de beïnvloeding van de
bevolking van jongst af
aan maar niet te spreken.
De beelden in de documentai
re maken nog eens duidelijk,
dat bewapening en oorlog on
derdeel zijn geworden van het
dagelijks leven. Het is dan ook
zonder enig cynisme dat de
wapenfabrikanten die in de
uitzending aan het woord ko
men zeggen: „Het spreekt voor
zich dat als er een mogelijk
heid zou zijn voor vrede-in-de-
wereld zonder wapens, wij
voor die vrede zouden kiezen.
Maar hoe afschuwelijk de oor
log ook is. we moeten de wer
kelijkheid onder ogen blijven
zien. Hoe onze zaken gaan?
Die lopen goed. Wij verkopen
steeds meer en hopen die lijn
voorlopig voort te kunnen zet-
ten. De wapenhandel is een
goede business. Voor ons ziet
de toekomst er zeer zonnig
uit".
JOS TIMMERS
De VARA zendt „Onder de
wapenen" uit op maandag 4
oktober, van 20.35 tot 21.30
uur op Nederland 1. Aan beide
delen van de documentaire is
nog meegewerkt door Joop
Willemsen en Hans ter Laag.
twee van de vier IKON-jour-
nalisten die in maart van dit
laar in El Salvador werden
vermoord.
