IBSS§^5EES$BSlSi8Bi8S!BBBS5R8!B!l
Eerste vriend van
Amelisweerd vindt
nu andere zaken
veel belangrijker
püubbers behoeft m alleen er nog in te koppen
Sjnenland'
hofb
hofb
hofb
hofb
Politiek
Partij
Parlement
DA-BASIS VERSCHAFT CDA EXCUUS OM TE BREKEN
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1982 PAGINA 7
ART
yesdag 1982. Een dag van
1erheid en treurnis. Han-
uit één der ramen van
tweede-Kamergebouw, in
chting van de Gouden
s, zien we hoe vuilwitte
wijze wolken elk plekje
ye lucht zorgvuldig be
en. Een aarzelend buitje
ch»( de treurige ambiance
iJeet. De sfeer op het Bin-
ieel of is geheel in overeen-
\ning met de troosteloze
tchap die straks door de
Igin zal worden uitge-
len. We weten wat er ko-
gaat, want de troonrede
°n we reeds in bezit. Die
ons maandagmiddag al
de Rijksvoorlichtings-
ter beschikking gesteld,
r de strikte voorwaarde
n ofye er met niemand over
i eeèn praten en er geen let-
yan zouden publiceren
ieelraf-/e zou zijn uitgespro-
arinjMoo; gevoel is dat, met
;tellptaatsgeheim op zak rond
lerirpen. Als de natie straks
Ie lippen van Hare Majes-
\angt, kunnen wij rustig
khofopje koffie gaan drinken.
/IE A
De Marinierskapel blaast en
roffelt een vrolijk deuntje. Dat
kan natuurlijk niet, vindt een
man die naast ons uit het raam
hangt. Slepende treurklanken
moeten we horen, de Mars der
Minima of zoiets. De muziek
houdt op en wordt gevolgd
door een weidse stilte, waarin
plotseling als een geweersalvo
een serie militaire bevelen
klinkt. De stoet is in aantocht,
begrijpen we. Aan de kop van
het peloton rijden stapvoets
twee auto's (met daarin de
Haagse hoofdcommissaris en
een aantal niet nader te defi
niëren personen), gevolgd door
een rij paarden en de eerste
koets, waarin zich enkele le
den van de hofhouding bevin
den.
Op de roodbeloperde trap van
de Ridderzaal staat Tweede-
Kamervoorzitter Dolman in
jacquet stijfjes te wachten op
het moment waarop hij de ko
ninklijke gasten kan verwel
komen. Al wat er aan hem be
weegt zijn z'n wapperende ha
ren. Hij staat weliswaar droog
onder een luifel, maar het
tocht daar niettemin lelijk. Als
even later Margriet en Pieter
de Ridderzaal betreden, diri
geert de koetsier van de Gou
den Koets zijn acht paarden in
de richting van het oude gra
felijke kasteel en parkeert het
koninklijke vervoermiddel
netjes pal voor de loper. Het
Wilhelmus rolt als een trage
golf over het Binnenhof, ter
wij] een lakei de deur van de
koets opent. De traditie wil dat
nu voor de meeste toeschou
wers een spannend moment
volgt. Wat heeft de koningin
vanmorgen aangetrokken?
Kreten van verbazing en te
leurstelling stijgen op uit de
monden van de ramenhangers
om ons heen. Zwart! Een
zwarte jurk! „Had dat niet wat
vrolijker gekund?", vraagt een
dame zich af. „Welnee", roept
de leuner naast ons. „Dat heeft
ze juist heel goed aangevoeld.
Het gaat toch niet goed met
Nederland? Ze heeft toch een
zwarte boodschap voor te le
zen?".
HUISHOUD
BOEKJE
Inderdaad, de boodschap is
zwart. Maar niet zo ondoor
zichtig als deze kleur doet ver
moeden. Sinds de voormalige
Kamervoorzitter Anne Vonde
ling zich aan het begin van de
jaren zeventig begon te beij
veren voor een duidelijk taal
gebruik in de politiek is de
tekst van de troonredes gaan
deweg minder ingewikkeld
geworden. Aanvankelijk had
men er zelfs een neerlandicus
van de Leidse universiteit
voor aangetrokken om de
Rede zo begrijpelijk mogelijk
te maken, maar dat gebeurt de
laatste tijd ook al niet meer.
De politici beginnen het te le
ren. Sinds enige jaren is het
minister-president Van Agt
zelf die, samen met een aantal
van zijn adviseurs, de laatste
hand aan het stuk legt. Het re
sultaat van dit jaar is opnieuw
helderder van formulering
dan vorig jaar. Zo horen we
Beatrix gemoedelijk praten
over „het tekort op het huis
houdboekje van de overheid"
(het financieringstekort) en
over „onze zieke economie, die
niet bij toverslag weer op de
been kan worden gebracht".
SCHRAPPEN
Hoe een Troonrede geboren
wordt, hoorden we de afgelo
pen week nog eens haarfijn uit
de doeken doen door een ver
tegenwoordiger van de Rijks
voorlichtingsdienst. „De top
ambtenaren van alle ministe
ries leveren, uiteraard in sa
menspraak met hun ministers,
een paar weken vóór Prinsjes
dag een tekst in waarvan zij
vinden dat-ie in de Troonrede
moet worden opgenomen", al
dus de RVD'er. „Dat zijn door
gaans veel te lange bijdragen,
want ieder ministerie wil altijd
zijn eigen handeltje po goed
mogelijk verkopen, dat
spreekt voor zich. Als je al die
ingeleverde teksten op een rij
zou zetten, zou het in de Rid
derzaal zowel voor de konin
gin als voor de toehoorders
een ware uitputtingsslag wor
den. Er moet dus geschrapt
worden. Dat gebeurt natuur
lijk knarsetandend, maar het
kan niet anders. Als dan van
lieverlee alle bijdragen van de
ministeries tot normale pro
porties zijn teruggebracht, ma
ken de premier en zijn ambte
naren er een lopend verhaal
van, dat vervolgens door de
ministerraad moet worden
goedgekeurd. Nadat dan op
verzoek van deze of gene hier
en daar nog wat is bijge
schaafd, gaat het stuk naar de
koningin, want het zou na
tuurlijk niet bepaald hoffelijk
zijn als zij de Troonrede pas
een uur voor het uitspreken
onder ogen zou krijgen
Volgens onze RVD-zegsman
komt het ook wel eens voor,
dat de koningin nog enkele
op- en aanmerkingen op de
Troonrede maakt. Ook dan
wordt het verhaal nog wel
eens aangepast. Bekend is bij
voorbeeld dat koningin Wil-
helmina een keer weigerde,
een passage over de herziening
van de zedelijkheidswetgeving
voor te lezen. Haar verzoek is
gehonoreerd.
Een zeer recent verhaal over
koninklijk ingrijpen in de
Troonrede, dat deze week op
de voorpagina van dagblad
Het Vrije Volk opdook, wordt
overigens in allerlei „Haag-
sche Kringen" als onzin afge
schilderd of met een ,,'k-weet-
nergens-van" afgedaan. Het
Vrije Volk wist te melden dat
Beatrix en Van Agt vorige
week ruzie hadden gekregen
omdat Van Agt in de Troonre
de niet goed duidelijk had ge
maakt, dat de aangekondigde
plannen voor volgend jaar zijn
opgesteld door een demissio
nair kabinet. In de Rede moest
beter uit de verf komen dat
een nieuw kabinet nog van al
les aan de begroting kam ver
anderen, vond de koningin
volgens Het Vrije Volk. Haar
wens ging in vervulling. De
krant beweert het verhaal uit
zeer betrouwbare bron te heb
ben vernomen. Onzin of niet,
klokgelui of klepelgekletter,
het blijft een curieus verhaal.
PAARD
De Troonrede is uitgesproken,
het voorgenomen kopje koffie
gedronken. Terug naar het
raam. Op het Binnenhof ma
ken de koetsiers en palfreniers
aanstalten om de rijtuigen, die
op een afstandje van de Rid
derzaal zijn neergezet, weer
naar de rode loper te sturen.
Dan opeens ontstaat er op
nieuw opwinding onder de
tientallen raamhangers. „Moet
je dat paard zien'.". De aan
dacht gaat eendrachtig uit
naar het achtspan paarden dat
de Gouden Koets trekt. Het
paard dat rechts vooraan loopt,
begint onrustige bewegingen
te maken, trappelt wild met de
hoeven en maakt licht steige
rende bewegingen. Onmiddel
lijk snellen de begeleiders toe.
Zij proberen het paard te kal
meren, maar het blijkt tever
geefs. Nog geen minuut later
zijn de twee voorste paarden
uitgespannen, zodat de Gou
den Koets nog slechts met zes
rossen de terugtocht moet aan
vaarden. Het paard dat het op
z'n heupen kreeg had buik
pijn, begrepen we later via de
Koninklijke Stallen. En het
was maar goed dat ze die twee
voorste paarden hadden afge
haakt want je moest er toch
niet aan denken dat het ko
ninklijk paar opeens plankgas
richting Lange Voorhout was
getrokken.
DICK VAN RIETSCHOTEN
)RNSTERZWAAG
van Utrecht en Ame-
8!3erd, ver van de be-
^meringen van de
[groep, woont Theo
bs (32) nu in Hoorn-
Df eWaag; een dorp op
pieer dan een steen-
afstand van Gorre-
Vorig jaar nog maak-
lij deel uit van de
enden van Amelis-
fd", die hij in de nazo-
van 1970 hielp op-
ier8ten, maar in mei van
tisejaar verliet hij het
ltse om in Friesland
khn> *e strijken met zijn
^g^idin Heieen. Daar ge-
,pal^hij nu van de rust en
atuur en de vriende-
ibeveid van de mensen,
il een beetje gewend'
aan de „lju üt 't Wes-
en die een praatje
lledite reed" op prijs zijn
ivanj stellen.
)82 ?tr°kkenheid bij de strijd,
"jf jaar geleden echt begon,
fende. Jacobs wil dat best
"■"Then. Hij was er nog wel
I afgelopen zaterdag in
bht, om er nog eens te de-
itreren tegen de aanleg
rijksweg 27 door het bos,
de contacten worden
er en Amelisweerd be
lt niet meer zo erg zijn le-
s 2cpr zijn nu andere dingen,
het aanstaand vader-
i. „Die baby", zegt hij, „is
^belangrijk. Amelisweerd
,óen nummer één",
tot i
iet dan, achteraf be
kt orwcb toch allemaal voor
geweest?
is, fel: „Zeker niet. O nee,
niet tevergeefs gebleken,
it lebben steeds meer men-
pleijoor onze overtuiging ge
ileden. Bestuurders, politici,
ïnaren. Volgens enquêtes
zeventig procent van de
t anpn met ons we£
joor het bos hoeft te gaan.
zijn plannen heeft Rijks-
staat geen maatschappe-
vimedestanders. Ze druk-
a*uliet alleen maar door om-
maiet voor deze dienst een
ge-object is geworden en
tslat ze wraak op ons willen
n. De noodzaak van de
g van dit stukje is weg, is
5 hoogst twijfelachtig ge-
iiw n. Ik weet en ik voel dan
lat onze strijd zin heeft
t of
zonder succes, lijkt het
Theo Jacobs: de actie is
niet voor niets geweest
Jacobs: „Helaas, jammer. Ik
ben niet zo resultaat-gericht
ingesteld, maar al hebben we
het bos dan niqt kunnen red
den, we hebben wel het den
ken van de mensen beïnvloed.
Ik geloof dat onder meer door
ons optreden het algemeen
maatschappelijk denken over
verkeer is veranderd. Er
wordt nu nagedacht over
ruimtelijke ontwikkelingen,
maatschappelijke aspecten van
het autoverkeer, geluidshin
der, stagnatie in de verkeer
stoename en beter openbaar
vervoer. Dat zijn toch positie
ve ontwikkelingen. Vanaf het
begin was al duidelijk dat die
rijksweg daar komen moest,
omdat er een starre denktrant
achter zat. Zo van: als we deze
weg aanleggen wordt het pro
vinciaal wegennet ontlast. Dat
is nu nog de mening van het
provinciaal bestuur, terwijl
door allerlei onderzoeken is
aangetoond dat deze weg al
leen maar capaciteitvergro-
tend is en dus meer verkeer
zal aantrekken. Het lost niks
op".
Waarom niet?
Jacobs: „Een van de argumen
ten is dat rijksweg 27 straks de
verkeersdruk op de weg
MaarnAmersfoort zal ver
lichten, omdat het vrachtver
keer de nieuwe verbinding zal
benutten. Ik zeg dat dit niet
gebeurt, want langs die weg
ligt een aantal uitstekende
chauffeurscafé's en de jongens
die de trucks besturen, weten
dat. Ze zullen in de meeste ge
vallen de oude route blijven
nemen, vanwege die café's.
Een ander gegeven is, dat het
nieuwe stuk weg voor drie
kwart regionaal verkeer te
verwerken zal krijgen. Dat wil
zeggen, verkeer uit een straal
van tien tot twintig kilometer
rond Utrecht en dit betekent
weer dat rijksweg 27 de stad
Utrecht eerder gaat belasten
dan ontlasten".
Terug naar 1970, toen een
vriend van Theo Jacobs voor
zijn studie bouwkunde besloot
een scriptie te maken over
Amelisweerd en dan met
name het bosgebied, waar hij
als jongen had gespeeld en ge
leefd. Deze student stuitte bij
toeval op plannen van Rijks
waterstaat om in 1971 te be
ginnen met de aanleg van het
stuk rijksweg 27.
„Een volslagen verrassing",
zegt Jacobs nu. „We zaten in
die tijd in een filmclubje en
zochten naar een zinvol pro-
jekt. Dat werd de geplande
weg door Amelisweerd, waar
over we op basis van een rap-
rijks-
i film
wegen op de natuur een
zouden maken. Al vrij vlot
hebben we dat idee laten va
ren en in maart 1971 startte
onze actie met een tentoonstel
ling in het landhuis Nieuw
Amelisweerd".
Behalve de tentoonstelling was
er een handtekeningenactie,
die 38.000 sympathiebetuigin
gen opleverde, een publici
teitscampagne en de presenta
tie van alternatieven: een tra
cé door de bosrand en een tra
cé links langs het bos. De ge
meenteraad van Utrecht nam
de actie serieus en koos voor
het eerste alternatief. Rijkswa
terstaat daarentegen vloog in
de gordijnen en probeerde,
volgens Jacobs, op alle moge
lijke manieren de alternatie
ven van tafel te krijgen.
„Het ging tenslotte niet meer
om het bos, maar om de me
thodes van een rijksdienst, die
zich toen al manifesteerde als
een staat in een staat. Geheime
interne stukken, die aantoon
den dat de alternatieven van
de werkgroep haalbaar waren,
verdwenen in de bureauladen
en onder stof en Rijkswater
staat riep voortdurend dat an
dere tracé's te duur zouden
uitpakken".
Onbehagen
De werkgroep „Vrienden van
Amelisweerd" was gemêleerd
samengesteld. Natuurbescher
mers en wetenschappers von
den elkaar in een algemeen
onbehagen tegen allerlei maat-
Het begin van de ontruiming van het bos van Amelis
weerd, gisterochtend. Een bulldozer gaat de bouwsels
van de demonstranten te lijf.
schappelijke ontwikkelingen
én dat werd gekanaliseerd in
een gezamenlijk streven de
aanleg van de rijksweg te
voorkomen. Een homogene
groep, die zich dan ook over
winnaar voelde toen de
Utrechtse gemeenteraad zijn
besluit nam. Er was dat gevoel
van iets te hebben bereikt
door constructief mee te den
ken; door op niveau tegengas
te geven, aantonen dat ge
bruikmaking van rechten zin
heeft.
In dat idee werd de groep nog
gesterkt door het uitkomen
van het rapport van de Club
van Rome. Jacobs: „We had
den bereikt wat we wilden
de weg zou door de bosrand
gaan en de groep viel uit
elkaar. Ik had het secretariaat
op me genomen, hield de zaak
zo'n beetje in de gaten en an
deren gingen weer hun gewo
ne leven leiden. Sommigen
verhuisden, gingen studeren
en elders werken".
Viaduct
Pogingen van Rijkswaterstaat
in 1975 om alvast het viaduct
over de Koningsweg voor el
kaar te boksen bracht in dat
jaar de werkgroep opnieuw in
het geweer. Omdat het uitwer
kingsplan verschilde van de
afspraken vier jaren daarvoor
ging er een bezwaarschrift op
de bus.
Jacobs: „Het viaduct en een
nieuwe uitvoering van de weg,
de zogeheten bakconstructie,
waren door Rijkswaterstaat op
eigen houtje ontwikkeld. Het
heette dat het goedkoper was
en dat er van nieuwe techno
logie gebruikt gemaakt kon
worden. Maar er was geen on
derzoek gedaan naar de effec
ten van deze werkwijze, er
was niemand gehoord. Rijks
waterstaat wilde buiten alles
om meteen dat viaduct gaan
bouwen".
De vragen over de noodzaak
van de rijksweg doken weerv
op. Binnen de werkgroep, in
middels aangevuld met de le
den van de actiegroep Stro
halm, rees het besef dat het
succes van 1971 een Pyrruso
verwinning was geweest.
Jacobs: „De mentaliteitsveran
dering, die we meenden te sig
naleren, bleek er niet te zijn.
Inplaats daarvan hoorden we
almaar dat Rijkswaterstaat
wraak op ons wilde nemen,
vanwege het succes in 1971.
Steeds werd ons voorgehou
den: je zal zien, je zal zien, die
weg komt in het midden van
het bos; en ze verweten ons
ook demagogisch bezig te zijn.
Ik heb in die tijd te horen ge
kregen: jij bent psycholoog, jij
weet hoe je de mensen mee
moet krijgen, waarom kom je
niet bij ons werken"?
De werkgroep liet zich niet uit
het veld slaan, ging aan de
slag en kwam met nieuwe al
ternatieven om vooral de ge
plande wegbreedte (175 meter)
terug te brengen. (Dat is in
middels wel gelukt, er wordt
nu gewerkt op een basis van
68 meter).
Er verschenen rapporten. Te
genstanders van de wegaanleg
stuurden elfhonderd bezwaar
schriften naar het gemeente
bestuur van Utrecht, maar de
gemeenteraad wees elke ver
antwoordelijkheid af. Utrecht
speelde de bal door naar het
ministerie van Verkeer en
Waterstaat en die kopte de bal
terug naar Utrecht.
Kort geding
Toen desondanks de werk
zaamheden werden voortgezet
en de afbraak van panden, de
bouw van een pompenkelder
en het omleggen van het ver
keer begonnen, besloot de
werkgroep tot een kort geding.
Jacobs: „Dat verloren we, ook
in hoger beroep, en de op
grond van de wet AROB aan
gespannen procedure wonnen
we evenmin. Er bleef ons niets
anders over dan lijfelijke actie,
omdat papieren protesten niets
uithaalden".
In oktober '78 (de tijd was in
middels wel voortgeschreden)
bezetten leden van de werk
groep de met sloop bedreigde
huizen om de afbraak te ver
hinderen.
Jacobs: „Maar ja, die slopers
waren zulke kerels en wij wa
ren onervaren met dit soort
actie en dus lieten we ons te
gauw intimideren. Toen we
het een tweede keer probeer
den, stonden de slopers ons al
op te wachten het plan was
uitgelekt en ze bekogelden
ons met dakpannen en stuk
ken zink. Daar konden we
niet tegenop. We hebben de
hal van het stadhuis bezet en
burgemeester Vonhoff om op
heldering gevraagd. Die haal
de er toen de files bij Vianen
bij en dat was eigenlijk heel
gemeen van hem. Het had er
niets mee te maken, maar het
sprak de mensen wel aan. Nu
nog wordt ons verweten dat
we tegen oplossing van het
verkeersprobleem bij Vianen
zouden zijn".
De „harde" acties brachten de
zaak in een stroomversnelling
en dat leidde toj een demon
stratie van ruim vijfduizend
mensen en een door de
Utrechtse raad aanvaarde mo
tie, waarin om een nader on
derzoek werd gevraagd.
Vreugde bij de werkgroep,
toen de toenmalige minister
Tuynman van Verkeer en Wa
terstaat zei eerst de Kroon-
procedure van de bezwaar
schriften te willen afwachten
en de gemeente Utrecht in een
reactie daarop besloot kapver-
gunningen voor Amelisweerd
pas na die uitspraak van de
Kroon te verlenen.
Theo Jacobs: „We hadden
weer hoop. Dit beloofde dat er
geen weg door het bos zou ko
men. Maar ambtenaren van
Rijkswaterstaat gaven aan die
politieke uitspraken een ande
re draai en in 1981 kregen ze
gedaan dat de weg uit het be
stemmingsplan werd gehaald
via een voorbereidingsbesluit".
Al met al is er, dat mag duide
lijk zijn, een bij voorbaat ver
loren strijd gevoerd. Zoiets
moet toch wel moedeloos ma
ken.
Jacobs: „Ja en nee. Ik loop nog
wel eens door het bos en dan
denk ik: Jee, dat die weg er
nog niet ligt. Ja, zo ga je den
ken. Maar aan de andere kant
is het toch prachtig dat men
sen dankzij ons nog elf jaar
langer van dit bos hebben
kunnen genieten. Als we toen
onze film hadden gemaakt en
verder niks, dan waren er ja
ren geleden al auto's door het
bos geraasd. Dat hebben we
dan tenminste toch bereikt".
HAAG Kleine koord al een doodzonde. Dat
hebben soms bleek uit een gebeuren op de
Partijraad van de PvdA van
vorige week zaterdag in Zut-
phen. Met deze krant in de
hand stapte een aantal mensen
op de partijleiding af. Men eis
te tekst en uitleg. De top slaag
de er niet in de gemoederen
tot bedaren te brengen, want
later op de dag werd een door
het bestuur voorgekookte
kernwapenresolutie ferm aan
gescherpt.
ik,
A gevolgen. Precies
JJveek geleden meldde
krant dat de Haagse
van de PvdA moge-
pden zag voor een
ipromis" met het
A in de kwestie van de
^raketten. De aanha-
tekens werden ge-
st om aan te geven
^^e ploeg-Den Uyl niet
^■ras op een mogelijk-
de raketten even-
I toch toe te laten,
slechts wanho-
zocht naar een for-
j, die wellicht nog net
iardbaar zou zijn
het CDA. In het ver
werd dat ook met zo-
woorden gezegd.
Évoor vele PvdA'ers is al-
het nadenken van de
c
n
Stond er eerst „dat met de
PvdA in een regering geen
kernraketten zullen worden
geplaatst", nu diende bena
drukt te worden dat de partij
zocht naar een for- „geen enkele medewerking"
die wellicht nog net aan plaatsing zou verlenen,
aardbaar ZOU zijn Daaronder werd óók verstaan,
zo lichtten- de indieners toe,
dat de partij geen verantwoor
delijkheid zou nemen voor de
voorbereidingen van plaatsing.
Voorzitter Van den Berg
maakte deze interpretatie tot
de zijne en het werd dan ook
ten eventueel regeerak-^ aan het dagelijks bestuur van 1
de partij overgelaten deze be
doeling goed te verwoorden.
Dat gebeurde maandagoch
tend.
Maar op die dag gebeurde er
nog iets. Joop den Uyl had
zich iets herinnerd en wel het
volgende: resoluties van de
Partijraad hebben officieel
slechts de status van een ad
vies aan de fractie. Met die ge
dachte in het zorgelijke hoofd
besloot Joop den Uyl dat hij
zich voorlopig van dit advies
maar eens niets aan zou trek
ken. Toen hij terugkwam van
zijn onderhoud met informa
teur Van Kemenade over het
kernwapenbeleid, sloot hij zich
dan ook niet aan bij de „Zut-
phénse" interpretatie. „Tja,
eh .eh .eh die uitleg laat ik
geheel voor uw rekening",
bromde hij. „Aha," dacht me
nig journalist, „Joop is aan het
schuiven". De fractiewoord
voerder bevestigde vervolgens
dat de PvdA enige ruimte
voor de onderhandelingen
ontdekt meende te hebben.
Het gevolg liet zich raden: be
richten op de voorpagina's van
enkele ochtendbladen, waar
onder De Volkskrant, die voor
velen van het middenkader
van de PvdA zo ongeveer de
partijkrant is. „Den Uyl doet
stap naar CDA". Het gevolg
daarvan was weer dat de tele
foon op het partijbureau de ge
hele dag roodgloeiend stond.
Honderden mensen uitten hun
verontwaardiging over het feit
dat Den Uyl zich kennelijk
niets aan wenste te trekken
van zijn achterban. Het partij
bestuur nam contact op met de
fractieleider in Den Haag en
maakte hem duidelijk dat er
iets diende te gebeuren.
Zo lag er op Prinsjesdag, ter
wijl iedereen de mond vol had
van Miljoenennota, de ver
spreking van de koningin in
de Troonrede en het onwel
worden van één van de paar
den van de Gouden Koets,
plotseling één verklaring bij
de PvdA-voorlichting. Fractie
voorzitter J.M. den Uyl deelde
^daarin „desgevraagd" mee dat
er „natuurlijk" geen sprake
van kon zijn dat de PvdA zou
meewerken aan „enigerlei
vorm van plaatsing van nieu
we kernwapens d.w.z. mate
riële maatregelen van bestuur
lijke of technische aard ter
voorbereiding van plaatsing".
Inkoppen
„Als het CDA het daarop wil
laten breken, dan kan dat, ja,"
bevestigde een Haagse PvdA-
'er somber. Een ander, aan de
(Nicolaas) Witsenkade in Am
sterdam, waar het partijbureau
gevestigd is, meende „dat het
CDA de bal nu voor het in
koppen heeft". Hij legde uit
dat onderhandelaar Lubbers
nu straks kan zeggen dat de
PvdA blijkbaar niet bereid is
tot een coalitie met de chris
ten-democraten. In het andere
geval zou zij immers haar ei
gen onderhandelaar niet heb
ben onderuitgehaald, toen die
eveneens op basis van het
Pvd A-program! wel moge
lijkheden zag voor afspraken
met het CDA. Een christen
democraat haastte zich te ver
tellen dat de kranten gelijk
hadden. Den Uyl had wel de
gelijk in de onderhandelingen
de mogelijkheid van een ope
ning gesuggereerd!
Staat het daarmee nu vast dat
de CDA-fractie volgende week
„neen" zal zeggen tegen het
hoofdstuk Vrede en Veiligheid
in het eindvoorstel van infor
mateur Van Kemenade? Het
antwoord kan bijna niet an
ders dan bevestigend luiden.
Er lijkt geen reden, waarom
de christen-democraten zou
den willen afwijken van het
inmiddels gereed gekomen
schema van activiteiten, die
aan de (eventuele) plaatsing
vooraf moeten gaan. Dat sche
ma vermeldt onder meer het
selecteren volgend jaar juni
van plaatsen die geschikt zou
den zijn voor stationering van
de raketten. CDA-leider Van
Agt heeft één en andermaal
laten weten dat dit in de for-
"fnatie moet worden vastgelegd.
Afwijkingen van het schema
zouden door de bondgenoten
worden uitgelegd als een defi
nitieve weigering tot plaatsing
in Nederland, aldus Van Agt.
Verschil
Net als in 1977 lijkt de achter
ban er dus nu al in geslaagd de
PvdA uit de regering te hou
den. Het verschil met vijf jaar
geleden is natuurlijk wel dat
vrijwel de gehele CDA-fractie
ook „linkse" mensen als
Hans de Boer 'nu niet zo
veel behoefte heeft aan de
PvdA en veel liever met de
VVD gaat regeren. Niet zo
vreemd voor een partij, welke
zich laat leiden door iemand,
die er geen geheim van maakt
dat hij allergisch is geworden
voor sociaal-democraten van
het slag-Den Uyl. Diezelfde ie
mand vindt het overigens niet
eens nodig er volgende week
bij te zijn, wanneer de fracties
over de voorstellen van Van
Kemenade beraadslagen. Van
Agt is dan als minister van
Buitenlandse Zaken bij de
Verenigde Naties in New
York. „Ach, Ruud (Lubbers)
weet precies wat voor Dries
wel en niet aanvaardbaar is.
Je weet toch nog wel: vier
krachtige handen!"
Het een en ander wil niet zeg
gen dat het CDA/VVD-kabi-
net eigenlijk al geïnstalleerd
is. Ook in tegenstelling tot
1977 zullen de liberalen, zeker
na hun eclatante stembusover
winning, harde eisen stellen
aan de christen-democraten.
Het is vooral met het oog daar
op, dat het CDA het ontwerp
akkoord van Van Kemenade
niet alleen maar vervelend
vindt. In onderhandelingen
met de VVD zal Lubbers die
tekst, althans het voor zijn
fractie aanvaardbare deel
daarvan, zeker gebruiken als
verweer tegen Nijpels. Dat
laatste maakt het bovendien
mogelijk dat het CDA, als de
VVD te hoog van de toren
blijft blazen, altijd nog terug
kan naar de PvdA
RIK IN 'THOUT
