tale
Koos Postema:
„Omroep
verenigingen
laten
kijkers in het
warme
jaargetijde in de
kou staan"
„TV BEPAALT LENGTE VAN
ONZE ZOMERS"
„LAAT ZE
MAAR
PRATEN"
Strip
figuren
niet langer
in
plagiaat op
de „wilde
toer"
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1982
even en dan zit ook voor de vaderlandse televi-
iet tegenwoordig maar liefst vijf maanden
tot oktober durende zomerreces er weer op.
is het gelukkig op slag gedaan met het
Itzenden van vroegere eigen of gekochte pro-
ima's en het op de buis brengen van een veel-
rhooi aan goedkope en dus weinig actuele speelfilms.
iok worden de André's, de Miezen, de Willems,
inja's, de Aads en de Koots en Bie's weer van
jehaald om in een nieuw decor en mogelijk met
Sen' gewijzigde programma-opzet de Neder-
korie kijkers nog sterker aan zich te binden. De
acijm de gunst van diezelfde kijkers is de afgelo-
,aQreken al in alle hevigheid ontbrand met de pre-
;ie van de nieuwe winterprogramma's. Waarbij
het uitgangspunt van de betrokken omroepvereni
gingen eensgezind kan worden genoemd: meer kij
kers, een nog grotere oplage van de omroepbladen
en dus ook meer leden. Want al blijkt uit het on
langs door de Wetenschappelijke Raad voor het Re
geringsbeleid uitgebrachte media-rapport, dat men
het in die gezaghebbende kringen op z'n minst nood
zakelijk acht dat het lidmaatschap van een omroep
vereniging dient te worden losgekoppeld van het
abonnement op een bijbehorende omroepgids, voor
lopig zijn het nog deze bladen die via de dus bijbeho
rende omroeporganisatie indirect de dienst uitma
ken. En hoewel die bladen ook tijdens de periode
april-oktober wekelijks en in volle omvang door de
brievenbus ploffen, blijkt uit het programma-aanbod
■over de nu bijna achter ons liggende vijf maanden,
dat de omroepverenigingen de belangen van de kij
kers domweg aan hun laars lapten. Natuurlijk heb
ben de zomermaanden met de daaraan gekoppelde
vakanties wel degelijk invloed op het gedrag van de
kijker, maar als één medium het zich niet kan per
mitteren om in een tijdvak van maar liefst vijf
maanden zo bitter weinig voor z'n achterban te
doen, dan is het de televisie wel. Radio- en televisie
man Koos Postema „Groot uur U", „Zo maar een
zomeravond", „Nederlands Elftal",,Den Haag Van
daag" en „Langs de lijn" heeft daar een uitgespro
ken mening over.
'n "JCHT „Het is in feite
- nafstelbaar. In april zie je
iaaltyoordig allerlei collega's
lelijk knikkend zeggen:
ève kijkers, dat was het
"~—feer voor dit seizoen. Tot
^fr!" En pats-boem, weg
die eigen produkties
it hetp verschillende omroe-
rwijs)e praatshows, de amu-
Itsprogramma's, de kwis-
lg p het Nederlandstalige
t hel Kunnen de betrokken
loenjmmamakers niets aan
imaals het gevolg van een
nie*yrijwel alle omroepen
jd beleid. In dit goede
d >s het zo langza-
s imind niet meer de kalen-
Dolwfe bepaalt wanneer het
as de! 0f winter is, nee, de te-
k°hSJ maak* dat wel Ik
j is1 dat jullie schrijvende
:haaipten tegen die hon-
acht.jiizenden abonnees zou-
a heggen, dat ze het tussen
ichopen oktober maar met
vresigen' ouc*e kranten
)k d<poeten stellen... Want
juicwmerseizoen bestaat op
uiïis voor het overgrote
it herhalingen en speel-
v"S|En zoals de dagblada-
i 'A zijn abonnementsgeld
geïntf» zo betaalt de televisie-
Soalsi zijn omroepbijdrage,
min ten heel jaar. Driehon-
8n vijfenzestig dagen. En
11 V0ior zeven maanden!"
leer F
>n^ke'ostema beklimt gretig z'n
vstokpaardje. Hoewel de
>k eiforl 6eweest 's en bij die
als matineuze inleider de
,orsta?n van School voor de
;kenj'st'e^ °P een met gékrui-
jet Jtkdotes doorspekte, maar
i „riin glasheldere verkiezingsa-
je wjheeft getrakteerd, oogt hij
0 vgelijk jong en strijdbaar,
ige ma^ bem dan in augustus
Qnz,eiterende hand hebben ge-
bet zijn diepgewortelde Rotter-
jet ^vitaliteit is nog even groot
antjVan het destijds door hem zo
moe|e Feyenoord van Pieters
v|nd, Israel, Laseroms en
ïliik f* onlanês bij personeelsza-
ieens?ar eens 6einf°rmeerd op
rie ia vakantiedagen per jaar ik
oven?1 recbl beb. Dertig werkda-
[en jflgeteld. Zes weken vakantie
wrsoonlijk weet ik niet hoe ik
maJ zou moeten krijgen, maar
t ik inderdaad zes weken
)EN?n beeld zou zijn, dan
ten er tussen april en okto-
en een halve maand. Moet
^^Tten. „Langs de lijn", „Den
Vandaag", noem maar op.
1 mafle geldt voor al die pro-
va"amakers, zij het met dit ver-
an, .^t er voor hen in feite geen
jj^lchtbaar werk is. Ze kunnen
Ipgstens met het komende
£en"feizoen bezighouden, want
;lt uitzenden van herhalin-
speelfilms heb je nu een-
ien creatieve mankracht no-
land I
P JH^Ieel gehanteerde argument
heruitzenden van vroegere
hma's en het brengen van
P jjjns te rechtvaardigen, dat er
Keende mensen aanwezig
zijn, gaat dus niet op. Ook
.ranten hebben de journalis-
f'Tcantie, maar die kranten
er "nen wel. Argument twee
-in meestal: we zitten ook
de vakanties van de NOS-
en de studio's moeten aan-
bf gemoderniseerd worden.
Flauwekul. Ook de persen van de
kranten hebben regelmatig een on
derhoudsbeurt nodig of moeten ge
reviseerd worden, maar daar merk
ik thuis in Hoogland niks van. M'n
krant komt elke dag. En op tijd.
Resteert dan nog een helaas niet
door mij te controleren slotargu-
ment: er is geen geld. De budgetten
zijn ontoereikend om ook tijdens de
periode april-oktober het normale
eigen programma-aanbod te conti
nueren. Kan waar zijn, maar dan
toch
„Waar blijft de inventiviteit? Eigen
programma's hoeven helemaal niet
zo veel geld te kosten. Kunnen
zelfs nog goedkoper zijn dan die
voor Nederland relatief zeer goed
kope buitenlandse films en series.
Daarvan worden de prijzen veelal
gemeten aan het kijkbereik van
een land. Een programma als „Dal
las" bijvoorbeeld is dan ook vele
malen duurder voor de Duitsers en
de Fransen dan voor ons. Maar dit
terzijde. Goedkope Nederlandse
produkties dus. Ik heb in mijn
VAR A-jaren al bewezen dat het
wel kan. Met „Zo maar een zomer
avond" en met „Nederlands Elftal".
Draaiden we gewoon door zonder
financiële uitspattingen. En wat
toen kon, dat kan vandaag nog.
Zelfs in de huidige economische re
cessie".
Even valt er een stilte. Voor de
ober van het Utrechtse etablisse
ment De Wittevrouwenpoort, dat
als ondertitel de veelzeggende
woorden „Deja Bu" hanteert, alle
gelegenheid de versnaperingen op
ons hoektafeltje te deponeren. Koos
Postema bijt, de adempauze dorstig
uitbuitend, in zijn droge sherry, die
gelengd met een grote hoeveelheid,
bronwater allesbehalve droog blijft.
Een hem aangeboden sigaret wei
gert hij met de opmerking: „Ik was
een kettingroker. Drie pakjes per
dag. Maar al lang niet meer. Ik ben
eraf. Helemaal".
Nog een slok natte sherry en dan:
„Het wonder, dat de televisie eens
was, bestaat niet meer. Bewegende
beelden met geluiden zijn in elke
huiskamer even gewoon geworden
als de aanwezigheid van een was
machine of een stofzuiger. Televi
sie is een medium geworden zoals
de krant en de radio. Informatief,
actueel, achtergronden uitdiepend
en belichtend, amuserend en cultu
reel vormend. Al begint dat laatste
steeds meer te slijten. Jammer,
maar waar. Ik vind persoonlijk dat
je je dat als televisiemaker dient
aan te trekken. Je moet met de be
tekenis, de waarde van het medium
meegroeien. Je moet je optrekken
aan de steeds veranderende kijkge
woonten. En zeker niet alleen door
Koos Postema: „Helaas, eenvoudig denken en handelen lijkt in Hilversum zo langzamerhand verboden te
zijn".
het in steeds grotere hoeveelheden
produceren van door de massa ver
slonden eenheidsworst, maar ook
terdege rekening houden met men
sen die anders gerichte belangstel
ling hebben. Mensen, die program
ma's als „Dynastie" en „Dallas"
verafschuwen".
„De radio speelt daar naar mijn ge
voel beter op in. Neem Hilversum
I. Zitten net zoveel zendgemachtig
den op als op Nederland I en II. El
kaar beconcurrerende omroepen
met al dan niet een eigen gezicht,
maar tochElke avond, op de
zondag na, is er tussen tien en elf
een sportprogramma. Niet allemaal
even goed, maar dat neemt niet
weg dat de sportgeïnteresseerde
luisteraar weet waar hij aan toe is.
Want of nu de KRO dan wel de
TROS uitzendt, tussen tien en elf
kan ie horen wat er zich die dag op
sportgebied afgespeeld heeft. Daar
na, van elf tot twaalf dus, „Met het
oog op morgen". Een NOS-pro-
gramma, dat wel, maar gepresen
teerd door medewerkers van de
verschillende omroepverenigingen
èn dan bovendien nog op de avond
dat die bewuste omroep uitzending
gehad heeft. Ook een stuk vastig
heid, herkenbaarheid".
„De luistercijfers bewijzen, dat de
luisteraars een dergelijke horizon
tale programma-opzet waarderen.
En wat de radio kan, dat moét de
televisie in Nederland ook kunnen.
Waarom bijvoorbeeld niet elke
avond op één van beide netten en
dan uiteraard ook steeds op hetzelf
de tijdstip een praatshow? Kan
toch? Met Aad van den Heuvel
voor de KRO, Sonja Barend voor
de VARA, Mies Bouwman voor de
AVRO en ga zo maar door. Elke
omroep kan dan een eigen opzet
maken, maar de kijker weet ten
minste waar hij aan toe is. En die
programma's kunnen op een paar
vakantieweken na ook de hele zo
mer doorlopen. Het zijn bovendien
de goedkoopste produkties, die je
maar bedenken kunt. Kosten haast
niks. Kruimels. Gemiddeld mag
een uur televisie momenteel geloof
ik zo'n zestienduizend gulden kos
ten. Hou je in zo'n uur dik aan
over".
„Mijn ervaring en ik sta daarin
niet alleen is dat de gemiddelde
kijker veel plezier aan dergelijke
programma's beleeft. De mensen
zien en horen mensen, zoals ze zelf
zijn, praten over de meest uiteenlo
pende onderwerpen. Ze herkennen
zichzelf. Voeg daarbij het niet te
onderschatten punt, dat het hierbij
om direct uitgezonden program
ma's gaat en verrassingen, zoals die
zich bijvoorbeeld het vorige win
terseizoen bij Sonja Barend hebben
voorgedaan, kun je dus bij voorbaat
incalculeren. Wat wil je nog meer?
Het medium tv gaat er door leven.
Plaats je dan in zo'n praatshow één
belangrijke nationale of internatio
nale vedette, een artiest, politicus,
sportman of zo maar een gekend
iemand, dan is het succes compleet.
Zo eenvoudig is dat. Maar helaas,
eenvoudig denken en handelen
lijkt in Hilversum zo langzamer
hand verboc|en te zijn".
Frustrerend
Inmiddels blijkt het door ons op de
gok uitgekozen etablissement ook
gefrequenteerd te worden door do
centen en leerlingen van de School
voor de Journalistiek. Met andere
woorden: een onderbreking van
ons gesprek ligt voor de hand. Koos
Postema antwoordt vriendelijk en
serieus op nog nadruppelende vra
gen betreffende zijn eerder die
morgen gehouden referaat, maar
maakt er. de oorspronkelijke
schoolmeester eigen, even vriende
lijk een passend einde aan.
„Natuurlijk ben je met zo'n overi
gens utopische horizontale pro
grammering voor een talkshow
niet van het nu geldende zomer-
probleem af. Want alleen met zo'n
uurtje praten, afgewisseld even
Koos Postema (50) begon
vanuit de Rotterdamse
wijk Kralingen zijn car
rière als onderwijzer.
Lang duurde die roeping
echter niet, want al snel
reageerde hij positief op
een aanbod om bij de
VARA-radio actualiteiten
te gaan doen. In 1970
stapte hij over naar de af
deling televisie van die
zelfde omroep en maakte
er naam met program
ma's als „Een groot uur
U", „Zo maar een zomer
avond" en „Nederlands
Elftal". Met een korte on
derbreking als voorlich
tingsambtenaar van de
gemeente Rotterdam
„De vier zwartste maan
den uit m'n loopbaan"
bleef hij de VARA tot
1979 trouw. Toen groei
den ook hem de interne
troubles van de rode om
roep over het hoofd en
trad hij in dienst van de
NOS. Daar doet hij radio
(Langs de lijn) en televi
sie (Den Haag Vandaag
en extra uitzendingen zo
als bijvoorbeeld de recen
te verkiezingsmarathon).
Met ingang van het nieu
we seizoen is zijn verbin
tenis met de NOS dusda
nig aangepast, dat hij zich
naast zijn radiowerk voor
de televisie alleen nog
maar gaat bezighouden
met een eigen talkshow
op de woensdagavond. Op
13 oktober (20.00 uur) is
de première van „Laat ze
maar praten", waarin
mensen of groepen men
sen, die achter een aan
sprekend verschijnsel
schuilgaan, op Postema's
eigen wijze worden ge
portretteerd.
„En wat denk je", zegt
hij, „toen ik het zend-
schema van die voorlopig
geplande zeven program
ma's op m'n bureau
vond? Juist ja, ze passen
precies in de periode ok-
tober-april
tueel met muziek en zang, ben je er
natuurlijk niet. Kijk naar Fred Os-
ter van de AVRO. Een zeer nijvere
tv-maker, die met zijn „Wie-kent-
kwis" ook na april rustig, is blijven
doorgaan. En er zijn er meer, die
datzelfde geprobeerd hebben. Maar
ze stoten hun neus. Hun bazen zeg
gen nee en daarmee is de kous af.
Dat kan frustrerend werken, de
motivatie weghalen".
„Je merkt dat in Hilversum goed.
Steeds meer mensen hebben zich
na verloop van jaren bij die feiten
neergelegd. Ze vinden het zo lang
zamerhand wel best. De zomer
biedt immers genoeg? De wereld
kampioenschappen voetbal, de oor
log tussen Israël en de in Libanon
zittende PLO. de kabinetscrisis.
Het zijn allemaal welkome inciden
ten, die programma-vullend wer
ken. Of laat ik het anders zeggen:
die bij de kijkers de indruk wek
ken, dat er wel degelijk een portie
inventiviteit achter de Hilversumse
zuilen schuil gaat. Maar het is in
werkelijkheid slechts een kwestie
van wiskundig programmeren. En
daar betalen al die miljoenen kij
kers hun jaarlijkse omroepbijdrage
en hun abonnementsgeld op welk
omroepblad dan ook beslist niet
KEES JAGERS
alcultie nationale stripdrie-
dprotee, die dit weekeinde
veeljet Turfschip in Breda
r enh?.t gehouden zullen on-
et "tijfeld meermalen de
aan. jen parodie en plagi-
n daifv r - •- v b
ideld n
^vallen. Zelfs mensen
l normaliter niet veel
ïit 'te1 st"Ps weten, zal het
ontgaan zijn, dat de
in vdte tijd wat aparte al-
stuin^ 'n de winkels prij-
rechtl 2° zÜn onder de titels
s verhinderende Gluurder
[tijd 1® Keizerkraker, twee
i. |ms van Suske en Wis-
ijst Herschenen, die behalve
die (Uiterlijk van de hoofd
stekenen weinig met de
ook hale verhalen gemeen
ik hken Vooral in het eer-
!°^stPbum beleven de strip-
j kniten |le^ ene sex.avon.
acierJ na het andere. Ook
^"[Asterix, Lucky Luke,
rnfor|He en Tarzan zijn in-
vero!re*s dergebjke verha-
van!Versc^enen- Uiteraar<I
.pplggroot verdriet van de
Da^ronkelijke tekenaars,
aar ii
LE_
i proces stonden de Suske-en-Wiske-albums gewoon genoemd. Toen mochten ze ook ver-
DEN HAAG De tot voor
kort zo in-keurige beeldver
haal-figuren Suske en Wiske,
Asterix, Lucky Luke, Kuifje
en Tarzan zijn sinds enige tijd
•bezeten van sex. Overigens
geheel tegen de zin van hun
geestelijke vaders.
Weliswaar heeft Morris, de teke
naar van Lucky Luke, ooit eens
één pagina vervaardigd waarop hij
zijn held flink over de schreef liet
gaan. Maar het is nooit zijn bedoe
ling geweest dat Lucky Luke blad
zijdenlang zijn laagste driften zou
botvieren. De sex-avonturen zijn
dan ook het produkt van andere,
vaak anonieme, tekenaars.
Grote vraag in dit alles is, of deze
sex-avonturen, op grote schaal uit
gegeven, parodie of plagiaat zijn.
„Parodie", zo oordeelde de Amster
damse rechtbank enige weken ge
leden in het kort geding rond de
Suske-en-Wiske-albums De Glun
derende Gluurder en de Keizerkra
ker, terwijl de persen op topsnel
heid draaiden. „Regelrechte na
bootsing", vond vorige week het
Amsterdams gerechtshof in het ho
ger beroep van deze zaak. En de
Amsterdamse boekhandelaar Ver
kuil, tegen wie het geding was aan
gespannen, kreeg een verkoopver
bod.
„Het is gewoon commercieel", con
cludeert de eigenaresse van een
striphandel. „Het verkoopt goed. Ik
zou ze zelf nooit kopen hoor. De al
bums zijn meestal vrij slecht gete
kend en gedrukt. Toch, sommige
mensen hebben alles van Suske en
Wiske en willen ook die parodie of
het plagiaat, of hoe u het verder i
noemen wilt, er bij hebben. Ande
ren vinden het gewoon ontzettend
leuk. Een beetje een sexverhaaltje".
Zij heeft er dan ook niet het minste
bezwaar tegen de getekende slip
pertjes van bekende striphelden in
het verkoopassortiment op te ne
men, hoewel de bedavonturen vaak
wat besmuikt worden aangeboden.
„Meestal komt er gewoon iefnand
langs en die biedt wat te koop aan.
De albums worden dan niet met
naam op de rekening genoemd. Ze
staan onder „diversen" of zoiets.
Hoewel, na het eerste proces ston
den de Suske-en-Wiske-albums wel
gewoon genoemd. Toen mochten ze
ook verkocht worden".
Bij het Stripschap is men duidelijk
minder gelukkig met de sex-avon
turen van bekende stripfiguren.
„De omzet van die albums is toch
wel zo'n zeven tot tien miljoen gul
den", zegt voorzitter Hennie Wes-
seling. „Dat zal ongetwijfeld effect
hebben op de verkoop van andere
strips. Maar het ergste is: er is nu
een sfeer ontstaan waarin alles lijkt
te mogen. De zaak is volgens ons
nog lang niet ten einde. In het kort
geding is een aantal fundamentele
vragen niet behandeld. Wat is nu
eigenlijk een parodie? Wat is plagi
aat? Zolang die vragen niet beant
woord zijn, blijft de mogelijkheid
open voor toekomstige problemen"
