irus
Jnalë
ïvintig
réar
<qan
':»e
ei
r
Rob de Nijs en zijn Lords.
genwijs is, wordt zoiets een lijdens
weg".
De opzet van het jubileumprogram
ma is niet chronologisch. Liedjes
uit heden en verleden zijn volgens
het beginsel van de muzikale con
trastwerking gerangschikt. Het is
een muzikaal mozaïiek dat stukje
na stukje het beeld van een twin
tigjarige zangcarrière opbouwt en
completeert. Er is geen poging ge
daan de ontwikkelingsgeschiedenis
van de zanger voor te stellen als
een ononderbroken reeks van suc
cessen en hoogtepunten. Ook geen
voorbehoud, zoals Rob de Nijs vorig
jaar nog dacht te moeten maken,
ten aanzien van songs die als senti
menteel kunnen worden aange
merkt, terwijl hij juist aan dat soort
songs hoorbaar hecht.
Sentimenten
„Ik liet me toen veel te veel leiden
door het odium dat de zogenaamde
progressieve pers op het wat gevoe
liger, romantisch getinte lied heeft
bezorgd. Een troost: Duitse kinde
ren (en dus ook volwassenenheb
ben er minstens zoveel moeite mee.
Het is dan ook niet verwonderlijk
dat in de Bondsrepubliek de klacht
dat kinderen na het verlaten van
de school geen brief zonder fouten
kunnen schrijven, veel luider
klinkt dan in Nederland. Het gaat
immers niet alleen om d of t achter
een werkwoord maar om alle
,,n"tjes' en „s'jes', om het gebruik
van het conjunctivum of om de
vraag of bii „am besten de b met
een hoofdletter moet worden ge
schreven of niet. Om nog maar niet
te spreken van de gewoonte om
woorden te „stapelen" waardoor je
(niet-verzonnen) constructies krijgt
als Erganzungsplanfestellungs ver-
fahren' of „Krankenhauskosten-
d&mpfungs&nderungsgesetz". In
ons televisietijdperk waarin kinde
ren veel minder lezen dan vroeger
het geval was en waarin Pruisische
dril niet meer zo gevraagd is als
vroeger, valt het dan ook niet mee
om de kleintjes foutloos Duits te le
ren schrijven.
De minister van onderwijs en cul
tuur in de deelstaat Noordrijn -
Westfalen trok hieruit zijn conclu
sies en ontvouwde een plan om
scholieren in de eerste vier jaar
van de lagere school niet meer de
tot nu toe voorgeschreven driedui
zend basiswoorden bij te brengen,
maar om de woordenschat („Ortho
grafische Grundausruestung") tot
500 700 woorden te beperken, die
er dan wel goed moeten worden in
gestampt.
De arme man heeft niet geweten
wat "hij met zijn zomerse ideetje los
woelde. Van alle kanten meldden
zich peda- en andere -gogen, we
tenschappers, Germanisten, politici
en woordkunstenaars om zich in
deze taalstrijd te mengen. Globaal
is het kamp in twee partijen ver
deeld. Aan de ene kant staan de
mensen van de „basis": ouders, on
derwijzers, personeelschefs, ambte
naren etc. Hun redenering is onge
veer: we leiden het kind op voor de
toekomst en daarin is het belangrij
ker dat het een eenvoudige sollici
tatiebrief foutloos kan schrijven
dan dat het veel (minder vaak ge
bruikte) woorden kent maar niet
de juiste spelling ervan. ,.Als een
kind een woord tachtig keer heeft
opgeschreven, zit het voor z'n le
ven in z'n hoofd,zegt een spraak-
deskundige.
Het verweer van de andere kant
tegen deze opvatting is meer van
intellectuele en artistieke aard.
Daarop loopt Walter Jens, profes
sor in de welsprekendheid (ja, zo
iets bestaat!) aan de universiteit
van Tuebingen, die overal te vin
den is, waar iets „mooi" onder
woorden moet worden gebracht,
voorop. Zelfs Goethe (zowel in Oost
Vijfduizend elpees
Welke dingen houden Rob de Nijs
bezig buiten het vak? „Ik lees veel.
Boeken die recentelijk grote indruk
op me hebben gemaakt zijn „Hon
derd jaar eenzaamheid" van Gar-
cia-Marques. „Een man" van Orea-
ne Fallaci, „Reis naar het einde
van de nacht" van Céline en de
briefwisseling tussen Van Gogh en
zijn broer Theo".
Muziek? ,;Dat loopt van klassieke
muziek tot Brian Ferry. Ik heb een
verzameling van vijfduizend el
pees, waaronder veel muziek uit de
Middeleeuwen. Lang vergeten
songs kunnen ineens weer bij me
toeslaan. En verder biedt de video
recorder natuurlijk uitkomst, met
als onbetwistbare favorieten Van
Kooten en De Bie. Van wereldni
veau. Maar de taal, de ironie, de
humor, die kunnen helaas niet
worden overgezet in een andere
taal. Dat is trouwens toch iets dat je
als satyricus, cabaretier of zanger
in de Nederlandse taal voortdurend
moet realiseren. Je bent als Neder
lander veroordeeld tot je land".
GODERT VAN COLMJON
als West nog altijd de onverbidde
lijke keizer van de Duitse taal)
schreef zijn naam vaak met een „o
umlaut", zegt Jens, die ernstige
verschraling van de creativiteit
vreest.
„Een jongetje van zeven jaar dat
oneindig veel woorden met veel
fouten schrijft is mij aanzienlijk
sympathieker dan zijn vriendje, dat
er slechts een paar zonder fouten
kan schrijven".
AMI VAN VREE
een avondvullend optreden
;t muziekcentrum
tnburg in Utrecht,
jtaan door een vijf mans-
leidingsformatie onder
ig van Gerard Stellaert,
Rob de Nijs vrijdag 17
hiber het feit dat hij als
»r van het populaire
a-landse lied twintig jaar
I stand gehouden. Stellaert,
t jaren de lijfcomponist en
jjcer van De Nijs, is stellig de
jdie het muzikale kader
•enzt
uit
(prol
toni O
i joh
Dok1-*-1-A
aandroeg waarbinnen de zanger,
na te zijn bezocht door een
oplopende reeks van persoonlijke
en professionele crises, zijn
huidige stabiele positie kon gaan
innemen. Voorts kan De Nijs
steunen op de teksten van zijn
vriendin Belinda Meuldijk,
waarin de persoonlijke
ervaringen van de zanger in
toenemende mate doorklinken.
De kaarten voor het
jubileumprogramma zijn
inmiddels uitverkocht. Vooraf
treedt Rob de Nijs tweemaal op in
België, in Bornem (7 september)
en in Borgerhout (9 september).
In november verschijnt er een
dubbelelpee „Springlevend"
getiteld die de twintigjarige
carrière van De Nijs muzikaal
illustreert.
Verslaggever Godert van
Colmjon bezocht in Hoogland de
generale repetitie voor het
speciale podiumoptreden en
sprak er met de jubilaris.
gelegd. Ik had toen kennelijk nog
niet de moed dergelijke voorschrif
ten aan m'n laars te lappen. Dat
heeft te maken met volwassenheid,
met een groeiend gevoel voor rela
tiviteit, het onderkennen van de
waarde en betekenis van zekere
sentimenten, waarvoor de Neder
landse taal zich overigens heel
moeilijk leent. Het is geweldig
moeilijk om in een Nederlandse
tekst een niet nadrukkelijke ironie,
een zekere afstandelijkheid in het
bezingen van bijvoorbeeld de liefde
te leggen. Dat wordt al snel senti
mentele kitsch. Of je vervalt in de
wanhopige, studentikoze lyriek van
Liselore Gerritsen. Muzikaal heel
knap soms, maar tekstueel niet te
genieten. Je groeit vanzelf naar een
open tekst, waarin bepaalde beel
den en gevoelens bijna terloops en
zonder pretenties worden opgeroe
pen, zodat het publiek zo'n tekst
zelf met persoonlijke betekenissen
gaat invullen. Dat lukt lang niet al
tijd, maar dat lijkt mij wel de ideale
tekst. Een roek-tekst moet geba
seerd zijn op een woordklank,
waarbij de mogelijke woordbeteke-
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1982
Ha
?npijn vermoedelijk maar weinig
thpsen die zullen tegenspreken
i\ Du its een zeer moeilijke taal is,
jvtans wanneer men haar perfect
i of beheersen. De vele naamvallen
verbuigingen, de ettelijke uit
keringen op de regel en daar
orf aan toegevoegd het gebruik
rstl hoofdletters voor zelfstandige
bdaarmee gelijk te stellen naam-
orden hebben al heel wat stu-
Ltten en scholieren hoofdbrekens
tempo uit de jaren zestig. De instru
mentale zetting doet denken aan
The Shadows, maar de ijlende ver
sieringen van een steelgitaar-regis-
ter verraden de recente datum van
ontstaan. Halverwege het refrein
onderbreekt De Nijs de uitvoering.
Het tempo ligt te hoog, waardoor
hij achterop raakt op de tekst. Na
twee nieuwe inzetten is de juiste
gang gevonden. De musici maken
daarvan aantekening op de voor
hen liggende muziekpartij. Als bui
tenstaander kun je gefascineerd ra
ken door de veelheid van aspecten,
waarvan de juiste presentatie van
een lied afhankelijk is. Te lang
zaam, te snel, te traag of vooruit
hollend. Te hard, te zacht, te
scherp, te rond. Te dicht, te open,
te los, te stijf. Een te snelle over
gang, een te lange introductie, zo
dat het publiek niet weet waar het
met zijn applaus moet blijven. De
verkeerde gitaar, een niet helemaal
gelukkig gekozen register op de
piano. De vraag naar het resultaat
wordt hier volledig verdrongen
door de imponerende wijze waarop
dat resultaat tot stand komt, de
ernst en integriteit waarmee het
produkt wordt afgewerkt alvorens
het in de etalage wordt gezet.
Hokjesgeest
Rob de Nijs vat zijn taak ernstig op.
„Dat heb ik altijd gedaan. Dat word
je in dit land overigens niet overal
in dank afgenomen. Maar hoe had
ik anders die twintig jaar in de va
derlandse showbusiness overeind
kunnen blijven, inclusief de gewel
dige dieptepunten die ik heb ge
kend? Twintig jaar is voor dit land
toch uniek. Ik heb de cabaret-
school bezocht. Vijf jaar in het ca
baret van Sito en Marijke Hoving
gewerkt. Op de middelbare school
al een bandje gevormd. Een echt
roek-bandje met als belangrijkste
voorbeelden Jerry Lee Lewis, Fats
Domino, Elvis Presley, Cliff Ri
chard. Ik hield en houd van echte
rockers, maar ook van mooie bal
lads. Ik heb altijd geprobeerd uit al
die verschijningsvormen de beste
elementen in mijn eigen zang en
optreden samen te brengen. In de
laatse tien jaar heb ik me, met val
len en opstaan, ontwikkeld tot een
volwaardige entertainer, dacht ik.
Maar juist dat beoefenen van ver
schillende genres, het meegroeien
met de enorme muzikale ontwikke
lingen in de afgelopen twintig jaar,
het is me altijd verweten. Het lijkt
er op dat men je in dit land een ze
kere ontwikkeling, een persoonlij
ke groei niet wil toestaan. Als je je
hier eenmaal publiekelijk in een
bepaald genre hebt gemanifesteerd,
dan eist men van je dat je je daar
toe levenslang bepaalt. De hokjes-
Gerrit Komrij heeft eens vernieti
gend naar hem uitgehaald, om de
snelle wisselingen van kleding en
kapsel. Die sprongsgewijze aanpas
sing aan de muzikale mode van de
dag.
„Ik begrijp dat van Komrij best,
maar in wezen komt dat neer op
dezelfde benepen eis, om te blijven
zoals je op je achttiende was.
„Ik heb perioden gekend waarin ik
mezelf volledig kwijt was. De pe
riode Circus Boltini; toen moest ik,
door de omstandigheden gedwon
gen, dingen doen waarvoor ik me
schaamde, die ik vreselijk vond.
Het was de tijd van de opkomende
flower power; in mijn toenmalige
woonplaats Alkmaar stond ik op
straat lukraak bloemen aan voor
bijgangers uit te delen. Dat was een
dieptepunt, zowel in mijn privéle-
ven als in mijn carrière".
Hoogtepunten? „Mijn eerste single,
in 1962. En verder.eigenlijk elk op
treden waarin een overtuigende
wisselwerking ontstaat tussen mijn
activiteit op het podium en het pu
bliek in de zaal".
Woordenschat
tgai gemeenschapshuis Concordia
itiejoogland heeft het uiterlijk van
lenlkleine nicuwbouwkerk uit de
e vde helft van de jaren vijfig. In
tus gebouw zijn verwoede pogin-
le gedaan de bezoeker te herinne-
kwfan de landelijke geborgenheid
copfeen Hollandse boerderij. Al-
•paijde bijpassende geur van hooi
,ls lest is vervangen door het aro-
i o(fan sigarenrook en verschaald
Van het podium stroomt de
flNjieidingsmuziek met bakken de
'zaal in. Vóór deze geluidsbran-
op het vrije vloergedeelte tus-
net podium en de eerste rij ta-
beweegt De Nijs zich als een
n een flipperkast. De ener-
'an de bijna veertigjarige zan-
:hijnt eerder toe- dan afgeno-
is voor het eerst dat ik met
lergelijke formatie werk. Een
combinatie. Te duur voor Ne-
eigenlijk. In België nemen
ombinatie veel gemakkelij-
[k hoop dat we na Utrecht
;e tijd bij elkaar blijven. We
tenslotte een avondvul-
igramma van ruim twee en
f uur. Mogelijk vormt dit
de opmaat tot een langer
id programma. Het bewerken
;n zaal met publiek, sfeer
n, dat zijn toch de mooiste en
bevredigende aspecten van
fak".
'eert op van zijn. stoel, loopt
het poduim om de muzikan-
[aanwijzingen te geven: „Dat
it wat directer klinken, jon-
dramatischer, meer theater".
Is hij opnieuw aan mijn tafel is
en: „Ik zing vandaag zo min
ïlijk mee. De repetities, gecom-
.'rd met optredens 's avdnds
len een grote belasting van je
Die heeft regelmatig een paar
|n nodig om te herstellen van
e inspanningen. Als je daar
rekening mee houdt, kom je
irroepelijk in de problemen.
bij sommige nummers kan ik
lenvoudig niet laten toch voluit
te zingen. Ik sta te zingen voor
Ir erg in heb". „Zet een kaars
He raam vannacht" is zo'n lied
f ojraan zijn overbelaste stemban-
|ev| geen weerstand kunnen bie-
j eft programma is opgebouwd uit
ttnuzikale onderdelen, waaron-
vier medley's, dus ruim dertig
bgs. Een hele kluif, het valt niet
dj. Wat dat betreft heb ik het
nt deze musici geweldig getrof-
Als je er één tussen hebt die
«'geen donder interesseert of ei-
nis van ondergeschikt belang is. In
de Engelstalige rockmuziek is dat
al lange tijd normaal, maar in Ne
derland heeft het altijd nog dat
halfslachtige; half cabaret, half
rock. Het is studentikoos gebleven.
De ware poëzie moet je aan de
dichter overlaten, die moet je niet
willen nastreven in een zangtekst.
Dat levert maar zelden een ver
teerbaar verhaal op".
Rob de Nijs maakt zijn teksten niet
zelf. „Nee, ik lever de stof. Soms
blijft dat beperkt tot één regel. De
laatste jaren hebben die teksten
wel meer en meer te maken met
mijn persoonlijke ervaringen, zon
der dat dat met zoveel woorden tot
uitdrukking wordt gebracht. An
ders zou het publiek er ook niet
meer aan kunnen deelnemen, maar
plaats je het er tegenover. Dan is
het geen „entertainment" meer.
Wel word ik steeds kritischer op
een tekst, vooral omdat ze tegen
woordig door Belinda worden ge
schreven, mijn vriendin; ik wil niet
dat ze onderuit gaat. Wel maak ik
de muziek voor sommige songs:
„Mijn geheim", „Het bier is bitter",
Mijn geheim
Toegestroomde kinderen uit de
buurt worden bij de repetitie ge
doogd, aanvankelijk in de deurope
ning naar de tuin, even later riant
gezeten aan een tafel in de zaal.
Het orkest zet de eerste maten van
„Mijn geheim" „Mijn geheimen
zijn van mij, ook al ben je te ver
trouwen, ik geef ze niet bloot"
in. Een lenige melodie in een up-
„Zeven dagen", om er een paar te
noemen. Belinda's teksten spreken
me bijzonder aan. Ze hebben die
openheid waarop ik eerder doelde.
Ze zijn Engels van karakter. Belin
da heeft vier jaar in Engeland geze
ten. Engelse teksten zitten vol cli-
ché's, maar op de een of andere
manier storen ze niet. Ze schamen
zich daar niet voor het gebruik er
van, terwijl ze in Nederland
krampachtig proberen elk cliché
ook al bevat het een waarheid als
een koe te omzeilen, waardoor je
de verschrikkelijkste poëzie krijgt".
