Executie van Frank Coppola
„gerechtelijke zelfmoord"
„Breiles voor
Indiaanse vrouwen in Peru
Gouden tijden voor
Belgische wapenhandel
Terreur Aboe Nidal tegen Israël en PL(
Portugal schaft
linkse grondwet af
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 13 AUGUSTUS 1982 PAGIN/ p(
De Nederlandse ontwik
kelingshulp bereikt via
twee kanalen de Derde
Wereld. Op de eerste
plaats via de grote pro-
jekten van het ministerie
van ont wikkelingssa -
menwerking en bijdra
gen van dit departement
aan internationale orga
nisaties. Daarnaast via de
zogenaamde mede-finan-
cieringsorganisaties. Üeze
on twikkelingsorganisa -
ties mogen een deel van
de ontwikkelingsgelden
naar eigen goeddunken
aan projekten in de Der
de Wereld besteden. De
grootste van deze mede
financiers is de NOVIB,
de overige drie zijn het
protestante ICCO. de ka
tholieke CEBEMO en de
humanistische HIVOS.
Deze laatste organisatie
besteedde vorig jaar zo'n
12 miljoen gulden aan
135 projekten in Zuid'
Amerika, Midden-Ame-
rika, Afrika, Azië en Eu
ropa. Het gaat daarbij om
kleine projekten, waar
mee geprobeerd wordt
het lot van de allerarm
sten blijvend te verbete
ren.
Politie VS lost
massamoorden op
NEW YORK De Amerikaanse politie
heeft met de aanhouding van zeven mannen
een even groot aantal massamoorden opge
lost. Hoeveel mensen daarbij precies om het
leven zijn gekomen is nog niet bekend, maar
het zijn er waarschijnlijk meer dan 60.
Een busmonteur uit Texas heeft negen moor
den bekend en wordt in totaal van meer dan
veertig moorden verdacht. Al zijn slachtof
fers waren vrouwen. De andere massamoor
den zijn gepleegd in Fort Worth in Texas
(vijf), Grand Prairie in Texas (zeven), Detroit
(vier), New Orleans (drie) en Miami (drie). In
een aantal gevallen waren de lijken van de
slachtoffers ernstig verminkt.
Zuid-Afrika zet
offensief tegen
Swapo voort
PRETORIA Zuid-Afrika
heeft zijn achtervolging van
zwarte nationalistische guerril
lastrijders in Angola gisteren
voortgezet. Een woordvoerder
van het Zuidafrikaanse ministe
rie van defensie zei dat er geen
verdere berichten over omgeko
men Zuidafrikaanse soldaten
waren binnengekomen. Maan
dag werden 15 soldaten^ gedood
toen guerrillastrijders van de
Swapo een helikopter neerscho
ten. Bij het huidige Zuidafri
kaanse offensief zijn volgens de
autoriteiten 314 Swapo-leden
omgekomen.
Spadolini
lijmt verder
ROME De Italiaanse demissio
naire premier Spadolini gaat door
met zijn pogingen een nieuwe re
gering te formeren. Vandaag is hij
begonnen aan een nieuwe onder
handelingsronde, ondanks de wei
gering van de socialisten, gisteren,
om de coalitie die begin deze week
uiteen viel te herstellen. De overi
ge vier deelnemers aan de coalitie,
de christen-democraten, sociaal
democraten, republikeinen en li
beralen, willen dat de lijmpogin
gen worden voortgezet en zien
niets in nieuwe verkiezingen, die
de socialisten naar verwachting
grote winst zouden opleveren.
(Van onze correspon
dent Mare de Ko-
ninck)
BRUSSEL De tal
loze militaire conflic
ten in de wereld leg
gen de vermaarde
Belgische wapenin
dustrie geen windeie
ren. Over het lopende
jaar 1982 mag deze
nijverheidstak erop
rekenen voor rond 4
miljard gulden te ex
porteren. Dat is bijna
het dubbele
uitvoer in 1981
driedubbele v;
in 1980.
Het meeste wapentuig
van Belgische makelij
gaat naar het Midden-
Oosten en de Derde
Wereld. Sinds begin
1980 kwam 62 procent
van het spul in Arabi
sche staten terecht,
met als koplopers
Koeweit (1 miljard
gulden), Jordanië (850
miljoen), Saoedië-A-
rabië (750 miljoen) en
Libië (400 miljoen).
Dit staat op gespan
nen voet met de offi
ciële Belgische poli
tiek, dat geen export
vergunningen wor
den verleend voor
wapentransporten
naar gebieden, waar
grote politieke en mi
litaire spanning
heerst.
Het leeuwendeel van
de wapenproduktie in
België wordt geleverd
door de fabrieken
PRB (Poudreries Reu
nis de Belgique) en de
FN (Fabrique Natio
nal de Herstal), beide
uit de omgeving van
Luik.
Bij deze gegevens is
nog niet het elektro
nische en mechani
sche oorlogsmateriaal
gerekend, zoals dat in
België op ruime
schaal voor militaire
vlieg- en voertuigen
wordt ge(co)produ-
ceerd.
NAVO-ministers
gaan praten over
onderlinge problenfc'
nde i
OTTAWA De ministers van°r^el
tenlandse zaken van de NAV(£aar,
staten zullen in oktober
bijeenkomen om de onderlinge i
lijkheden te bepraten. Dat is gis
in Ottawa bekendgemaakt. Di
spannen verhouding tussen Wes
ropa en de Verenigde Staten znbê
de ontmoeting, die geen officiee uten
rakter heeft, waarschijnlijk he -race
langrijkste onderwerp van gei gevj
zijn. Al eerder is binnen de N Zei
gepleit voor een beter overleg t osten
de lidstaten om onderlinge pipver
men uit te kunnen praten.
def
Poolse
leiding weer iuBc
actie tegen
Solidariteit
b
WARSCHAU Kort
twee verjaardag van h
boden Poolse vakverbon
lidariteit deze
i in de havenstad
>e ondergronds werl
groeperingen van Solid;
door de politie ontma 5CIÏ
Volgens de politie hield y0i
zich bezig met „illegale z
teit", zoals het drukke
verspreiden van talrijke J
fletten en andere geschibaw
Niet bekend is of er
taties zijn verricht.
Volgens kranten uit Sz( jffj,
liebben woensdag betoger
poging gedaan een
interneerde leiders
dariteit, Marian Jurczy ifnJ
bevrijden. Dat gebeurdelser
hij de begrafenis bijwi
van zijn zoon en schoon ja
ter, die zelfmoord zouden
ben gepleegd. Jurczyk
de bijna 1.000 aanwezige!n
ter niets te doen. Met tegvlal
gaven de demonstranteicirc
hoor aan dit verzoek.
De officiële Poolse medi;
ben deze week scherpe kfl
geoefend op een nieuwe
van het volkslied die di
den van Solidariteit
maakt. Daarin staat
meer: „Wij willen me
kruis en stakingen vo<rjtej
vrijheid strijden. Om hrnog
derland, zonder gevangeiwer,
en leger, gewest voor gi dien
te bevrijden. Marcheer, per
cheer Walesa, van de kiyje
Silezië, leid ons tot de
winning van de Poolse
riteit".
'(kent
heef
Politie, geheime agenten en
diplomaten hebben de afgelo
pen dagen naarstig in hun
archieven gespit in de hoop
iets meer te weten te komen
over de activiteiten van een
46-jarige Palestijn die waar
schijnlijk een van de gevaar
lijkste terreurorganisaties ter
wereld leidt. Sabri Khalil al-
Banna, beter bekend onder
zijn oorlogsnaam Aboe Nidal,
is geert man die makkelijk te
typeren valt. Een ding is ech
ter wel zeker. Zowel onder
Palestijnen als in de Arabi
sche wereld in het algemeen
is hij een zeer ongewenst per
soon. Westerse regeringen
zouden er heel wat voor over
hebben wat meer over zijn
duistere splintergroepering te
weten te komen.
De organisatie van Aboe Ni
dal, die soms Zwarte JunT of
Al-Asifa wordt genoemd, eis
te de verantwoordelijkheid
op voor de moordaanslag op
de Israëlische ambassadeur
in Engeland, Shlomo Argov.
Deze moordaanslag vormde
de directe aanleiding tot de
invasie van Libanon en de
decimering .van Yasser Ara
fat's PLO. En hoewel de
groep zelf niets van zich
heeft laten horen, wordt al
geméén aangenomen dat
Aboe Nidal en zijn organisa
tie eveneens verantwoorde
lijk zijn voor de aanval afge
lopen maandag op een druk
bezocht joods restaurant in
Parijs waarbij zes mensen in
het wildeweg werden dood
geschoten.
De moordaanslag op Argov
waarvoor volgende maand
drie Arabieren in Londen te
recht moeten staan, was het
hoogtepunt van Abu Nidal's
zes jaar oude terreurcampag-
ne tegen een grote verschei
denheid van Arabische, Pa
lestijnse, Israëlische, joodse
en Europese doelwitten. De
eigenschap die de meeste
Arabische slachtoffers ge
meen hadden, was dat ze
voorstander waren van een
diplomatieke oplossing voor
het conflict in het Midden-
Oosten.
De terreur van Aboe Nidal
concentreerde zich metname
op PLO-functionarissen in
het buitenland. Said Hamma-
mi in Londen, Izzedin Kallak
in Parijs en Nairn Khadr in
Brussel werden allemaal ver
moord door de Zwarte Juni.
Issam Sartawi, de persoonlij
ke ambassadeur van Arafat
die de Palestijnse zaak in het
westen bepleit, leeft in con
stante angst voor een van Ni-
dals doodseskaders.
De Zwarte Juni heeft echter
niet alleen de macht om be
langrijke PLO-aanhangers te
vermoorden, maar ook en
fcon<
misschien nog ergerfbeid
de PLO politiek in verleg tull<
heid te brengen zoals vcfcr;
jaar gebeurde toen de orgi
satie van Arafat ten onrecltw
werd betrokken bij
moordaanslag op een We
wethouder en een aanval
synagoge in de Oostjde 1
rijkse hoofdstad.
Israël die de hele Palestijjtenl
beweging
scheert, heeft altijd vol
houden dat Aboe
slechts een stroman is die
PLO in staat stelt I
blijven bedrijven
vijl ze met de mond i
plomatieke oplossing bel tr
Israël viel Libanon
binnen ondanks het feit
de PLO ontkende bij
moordaanslag betrokken a
zijn en de dissidente gr tw
Aboe Nidal expliciete
verantwoordelijkheid opeivol
Ian BLAje,
Copyright The Guar
besl
het
ktoe.
ol
£!Te
Hul
SCHIPHOL „Het is
jammer dat een aanzien
lijk deel van alle ontwik-
kelingsprojekten niet op
levert, wat er van ver
wacht wordt. Om welke
reden dan ook. Maar wat
wij in Zuid-Peru gezien
hebben, geeft weer
moed". In de perskamer
van Schiphol zitten Anske
Vuyk-Bosdriesz en haar
man Jan Willem Vuyk.
Jan Willem Vuyk (51), in
het dagelijks leven direk-
teur van de afdeling be
leggingen van Centraal
Beheer in Apeldoorn, ver
telt over de reis die hij en
zijn vrouw gedurende een
kleine maand door Peru
hebben gemaakt. Het ini
tiatief voor het bezoek
ging uit van de ontwikke
lingsorganisatie HIVOS,
die de achterban kennis
wil laten maken met de
projekten, die ze in de
Derde Wereld financiert.
Jan Willem Vuyk en zijn
vrouw (41), docente Spaans
aan de universiteit van Am
sterdam, werden gekozen uit
een groep sympathisanten van
HIVOS, die zich voor de reis
had aangemeld. De reissom
werd bijeengebracht door
mensen, die het werk van HI
VOS steunen. Als tegenpresta
tie wordt van het echtpaar
Vuyk verwacht, dat het over
de belevenissen in Zuid-Ame-
rika vertelt en meer mensen
bij de ontwikkelingssamen
werking probeert te betrek
ken.
Het projekt, dat in Peru werd
bezocht, bevindt zich in de
streek Puno in het zuidoosten
van het land, hoog (4.000 m) in
de Andes. Daar leiden de
Queshua-Indianen een hard
boerenbestaan. Met financiële
hulp van HIVOS probeert het
Centro de Proyectos Integrales
de Alpaca (CEPIA) de levens
standaard van de Indianen-
boeren te verbeteren.
Jan Willem Vuyk: „Het leven
is daar erg hard. Landbouw is
nauwelijks mogelijk. De grond
is er te arm voor. Een aantal
malen per jaar heerst er zelfs
hongersnood. De kindersterfte
is erg hoog en de medische
voorzieningen minimaal. In
juli en augustus vriest het 's
nachts zo'n tyvaalf graden en
stijgt de temperatuur overdag
in de zon tot boven de twintig
graden. De alpaca, een lama
achtig dier dat wol levert,
vormt zo'n beetje het enige
middel van bestaan voor de
arme boeren. Bij het opzetten
van de handel daarin helpt het
CEPIA-projekt".
Sinds mensenheugenis wordt
de wol van de alpaca's ge
bruikt om truien, jasjes en kle
ren van te breien. Tussenhan
delaren strijken echter meestal
de winst op. Met behulp van
het CEPIA-projekt is daaraan
in Puno gedeeltelijk een einde
gemaakt. Een coöperatieve
handelsvereniging heeft de
nodel!n
handel in deze wollen pi
ten in goede banen we
leiden, Waardoor de
van een beter inkomej®
verzekerd.
„Maar vooi
veel werk verzet. Zo wa aa"
truien en vesten die de di
nen maakten, buiten Pe haF
verkoopbaar. Er zat n
lijks een model in. De rq*ass
is daarom geleerd i
breien die naar c
wereld kunnen worder
kocht. We hebben het
zien; als met de vrouwe
breien gesproken werd,
ergens uit een dikke laa
ren het boekje vandaan;
in precies staat geleken 1
zij hun truien voortaan;,
ten maken", vertelt
Vuyk, terwijl zij de ai
gen een vest toont dat
Peru heeft meeger
„Kijk, deze
zijn niet zo mooi en vftóf
zelfde kwaliteit als de »xbe
truien die je in de ParijCh
dehuizen ziet. Maar go( I™*1
zeker".
Het echtpaar Vuyk
bezoek aan Peru vast varic.
te onderzoeken, of
lijkheden zijn om
artikelen van het CEPI
jekt ook in ons land
te krijgen. „Want", z
zij gemerkt, „zodra di(
handel een beetje loop
komen er mogelijkhed
geld) om de andere prol
van alledag beter aan tfen<
ken; iets te doen aan de ere'
voeding, de medische 11
ging en het onderwijs".md€
JOS TIm"
:1dn\
WASHINGTON Gade
geslagen door zes getuigen
in een glazen hokje werd
ex-politieman Frank Cop
pola woensdagmorgen om
zes minuten voor half
twaalf onderworpen aan
een eerste stroomstoot van
2.400 volt, die exact 55 se
conde aanhield. Om vier
minuten voor half twaalf
volgde de tweede schok.
Om drie minuten voor
half twaalf werd hij offi
cieel dood verklaard.
De verklaring van de strafge
vangenis in Richmond (Virgi
nia) kwam precies 57 minuten
nadat opperrechter Warren
Buiiger zijn telefonade aan
acht van zijn negen collega-
rechters had beëindigd. Met
vijf stemmen voor en drie
stemmen tegen besloot het
Hooggerechtshof het uitstel
van executie op te heffen,
waartoe eerder die dag op
dracht was gegeven door een
federale rechtbank. De gou
verneur van Virginia weiger
de in te grijpen en zo kon
Frank Coppola zijn naam laten
toevoegen aan de lijst van
Amerikaanse moordenaars,
die zijn geëxecuteerd sinds het
Hooggerechtshof zes jaar gele
den de doodstraf niet in strijd
met de grondwet achtte. Naast
Coppola staan op de lijst de na
men van Gary Gilmore, Jesse
Bishop en John Spenkelink.
„Gerechtelijke
zelfmoord"
In het geval van Gilmore, Bis
hop en Coppola is het mis
schien juister te spreken van
„gerechtelijke zelfmoord".
John Spenkelink, die in 1979
op de elektrische stoel terecht
werd gesteld, is de enige die
zijn strijd om aan de doodstraf
te ontkomen tot het bittere
eind heeft volgehouden. Gary
Gilmore eiste een onmiddellijk
terechtstelling voor een vuur
peloton nadat hij in Utah zijn
vonnis had aangehoord. Maar
•als gevolg van de ironie die de
Amerikaanse rechtsgang wel
vaker ondermijnt, werd Gil
more aan alle kanten tegenge
werkt door de regering van
Utah tot Amerikaanse organi
saties voor burgerrechten aan
toe. In een bizarre strijd, die
langzamerhand normaal lijkt
te worden voor ter dood ver
oordeelden, werd bij elke
denkbare instelling op staats-
en federaal niveau een stroom
petities ingediend.
In zijn laatste uren wist Gil
more nog steeds niet wat er
zou gebeuren. Om vijf over
een 's middags gelastte de
rechtbank van Utah uitstel
van executie. Om vijf uur
's morgens werd dat besluit
vernietigd door de federale
rechtbank van Colorado. In
Washington was de zaak toen
inmiddels ook voorgelegd aan
het Hooggerechtshof, dat om
vier over acht 's ochtends be
sloot dat het vonnis voltrok
ken moest worden. Drie minu
ten later en bijna vierduizend
kilometer verder werd Gary
Gilmore door vier kogels ge
troffen. Toch duurde het nog
drie minuten voor hij stierf.
Geen beroep
Jesse Bishop was een drugver
slaafde die in totaal 20 van zijn
46 jaar in de gevangenis had
doorgebracht. Hij weigerde be
roep aan te tekenen nadat hij
ter dood veroordeeld was we
gens het doodschieten van een
pasgetrouwde man in een casi
no in Las Vegas. Zijn familie
mocht van hem niet tussenbei
de komen. Hij stierf in de gas
kamer van Nevada ondanks
de inspanningen van Ameri
kaanse organisaties van bur
gerrechten en andere voor
standers van afschaffing van
de doodstraf. Ook Frank Cop
pola ontsloeg al zijn advocaten
en weigerde beroep aan te te
kenen pmdat hij, naar hij zei,
liever gelijk dood ging dan ja
ren in de dodencel te zitten.
Het is een van de paradoxen
van de Amerikaanse samenle
ving dat de doodstraf, die in 35
van de 50 staten van kracht is,
zo weinig wordt voltrokken.
Slechts vijf van de 850 man
die de laatste twaalf jaar ter
dood zijn veroordeeld, zijn te
rechtgesteld. Onderzoeken to
nen aan dat de Amerikanen
vooral over dit feit veront
waardigd zijn.
Voor doodstraf
Opiniepeilingen wijzen uit dat
drie op de vier Amerikanen
voor de doodstraf zijn. Maar
moord is geen misdaad die
door de federale overheid
wordt berecht, maar door de
staten afzonderlijk die er alle
maal een eigen definitie van
moord op nahouden. Het Ame-
rikaaanse moordcijfer is het
hoogste van het hele westelij
ke halfrond. Maar de aan alle
kanten rammelende en plaat
selijk sterk verschillende straf
wetgeving rriaakt het voor ad
vocaten bijna tot een peule-
schil om een verlichting van
de aanklacht te bewerkstelli
gen, een schikking te treffen
of op een andere manier onder
de doodstraf uit te komen.
Op de dag dat Frank Coppola
terecht werd gesteld, bekende
een busmonteur uit Texas dat
hij negen willekeurige vrou
wen had vermoord omdat hij
alle vrouwen slecht vond. De
politie verdenkt hem ervan in
totaal 50 moorden in verschil
lende staten op zijn geweten te
hebben. De man besloot te be
kennen, nadat was afgespro
ken dat hij voor zestig jaar in
de gevangenis zou verdwijnen,
zonder voor de moorden te
worden vervolgd.
Een ding staat echter vast. De
les die uit de dood van Frank
Coppola en anderen getrokken
kan worden, is dat 75 procent
van de Amerikanen die de af
gelopen tien jaar zijn terecht
gesteld uit vrije wil stierven.
Meer dan 800 moordenaars
hebben aan de dood weten te
ontsnappen tegen de zin van
hun meeste landgenoten in.
HAROLD JACKSON
Copyright The Guardian De elektrische stoel, waarop Frank Coppola werd terechtgesteld.
LISSABON Het Portugese parlement heeft gisteren
een nieuwe grondwet aangenomen. Deze vervangt de
progressieve grondwet, die na de Anjerrevolutie werd
ontworpen.
Met deze stap is een definitieve streep gezet onder de beperkte
invloed, die de Portugese militairen nog hadden op de politiek
na het omverwerpen van de dictatuur in ,1974. De nieuwe
grondwet treedt waarschijnlijk over enkele maanden al in wer
king.
Behalve de communisten en enkele extreem-linkse partijtjes
waren alle Portugese partijen voor een wijziging van de grond-
wet van 1976, die door progressieve militairen was opgesteld.
Het felst tegen de nieuwe grondwet hebben de centrumrechtse
regeringspartijen van de „Democratische Alliantie" zich opge
steld. Dankzij de steun van de socialistische oppositie slaagden
zij erin de vereiste tweederde meerderheid te verwerven, die
nodig is om de grondwet te wijzigen. De belangrijkste verande-
ring in de nieuwe grondwet is de afschaffing van de door de
militaire gevormde Revolutionaire Raad. Deze had tot taak over
de grondwet te waken.
Protest tegen Trident
Een schip van de Amerikaanse kustwacht richt zijn waterkanon
op een bootje, waarmee demonstranten tegen de Amerikaanse
bewapening de aankomst van de nieuwe atoomonderzeeër USS
Ohio in de haven van Port Ludlow trachten te voorkomen. De
USS Ohio is de eerste van de serie ultra-moderne Trident-
atoomonderzeeërs van de Amerikaanse marine.
