Adriaan
houden
het circus
voor
gezien
Bassie
en
finale
uit. En daarom had André avond
aan avond een volle tent".
Nullijn
„In het begin van dit seizoen be
droegen de dagkosten van ons cir
cus vijfentwintig mille. Reken dus
maar uit, wat je verliest, als je nog
geen duizend kaarten hebt ver
kocht. En dan praat ik nog niet
eens over de dagen, waarop de tent
niet kon worden opgebouwd, om
dat het terrein was ondergelopen.
Dat is ook regelmatig gebeurd. Op
zo'n dag stonk je er dus mooi voor
een kwart ton in. En daar hoefde je
echt niks voor te doen".
„En daarna kwam er weer een pe
riode van veertien dagen met tem
peraturen rond de dertig graden. Ik
gun het iedere Nederlander, maar
voor elk circus is een dag met zon
een doodklap. Na zo'n hittegolf
duurt het maanden voordat je weer
op de nullijn zit".
Broeder Bassie, sinds enige weken
ook directeur af, valt hem kraaiend
bij. Een beurtzang voor twee ont
goochelde clowns, die hun wel
vaartsbuiken meer dan vol hebben
van het klatergoud.
„Ik voel er niks voor om Hazes een
trap na te geven. Daar is hij ook
een te goeie artiest voor. Dat neemt
overigens niet weg dat ik vanaf het
prille begin een groot vraagteken
heb gezet achter zijn optreden in
het circus. Daar komt namelijk
meer voor kijken dan voor een
showtje in een disco. Het publiek
dat van circus houdt komt trou
wens nooit in een disco. En omge
keerd. Voor mij was het dan ook
nauwelijks een verrassing, dat An
dré linea recta de mist inging. Dat
had Joop zelfs kunnen bedenken.
Maar die gokte weer eens op het
verkeerde paard. Die dacht nog
steeds, dat hij de wijsheid in pacht
had".
Uitgehinnikt
Hazes, de brulboei met tremolo,
ging derhalve al in Arnhem af door
een zijdeur met achterlating van
een zo goed als failliete onderne
ming. Een voorspelbare ontwikke
ling, die dan ook door kenners lang
tevoren in het vooruitzicht was ge
steld.
Voor achterblijvers Bassie en Adri-
aan was het daarna een kwestie
van kappen of kreperen. Ze kozen
voor een hardhandige afslanking
van het peperdure, overladen pro
gramma. Het orkest, dat duizend
gulden per dag opslokte, werd ver
vangen door een slagwerker, die
voortaan synchroon met een ge
luidsband zijn trommels en bek
kens beukt. De olifanten, die alleen
al aan mest per dag een vuilniswa
gen vol produceerden, kregen een
enkele reis Italië. En datzelfde lot
trof de twaalf paarden, die onder
de rood-gele koepel van Joop van
den Ende's Nationale Showcircus
voorgoed uitgehinnikt waren.
Hierbij tekent Bassie bedroefd aan:
„Dat paardennummer was trou
wens een aanfluiting vanwege de
wijze, waarop ze door Alberto Alt-
hoff gepresenteerd werden. Hij
werd geïntroduceerd als een telg
uit een roemrijk circusgeslacht.
Maar evenzogoed joeg hij zijn paar-
Neuzensyndroom
Hij gooit er nog maar eens een
hoog vibrerende schaterlach tegen
aan en vervolgt honend: „Van den
Ende heeft mij aangeboden het cir
cus over te nemen voor vier en een
halve ton. Die man heeft blijkbaar
een rode-neuzensyndroom. Die
denkt: Bassie laat zich in de piste
door zijn broer regelmatig voor gek
zetten, dus daarbuiten zal-ie ook
wel een zacht eitje zijn. Maar toe
vallig heeft deze kleine clown geen
gaatje in z'n kop. Die koopt niet te
rug wat ie eerst aan meneer Van
den Ende cadeau heeft gegeven.
Zonder onze namen is het circus
namelijk geen stuiver waard. Als
dat nog niet tot meneer Van den
Ende is doorgedrongen merkt hij
het wel, als we aan het einde van
deze tournee „dag" met onze hand
jes zeggen en meneer niet eens
meer zien staan. Op dat moment
zal ook hij ontdekken, dat deze
zaak staat of valt met onze aanwe
zigheid".
„Klopt", meent Adriaan, „ik heb
Achter hem roept zijn vrouw: „Ba!
sie, het is zover. Je wordt weer i
de piste verwacht".
Hij knikt en inspecteert nog eve
gauw in een spiegel de stand va
zijn dopneus. De witte schmink o
zijn onderlip is uitgelopen, waai
door het lijkt alsof hij zoeven i
een slagroomwafel heeft gebeten.
„Nog drie maanden", roept hij vel
zaligd, „en dan is er voor Bassi
geen circus meer. Weet je, dat i
steeds harder ga lopen. Ik lij
waarachtig wel op een paard, di
de veilige stal ruikt".
In een baaierd van kermende gi
luiden struikelt hij even later c
piste in, achtervolgd door tw<
vadsige zeugen, die hun kraalogt
in de marsepeinen huid op oneii
dig hebben gezet.
Vierhonderd Vlamingen beginnf
spontaan op de houten plankiers
stampen en scanderen zijn naai
„Bassie, Bassie".
„Zolang er Joop is, is er lever
lijkt op dat moment een bede, d
aan hem niet besteed is.
LEO THURIN
MECHELEN Nog verfoeien
de leeuwinnen van dompteur
Ton Dick Junior brullend hun
gekooid bestaan en ontbloot
Cesar zijn buitenmodel slag
tanden in een kop, die uit een
geplastificeerd pakje Samson-
shag geknipt lijkt. Ook op
deze vale zaterdagmiddag is
Afrika weer ontwaakt in de
luwte van de spoordijk, waar
over treinstellen met het ge
raas van ijzer op ijzer in de
richting Brussel en Antwer
pen ijlen.
In zijn caravan, waar de mini-
kroonluchters kristallen tranen
met tuiten janken, geeft clown Bas
sie opening van desastreuze zaken.
Devoot op de knieën voor Coby,
die zijn peenkleurige pruikje voor
de tweede voorstelling fatsoeneert
als er straks 400 Belgen in de
tent zijn heeft Mechelen tenminste
een eigen geldje opgeleverd
roept hij boosaardig: „Toen Adri
aan en ik drie jaar terug met Joop
van den Ende aan dit circusavon-
tuur begonnen hebben we tegen
hem gezegd: Laten we er een gezel
lig spulletje van maken. Vooral
niet te groot. Want dat is onze stijl
niet. Ons publiek verwacht geen
superspektakel. Dat is al dik tevre
den met een scheel rekenolifantje
en een paar variéténummers. Ze
komen immers om Bassie en Adri
aan te zien. Laten we dat in vre
desnaam niet vergeten".
„Wat ik toen nog niet wist is het
feit, dat Joop een grenzeloze ijdel
tuit is. die goeie sier wil maken te
genover hotemetoten. Als er weer
een commissaris van politie tegen
hem had gezegd: „Wat een schitte
rend circus hebt U toch, meneer
Van den Ende", glom hij als een
kind, dat even op de schoot van
Sinterklaas heeft mogen zitten.
Maar wat koop ik daarvoor? Ik heb
niks aan een commissaris met gou
den lauwertakken op zijn pet. Ik
moet het hebben van dat jongetje
met die snottebel en van zijn moda
le vader in zijn spijkerbroek. Dat
zijn de mensen voor wie ik werk".
„Het ergste, waar je mee gestraft
kunt worden, heb ik achteraf ont
dekt, is een compagnon, die als ar
tiest mislukt is. Dat soort mensen
probeert namelijk eigen falen te
verdoezelen met grootheidswaan
zin. Toen we begonnen met circus
Bassie en Adriaan hadden we een
begroting opgesteld van vier en een
halve ton. Dat kapitaal zou dan
door ons drieën gefourneerd wor
den. Adriaan en ik waren dus ieder
voor één derde deel mede-eigenaar
van de zaak. Maar op het moment,
dat we op reis gingen was er al
voor 3,8 miljoen uitgegeven en za
ten we opeens opgescheept met een
kind, dat een gigantisch water
hoofd had".
Bassie, infniddels weer verrezen,
rukt aan zijn clownsbroek, waarin
naast zijn eigen tors nog ruim vol
doende plaats is voor een stoet
dwergen. „Wat gebeurt er", roept
hij dreigend, „het eerste jaar draai
den we kolossaal en werd er een
winst gemaakt van negen en een
halve ton. Maar daar tegenover
stond een post van anderhalf mil
joen gulden aan kosten, die Joop
links en rechts gemaakt had. Die
kocht wagens en betaalde er een
prijs voor, die drie, vier keer hoger
was dan wat ze waard waren. Wist
hij veel. Joop kent de circuswereld
niet en liet zich belazeren, waar hij
ZATERDAG 31 JULI 1982
Tijdens een snelle inspectieronde
over het terrein in een buitenwijk
van Mechelen wijst Bassie vol wal
ging naar het achterwiel van een
tractor. De roze binnenband stulpt
als een darm door een gapende
wond in het rubberen zijvlak.
„Moet je dat nou weer zien", ge
biedt hij, wijzend naar een vracht
wagen, „ze hebben niet eens de
moeite genomen een dop te zoeken
voor de benzinetank. Nee hoor,
pleur maar een leeg conservenblik
op de tuut. Doe maar net of je thuis
bent bij Boltini. Laat de zaak maar
verloederen".
Hij schudt zijn intens verdrietige
clownskop en roept: „Hier is een
klapper in de showbusiness willens
en wetens vermoord. Drie jaar ge
leden was dit een schitterend mooi
circus, waar alles tot in de kleinste
details geregeld was. En kijk nou
eens om je heen: het is een uitdra
gerij geworden, een autokerkhof
waar het ruikt naar verrotting".
„Joop van den Ende heeft zich hier
sinds eind april niet meer laten
zien. Misschien durft hij mij niet
meer onder ogen te komen. Hij
weet immers donders goed, dat hij
Bassie niet in de tang heeft. Ik ben
financieel niet afhankelijk van
hem zoals heel wat andere arties
ten, die met hem gewerkt hebben.
Een jongen als Jeroen Krabbé had
hij volledig in zijn macht. En met
hem kon hij naar hartelust mani
puleren. Maar Bassie lacht hem
vierkant in zijn gezicht uit en
roept: Kom maar op als je durft,
grote vent!".
Roodgloeiend
„Het is eeuwig jammer dat het z i
gelopen is. Maar ik zal er toch ech
geen boterham minder door eten I
Drie weken geleden hebben we la i
ten weten, dat Bassie en Adriaaii
weer op de vrije markt zijn. Ei
sindsdien heeft bij me thuis ii
Vlaardingen de telefoon roodgloei:
end gestaan. Nee, we gaan er strak i
weer ouderwets tegenaan met onz
eigen show. Zonder poespas en zon
der flauwekul. Gewoon Bassie e i
Adriaan, zoals het publiek oni
kent. We werken wél met de mo
dernste geluidsapparatuur en heh>
ben straks ook een podium, dat w
in no time overal kunnen opboi
wen. Daar werken we over ee
paar maanden al mee in het win
keicentrum Babylon in Den Haaj
En daarna gaan we er het hele lan
mee door".
„En uiteraard gaan we ook rusti
door met ons televisiewerk. Onz
s'erie wordt nu nog geproduceer
door Van den Ende. Maar ik neer
aan, dat de TROS niet ongenegen
deze zaak voortaan rechtstreek
met ons af te handelen. De aflevi
ring, die een paar weken terug o
de buis is geweest, werd bekeke
door anderhalf miljoen mensen e
kreeg een waardering van zevei
vier tiende. Dat zijn getallen, dunl
me, die voor een omroepverenigin
interessant genoeg zijn om ook zor
der meneer Van den Ende door I
gaan met Bassie en Adriaan".
Slagroomwafel
ravan en dacht: Wat wordt er nou
weer achter mijn rug bekok
stoofd?".
„Ik zat in die tijd regelmatig bij de
kassa en daarom wist ik vrij nauw
keurig wat ons boven het hoofd
hing. Je merkte verduveld goed,
dat het publiek steeds minder geld
in de knip heeft. En wat er is
wordt besteed aan eten, vakantie
en het autootje".
„Het eerste jaar betaalde een kwart
van onze bezoekers met giro-be
taalkaarten. Giroblauw hoort bij
jou. Jaja, maar alleen, omdat je op
de giro straffeloos een tijd rood
kunt staan. Ook die tijd is duidelijk
voorbij. Dit jaar hebben we drie
kwart minder betaalkaarten gekre
gen. Wat logisch is, want de men
sen hebben ook geen geld rneer op
hun girorekening".
„Als je dat nu weet moet je tijdig
maatregelen nemen en de tering
naar de nering zetten. Daarom heb
ik vorig jaar tegen Joop gezegd:
„Laten we de zaak kleiner maken".
Maar wat deed hij? Hij kocht een
nieuwe tent, die met de facade mee
vijf ton heeft gekost. En hij enga
geerde André Hazes voor een be
drag, dat hij ons niet aan de neus
heeft gehangen. Maar dat liep ook
in de tonnen".
Klapper
„Versta me goed: die beslissingen
nam hij in zijn dooie eentje. Daar
stonden Bassie en ik volledig bui
den met de zweep de piste in. Een
schandelijk gezicht. En een van zijn
olifanten heeft hij met een ijzeren
staaf dusdanig bewerkt dat het dier
door een arts behandeld moest
worden. Die man was voor ons cir
cus een aanfluiting".
De botte bijl ging ook in het perso
neelsbestand. Niet twee koks, maar
één. Geen acht chauffeurs, maar
vier. Toen de circuskaravaan na
die rigoureuze vermageringskuur
weer wankelend op pad ging was
het aantal medewerkers terugge
bracht van 125 naar 60. De dagkos
ten waren daarmee gezakt naar
12000 gulden.
Walging
pas vier dagen in een ziekenhui?1
gelegen om een fistel te laten weg-*1
nemen. In die tijd lag het circus
plat. Dat was een strop van vie(
maal twaalf mille. Maakt samer01
achtenveertig mille. Duur fisteltjé1
zou ik zo denken". pc
„Mag ik daarom misschien eveiP'
hartelijk lachen", snerpt Bassie ter
zijde, „als ik de borden zie liggerM
met „Joop van den Ende's National'
le Showcircus" erop. Er is nu op*"
dracht gegeven onze namen va?1
alle wagens af te halen en die bor»
den er neer te hangen. Nou, zé'
gaan hun gang maar. Mijn zeger1
hebben ze. Maar veel helpen zaj
het niet. Want als we begin novem
ber voorgoed vertrokken zijn is di
circus ten dode opgeschreven". 3
een
klapper
in
de
show
business
willens
en
wetens
kapot
gemaakt"
Clown in loondienst
Broer Adriaan, die aan de andere
kant van de tent zojuist de brand
heeft gestoken in een wilde havan
na met vuurspuwende pluim, ligt
ondertussen ook al genoegzaam on
der stoom. Hij heeft in augustus
1981 zijn directeurspet al aan de
wilgen gehangen en opereert sinds
dien als clown in loondienst.
„Ik ben artiest", legt hij uit, „en ik
heb in dit circus al vrij snel ge
merkt, dat het me niet ligt de hele
dag bezig te zijn met het oplossen
van sociale problemen en het sus
sen van ruzies. In die anderhalf
jaar, waarin ik mede-eigenaar ben
geweest had ik constant het gevoel,
dat ik niks opbouwde, maar bezig
was er voor te zorgen, dat er niks
afgebroken werd. Je sjouwde je on
gelukkig van 's morgens vroeg tot
diep in de nacht. En als er dan ein
delijk weer een dag voorbij was zat
je met een katterig gevoel in je ca
„Ga onder zulke omstandigheden
maar eens proberen om een succes
volle tournee te maken. We wisten
tevoren dat we tweeduizend men
sen in huis moesten hebben om al
leen de dagkosten te kunnen beta
len. Maar in de praktijk kwamen
er 's middags tussen de vijf- en zes
honderd bezoekers. En 's avonds
zaten er hooguit driehonderd. Ik
bedoel uiteraard betalende bezoe
kers. Want Hazes heeft zeker veer
tien dagen de illusie gehad, dat hij
een publiekstrekker van jewelste
was. Wat had Joop namelijk ge
flikt: die wilde André en zichzelf
voor een afgang behoeden en had
royaal met vrijkaarten gestrooid.
Met pakken tegelijk deelde hij ze
bij stond. Zodoende bleven we
maar in het rood staan en zaten we
onze eigen investering op te eten".
„Achteraf heb ik gedacht: Mis
schien is dat ook wel de opzet van
Joop geweest. Die wil waarschijn
lijk geen winst maken en gebruikt
het circus om de fiscus een loer te
draaien. Kan toch. En op die ma
nier waren wij voor twee derde
aandeelhouder van een luchtballon,
die elk moment uit elkaar kon
ploffen".
ten. We werden door Joop voor een
voldongen feit gezet en hadden de
keus: slikken of stikken. Bassie en
Adriaan mochten alleen nog de
middagvoorstellingen doen en An
dré zou 's avonds de grote klapper
maken".
„Wat blijkt nu achteraf? Dat 1982
voor alle circussen in Nederland
een rampjaar is. Ik weet niet wat er
met het publiek aan de hand is.
Maar een feit is.^dat de mensen en
bloc weigeren om nog één cent uit
te geven voor een circusvoorstel
ling. Dat is niet alleen bij ons het
geval. Maar dat gebeurt over de
hele linie. De tenten blijven leeg.
En wat je ook aan artiesten en
beestenspul naar binnen jaagt, de
mensen, die je zo broodnodig hebt
zijn in geen velden of wegen te be
kennen".
Devoot op de knieën voor Coby,
fatsoeneert.
