„Heath lanceert
op
premier Thatcher"
Prins Rainier verandert Monaco
van speelhol in moderne staat
dient
in
Turkije
;falkland)-oorlog in lagerhuis
Egypte: Haig gaf
toestemming
voor invasie
I
VS: Sovjet-Unie
heeft 50 SS-20 erbij
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 2 JUU 1982 PAGINA 7
Prins Rainier regeert
nu 33 jaar over Mo
naco, de stadstaat
die onder zijn lei
ding is veranderd
van een groot speel
hol in een moderne
wereldstad.
(Van onze correspondent Jan Drummen)
MONTE CARLO Deze zomer viert prins Rainier van Mo
naco zijn 33e verjaardag op de troon van het miniatuur-vor
stendom en in deze 33 jaar heeft hij drie maal voor zijn rijk
moeten vechten, discreet, tactvol en zonder conflict-dreige
menten. De 33e verjaardag van de troonsbestijging is niet al
leen een chronologisch feit, maar ook de tevreden vaststelling
dat Rainier aan het hoofd staat van een land dat geen schul
den heeft, praktisch geen werkloosheid, geen (persoonlijke)
belasting, het vermoedelijk allerlaagste misdaadpeil van de
wereld, een uitzonderlijk hoge levensstandaard en uitstekende
betrekkingen met zijn buurland (en beschermer) Frankrijk.
Monaco is natuurlijk niet meer wat het was. Rond de haven
rijzen wolkenkrabbers bijna tot de hoogte van de „moyenne
corniche", die Nice met Italië verbindt en hotels en zakenpan-
den hebben de eertijds groene heuvelen volkomen „opgevre
ten". In 1956 kwam prins Rainier in conflict met de Hoge
Raad van zijn vorstendom, die zich verzette tegen de uitbrei
ding en modernisering van de stad en Monte Carlo wilde be
houden zoals het was: een soort dromerig en elegant museum
van witte villa's en herenhuizen, bewoond door meer dan wel
gestelde lieden en het geheel gefinancierd door het legendari
sche casino.
Natuurlijk: ook Rainier zou liever hebben gezien dat het
dwergstaatje zijn „fin de siecle"-karakter had behouden, maar
economisch zou dit fnuikend geweest zijn; kort daarop begon
nen internationale en multinationale firma's vestigingen in de
stad-staat te stichten. Terwijl de burgers vrij van belasting ble
ven, werd op de ondernemingen en bedrijven belasting gehe
ven, maar aanzienlijk minder dan overal elders.
Belasting
Voor de ontwikkeling van de stad werden 30 hectaren Mid
dellandse Zee drooggelegd. Daarop moest een deel van het
Monaco van de 20e eeuw opgetrokken worden. Daarnaast be
steedde de prins grote aandacht aan de strijd tegen de veron
trustende vervuiling van de Middellandse Zee. De vestiging
van een groot aantal Franse bedrijven om belasting te ontdui
ken, wekte de toorn van president Charles de Gaulle en het
kwam tot een gespannen verhouding tussen Parijs en Monte
Carlo. Het geschil werd na enkele maanden in der minne ge
schikt, maar in M.C. wonende Fransen genieten sindsdien
geen vrijstelling van belasting meer. De betrekkingen tussen
het dwergstaatje en zijn grote beschermer zijn intussen weer
warm en hartelijk. k
Maar de problemen voor het vorstendom waren niet ten ein
de: de Griekse scheepvaartmagnaat (wijlen) Aristoteles Onas-
sis had zich min of meer in het koppige hoofd gezet heel het
vorstendom op te kopen. Hij kocht een meerderheid van de
aandelen in de „Societe des Bains de Mer", de vennootschap
die de meeste en voornaamste hotels en het roemruchte speel-
casino in handen heeft en wilde van daaruit zijn invloed als
een olievlek over heel het dwergstaatje uitbreiden. Het kwam
tot een bijna persoonlijke zenuwenoorlog tussen de prins en de
reder, die uiteindelijk door de eerste gewonnen werd.
Troonopvolger
De troonopvolger van het uit 1070 stammende geslacht van de
Grimaldi's is de 24-jarige Albert, die, als hij zijn vader zal op
volgen, de enige Europese monarch zal zijn met Amerikaans
bloed; zijn moeder is immers Amerikaanse, terwijl hijzelf een
groot deel van zijn studie in de VS verricht heeft. Prins Rai
nier, die volgend jaar 60 wordt, heeft al te verstaan gegeven
dat hij ten gunste van zijn zoon zal aftreden als hij de overtui
ging heeft dat deze rijp voor zijn taak is. De constitutie van
Monaco staat de vorst namelijk toe „ten gunste van een recht
streekse afstammeling af te treden indien hij dat wenselijk
acht".
Maar Rainier is nog niet van oordeel dat zijn taak geheel en al
ten einde is: hij is er in zijn 33 jaar regeren in geslaagd zijn
land (zoals hij het uitdrukt) „te veranderen van een speelhol,
waarin nagenoeg iedereen van de roulette leefde" in een mo
derne staat, waar nog maar drie procent van de bevolking
haar inkomen uit de casino-activiteiten trekt en de rest „nor
maal" uit andere bronnen en ondernemingsbelasting. „Alles is
nog niet volmaakt," zo heet het in Monte Carlo, „de wereldcri
sis doet zich ook bij ons gevoelen, maar de toekomst is niet
somber". Vertrouwelijk voegt men daaraan soms toe. dat het
socialistische experiment in Frankrijk, dat momenteel zijn
eerste grote en misschien beslissende crisis doormaakt, het
vorstendom enigszins besmet heeft, ofschoon, zoals het heet,
„wij in verregaande mate tegen dit soort aandoeningen geïm
muniseerd zijn...".
■)EN HAAG Nederland heeft gistermorgen bij de Europese
Jommissie voor de rechten van de mens in Straatsburg een
placht ingediend tegen Turkije, zo heeft het ministerie van bui
tenlandse zaken in Den Haag meegedeeld. Ook de vertegen
woordigers van Denemarken, Frankrijk, Noorwegen en Zweden
lebben de commissie verzocht na te gaan in hoeverre de berich
tten over ernstige schendingen van de Europese conventie over
rechten van de mens, die ook door Turkije is ondertekend,
Mist zijn.
de klacht gegrond wordt bevonden, kan dit er toe leiden
■at Turkije, evenals het Griekenland van de kolonels, geen deel
■ïeer kan uitmaken van de Raad van Europa, een samenwer-
tingsorgaan van ruim twintig westerse landen.
Sinds de militaire staatsgreep van bijna twee jaar geleden zijn
lerhaaldelijk berichten verschenen over tienduizenden arresta-
aes om politieke redenen en dood door marteling van gevange
nen. Politieke partijen en vakbonden zijn verboden, de pers is
■ekneveld.
*e Turkse premier Bulent Ulusu, heeft vorige week de landen
Sie een klacht tegen Ankara overwogen, gewaarschuwd dat
aeze klacht hun betrekkingen hun klacht met een Turkije waar
,jje democratie zal zijri hersteld, zou kunnen schaden. Maar het
gd'urkse bewind heeft nog niet met zoveel woorden gezegd dat
zijnet zich uit de raad zal terugtrekken indien een klacht wordt
rdngediend, of indien de commissie voor de mensenrechten na
jen onderzoek dat geruime tijd zal vergen constateert dat de
gegrond is.
Prinses Diana
opnieuw bedolven
onder cadeaus
LONDEN Prinses Diana
van Wales bezorgt de Britse
posterijen handenvol werk.
Tien dagen geleden, na de
geboorte van zoon William,
moesten duizenden brieven,
kaarten en cadeautjes naar
het St. Mary's ziekenhuis in
Londen worden gebracht.
Gisteren, op de 21e verjaar
dag van de prinses, werden
bij Kensington Palace op
nieuw tientallen postzakken
vol brieven, kaarten en pak
jes bezorgd. De verjaardag
werd in huiselijke kring ge
vierd.
Bondsrepubliek telt
meer dan 20.000
rechts-extremisten
BONN In de Bondsrepubliek zijn
73 rechts-extremistische organisaties
actief. Bij elkaar hebben zij meer dan
20.000 leden. Dit blijkt uit een rapport
van de Westduitse binnenlandse vei
ligheidsdienst. Het aantal neo-nazisti-
sche groeperingen bedraagt negen
tien, met samen meer dan 1.250 leden.
Volgens het rapport zijn er zeker 220
rechts-extremisten, die „er niet voor
terugdeinzen geweld te gebruiken om
hun neo-nazistische idealen te verde
digen". Ook wordt gewezen op een
zich ontwikkelend „internationaal
fascisme", dat steeds vaker tot crimi
nele acties overgaat om aan wapens
en geld te komen voor hun aanslagen.
.AANKLACHT TEGEN REGERING VS
2JÏEW YORK De families van de vier Amerikaanse klooster-
vjingen die in december 1980 in El Salvador, waarschijnlijk door
i. (eden van de Nationale Garde, werden vermoord, hebben een
inklacht ingediend tegen het Amerikaanse ministerie van bui-
nlandse zaken. Het departement wordt ervan beschuldigd do-
imenten over de dood van het viertal achter te houden. Vol-
:ns de advocaten van de families is het onderzoek van het mi-
isterie, waaruit bleek dat de Salvadoraanse overheid niets met
moord te maken zou hebben gehad, „niet onafhankelijk en
loeltreffend" uitgevoerd.
rRANSE MINISTER AAN
..EIBAND COMMUNISTEN
MRUS Het openbaar maken van een compro
mitterend telefoongesprek tussen de communisti-
fche Franse minister van gezondheid Jack Ralite
Vï\ de algemeen secretaris van de communistisch
georiënteerde vakbond CGT, Henri Krasucki,
leeft geleid tot tumult in de Franse Nationale
Vergadering. Premier Pierre Mauroy weigerde te
ntwoorden toen hij tijdens het vragenuurtje door
|e oppositie werd aangesproken over de door het
echtse weekblad Minute gepubliceerde tekst.
Jaarop verlieten de in de oppositie zijnde gaullis-
en en aanhangers van Giscard uit protest de zaal.
Jit het door het weekblad Minute afgeluisterde en
gepubliceerde telefoongesprek tussen de twee
ommunisten viel af te leiden dat de minister zich
ls een duidelijke ondergeschikte gedroeg jegens
e vakbondsman, die hem adviseerde bepaalde
Jannen uit te voeren.
Generaal Bignone tekent de verkla
ring, waarin hij tot president van Ar
gentinië wordt benoemd.
President Argentinië
belooft hervormingen
BUENOS AIRES Generaal Rey-
naldo Bignone, die gisteren werd
geïnstalleerd als nieuwe president
van Argentinië, heeft in een toe
spraak voor radio en televisie ingrij
pende sociaal-economische hervor
mingen aangekondigd. Hij vroeg de
medewerking van de bevolking om
het land voor te bereiden op de
overgang, in het voorjaar van 1984,
van een militaire naar een burger
regering.
Verder herhaalde hij dat politieke
partijen nu weer zijn toegestaan. Uit
protest tegen de benoeming van
Bignone liet de luchtmacht bij de
beëdiging van de nieuwe president
verstek gaan.
BRUSSEL De Sovjet-Unie heeft sinds maart vijftig
SS-20-raketten ten westen van de Oeral gestationeerd.
Daarmee is het totale aantal van deze met drie atoom
koppen uitgeruste raket in de Sovjet-Unie gestegen tot
315. Dit heeft de Amerikaanse onderminister voor Euro
pese zaken, Richard Burt, gisteren verklaard tijdens een
NAVO-bijeenkomst. Burt beschuldigde de Sovjet-Unie
van het doen van misleidende verklaringen. De Russi
sche president Leonid Brezjnev zei in maart dat er geen
nieuwe SS-20-raketten meer zouden worden geplaatst.
Daar kwam nog bij dat Brezjnev in mei zei dat de plaat
singsstop ook inhield dat de voorbereidingen voor de
plaatsing van deze raketten waren gestaakt. Het Russi
sche persbureau Tass heeft de Amerikaanse verklaring
als een „kwaadaardige leugen" van de hand gewezen.
„Honey-Moon"
ty
e! (Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De Britse
premier Margaret That
cher heeft gistermiddag in
iet Lagerhuis geheel on
verwacht (Falkland)-oor-
og gevoerd met haar
stugge Conservatieve
voorganger, ex-premier
Edward „Ted" Heath.
J)eze laatste bekritiseerde
je premier zo erg, dat ze
ha afloop van een scherpe
Woordenwisseling even
gaan zitten om een
slokje water te drinken.
Een olijkerd op de La-
bour-banken riep haar
toe: „Neem een as
Thatchers
Staalblauwe ogen probeer
deze onverlaat in te
te boren. Een ande-
re afgevaardigde wenste
"Heath van harte geluk,
omdat hij „een Exocet-ra-
,.ket had gelanceerd op zijn
aartsvijandin Margaret
Thatcher".
Aanleiding tot de ruzie was
®het feit, dat premier Thatcher
een officiële com-
Jnissie. van onderzoek samen
die tegen Kerstmis moet
achterhalen hoe de Falkland-
is ontstaan. Verwacht
dat Thatcher volgende
dinsdag in het Lagerhuis
samenstelling en de be
voegdheid van haar commissie
wereldkundig zal maken,
tyooral de socialistische opposi
te is gekant tegen Thatchers
'voornemen om de nog niet be-
-Jcende leden van de commissie
ipdracht te geven een periode
/an zeventien jaar te door-
buffelen. Labour, de Libera
len en de SDP vinden, dat de
Commissie zich zal moeten be
perken tot het onderzoek van
recente gebeurtenissen, die de
laatste jaren rechtstreeks ge
leid hebben tot de Argentijnse
invasie en de daaruit voort
vloeiende Falkland-oorlog.
Eigen schouders
Maar het is duidelijk, dat
Thatcher de verantwoordelijk
heden probeert te spreiden.
Hoe verder de commissie kan
teruggaan in het verleden, hoe
minder aansprakelijkheid op
haar eigen schouders zal rus
ten. Dat de Falkland-eilanden
vóór de crisis te weinig econo
mische hulp van Groot Brit-
tannië kregen, en dat zij niet
afdoende verdedigd werden
tegen een mogelijke Argentijn
se overrompeling, was niet al
leen de schuld van ex-minister
van buitenlandse zaken Lord
Carrington. en minister van
defensie John Nott.
Carrington heeft daarvoor
ontslag genomen; Nott, die zijn
voorbeeld wilde volgen, werd
door Thatcher verzocht aan te
blijven. De premier, die zelf
even schuldig was als haar mi
nisters, wist zich' te redden
door snel een Falkland-oorlog
te beginnen. Na enkele weken
maakte deze haar zo populair,
dat ze het haast niet kon gelo
ven.
Nu Margaret Thatcher het top
punt van haar populariteit be
reikt heeft, wil zij vanzelfspre
kend de pret niet bederven
door een officiéél onderzoek
op touw te zetten, dat de eigen
regering in discrediet zou kun
nen brengen. Het plannetje om
de onderzoekers te laten snuf
felen in officiële documenten,
waarvan sommige uit 1965 da
teren, brengt Thatcher echter
op het terrein van niet minder
dan vijf illustere voorgangers,
die het tijdelijke nog niet met
het eeuwige verwisseld heb
ben.
Eén van deze heren is Edward
Heath. Deze zure vrijgezel, die
in de jaren zeventig als leider
van de Britse Conservatieven
vervangen werd door Marga
ret Thatcher, lust haar sedert
dien rauw bij zijn ontbijt.
Onderzoek
„Als u voor het officiële on
derzoek wenst terug te gaan
tot in 1965, zal het betamen
dat u mij, als gewezen pre
mier, daarover van te voren
had geraadpleeg", blafte Heath
gistermiddag plotsklaps in het
Lagerhuis. „Net zoals de oppo
sitieleiders van nu, hebben de
vijf regeringsleiders van vroe
ger dan recht van inmenging.
Ik zou trouwens wel eens wil
len weten, waar de huidige
premier het recht vandaan
haalt om haar neus te steken
in de politiek en de bestuurs
zaken van vroegere regerin
gen?".
De socialisten, Liberalen en
SDP'ers op de oppositiebanken
hielden hun buik vast van ple
zier, terwijl de meeste Conser
vatieven aan de overkant woe
dend begonnen te brullen.
Premier Thatcher werd wit
van razernij. Als ze het ge
kund had, zou ze Edward He
ath ter plekke doodgebliksemd
hebben.
Heath liet zich echter niet inti
mideren. „Hebt u de andere
premiers misschien wel ge
raadpleegd?", vroeg hij bij
tend. „Ik heb in elk geval
niets van u gehoord. Het kan
mij niet schelen dat u laat on
derzoeken wat mijn regering
destijds uitgespookt heeft,
maar u hebt niet mijn toestem
ming gevraagd om te kunnen
beschikken over papieren, da
terend van 1970 tot 1974, die
nog steeds gedekt zijn door de
30-jarige regel".
Volgens bedoelde afspraak
kunnen regeringsdocumenten
30 jaar lang niet doorgenomen
of gepubliceerd worden zonder
toestemming van de betrok
ken gewezen ministers, wan
neer die nog in leven zijn. He
ath besloot zijn rechtstreekse
aanval op Thatcher door er
spinnijdig aan toe te voegen,
dat hij geen vertrouwen kon
stellen in het officiële Falk-
land-onderzoek, gepland door
een premier, die er niet voor
terugdeinst om zich op een on
heuse manier uit te spreken
over het werk van zijn vroege
re regering. De socialisten
juichten de Conservatieve ex-
premier uitbundig toe.
Lagerhuis op stelten
De premier probeerde Ted He
ath op treffende wijze van ant
woord te dienen. Ze zei, dat
het niet onredelijk was beken
de feiten uit de jongste tijd te
vergelijken met gegevens van
vroeger, die totnutoe onbe
kend waren. Dat is vooral be
langrijk in verband met de re
laties tussen Groot Brittannië
en Argentinië vroeger en tot
kort voor de Falkland-crisis,
zei Thatcher. Ze beweerde, dat
ze als regeringsleidster niet
verplicht is gewezen premiers
vergunning te vragen om hun
oude documenten te zien.
„Maar ik zou het beleefdheids
halve wel doen", zei premier
Thatcher spinnijdig. „Het zou
mij verbazen wanneer iemand
mij die toestemming zou wei
geren".
Het Lagerhuis stond minuten
lang op stelten. In de wandel
gangen zeiden trouwe vrien
den van de Conservatieve ex-
premier: „Het is jammer, dat
hij door zijn aanval op That
cher oude wonden opnieuw
geopend heeft".
In Madison Square Garden in
New York zijn gisteren 4.150
jonge mannen en vrouwen van
de „Verenigingskerk" van de
omstreden Koreaan Sun My-
ung Moon in het huwelijk ver
bonden. De paren waren af
komstig uit vierenvijftig landen.
Eén aanstaande bruid was en
kele dagen geleden door de
ouders „ontvoerd" en kon dus
niet aan de bijeenkomst deel
nemen. Het huwelijk is zeer
belangrijk binnen de beweging
van „messias Moon", die zelf
met zijn vrouw het „ware ou
derpaar" vormt. Beiden zijn
zonder zonde en dat worden
ook hun geestelijke nakomelin
gen wanneer zij hun huwelijk
door Moon laten bevestigen.
KAIRO Egypte heeft gisteren op niet mis te verstane wijze
kritiek geleverd op de rol die de Amerikanen tot nu toe in de
Libanese kwestie hebben gespeeld. Het land heeft de afgetreden
Amerikaanse minister Haig ervan beschuldigd toestemming te
hebben gegeven voor de invasie in ruil voor Israëlische steun
voor het geval hij zich in 1984 kandidaat zou stellen voor het
Amerikaanse presidentschap. De Egyptische minister van bui
tenlandse zaken Boutros Ghali vertelde dit nadat president
Reagan eerder op een persconferentie had verklaard dat de Ver
enigde Staten evenzeer door de invasie werden verrast als alle
andere landen.
Boutros Ghali verklaarde verder dat Egypte de militaire neder
laag van de PLO wil omzetten in een diplomatieke overwin
ning. Daarvoor zal het zich voornamelijk binnen de Verenigde
Naties inzetten, zo zei Ghali. Egypte probeert verder te profite
ren van zijn goede banden met de Verenigde Staten om dit land
van de noodzaak van een dialoog tussen de (in Libanon) betrok
ken partijen te doen inzien en ervan te overtuigen dat geweld
niets oplost, aldus Boutros Ghali.
Egypte, een van de landen waar de Palestijnen zich na terug
trekking uit Beiroet zouden kunnen vestigen, heeft als voor
waarde daarvoor gesteld dat er eerst een Palestijnse regering in
ballingschap opgericht moet worden. Het officiële Egyptische
persbureau Mena meldde uit verantwoordelijke politieke krin
gen in Kairo te hebben vernomen dat „er geen sprake van kan
zijn" dat de PLO-leiding of organisatie in hun huidge structuur
naar Egypte kunnen komen.
Een andere voorwaarde van Egypte is dat de te vormen rege
ring een legitiem politiek lichaam is, dat gemachtigd is met in
ternationale organisaties te onderhandelen, de aspiraties van het
Palestijnse volk naar buiten brengt en zijn rechten verdedigt.
Amnesty International, de organisatie die opkomt voor de men
senrechten, heeft een beroep op Israël gedaan over alle in Liba
non gevangen genomen personen rekenschap af te leggen en
hun rechten te eerbiedigen. Met een verwijzing naar berichten
over het folteren van gevangenen roept de organisatie premier
Begin van Israël op alle doeltreffende en „waarneembare"
maatregelen te nemen.
De Libanese christelijk-falangistische leider Bashir Gemayal is
gisteren in het Saoedi-Arabische Taif aangekomen op uitnodi
ging van een Arabische commissie die zich over de Israëlishe
invasie in Libanon buigt. Na het vertrek van de Israëliërs zou
den de Falangisten onder leiding van Gemayel een belangrijke
rol kunnen spelen in het bestuur van Libanon, zo wordt alge
meen verwacht.
Een familie zit gelaten voor de ruïne van wat eens hun huis was
in de havenstad Sidon, in door de IsraTiërs bezet Libanon. In
deze havenstad werd tijdens de opmars van de de Israëliërs tal
loze huizen vernield.
