UYS voetballend
de tweede klasse in
Stylistisch aller gaart je
in Mozarts Requiem
Rainer
Werner
Fassbinder,
rebel van de
Duitse film
Vooroorlogse revue
terug in Nelson
SPORT/KUNST LEIDSE COURANT VRIJDAG 11IUNI1982 PAGI1 'Q
Voorstelling: Nelson Revue. Theater Meervaart te Amsterdam. Teksten:
Herbert Nelson e.a. Uitvoerenden: Herbert en Eva Nelson, Gerrie v.d. Klei,
Resistentie-Orkest e.a. Regie: Carel Alphenaar. Herhaling: 13 t.e.m. 18 Juni.
Vannacht herleefde in de Amsterdamse Meervaart de vooroor
logse Berlijnse revue, waartegen de nazi's niet zo vernietigend
zijn opgetreden of er bleven herinneringen en onvergetelijke
liederen bewaard. Vader en zoon Rudolf en Herbert Nelson gel
den als de Urhebers van dit exquise cabaret aan de Kurfürsten-
damm en Louis Davids staat te boek als de man, die dit gezel
schap naar Amsterdam haalde, toen in de jaren '30 ook elke vo
cale en literaire levenssier door de bruinhemden werd platge
trapt.
In de Berlijn-Amsterdammanifestatie ter gelegenheid van het
Holland Festival kwam een reconstructie tot stand volgens zo
haalbaar mogelijk het oorspronkelijke karakter. Dit gebeuren
greep daardoor wijder om zich heen dan zomaar het ophalen
van herinneringen. Er werd de sfeer opgeroepen van toen in
liedjes en sketches onder aanvoering van het tegen de 70 lopen
de echtpaar Herbert en Eva, waarvan de wieg aan de Ku'damm
heeft gestaan. Zij kregen daarbij de even weelderige als speels-
wulpse assistentie van Gerrie v.d. Klei, die met haar stem tot in
de hoogste registers wonderen kan verrichten en tegelijk met
elegante nostalgie de sensuele decadentie van die nadagen schil
dert precies tot aan de grenzen van het toen alom heersende sa
lonfatsoen. Zoals zij de schaduwzijden in de zaal werpt van het
vamp-zijn, languit liggend op de vleugel en met die satanisch-
ijle stem zingt „die Sünde persönlich" te zijn, vindt men ten on
zent niet snel een «.weede.
Frau Eva Nelson zette meer het canailleuze type neer, de door
de wol geverfde vrouw, die het leven neemt zoals het is en er
vrolijk-opgewonden bij blijft. „Das Leben geht weiter". Haar tijd
zal het wel duren, maar „sie möcht' so gem ein Gigolo küssen".
Haar man Herbert sloeg daarbij op de piano precies die lichte
toets aan waarin aan zulk een lied elk gewicht wordt ontnomen
en tegelijk toch een pakkende ritmiek meekrijgt.
De vier heren van het Forellenkwartet, ook actief in anekdoti
sche sketches, droegen solistisch of meerstemmig, maar steeds
met aangenaam in het gehoor liggende vocale gaafheid mede
deze revue. Kapelmeester Huub Mathijsen met zijn Resistentie
Orkest schiep doorzichtige muziekjes. Dit leidde niet tot een re
constructie, maar tot een duik in het verleden met over je oren
er in.
TON OLIEMULLER
AMSTERDAM De we
tenschap is er nog altijd
niet in geslaagd de raad
sels rond Mozarts zwane-
zang op te lossen, en het
in de vraag, of het ooit zo
ver zal komen.
Wat is er waar van het ver
haal over de geheimzinnige
bode, die een requiem kwam
bestellen voor graaf Walsegg,
die het wel wilde betalen,
maar onder eigen naam wil
de uitvoeren? Waarom zette
de componist, die in elk op
zicht in een deplorabele toe
stand verkeerde, en het geld
hard nodig had, boven zijn
handschrift het jaartal 1792?
Nog vóór dat jaar werd be
reikt, stierf Mozart, een zeer
onvoltooid requiem achterla
tend. Wat deed Franz Süss-
mayr, vriend, leerling en mo
gelijk rivaal-in-de-liefde, er
mee toen hij het werk af
maakte?
Zeker weten we, dat Mozart
tien dagen vóór zijn blijkbaar
toch nog onverwachte dood
met Süssmayr en een andere
leerling aan dit requiem
heeft gewerkt. De eerste
twee delen waren klaar. Van
het zesdelige Dies Irae was
het Lacrymosa goeddeels af,
de andere delen waren,
evenals het offertorium, gro-
Requlem van W.A. Mozart.
Utrechts Kamerkoor Viva La Muai-
ca. Amsterdams Barok Orkest. Di
rigent: Ton Koopman. Koorvoorbe
reiding: Reinier Wakelkamp. Solis
ten: Annemorie Dur, sopraan, Ca
therine Patriasz, alt, Hein Means,
tenor, Harry van der Kamp, bas.
Nicolaikerk, Amsterdam. Herhaling
in de Nieuwe Kerk, Den Haag, op
13 Juni.
tendeels geschetst. Aangeno
men moet worden, dat Süss
mayr het Lacrymosa af
maakte en het hele Sanctus
(waarvoor hij Mozarts Dies
Irae-thema liet terugkeren),
het Benedictus, het Agnus
Dei en het Lux Aeterna er
zelf bijmaakt. Hij deed dat,
vergeleken met het werk
van zijn meester, soms on
handig en soms wat stijf, en
hij hield zich hardnekkig aan
de ongebruikelijke orkestra
tie van Mozarts voltooide de
len. Bijna anderhalve eeuw
lang heeft men het werk van
het genie (dat diens weduwe
als zijn voltooide nagelaten
werk wilde verkopen), in die
onbevredigende vorm geac
cepteerd. Toen kwamen de
twijfels.
Er bestaan nu allerhande
versies, die geen van alle het
pleit overtuigend wisten te
winnen. Mozart-kenner Ma-
rius Flothuis was er bij ons al
vroeg mee bezig. Vorig jaar
mei liet de Vlaming Jos van
Immerseel met Nederlandse
radio-ensembles hier een
versie horen, waarin Franz
Beyer het aandeel van Süss
mayr voorzichtig had terug
gedrongen en geretoucheerd.
In oktober vorig jaar kwam
de Engelsman Christopher
Hodgwood bij het Nederlands
Kamerkoor met een nog ri
goureuzere lezing. Hij liet
Sanctus en Benedictus, als
zijnde niet van Mozart, ge
heel weg en maakte het La
crymosa en het Agnus Dei
naar eigen inzicht af, onder
meer met een onlangs terug
gevonden Amen-fuga van
Mozart zelf.
Wat deed nu Koopman met
het koor en orkest waarmee
hij enkele dagen geleden de
eerste voorstelling van „Die
Zauberflöte" trachtte te re
construeren? Deze dirigent
volgde gewoon een ietwat
aangepaste en gemoderni
seerde versie van Süssmayr,
natuurlijk veel minder groot
in de koor- en minder mas
sief in de orkestbezetting,
maar toch niet essentieel an
ders. Begrijpelijk was deze
handelwijze wel, want als je
geen beter alternatief te bie
den hebt, kun je beter de tra
ditie volgen. Wat echter niet
begrijpelijk, ja, zelfs onthut
send was, is dat Koopman de
goeddeels traditionele versie
volstrekt onvoldoende had
aangepast bij het apparaat,
waarmee hij wilde werken.
Hij trok in zijn directie zijn
orkest mee naar de stijl van
de barok, wat Mozart hele
maal niet meer is. Het koor
daarentegen zong vloeiender
en sierlijker in rococo-trant,
maar botste telkens met het
strakke orkest. De solisten
zongen gematigd romantisch,
zoals ze dit ook elders ge
wend zijn. Zo ontstond een
onaanvaardbaar stylistisch
allegaartje, in een klank
beeld, waarin bovendien alle
lijnen door elkaar liepen
vanwege de lange nagalm
van de hoge kerkruimte. Het
was aldus een bijzonder on
bevredigende uitvoering,
maar wie kan ook tegelijk
Die Zauberflöte reconstrue
ren en dan ook nog het Re
quiem aanpassen".
JOHN KASANDEI^
NAALDWIJK En zo
daalde UVS gisteravond
voetballend naar de twee
de klasse af. Zelfs bij een
2-0 achterstand in het al-
lesbeslissende degradatie-
treffen met HOV, bleef de
UVS-elf volharden in het
spelletje dat al zo lang zo
graag wordt gespeeld.
Echt voetbal dus. Waarin de
opbouw van achteruit, het
korte combinatiespel op het
middenveld en het inschake
len van de vleugelspelers
centraal staat; een speltype
kortom, waarin doelpunten
slechts als een verstorende
bijzaak lijken te worden ge
zien. Een toch belangrijke
bijkomstigheid, zo maakte
HOV UVS echter duidelijk.
Het simpele Rotterdamse
spelletje, op kracht én de
lange trap naar voren geba
seerd, leverde HOV immers
wel twee treffers op. En het
behoud van de eerste klasse
status, omdat het in de slotfa
se van hét duel nog wel sco
rende UVS op een totaal van
één bleef steken. Een voor
de Leidenaars triest, maar
typerend einde van de voet
balcompetitie '81-'82. UVS
immers, kende deze jaargang
aanzienlijk meer wedstrijden
die beter dan de tegenstan
der werden afgewerkt. In
winstpunten werden dat
soort op voetbal gewonnen
confrontaties echter al te
vaak nauwelijks uitbetaald.
Niet zo vreemd dan ook dat
trainer Gerard Désar zichzelf
na afloop de vraag stelde of
UVS wel met dat spelletje
door zal moeten gaan. Om
direct het overduidelijke ant
woord te geven. „Ik kan
geen lange trap voetbal van
achteruit laten spelen. Ik
kan het niet, ik wil het niet
en ik heb er de spelers niet
voor. UVS zal ook in de
tweede klasse doorgaan met
voetballen. De duelkracht zal
hooguit wat worden opge
voerd, maar dan houdt het
wat dat betreft verder ook
livs blijft dus „gewoon door
voetballen". Het is voor de
Leidenaars dan echter wel te
hopen dat zich komend sei
zoen een speler aandient die
beheerst en rustig de lijnen zal
kunnen uitzetten voor dat
type voetbal. Regionaal Al-
f»hons Groenendijk - in de be-
angstelling van FC Den Haag
- mocht dan in het treffen met
HOV op het middenveld een
uitblinkende rol vertolken, de
rol van rustbrenger was hem
duidelijk niet op het lijf ge
schreven. Omdat HOV datzelf
de middenveld in de regel ge
woon oversloeg, ontspon zich
in Naaldwijk dan ook een wat
chaotische partij voetbal die
met name in de eerste helft
nauwelijks doelrijpe kansen
kende. De mogelijkheden die
zich dan nog voordeden, wa
ren voor UVS. Aad Neute
boom, in de spits teruggekeerd
na zes wedstrijden schorsing,
zorgde met het hoofd voor het
nodige gevaar - zo manoe-
Het is gebeurd. Gerard Désar, Hans Neuteboom en Rob Vermeer weten zich tweedeklasser.
Rainer Werner Fassbinder, de filmregisseur die
tegen „Papa's Kino" in Duitsland verzette.
vreerde hij naamgenoot Hans
Neuteboom nog een keer in
kansrijke stelling - en ook
Frits van der Heiden kwam
vlak voor rust nog eenmaal
gevaarlijk door.
HOV had, na de pauze, aan de
eerste mogelijkheid wel ge
noeg. Na een zeer verre in-
worp van Ruud Kalf, kopte
Arris de Bruyn het leer door.
John Braun was vervolgens
ter plaatse om de bal achter de
kansloze Rob Groenendijk te
deponeren. Met Ron Bekooij
voor Aad Neuteboom, ging
UVS verwoed op jacht naar de
gelijkmaker. Alphons Groe
nendijk kopte evenwel net
naast en miste even later bij
een doorbraak de kracht nog
fors uit te halen. Stootkracht
waaraan het HOV duidelijk
niet ontbrak. De voor Arie
Huisen in de ploeg gehaalde,
dikbuikige Boy Balkhoven bij
voorbeeld, bedacht zich in de
zeventigste minuut van het
treffen geen moment toen hij
de bal na een vrije trap van
Braun voor de punt van zijn
schoen kreeg: 0-2.
„Twee kansen, twee doelpun
ten", keek Désar later terug.
„HOV heeft ijzingwekkend
kalm gewacht op de kansen
die eens moesten komen en ze
vervolgens benut. En als je
dan toch over volgend seizoen
eraat: het wordt tijd dat we bij
'VS een paar spelers gaan op
leiden die die bal er gewoon
tien, vijftien keer in een sei
zoen intrappen. Dat zou ook
een hoop schelen. Het trieste is
alleen dat die jongens in de
huidige selectiegroep ontbre
ken. Nu is Mario Faber met
vier doelpunten topscorer..."
Hoe dan ook: met diezelfde
Faber voor laatste man Rob
Vermeer in de ploeg, trachtte
UVS de achterstand alsnog
goed te maken. Hoewel HOV
die inhaalpogingen op uiterst
professionele wijze trachtte te
dwarsbomen, ontstonden er
opnieuw Leidse mogelijkhe
den. Frits van der Heiden
knalde voorlangs en na een
schot van Sam Eradus caram-
Rainer Werner Fassbinder is dood, 36 jaar oud. De re
van de filmmakers in de Duitse Bondsrepubliek uit de l
jaren zestig, die zich met een aantal collega's ging afzet«N(
tegen wat zij noemden „Papa's Kino", de suikerzoete M ten
sy"- films van Franz Marischka en het volgens het otffeel
UFA-recept gemaakte operette-films met Peter Alexandt oor
Dat werd hem misschien door een aantal jongeren, ma i b
zeker niet door de meerderheid in dank afgenomen. i v
Fassbinder wist echter niet van ophouden. Zijn eerste la e s
ge film,op 23-jarige leeftijd gemaakt, „Liebe ist kalter i eei
der Tod' werd als een amateuristisch werkje tijdens h ikei
festival in Berlijn koeler ontvangen dan de titel aangee ze
maar nog in hetzelfde jaar volgde zijn erkenning als 'one
rieus filmmaker met „Katzelmacher". Toch bleef Fassbi ierc
der in binnen- en buitenland een vaak omstreden figur, l
door de keuze van zijn onderwerpen. In Angst essen a Fr
Seele auf" nam hij het op voor de positie van de gastarbi t
der in de Bondsrepubliek, in latere films als „Handler d
vier Jahreszieten"nam hij het op voor de kleine man en
„Mutter Küsters Fahrt zum Himmel" en „Die Ehe der N
ria Braun" sneed hij onderwerpen aan die de gevestig
orde van Duitse filmmakers niet zo prettig lagen. Laatstj
noemde film kreeg een roulement in de Verenigde Stat !EC
en Fassbinder overwoog toen om zich in Amerika te veronc
stigen „omdat West-Duitsland hem te weinig mogelijk) Br
den bood". Rainer Werner Fassbinder bleef echter in Mii uldc
chen waar hij met zijn favoriete actrice Hanna Schygu se-l
de meer commerciëel gerichte film „Lili Marleen" maak ;n->
gevolgde door „Lola". L
Fassbinder is in zijn korte leven uiterst productief gewet n-E
ook op ander gebied. Na door de filmacademie te zijn afj >n r
wezen, werd hij figurant in München, trok op 23-jarl
leeftijd de aandacht als artistiek leider van het „Aktio
Theater" dat prompt door de Münchener politie werd glaar
sloten, waarna hij een „anti theater-groep" oprichtte.
Voor Nederland is hij misschien in brede kring nog
meest bekend geworden door zijn televisie-serie „Ber °nc
Alexanderplatz".
Tot zijn vroegtijdige dood is hij altijd een omstreden figu
gebleven. Ook door zijn leefwijze. Zijn openlijke erkenm
er homofiele relaties op na te houden, zijn op zijn zach w
uitgedrukte „stevige" alcoholconsumptie en zijn openlij ]OOI
verklaring cocaïne te gebruiken, werden hem niet altijd var
dank afgenomen. rer§
Volgens een politiewoordvoerder zal vandaag sectie op
lichaam van de overleden regisseur wordt verricht,
medicijnen en alcohol of beide een rol hebben gespt
kan eerst daarna worden vastgesteld", zei hij. Het is echl
zeker geen moord geweest.
Fassbinder, de meest opvallende rebel van de jonge film ilan
uit Duitse Bondsrepubliek uit de jaren zeventig, is n »n.
meer. Zijn productieve en stormachtige carrière is gesch lijst
denis, zijn filmwerk is gebleven en zullen wellicht in van
toekomst tot meesterwerken worden uitgeroepen. slov
Mil inad
boleerde de bal via de staander
alsnog het veld in. In de 89ste
minuut viel de tegentreffer
echter wel. Groenendijk werd
binnen de beruchte lijnen door
Ton Roodenrijs aangetikt en
strafschopnemer Bert Kort
hield het hoofd koel. In de
ruim bemeten blessure- en tij-
drektijd kreeg het stug door
voetballende UVS nog één
kans. Na de voorzet van Be
kooij mikte opgekomen Henk
Landwaart de bal echter kop
pend net naast het doel van
Chris de Jong.
GERT-JAN ONVLEE
Scoreverloop: 50 Braun 0-1; 70 Balk
hoven 0-2; 89 Kort 1-2.
UVS: Rob Groenendijk; Vermeer
(Faber), Zandbergen, Landwaart,
Hans Neuteboom, Van der Heiden,
Alphons Groenendijk, Kort, Eradus,
Aad Neuteboom (Bekooij), Van Leeu-
Aad Neuteboom (10) stuurt
de bal koppend richting
HOV-doel. Het leer zal
echter naast het Rotter
damse doel verdwijnen.
Hanna
Schychilla,
een van
Fassbin-
der's favo
riete actri
ces, hier in
de film „Lili
Marleen".
