Milieuzorg: van
de nood een
deugd maken
::b sloop van Joop, berouw van Terlouw en de pracht van Van Agt
litensteBinnenhofBuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen
iitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinneri
"m^JNENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 5 JUNI 1982 PAGINA 9
KBERS
brde kabinet-Van Agt. de
ingsploeg die slechts voor
iar maanden de scepter
'ed er land mag zwaaien
rachting van denken
een vierde kabinet-Van
tf heel misschien een ka-
Mbbers) werd dus toch
iór Pinksteren geboren,
week vrijdag kwam de
itsformatie plotseling in
iomversnelling terecht
ir alle pessimisten, die
n dat het gedoe in het
iis nog wel een paar da
bden duren, in het on-
werden gesteld. De eni-
fernis die Van Agt vrij-
ig op zijn weg tegen-
was de kwestie rond de
'ing van Den Uyl als mi-
van sociale zaken en
tegenheid.
fractieleider Lubbers
's avonds op een pers
jntie uit. hoe het in zijn
was gegaan. Enkele da-
erder had Van Agt aan
cur*rs de vraag voorgelegd.
n om ervoor voelde minister
eedei buitenlandse zaken te
elte P- Lubbers had vnende-
voor '°°r d'e eer bedankt,
ivrei
waarop Van Agt had beioten
die portefeuille er naaS het
premierschap zolang zelf maar
bij te nemen. Maar toer. Van
Agt Lubbers vervolgen; had
verzocht de post van vciale
zaken en werkgelegenheid te
bemannen, bleek de CDA-
fractieleider daar wel oren
naar te hebben. Dat mocht
echter weer niet van de CDA-
fractie („Dat kun je nfrt ma
ken, Ruud. Asjeblieft, we kun
nen je niet missen. J< moet
fractieleider blijven"), zidat de
betreffende mmistersbsn uit
eindelijk werd gegurd aan
Louw de Graaf, vice-'oorzit-
ter van de fractie. Tot zjver de
lezing van Lubbers. Ve ko
men daar straks nog o) terug.
PUKKELTJES
De beantwoording 'an de
vraag of de VVD het tussen-
kabinetje van CDA 'n D'66
wilde gedogen leveret vorige
week ook geen pnblemen
meer op. Zeer tegen dt zin van
D'66 wist VVD-fratieleider
Ed Nijpels in zijn genrekken
met Van Agt toch tebewerk-
stelligen dat er een par libe
rale ingrediënten in het kabi
netsbeleid zouden worden ver
werkt. In ruil daarvoor beloof
de de VVD lief te zullen zijn
voor het kabinet en het niet
onmiddellijk naar huis te zul
len sturen. „Er is duidelijk
sprake geweest van onderhan
delingen tussen mij en Van
Agt", zei Nijpels tot de journa-
listenschare. En sarcastisch
vervolgde hij: „Ik weet dat de
heer Brinkhorst daar pukkel
tjes van krijgt, maar de VVD
is gaarne bereid geld uit te
trekken voor een potje Cleara-
sil ten behoeve van de heer
Brinkhorst
Dit gezegd hebbende drong
Nijpels er zacht kens op aan,
geen verdere vragen meer te
stellen, omdat hij diezelfde
avond nog voor een spreek
beurt naar Groningen moest.
Hij keek nadrukkelijk op zijn
horloge, dat al bijna kwart
over acht aanwees. „Vanwege
de tijdnood waarin ik verkeer
heb ik met de demissionaire
minister van justitie. De Rui
ter. kunnen regelen dat ik zo
dadelijk met een Porsche van
de rijkspolitie in sneltrein
vaart naar Groningen zal wor
den gebracht", floepte hij er
achteloos uit. Snel nog raffelde
hij een paar zinnetjes in een
hem voorgehouden radiomi
crofoon en weg was hij. Helm
over het hoofd, vroem vroem,
vrrrrrrroemmmm, óp naar 't
peerd van ome Loeks.
Over snelheid gesproken: In
weekblad De Tijd van deze
week onthult Nijpels dat hij
zo n rappe tongval heeft omdat
hij vroeger heeft gestotterd.
Klopt. Kort geleden vertelde
Ed ons ook iets dergelijks.
„Tot m'n veertiende", bekende
hij toen. „kon ik geen twee
zinnen normaal achter elkaar
zeggen. Het was verschrikke
lijk, hoe ik sprak. Dat had
trouwens ook met m'n astma
te maken. Maar langzamer
hand heb ik dat stotteren we
ten te overwinnen, helemaal
zelfstandig, zonder spraakles
sen. Het gevolg daarvan was
alleen dat ik sinds die tijd heel
vlug ben gaan spreken, om te
voorkomen dat ik weer in
stotteren zou vervallen. Ge
lukkig ben ik nu, via de partij,
in contact gekomen met een
goeie spraaklerares. die gaat
proberen m 'n spraak weer wat
bij te schaven. Je zult het wel
merken, op den duur".
ZIEKENHUIS
Zaterdagmiddag stond de
nieuwe ministersploeg op het
bordes van paleis Huis ten
Bosch. De hele ploeg? Neen.
Van Mierlo, de minister van
defensie, ontbrak. Hij lag in
een Amsterdams ziekenhuis
en ligt daar trouwens nog.
Toen wij eergisteren bij een
woordvoerder van het minis
terie naar Van Mierlo's toe
stand informeerden, deelde hij
het volgende medisch bulletin
mee: „Hoewel de artsen aan
vankelijk dachten dat hij een
ontstoken bilspier had, bleek
al gauw dat het ging om een
ontsteking van het bot van
zijn heup. Niet zo leuk dus,
maar gelukkig niet gevaarlijk.
Het zal overigens nog wel een
paar weekjes duren, eer hij
weer zal kunnen functioneren.
Vermoedelijk moet hij nog
minstens een week in het zie
kenhuis blijven. Minister De
Koning van landbouw treedt
voorlopig tevens als minister
van defensie op Zo. We zijn
weer helemaal bij. Kaarten
met „beterschap" en andere
hartversterkingen kunnen ge
stuurd worden aan: Minister
van Mierlo, Academisch Me
disch Centrum, Meibergdreef,
Amsterdam.
VAN AGT
Dinsdagmorgen half elf. Pre
mier en minister van buiten
landse zaken Dries Van Agt
belegt een persconferentie ter
gelegenheid van het aantreden
van het nieuwe kabinet. In
zijn eerste zin verontschuldigt
hij zich voor het feit dat hij
deze bijeenkomst niet reeds op
zaterdag, kort na de installatie
van het tussenkabinet, heeft
belegd. „Ik heb het Pinkster-
weekeinde voor u niet willen
bederven. Voor mij trouwens
ook niet", klinkt het. Direct
daarop wijdt de premier enke
le frasen aan ex-informateur
Steenkamp, die gewoon was
reeds op zeer vroege tijdstip
pen de dag te plukken. Van
Agt, zoals bekend beslist geen
ochtendmens, kijkt met een
nog net ingehouden lachje de HA A /V
zaal rond en zegt: „We zullen
zijn enthousiaste begroetingen
in de vroege morgenuren moe
ten missen. Ik ben daartoe
echter helaas niet bij machte.
Dat heeft te maken met het
feit dat de Schepper mensen
met verschillende stofwisse
ling en bloedsomloop heeft ge
creëerd".
Een kwartier later wordt het
pas echt leuk. Tot veler verba
zing stelt de premier vast, dat
Lubbers jokte toen hij vrijdag
vertelde dat hij was gevraagd
voor de post van buitenlandse
zaken en dat hij daar niet voor
voelde. „De heer Lubbers is
daar helemaal niet voor ge
vraagd. Hij heeft wel belang-
steling getoond voor buiten
landse zaken, maar het is hem
echt niet aangeboden", zegt
Van Agt resbluut. Een poosje
later vernemen we dat Lub
bers pijnlijk getroffen is door
de lezing van de premier. Wie
had nou gelijkWe zullen het
nooit precies te weten komen.
Beide heren blijven erbij dat
hun eigen versie de enig juiste
Tenslotte nog een smakelijke
anecdote die de ex-minister
van CRM, And ré van der
Louw, vertelde op een PvdA-
bijeenkomst in Den Haag ter
gelegenheid van de gemeente
raadsverkiezingen. Van der
Louw: „Op een nacht, kort
voor de val van het tweede
kabinet-Van Agt. zaten alle
PvdA-ministers in gespannen
sfeer bijeen op de werkkamer
van Marcel van Dam in het
ministerie van volkshuisves
ting en ruimtelijke ordening.
Het was al over vieren. Bin
nen was het drukkend warm,
zodat we de ramen open had
den gezet. Op een gegeven
moment ontstaat er een hefti
ge woordenwisseling tussen
Van Dam en Den Uyl. Echt
zon welles-nietes-spelletje.
Zegt van Dam opeens: Ik weet
zeker dat ik gelijk heb. Als ik
lieg, mag nu de haan kraaien.
En verdraaid, op datzelfde mo
ment kraait buiten een haan
De PvdA-bewindslieden heb
ben tijdens de hele crisis niet
meer zo hard gelachen.
DICK VAN RIETSCHOTEN
plaa, #l
loitef
Op
IU<
week werd
acht dat in
I kholm tien jaar
II Jen
ïgenwoordigers
vele landen voor
«erste keer bij
r kwamen om te
en over de
[problematiek,
bet Binnenhof in
Haag wordt
daag, de
^nationale
dmilieudag, een
milieumarkt
iden. Onze
laggever Gerard
ging na of
i euzorg een luxe
NIET ALLEEN HOBBY
VAN ENKELE „ZONDERLINGEN"
Het afgraven van
grond als gevolg
van in het
verleden
gestorte
chemische
stoffen is een
bekend beeld
geworden. In
eigen land wil
men daar nogal
eens van
schrikken, de
internationale
problematiek ligt
een stuk verder
van huis.
HAAG Een direct ge-
jre o{van de eerste milieucon-
ië van de Verenigde Na-
Stockholm was het op-
van een wereld-milieu-
imma dat, samen met de
;atie van het rapport van
Iib van Rome de proble-
van het milieubeheer
I dwijd en in zijn volle
ig op de agenda plaatste,
aar zijn er voorbijgegaan,
nilieubeheer is in vele
kritisch bekeken, actie-
en zijn opgericht, die op
;ren van zich heb-
oen blijken, politiek ge-
»ebriis er wat druk "itgeoe-
hanmaar daarmee houdt het
ken et lijkt of de zorg voor
lgew( lilieu niet genoeg bij de
en leeft, althans niet ge-
om hand-in-hand-kame-
en de schouders eron-
die milieuzaakjes eens
t zo op te knappen. Dat geldt
'de het eigen land, dat geldt
e bej ationaal gezien nog veel
locj r. Nationaal spreekt een
•wijk, gebouwd op gif,
aan, bij vissterfte schud-
e viskaartbezitters even
het hoofd en om de
re wj iling van de Rijn, de af-
pn tr ig van het Zuidlimburg-
tiert Belland en het tracé van
aar P°°rhjn naar Almere
j dal door een natuurgebied
i zich alleen maar actie-
es druk. Laat staan dat
n ook nog met z'n allen
krenken over wereldwijde
problematiek. Ja, we
daar gek zijn!
Zo ongever lijkt het te gaan.
Al te langis de milieuzorg als
een aardip hobby van enkele
zonderlinpn beschouwd. En
och, er ws toch geld voor, dus
wat gaf et. Veel opmerkin
gen, kantekeningen en aanbe
velingenvan die „zonderlin
gen" rakten de gevestigde
economiche orde. Milieube-
schermig, goed gedaan, kost
de fabrkanten geld. Zuive-
ringsinsallaties, filters, afval-
verwerïng: honderden mil
joenen slorpen die op. En
waarvor? Het is al honderden
jaren ped gegaan en het zal
onze tjd wel uitdienen. Zo
moet e jaren zijn gedacht. Mi-
lieuzog is luxe, het geld dat je
er in sopt komt er nooit meer
uit. Dt de tijden nu econo
misch slechter zijn geworden
is kom op de molen van zul
ke dnkers. De afzet wordt
toch il slechter en dan nog
goed geld naar kwaad geld
gooici ook! Dat milieuzorg een
noodaak is willen we de aar
de eefbaar houden, is iets
waai niet over gedacht wordt.
gevoed met veevoeder waarin
landbouwprodukten uit de
Derde Wereld zijn verwerkt,
zoals tapioca en meel van soja
bonen. De eiwitten die hier
via het vlees worden geconsu
meerd kunnen veel efficiënter
worden geproduceerd door in
plaats van veevoeder eiwitrij
ke landbouwgewassen te ver
bouwen. En wat te denken
van de politiek van verschei
dene fabrikanten om in ont
wikkelingslanden produkten
af te zetten die hier overbodig
en soms zelfs verboden zijn.
Geneesmiddelen zijn hiervan
een voorbeeld. Milieuproble
men in ontwikkelingslanden
zijn armoedeproblemen, in te
genstelling tot onze bedreiging
van het milieu die het gevolg
is van of samenhangt met wel
vaart. In de ontwikkelingslan
den wordt hout gekapt om
vuur te maken, om zich te
warmen en om eten te berei
den. Hier gaat het de open
haard van de welvaart in,
overbodig.
Naionale
kriigetje
On aan die aarde in zijn gehe
le 'erband te denken moeten
we uit ons kleine nationale
kmgetje stappen. Denken we
èeis aan de ontwikkelingslan
den. Een simpel voorbeeld.
Vel vee in Nederland wordt
Overtuigen
Vraag is hoe de mensen we
reldwijd ervan te overtuigen
dat alleen een voortdurende
zorg voor het milieu die aarde
nog onze aarde kan laten blij
ven. Oe Thant, toen secretaris
generaal van de Verenigde
Naties, zei in 1969: „Ik wil niet
de schijn wekken te drama
tisch te zijn, maar uit informa
tie waar ik als secretaris-gene
raal over beschik kan ik alleen
maar concluderen dat de leden
van de Verenigde Naties mis
schien nog maar tien jaar heb
ben om hun onderlinge vetes
op te lossen en te beginnen
aan een wereldwijd deelge
nootschap om de bewapenings
wedloop te beteugelen, het mi
lieu te verbeteren, de bevol
kingsexplosie in toom te hou
den en de vereiste stuwkracht
voor ontwikkelingsinspannin
gen te leveren. Als zo'n we
reldwijd deelgenootschap niet
in de komende tien jaar wordt
gesmeed dan vrees ik zeer dat
de genoemde problemen zulke
duizelingwekkende afmetin
gen zullen hebben aangeno
men dat ze door ons niet meer
beheerst kunnen worden".
Menselijk gedrag
Het rapport van de Club van
Rome was in 1972 even een
wakkerschuddertje. Recht
voor zijn raap werden daar
rampen in voorspeld, het ein
de der wereld, als als de
mens niet ingreep. Het is een
discussiestuk geweest, politiek
is er wat mee gespeeld en
daarna kwam het in stoffige
boekenkasten terecht. Toch
stonden er niet mis te verstane
dingen in: „Wij zijn ervan
overtuigd dat het bewustwor-
den van de kwantitatieve
grenzen van het milieu over
de hele wereld en van de tra
gische gevolgen van een chaos
essentieel is voor het initiëren
van nieuwe manieren van
denken. Dit andere denken zal
leiden tot een fundamentele
herziening van het menselijk
gedrag en, daardoor, van de
gehele structuur van de he
dendaagse samenleving. Pas,
nu de mens iets begint te be
grijpen van de interacties tus
sen demografische en econo
mische groei en nu beide on-
gekende hoogten hebben be
reikt, wordt hij gedwongen re
kening te houden met de be
perkte dimensies van zijn pla
neet en de begrenzingen van
zijn aanwezigheid en activiteit
aldaar. Voor het eerst is het
van levensbelang geworden
om de kosten van onbeperkte
materiele groei na te gaan en
alternatieven voor het conti
nueren hiervan te overwe
gen".
„Met een wereldbevolking die
in iets meer dan dertig jaar
verdubbelt (een verdubbe-
lingstijd, die bovendien nog af
neemt), zal de samenleving het
steeds moeilijker krijgen om te
voorzien in de behoeften en
verwachtingen van zoveel
meer mensen in zo'n kort
tijdsbestek. We zullen waar
schijnlijk trachten aan deze
vraag te voldoen door ons na
tuurlijke milieu te overexploi-
teren en door het vermogen
van de aarde om het leven te
onderhouden verder aan te
tasten. Daarom zal aan beide
zijden van de mens-milieuver
gelijking de situatie de neiging
hebben om gevaarlijk te ver
slechteren. We kunnen niet
verwachten dat uitsluitend
technologische oplossingen ons
uit deze vicieuze cirkel zullen
halen. De strategie om deze
beide sleutelvraagstukken van
ontwikkeling en milieu aan te
pakken moet worden gezien
als een gezamenlijke strate
gie".
Oplossing
Blijft nog immer de vraag hoe
zulk een internationaal pro
bleem op te lossen. G. R. Tay
lor zegt in zijn boek „De
Nachtmerrie van de Technolo
gie" dat allereerst moet wor
den erkend dat het een pro
bleem is dat de hele wereld
aangaat. Niet alleen in die zin
dat elk land zijn eigen proble
men op dit gebied moet oplos
sen, maar ook in de zin dat de
afvalstoffen van elk land af
zonderlijk het klimaat en de
gezondheid in andere landen
en zelfs in de gehele wereld
kunnen beïnvloeden. „Hoewel
ik me geen enkele illusie
maak over internationale or
ganisaties", zegt hij. „die overi
gens nog best een paar des
kundige adviseurs zouden
kunnen gebruiken, is het toch
wel zeker dat we de oplossing
in deze richting moeten zoe
ken. De eerste taak zal bepa
ling en voortdurende controle
van de mate van vervuiling
moeten zijn. Hiervoor zouden
gegevens uit verschillende
landen moeten worden verza
meld en verwerkt. Waar nodig
zou men hulp moeten verle
nen voor het oprichten van
controlestations. Ten tweede
zou een dergelijke organisatie
het centrum moeten zijn voor
het uitwisselen van kennis en
ervaring op het gebied van
problemen inzake verontreini
ging. Ten derde zou deze orga
nisatie moeten ijveren voor in
ternationaal toezicht door mid
del van vastgestelde normen
en een gericht beleid. Waar
nodig zal ze financiële steun
en rechtskundig advies moe
ten geven. Het woord veront
reiniging moet hierbij in de
ruimste zin des woords wor
den opgevat en omvat dus: hit
te, lawaai, stofdeeltjes, pestici
den, radio-activiteit en derge
lijke".
Somber
Maar ook Taylor ziet de toe
komst somber in. Hij vraagt
zich af of de maatregelen om
vervuiling tegen te gaan af
doende zijn om een ecologi
sche ramp te voorkomen en zo
ja voor hoe lang zullen ze dan
afdoende zijn. Op technolo
gisch gebied wordt men steeds
knapper, de industrialisatie zal
zich steeds verder uitbreiden
en in de komende dertig jaar
zal de wereldbevolking toene
men. Er is alle reden om aan
te nemen dat alle maatregelen
tezamen de problemen niet
zullen oplossen. De voorgestel
de maatregelen om „schoner"
uitlaatgassen te krijgen zullen
aanvankelijk wel enig resul
taat opleveren, maar rond de
eeuwwisseling zullen we weer
net zo ver zijn als nu dank zij
het veel grotere aantal auto's
dat dan op de wegen rijdt. En
dan kunnen we ons nog afvra
gen of deze maatregelen de
natuur kunnen beschermen of
voor een werkelijk leefbaar
milieu kunnen zorgen. Al met
al zullen we rekening moeten
houden met essentiële proble
men die de kern van het pro
bleem raken en die liggen zo
wel op het gebied van de tech
nologie als op het gebied van
het beleid dat de autoriteiten
zullen voeren.
De Club van Rome denkt er
trouwens net zo over: „De
laatste gedachte die wij naar
voren willen brengen is dat de
mens zichzelf moet onderzoe
ken zijn eigen doelstellin
gen en waarden evenzeer
als de wereld die hij wil ver
anderen. De toewijding aan
beide taken moet blijvend zijn.
De kern van de zaak is niet al
leen of het mensdom zal blij
ven voortbestaan, maar meer
nog of het kan blijven leven
zonder te vervallen tot een be
staan zonder waarden
Waarmee in feite de vraag be
antwoord is of milieuzorg luxe
of noodzaak ie. Aan ons om
van die nood een deugd te ma
ken.
ie di
HAAG Met de
oegde verkiezingen
8 september zullen
ditieke partijen bin-
dica en maand een ris be-
1 Oi] Üke besluiten moe-
het emen. Wat moet de
uini ld van hun verkie-
Vrht >ro8ramma's zijn?
voor soort campagne
er te worden gehou-
En vooral: wie wordt
Hari ittrekker? Die vragen
lvou it uiteraard meer bij
L!T erliezers ^an de
aars. Concentreren
la'ng ?s dus eerst op PvdA
■-*66 en vervolgens op
en VVD.
Begin dit jaar bracht een tv-
\erslaggeefster van Tros Ak-
tia een bezoek aan de familie
)en Uyl te Buitenveldert. Hoe
hng dacht de heer des huizes
log mee te kunnen in de poli-
iek, was één van de dingen
lie de journaliste wilde weten.
,Zo'n jaar of tien," antwoord
je haar gesprekspartner, 63
aar oud en bovendien net om
lagen uit het ziekenhuis, waar
lij opgenomen was geweest
/oor een kleine operatie. Toen
Den Uyl de verbazing Over
Njijn repliek bespeurde, voegde
lij eraan toe: „Waarom niet?
Ik voel me weer helemaal fit".
Die tien jaar zijn inmiddels in
gekrompen tot waarschijnlijk
nog een aantal maanden. Niet
omdat Den Uyl ziek zou zijn,
maar omdat de PvdA-top hem
eigenlijk niet meer zo ziet zit
ten als lijsttrekker. Zelfs oude
en loyale strijdmakkers als Ed
van Thijn, Max van der Stoel.
Jos van Kemenade en Marcel
van Dam zouden menen dat
Joop er beter aan doet terug te
treden. Dat zou beter voor
hemzelf en voor de partij zijn,
zo heet het. Een groot deel van
de fractie, inclusief voorzitter
Wim Meijer denkt er hetzelfde
over. Alleen het dagelijks be
stuur van de partij, met Max
van den Berg voorop, zou nog
achter Den Uyl staan.
Die „bejaarde, werkloze man
uit Amsterdam", zoals Koos
Postema hem op de verkie
zingsavond betitelde, kwam
daarmee in een dilemma te
recht. Hij zelf wil nog dol
graag, voelt zich inderdaad
weer kerngezond en verlangt
ernaar dat gevoel om te zetten
in daden. Maar dat wordt wat
moeilijk, als de top niet gelooft
dat hij de partij uit het slop
kan halen. Hij wordt meer ge
zien als de man die de partij
daar gebracht heeft. Vorige
week zaterdag in het radiopro
gramma „In de Rooie Haan"
liet Den Uyl doorschemeren
dat hij denkt aan een tussen
oplossing.
Zijn idee is dat hij nog één
keer de kar trekt, maar dat hij
daarmee niet verplicht kan
worden weer in de Tweede
Kamer te gaan zitten. In de
PvdA is het een publiek ge
heim dat Joop, bestuurder als
hij zich voelt, het niet meer
zou kunnen opbrengen nog
eens vier jaar tegen de bier
kaai te vechten. Zou zijn partij
dus in die (op)positie belanden
en zou hij derhalve geen mi
nister worden, dan behoudt hij
zich het recht voor het Bin
nenlef te verlaten. Wellicht
dat het lichte herstel van zijn
partij bij de raadsverkiezingen
hem heeft gesterkt in die ge
dachte. Zijn aanwezigheid
blijkt niet alleen maar desas
treus te zijn voor de Partij van
de Arbeid.
D'66
Jan Terlouw lijkt de omme
zwaai naar rechts langzaam
maar zeker te willen voltooi
en. In een interview met Else-
viers Weekblad zegt hij dat
D'66 nu ook bereid moet zijn
met CDA én VVD te gaan re
geren. Hij laat zelfs doorsche
meren dat hij zonodig de por
tefeuillekwestie zal stellen.
„Politieke leiders zetten de
koers uit. Het is een goed ge
bruik dat zij dat niet meer
doen als er wezenlijk van
wordt afgeweken".
De verrechtsing van de minis
ter van economische zaken
gaat echter nog verder. Het
lijkt erop dat hij berouw heeft
over het feit dat D'66, onder
zijn leiding, vorig jaar het
deelnemen aan een coalitie
met CDA en VVD uitsloot.
Dat kwam, legt hij uit, doordat
D'66 oppositie had gevoerd te
gen het kabinet-Van Agt/Wie-
gel. Qok noemt Terlouw het
zijn „grootste politieke fout"
dat hij akkoord is gegaan met
de benoeming van Den Uyl op
Sociale Zaken. Hij had zich
moeten realiseren, vindt hij,
dat daarmee twee politieke lei
ders op twee tegengestelde de
partementen zouden komen te
zitten en dat er dus problemen
zouden ontstaan.
Opmerkelijk is dat Terlouw
geen poging doet het reusach
tige verlies van zijn partij te
analyseren. Het interview zal
wel gehouden zijn vóór de
raadsverkiezingen, maar ook
toen was uit opiniepeilingen
wel duidelijk hoe D'66 er voor
stond. Op basis van de verkie
zingsuitslag van deze week
zouden de Democraten van ze
ventien naar zeven zetels in de
Tweede Kamer zakken.
Zijn partijgenoot Laurens Jan
Brinkhorst, leider van de ka
merfractie. probeerde die de
sastreuze uitslag nog wel te
verklaren. Hij bedacht dat
D'66 wellicht fijn gewreven is
in de strijd tussen CDA en
PvdA. Die conclusie is waar
schijnlijk niet helemaal juist.
D'66 verliest nauwelijks aan
het CDA, maar veel meer aan
PvdA en VVD. Kennelijk
heeft de partij nu de brugfunc
tie verloren, die zij voor velen
vervulde: voor mensen, die de
PvdA te links en de VVD te
rechts vonden. Het terugvin
den van dat evenwicht lijkt
het enige dat D'66 er nog bo
venop kan helpen
CDA
Voor Dries van Agt lijkt er
geen vuiltje meer aan de lucht.
Hij staat nu op het toppunt
van zijn macht. Hij is ex-for
mateur, minister-president en
minister van buitenlandse za
ken. Straks wordt hij boven
dien lijsttrekker en vervolgens
ook fractieleider van het CDA
In zo'n situatie duldt hij ken
nelijk geen concurrenten of
mensen, die denken dat ze dat
ooit nog eens kunnen worden.
Fractieleider Ruud Lubbers
werd krachtig zijn plaats ge
wezen, toen hij wat al te zeer
de edelmoedige martelaar uit
hing bij zijn uitleg waarom hij
toch maar geen minister was
geworden in het tussenkabi
net. Rubbers zou helemaal niet
gevraagd zijn Buitenlandse Za
ken te gaan doen. „Hij had
daar wel belangstelling voor,
maar dat is heel wat anders",
aldus een venijnig kijkende
premier op een persconferen
tie.
Lubbers steekt niet onder stoe
len of banken dat er een ver
wijdering is ontstaan tussen
hem en Van Agt. „Ik zeg de
dingen vandaag de dag nogal
eens onverbloemd Ik kan me
voorstellen dat Van Agt zich
wel 'ns door mij geprest voelt",
aldus de fractieleider in een
vraaggesprek met het maand
blad Intermagazine. Hij vertelt
daarin ook dat Van Agt het
hem kwalijk genomen heeft
dat hij vorig jaar in een kabi
net met de PvdA mo^st gaan
zitten. „Ja, zijn ergernis con
centreerde zich wel enigszins
op mij".
Dit soort zaken brengt sommi
gen in het CDA tot de ontboe
zeming dat Van Agt wat moet
oppassen. Er wordt op gewe
zen dat in politiek Den Haag
voor Van Agt de bijnaam „De
Zonnekoning" opgeld begint te
doen. Men vreest ook dat hij
zijn machtspositie zal gebrui
ken om de partij nog voor de
verkiezingen officieus aan de
VVD te koppelen. Daarmee
zou dan weliswaar een nieuw
moeizaam (en wellicht uit
zichtloos) formatiegevecht met
de PvdA worden voorkomen,
maar het zou tevens beteke
nen dat het CDA het karakter
van een centrumpartij verliest.
Dat laatste zou wel eens een
flink aantal stemmen kunnen
kosten. Bij het CDA is men
dan ook zeer benieuwd wat de
officiële strategie zal worden
Vorig jaar nog sprak de partij
een voorkeur uit voor een ka
binet. stoelend op een zo breed
mogelijke meerderheid, waar
mee in feite een voorkeur
voor de PvdA werd uitgespro
ken. Gaat het CDA nu wel
licht, in navolging van wat
D'66 vorig jaar deed, een ver
langlijstje van drie mogelijkhe
den opstellen, te beginnen bij
de liefste wens? Als het aan
Van Agt ligt, zou dat er dan zo
moeten uitzien: 1. CDA/VVD;
2. CDA/VVD/D'66.
3. CDA /PvdA/D'66.
VVD
Tenslotte nog aandacht voor
het enige nieuwe gezicht in de
landspolitiek. Ed Nijpels. In
een interview met deze krant
zei hij het als zijn eerste taak
te zien de VVD terug te bren
gen in de regering. Want al
leen daar heeft een politicus
macht. In feite is het nu al zo
ver. want achter de schermen
regeert de VVD mee met het
interimkabinet van CDA en
D'66. al was het alleen maar
doordat Van Agt beloofd heeft
niet met voorstellen te komen,
waarvan hij weet dat de VVD
ze niet pruimt. Een mooiere
start had een oppositieleider
zich niet kunnen wensen.
RIK IN T HOUT
