ÜIPRI somber over
jewapenings wedloop
IHaager Treffen wijst plaatsing nieuwe raketten af
HP
Andropov ontheven
van KGB-functie
ZEKER TIEN DODEN
leveren
tliegtuigen
van Israël
PETIJP
te
BUITENLAND
—r-
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 27 MEI 1982 PAGINA 13
p verlagen
fpjulp aan
1 Salvador
SHINGTON De
lerikaanse senaats-
nmissie voor de
tenlandse betrek-
igen heeft gisteren
voorgestelde mili-
■e hulp aan El Sal-
dor met 100 miljoen
np verlaagd.
n commissie heeft
reigd de hulp vol-
?- :n tn froHron lip
■eta*
llen
te trekken, als
landhervormingen
de Midden-Ameri-
anse staat niet wor-
voortgezet.
Sovjet-ingenieurs
boren gat van 11 km
MOSKOU Sovjet-inge
nieurs hebben op het schier
eiland Kola in het Noord-»
poolgebied een boorgat ge
maakt van 11 kilometer. Een
zo diep gat was nog nooit
eerder gemaakt.
Geologen zeiden dat men
nieuwe ontdekkingen heeft
gedaan met het experiment.
De materie bleek op deze
diepte veel harder dan was
verwacht, terwijl de tempe
ratuur in de diepte van de
aardkorst met 200 graden
celsius tweemaal zo hoog was
dan men had berekend.
Juliana in
Indonesië
Prinses Juliana heeft
president Soeharto gis-
teravond tijdens een di
ner in het Merdeka-pa-
leis in Jakarta 300.000.
gulden geschonken
voor hulp aan slachtof
fers van de recente u it-
barstingen van de Ga-
loenggoengvulkaan op
Java. Deactiviteiten van
de vulkaan hebben de
afgelopen weken 30
mensenlevens geëist.
Prisens Juliana en prins
Bernhard bezoeken
vandaag diverse recrea
tiecentra rond Jakarta.
Joegoslavische PTT
overspoeld door
koffiepaketten
BELGRADO Er is geen pak
koffie te krijgen in de winkels van
Belgrado, maar de PTT van de
Joegoslavische hoofdstad heeft ex
tra mensen moeten nemen om de
grote stroom pakjes met koffie als
inhoud af te handelen en te bezor
gen. Het is nog niet duidelijk waar
de koffie vandaan komt. Een mo
gelijkheid is dat de koffie Joegos
lavië is binnengesmokkeld en per
post verder wordt verspreid. Een
meer voor de hand liggende ver
klaring is, dat Joegoslavische gast
arbeiders vanuit het buitenland zo
nu en dan een pondje koffie naar
hun familieleden sturen.
KANIA WEER TERUG
IN POOLSE TOP
WARSCHAU Het Poolse parle-
ment heeft gisteren de afgezette
partijleider Kania in de regerings
staatsraad benoemd, waarmee hij
weer voor het voetlicht trad na zijn
vervanging door generaal Jaruzels-
ki.
Het opnieuw opduiken van Kania
was een verrassing en gebeurde niet
zonder verzet. Kania werd in sep
tember 1980 partijleider nadat Gie-
rek had moeten wijken in verband
met de opkomst van de vrije vak
bond Solidariteit. In oktober 1981
verloor Kania zijn leiderschap, om
dat hij een te onmduidelijk beleid
voerde ten aanzien van de vrije
vakbond.
Ontmoeting Botha
met SWAPO-leider
Nujoma op til
LISSABON Premier Pieter Botha van
Zuid-Afrika en SWAPO-leider Sam Nujofha
zullen elkaar mogelijk op de Kaapverdische
Eilanden ontmoeten om te praten over een
oplossing voor de al zestien jaar durende guer-
riUa in Namibië.
Dit heeft het Portugese persbureau ANOP gis
teren gemeld, dat diplomatieke kringen aan
haalt op de Kaapverdische Eilanden. Volgens
deze kringen „zit deze ontmoeting al lang in
de pen".
Doel zou zijn te komen tot directe besprekin
gen over een staakt-het-vuren tussen Zuid-A
frika, dat Namibië bestuurt, en de SWAPO,
dat strijdt voor de onafhankelijkheid van deze
eertijds Duitse kolonie.
•OCKHOLM De in-
nationale bewapenings-
lie idloop is in 1981 onge-
trof nd voortgegaan. Aan-
he ten tot wapenbeheer-
istei gt laat staan ontwape
nt ig, zijn nauwelijks te
speuren. Ondanks de
E^imomische crisis rees
totaal van de militaire
1 weedingen in de wereld
1981 tot naar schatting
jsen de 600 en 650 mil-
^Td dollar.
and«
jven
betekende dat deze uitga-
in de afgelopen vier jaar
jp h ;en met ongeveer drie pro
per jaar. Dat is sneller
in de daaraan voorafgaan-
vier jaar. Het Amerikaanse
,veyi luit Het neutronenwapen te
op ken heeft de atoomdrempel
/erif
e hi
verlaagd en de wereld staat in
tussen waarschijnlijk een uit
breiding van de wedloop in de
chemische bewapening te
wachten. Dit is de sombere ba
lans voor 1981 van het onaf
hankelijke Zweedse instituut
voor vredesonderzoek (SIPRI)
in zijn vandaag verschenen
dertiende jaarboek.
Het SIPRI geeft opnieuw als
zijn mening te kennen dat de
veiligheid in Europa door de
plaatsing van nieuwe Ameri
kaanse raketten wordt ver
groot, omdat Europa daardoor
het voornaamste slagveld zou
kunnen worden van de super-
mogendheden.
De in 1981 begonnen Geneefse
onderhandelingen over beper
king van deze wapens, zo be
veelt het rapport aan, zouden
mede om wezenlijke beperkin
gen veilig te stellen, spoedig
moeten samenvallen met de
hervatting van Amerikaans-
Russische gesprekken over
strategische wapens. Zij zou
den ook de weg moeten vrij
maken voor beperkingen op
systemen met een korter be
reik.
Bij het mislukken van het
reeds begonnen Geneefse
overleg over beperking van de
Euroraketten, zo luidt een an
dere aanbeveling van het rap
port, zouden de belangrijkste
landen van West-Europa sa
men met de Sovjet-Unie naar
andere oplossingen moeten
zoeken.
Van het totaal van de uitgaven
voor bewapening in de wereld
ten bedrage van 518,7 miljard
dollar namen de Verenigde
Staten 134,4 en de Sovjet-Unie
118,8 miljard dollar voor hun
rekening, ln 1980 had het
Amerikaanse cijfer 126,9 be
dragen en het Russische 116,9
miljard doUar. De Amerikaan
se uitgaven stegen met 5,9 pro
cent. Na een lange periode van
reële daling in vervolg op de
oorlog in Vietnam hebben zij
aan het begin van de jaren
tachtig het roer omgegooid. De
Sovjet-Unie behield haar
kwantitatieve overwicht, maar
de VS hun technologische
voorsprong op het gebied van
computers en micro-electroni-
ca.
In de jaren van 1979 tot en
met 1981 heeft de Sovjet-Unie
de Verenigde Staten van de
eerste plaats verdrongen als
grootste exporteur van wa
pens, vooral doordat Moskou
aanzienlijk meer is gaan leve
ren aan India, het Midden-
Oosten en Noord-Afrika.
enti
iet 'ruimteveer
Columbia
8ewkdt op een
grote
naar de
ceerbasis
r,m rida vervoerd.
Columbia, die
twee keer eer
een succes-
e tocht door
,verb ruimte heeft
ebmaakt, zal als
ze_°M s goed gaat
-1" 27 juni aan
derde vlucht
innen.
er 8 gii
lerzfT
MOSKOU Joeri Andropov is ontheven van zijn functie al^
leider van de Russische geheime politie KGB. Hij wordt vervan
gen door Vitali Fedortsjoek. Dit is door het persbureau TASS
bekend gemaakt.
TASS meldde dat het presidium van de Opperste Sovjet het
dagelijks bestuur van de volksvertegenwoordiging Andropov
van zijn taak had ontheven „in verband met zijn benoeming tot
andere taken". Welke andere taken meldde TASS niet.
De bijna 68-jarige Andropov was sinds 1967 leider van de KGB.
Sedert 1973 is hij lid van het beleidsbepalende Politburo. Begin
deze week werd hij benoemd tot lid van het tien man sterke Ce
ntrale Comité van de Communistische Partij. Met deze laatste
benoeming heeft Andropov zijn kansen om Brezjnev straks te
gaan opvolgen vergroot.
Fedortsjoek is in het Westen een onbekende figuur. Volgens
westerse zegslieden is hij leider geweest van de KGB in de Oek
raïne.
Zware regenval in Nicaragua:
Leden van de burgerwacht in Nicara
gua zijn druk bezig een pasgeboren
baby te redden, die hangend aan ka
bel over een rivier wordt getrokken
waarvan het water als gevolg van
zware regenval de afgelopen enorm Is
gestegen.
MANAGUA De autoriteiten in Managua hebben een deel van dat Nicaragua internationale hulp zal vragen.
West-Nicaragua tot rampgebied verklaard, waar in vijf dagen Het ziet er niet naar uit dat er zich op zeer korte termijn een
bijna 60 cm regen is gevallen. Zeker tien mensen zijn omgeko- weersverbetering zal voordoen. Doordat het water in de rivieren
men en 15.000 zijn dakloos. zeer snel en sterk is gestegen zijn diverse bruggen weggeslagen.
Minister van binnenlandse zaken Tomas Borge zei na een be- In het rampgebied wordt de bevolking op grote schaal ingeënt
zoek aan de zwaarst getroffen provincies Leon en Chinandega, tegen tyfus en andere ziekten.
HOOVER HIELD INLICHTINGEN ACHTER
NEW YORK J. Edgar Hoo- nedy in 1963. In een documen-
ver, oud-hoofd van de FBI, de taire van ABC komende week
federale recherche van de verklaart de FBI-agent James
Verenigde Staten, heeft inlich- Hosty dat de Cubaanse sterke
tingen achtergehouden over man Fidel Castro een tipgever
de moord op president Ken- van de FBI had verteld over
een aanbod van moordenaar
Oswald om Kennedy om het
leven te brengen. Maar Hoo
ver, die in 1972 overleed, liet
de tips over een band tussen
Oswald en Cuba voor wat ze
waren en liet zijn hoofd han
gen naar een Russische overlo
per die iedere buitenlandse sa
menzwering tegen Kennedy
ontkende.
arig
elva
'tn een onzer verslaggevers)
lan
'LJn HAAG Ruim zes
schrijvers uit alle de-
van Europa hebben de
[elopen twee dagen zich
het Scheveningse Kur-
(us bezonnen over de
aag hoe zij hun steentje
innen bijdragen om een
puwe oorlog in Europa
voorkomen. In de slot
verklaring van gisteren
zeggen de schrijvers dat zij
zich onderdeel voelen van
de internationale vredes
beweging en dat zij een
ontmoeting, zoals die in
Den Haag heeft plaats ge
had, ook elders willen
voortzetten zodat de op
roep van de vredesbewe
ging steeds verder door
dringt.
Op verzoek van drie Sovje-
trussische schrijvers werd het
verschil tussen „realisten"
(waarmee vaak de voorstan
ders van bewapening worden
aangeduid) en "emotionalis-
ten" (waarmee soms de voor
standers van ontwapening
worden aangeduid) in het de
bat over de bewapening ge
laakt als een onderscheiding
die zelf tot de oorlogsvoorbe
reiding behoort. Verder wordt
in de slotverklaring de plaat
sing van nieuwe kernraketten
en de voorbereiding daartoe
afgewezen, in afwachting van
het feit dat er door de politici
afspraken zuUen worden ge
maakt over een algemene ont
wapening.
De schrijvers waren het er
verder over eens dat de beide
militaire blokken dienen te
worden afgebroken.
Op de slotzitting probeerde de
bekende Westduitse schrijver
Günter Grass vergeefs een zin
in de slotverklaring opgeno
men te krijgen waarin solida
riteit wordt betuigd met een
aantal Poolse schrijvers die
verhinderd waren naar Den
Haag te reizen. „Het is bescha
mend en diskwalificerend als
wij niet eens durven opkomen
voor onze collega's, die naar
deze vredesbijeenkomst wil
den komen". De Sovjetrussi-
sche schrijver Sergei Michai-
lov wierp tegen dat de Tsje
chen ook niet aanwezig waren.
Totdat bleek dat deze op het
vredesappèl van de Westduitse
organisatoren helemaal niet
hadden gereageerd en dus ook
geen uitnodiging hadden ont
vangen...
De Oostduitse schrijvers Ste
fan Heym en Hermann Kant
verzetten zich met grote
kracht tegen de toevoeging
omdat dan de verklaring in
zijn geheel op het spel zou ko
men te staan. Stefan Heym:
„Het is noodzakelijk de eens
gezindheid die hier bereikt is
over ontwapening veilig te
stellen." Vaak waren de dis
cussies op het Haager Treffen
in feite urenlange gedachten-
wisselingen tussen Oost- en
Westduitse schrijvers. Als zo
danig werd de bijeenkomst in
het Kurhaus een succes ge
noemd, maar ook werd duide
lijk dat de marges waar bin
nen overeenstemming moge
lijk was zeer klein waren.
Het Haager Treffen was de
tweede gelegenheid waarbij
schrijvers uit oost en west el
kaar ontmoetten. Van Neder
landse zijde namen deel Harry
Mulisch, Louis Ferron en An
ton Constandse. In de komen
de tijd hopen de schrijvers bij
eenkomsten te houden in Keu
len, Sofia en Rotterdam.
fiema
Ljxtra
„slevechts-
"tigu
□tsi r
ine I
ipolsf'
strij jvi
1LSHINGTON De Ame-
ianse regering heeft het
[res in het geheim op de
te gesteld van haar
•rnemen Israël 75 extra F-
gevechtsvliegtuigen te
'kopen. De transactie met
iel heeft een waarde van
6,25 miljard gulden en
Ie grootste sinds in sep-
»ber 1978 het Camp-Davi-
tkoord werd gesloten.
overleg dat de Israëlische
lister van defensie, Sharon,
ren heeft gevoerd met zijn
lerikaanse collega Weinber-
lijkt als resultaat te hebben
iad, dat een aantal Ameri-,
se maatregelen, waarin
homische en miliatire steun
"d opgeschort, ongedaan is
dpiaakt. De VS hadden eind
ig jaar uit protest tegen de
lëlische annexatie van de
lanhoog de militaire hulp
ir onbepaalde tijd stopgezet,
ïwel door de bevolking op
Golanhoogte nog altijd fel
otesteerd wordt tegen de
v'ng. gaat de regering-
igan nu dan toch weer de
Bring van militair materieel
xd h"on
ADVERTENTIE-
r.iït'fw.V'r.y.'A
In Elsevier stort de vader van
de in El Salvador vermoorde
IKON-medewerker Hans ter
Laar zijn hart uit. „Schandelij
ke onzin. Massahysterie. Mijn
zoon is geen martelaar. Toen
hij wegging was hij totaal niet
politiek geëngageerd. Hij was
geen idealist. Hij deed gewoon
een klus. Het zijn propagandis
tische leugens". Bij de kabi
netscrisis deze constatering:
„Zo krijgt de kiezer toch nog
gelijk. Het CDA-D'66-VVD-
kabinet komt er in zekere zin
toch, zij het in een versluierde
vorm". Een hoofdartikel over
het Falkland-conflict stelt:
„Zelfs als Engeland straks kan
beweren de oorlog te hebben
gewonnen, zal Amerika en
in Amerika's kielzog West-Eu
ropa de oorlog hebben ver
loren. Iets meer aandacht voor
de politieke realiteiten en iets
minder nationaal sentiment
zou de Britse regering niet
misstaan". In de rubriek Mo
dern Leven kritische aandacht
voor luidsprekers. „De boxen
die vaak standaard bij zoge
naamde audioracks worden
geleverd, zijn doorgaans van
minderwaardige kwaliteit.
Vervanging door andere, bete
re, helaas ook duurdere mo
dellen zal uw muziekgenot
meteen drastisch opwaarde-
De Haagse Post laat de inter
nationale marinedeskundige
Anthony Preston zeggen dat
de actie bij de Falklands ge
zien moet worden als een
Navo-oefening, een waarschu
wing aan de Russen om te to
nen hoe snel een Navo-land
haar marine in gereedheid
kan brengen. De geloofwaar
digheid van de Navo wordt
hierdoor enorm vergroot".
Geertsema en Lammers dis
cussiëren in het blad over een
eventuele samenwerking
PvdA-VVD. Lammers: „Op
het punt van de kernwapens
zal er niets veranderen. Ik
denk dat het gevoelen in de
,PvdA praktisch unaniem is,
dat die kernraketten er niet
moeten komen. Ik schat de
score op 99. Er is geen moge
lijkheid om de mensen die met
de VVD willen regeren, wat
dat betreft over de streep te
trekken". Een grote reportage
ook uit het socialistisch gewor
den Nicaragua. „Ik ben nu ook
verplicht om lid te zijn van
een coöperatie. Elke week ben
ik een ochtend kwijt met dis
cussies en trainingen, sociale
dit, menselijke dat, praten,
praten. In die tijd verdien ik
niks en ik moet nog contribu
tie betalen ook". Een gesprek
tenslotte met Xaveria Hollan
der. „Nederlanders vind ik
wat a-sexueel. Het lijkt wel
alsof niemand hier meer sexu-
eel gericht is. Het is natuurlijk
wel leuk om eens een keer een
dag of twee dagen helemaal
niets te doen, om de spanning
te verhogen, maar een hele
week niets! Dat vind ik ontzet
tend lang".
In Vrij Nederland een lang ge
sprek met Hans Wiegel. Op de
vraag waarom hij na de dood
van zijn eerste vrouw is door
gegaan: „Ik had mijn minister
schap kunnen neerleggen.
Daar heb ik wel over gedacht.
Maar dat is geen alternatief.
Dan ben je ambteloos burger.
Je moet tbch verder, al is het
na een half jaar of een jaar. Je
moet ook je brood verdienen.
Dus dat was geen alternatief".
Een ander artikel ontmaskert
de berouwvolle rechterhand
van Hitler, Albert Spèer, als
een leugenaar. „Hij was in de
praktijk de grootste slavendrij
ver sedert de Farao's. Een
man die 5 miljoen buitenland
se arbeidskrachten het rijk
binnensleepte waar zij onder
de meest deerniswekkende
omstandigheden moesten wer
ken. De slaven kromden hun
rug onder de door Speer per
soonlijk gehanteerde zweep".
Een interview ook met „de
grimmige nieuwe verschijning
in onze literatuur" Hellema.
„Samkalden heeft Lages vrij
gelaten, zogenaamd omdat hij
ziek was, maar Lages liet zich
triomfantelijk inhalen en heeft
nog jaren van zijn pensioen
genoten. Dezelfde Samkalden
is later burgemeester van Am
sterdam geworden. Sorry, daar
houdt mijn wereld op". Een
reportage voorts uit Werken
dam dat alleen een man als
burgemeester wil. „Een scho
ner plaats dan thuis is voor de
vrouw niet denkbaar. Treedt
zij daarbuiten, dan geraakt zij
buiten haar vrouwzijn. Krach
tens de logica en de Bijbel is
het onmogelijk dat een vrouw
in de vergaderzaal komt".
In De Tijd een amusant inter
view met professor Piet Steen
kamp over zijn dagindeling.
„Zomaar een avondje pret ma
ken? Ik ben toch niet gek ge
worden, zeg. Vrienden? Men
sen bij wie je op verjaardagsvi
site gaat? Nou, dat vind ik
moeilijk, hoor. Ik hou bijvoor
beeld veel van de heer Van
Agt, als je dat tenminste van
een man kunt zeggen. Maar ik
ben nog nooit op zijn verjaar
dag geweest". Ook een vraag
gesprek met D'66-fractieleider
Brinkhorst. „We zijn voor de
PvdA jarenlang een nuttige
bondgenoot geweest. Een
flankdekking. Dat is nu afge
lopen. Dat zal voor de PvdA
misschien wel meer gevolgen
hebben dan voor ons. De
PvdA zal nu voor het eerst in
zelfstandigheid moeten beslis
sen wat voor partij zij eigenlijk
is". Een artikel voorts van de
Britse commentator Hugo
Young. „Grootse daden van
moed zullen er zijn, zijn er al
op de Falklands. Maar dat al
les eenmaal gezegd zijnde, zal
deze affaire vooral worden ge
zien als een symbool van ies
geheel anders: de schrikwek
kende onbekwaamheid van
politieke leiders om een vreed
zame oplossing te vinden voor
wat in feite een eenvoudig ge
schil is". In verband met het
bezoek van de paus aan Enge
land tenslotte een interview
met aartsbisschop Runcie van
Canterbury. „Ik ben agnosti
cus als het gaat om Gods be
doelingen. Maar ik geloof dat
wij verantwoordelijk zijn voor
de troep die we van Zijn
jcicxvciiia vdii
'X\ herwrwq
Hervormd Nederland in een
hoofdartikel „Een Britse mili
taire overwinning bij de Fal
klands maakt de wereld geen
snars menselijker of veiliger.
Daartoe komt het alleen als de
organisatie van de Verenigde
Naties als een middel tot conf
lictoplossing echt serieus
wordt genomen" Elders de
constatering dat het IKV in
Moskou niet verstandig is op
getreden. „Het vroegtijdig ver
laten van het vredescongres
heeft nieuw voedsel gegeven
aan de krachten binnen onze
samenleving, die zich uitspre
ken tegen contacten met Oost-
Europa en die de Sovjet-Unie
alleen maar kunnen zien als
een onbetrouwbare gespreks
partner". De socioloog en psy
chotherapeut Bram de Swaan
zegt in een interview: „De
vraag voor onze tijd is: hoe
lukt het mensen op basis van
vrijwilligheid elkaar te laten
helpen? Gemeentes en wijken
blijken niet voldoende dragers
te kunnen zijn van gevoelens
van wederkerigheid". Het blad
vreest dat de kabinetscrisis de
plaatsing van nieuwe kernwa
pens in ons land waarschijnlij
ker heeft gemaakt. „In samen
werking met de vredesbewe
ging zal het tot een hergroepe
ring van de politieke krachten
in Nederland moeten komen,
om straks niet voor een vol
dongen feit te worden ge
steld".
