„Luchtafweer van
oppervlakte-schepen
moet veel beter"
ARGENTINIË OP ZOEK NAAR EXOCET-RAKET
COMMANDEUR-VLIEGER B.D. HJ.E.VAN DER KOP
CONCLUDEERT UIT FALKLAND-OORLOG:
Argentijnen
dachten Britse
vliegdekschepen
te beschieten
naar New York
„WE RAKEN NU AARDIG INGESLINGERD"
Nauta's vooraan in zeilrace
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 27 MEI 1982 PAGIN |J
„Zinken „Antelope"
was voorspelbaar"
DEN HAAG Het Britse oorlogsschip „Ante
lope" zou maandag niet gezonken zijn, als het
schip was gebouwd van staal in plaats van alu
minium. Dit is de stellige overtuiging van een
lid van een voormalige Nederlandse werk
groep, die de bouw van de geleide wapenfregat
ten „Tromp" en „De Ruyter" voorbereidde.
Deze werkgroep bezocht in 1969 de „Antelope"
en uitte toen zijn verbazing over de keus van
de Britten voor aluminium. „De smelttempera-
tuur van aluminium ligt veel lager dan die van
gedemagnetiseerd staal. Dat betekent dat zo'n
schip veel kwetsbaarder is voor voltreffers. Het
mag natuurlijk nooit zo zijn dat één voltreffer
een schip kan laten zinken. Dat dat met de
„Antelope" wel gebeurde, was dan ook voor
spelbaar", aldus dit lid van de voormalige
werkgroep.
Verstekelingen op de Canberra
LONDEN Twee .jannen" van de Royal
Navy wilden de invasie van de Falkland Ei
landen zo graag meemaken, dat ze als ver
stekelingen zijn meegereisd op het troepen
schip Canberra.
Toen de avonturiers bij het dagelijkse appel
op hun thuisbasis werden gemist, werden ze
aanvankelijk geboekstaafd als „afwezig zon
der verlof". Maar al snel werden ze gevon
den onder de troepen op weg naar de Zuid-
atlantische Oceaan.
De jonge commando's zijn naar verluidt niet
erg geliefd bij hun collega's, die vinden dat
ze de orders hadden moeten opvolgen en
thuis hadden moeten blijven, maar ze wor
den waarschijnlijk niet gestraft. Commen
taar van een woordvoerder van de marine
in Plymouth: „Ik ben ervan overtuigd dat
wat extra hulp op de Falklanden momenteel
welkom is".
Schip met gewonden
naar Uruguay
LONDEN Een Britse pa
trouilleschip met mariniers
die zijn gewond in de Falk-
land-oorlog is op weg naar de
Uruguese hoofdstad Montevi
deo. Dit hebben militaire
kringen in Londengisteren ge
meld. Volgens hen bevinden
zich aan boord slechts „enkele
gewonden". Waarom de mari
niers naar Uruguay werden
overgebracht, konden zij niet
zeggen. Van de oorlogsvloot
maakt namelijk een met mo
dern materieel uitgerust hos
pitaalschip deel uit, het gevor
derde schip Oeganda.
WASHINGTON Nu de Franse Exocetraket zo'n doeltreffend
wapen is gebleken tegen de Britse vloot, stelt Argentinië naar
stig pogingen in het werk meer van deze raketten te bemachti
gen op de zwarte markt. Bij het uitbreken van de crisis beschik
ten de Argentijnen over vijf van deze raketten. Zij hebben er nu
vier afgevuurd, (twee op de onderzeebootjager Sheffield en twee
op het vrachtschip Atlantic Conveyor) maar volgens de Ameri
kanen is het heel waarschijnlijk dat Argentinië via de zwarte
markt al meer van deze raketten te pakken heeft gekregen.
Goedingelichte kringen in Washington melden dat de Argentij
nen Panama en Venezuela hebben ingeschakeld om namens hen
te proberen de raket op de zwarte markt te kopen. Zo zou onder
meer de Libische kolonel Khadaffy zijn benaderd. Verder zijn
er onbevestigde berichten dat Israëlische adviseurs samenwer
ken met Argentijnse technici met de bedoeling de Exocet-raket
die bestemd is voor schepen, om te bouwen tot een raket voor
gebruik in de lucht. Israël ontkende overigens dat een Ecuado
rans vrachtvliegtuig, dat in New York werd vastgehouden, wa
pens voor Argentinië vervoerde.
Amerikaanse deskundigen die de overdracht van wapens waar
ook ter wereld nauwkeurig bijhouden, berichten dat de pi
de Exocet-raket zeer snel is gestegen. „Ik denk dat de ve
afdeling van Dassault (de Franse fabrikant) zijn geluk i
kan over deze onverwachte reclame", aldus een Ameri
waarnemer. Volgens sommige berichterf zouden Buenos
nu al meer dan 2.5 miljoen gulden voor een raket moetenAS
len, vijf keer zoveel als het bedrag waarvoor de Franse nel
kant hem destijds heeft geleverd. Volgens informatie ui nn
hington zijn er 23 landen die over de Exocet-raket beschftel
waarvan vijf in Europa dat als zwarte markt afvalt. De
Wereld-landen zijn Brazilië, Chili, Ecuador, Peru, Libië,
ko, Nigeria, Bahrein, de Verenigde Arabische Emiraten,
Qatar, Indonesië, Maleisië en Pakistan. De meeste hebben
alleen de scheepsversie. Van de paar landen die ook oi^al
voor gebruik in de lucht bedoelde raket beschikken, is
waarschijnlijk het meest op de hand van Argentinië, m< ',r€
land heeft gezegd Argentinië pas militaire steun te willen
als Engeland ook het Argentijnse vasteland aanvalt.
HAROLD JACKSON
Copyright The Guardian
to
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN De twee Argentijnse Exocet-raketten die d
het Britse transportschip Atlantic Conveyor zo zwaar trof^m<
het gistermorgen in de diepte van de Zuidatlantische te
verdween, waren volgens woordvoerders van het ministei gt
defensie in Londen bestemd voor het vliegdekschip Her J
Invincible. Beide vliegdekschepen bevonden zich in de
ving van het getroffen vrachtschip. De raketten werden
afstand van 45 kilometer afgevuurd door een Super Eti5n
hetzelfde vliegtuig dat de raket afschoot waarmee eerdt 11
maand de onderzeebootjager „Sheffield" in de grond w< sti
boord. 1!
Si
De Atlantic Conveyor en de twee vliegdekschepen be\wj
zich op tamelijk grote afstand van de Falkland Eilandi
twee Argentijnse aanvallers vlogen zo laag mogelijk over
ven om buiten het bereik van de Britse radar te blijven
moedelijk hebben hun piloten de Atlantic Conveyor op h£e
darscherm voor een van beide vliegdekschepen genomi't
Britten merkten hen pas op, toen zij de Argentijnen overp j
dio met elkaar hoorden praten. Maar toen was het al te Iv'
De aangerichte schade aan boord van de Atlantic ConveyUu
zo groot, dat de Britten hun transportschip moesten op^(
Vier bemanningsleden kwamen om het leven, de overig
onder wie een klein aantal gewonden, werden door te hi
snelde schepen overgenomen. Gelukkig voor de Britse
krachten waren de veertien Harriers-gevechtsvliegtuigen
Atlantic Conveyor uit Engeland had meegenomen al aan
van een van de vliegdekschepen gebracht. De Atlantic Cfir
or is het eerste niet-militaire schip dat in de Falkland-
verloren is gegaan. De Britten hebben voor deze oorlog
dan veertig koopvaardijschepen gevorderd.
Aan boord van het dè onderzeebootjager Coventry, met e j
manning van 280 koppen, vielen volgens het Britse mir
van defensie twintig doden en ongeveer evenveel gew r(j
Het schip werd tot zinken gebracht door de bommen V2,0r|
Skyhawks van de Argentijnse luchtmacht. De Coventi c
zusterschip van de Sheffield, lag in de smalle zeestraat c>
Oost- en West-Falkland. De Britse armada is nu al vier m0rj"
oorlogsbodems kwijt: twee onderzeebootjagers en twee fre1
de Ardent en de Antelope. Een onderzeebootjager kost
woordig zeker 300 miljoen gulden, een fregat 200 miljoeigr
Defensie-minister John Nott kwam in het Lagerhuis ve
dat de hoge verliezen van de Britse marine geen overfc
pessimisme mogen veroorzaken. „Verliezen waren te ve|en
ten", zei Nott. „Maar men mag niet vergeten, dat onze o g.
vloot in het zuiden van de Atlantische Oceaan nu uit mfy
100 schepen bestaat, die samen ruim 25.000 mannen en vrn
aan boord hebben. De geleden verliezen zijn alweer g gj
maakt; de laatste twee dagen hebben zich nog tien onderze
jagers bij de armada gevoegd". r-
Volgens schattingen heeft de oorlog om de Falkland EilT"
Groot-Brittannië momenteel al bijna negen miljard guldL
kost. Het dagblad Daily Mirror publiceerde gisteren eerj
van een gewezen Falklander, die daarin herinnert aan eeL
port van de Britse regering over de economische ontwik!
van de Falkland Eilanden. Dat rapport stelde een vijfjarig!
teringsprogramma voor om de Falkland Eilanden welvaij
te maken. Het grootste bedrag dat nodig was beliep 17 nkn
gulden, bestemd voor de verlenging van de start- en lanl
baan van het vliegveld van Port Stanley. Dit voorstel wu,
de grond geboord door zowel Labour als de Conservatievr1
vonden dat de Falkland Eilanden een dergelijke hoge I 1
niet waard waren.
dan ligt je hele schema
in de war. Tot op hedal
loopt de reis echter voir1
dig en is er nog niets kaf
gaan, maar dat klop ikl£
iijk even af. Over en slifv
Bijna-botsing
Overigens gaat het nir
deelnemers aan de r
voor de wind als de
van Schouten en Vaiu
De „Orange Nassau"
vertraging opgelopen d
in Plymouth een ziek t\!
ningslid van boord moflca,
den gezet. En de |g
polsky", deelnemer a ,r
toertocht (cruise) naaw
York en tevens het con
catieschip voor de race
cruise, heeft het afg
weekeinde in het Kari
het nippertje een botsiCj
de racer „Bally" kunne Tv
komen. Het enige
ningslid dat aan boord r41
„Bally" de wacht hield
net op tijd in de gaten
schip recht „KrasnapolsF1
stevende en wist het drce
onheil te voorkomen.
ia
Intussen vorderen de ar
deelnemers aan de op
gestarte cruise naar Ne*r<
al een aardig eind in
ting van hun eerste tu#i|
tion, de Azoren. Daar
zij in de loop van de vtUa
week arriveren. Ver*>r
gaat de reis via Bermuc
ting New York, waar
sers eind juni ongevet
lijk met de wedstrijd
worden verwacht. aj
JOS TIf'
Precies een week geleden, op Hemelvaartsdag, werd voor de
kop van de Maasvlakte het startjein gegeven voor de Rotterdam
Transatlantic 200, een non-stop zeilrace van Rotterdam naar
New York. Na zeven dagen varen zijn vrijwel alle jachten onder
Engeland en Ierland doorgestoken en op weg naar New York.
Via Scheveningen Radio zochten wij gisteren voor de eerste
mêêl contact met twee deelnemers, de „Samsonite" en de „Pen-
Uk".
DEN HAAG Hoe hand
zaam en doeltreffend de
huidige generatie geleide
wapens is, maakt de Falk-
land-oorlog pijnlijk duide
lijk. Een enkel exemplaar
van bijvoorbeeld de Exo
cet-raket blijkt in staat
een modern en zwaar be
wapend fregat zonder
meer onschadelijk te ma
ken zoals de Britten
ondervonden met de
„Sheffield". Daarvoor al
was de Argentijnse „Ge
neral Belgrano" ten offer
gevallen aan twee Tiger-
fish-torpedo's en gisteren
verloren de Britten een
transportschip als gevolg
van een aanval met een
Exocet-raket. Deze ge
beurtenissen hebben de
vraag opgeroepen of op
pervlakte-schepen wel
licht tè kwetsbaar zijn ge
worden voor de moderne
oorlogsvoering. D'66 is in
middels met een plan ge
komen waarin wordt ver
wezen naar deze kwets
baarheid en dat een forse
inkrimping van de Neder
landse marine behelst. Is
de veronderstelling reeël
dat binnen de marine al
leen duikboten nog een
toekomst hebben? Is de
marine met andere woor
den definitief „klaar voor
onderwater"?
„Onzin", stelt de Haagse
commandeur-vlieger b.d.
H.J.E.van der Kop, auteur
van een boek over vlieg
kampschepen en in brede
kring erkent als strate
gisch expert. „Ze zijn
vooralsnog onmisbaar. Dat
in aanmerking genomen
moet je hun betrekkelijke
kwetsbaarheid voor lief
nemen. Uiteraard moet je
proberen die kwetsbaar
heid tot een minimum te
rug te brengen. Maar als
je daartoe hebt gedaan
wat in je vermogen lag,
moet je vervolgens bereid
zijn te accepteren dat er af
en toe toch een naar de
bodem wordt geschoten.
Wie aan gevechtshande
lingen begint, weet van
tevoren dat hij daarvoor
moet betalen met verlies
aan materieel en mensen
levens. Politici lijken dat
zich niet altijd te realise
ren. Die schrikken van
het verlies van zo'n fregat
of onderzeebootjager, daar
bij de Falklanden. Maar
verliezen in de orde van
grootte als de Britten nu
lijden, waren te voorzien
en zullen door de marine
staf in Londen ongetwij
feld zijn ingecalculeerd".
Toekomst
Dat men oppervlakte-schepen
voorlopig nog niet zou kunnen
missen laat zich juist aan de
hand van het Falkland-con
flict goed duidelijk maken,
meent Van der Kop. „Zonder
vliegkampschepen hadden de
Britten daar geen vliegtuigen
kunnen inzetten en hoe had
den ze hun landingen moeten
uitvoeren? Een paar duizend
man uit de buik van een on
derzeeër toveren, lukt nu een
maal niet. En over een afstand
van duizenden mijlen voer je
die mariniers ook niet door de
lucht aan. Maar er is meer.
Ook voor de onderzeebootbe-
strijding blijven ze in de voor
zienbare toekomst van essen
tieel belang. Onderzeeboten
met raketten bestrijden kan
immers niet, doordat zij, dank
zij het water zijn afgeschermd
voor radar. Vliegtuigen alleen
zijn op deze taak ook niet opti
maal berekend. Ze hebben
steun nodig van zowel opper
vlakte-schepen als anti-duik-
boot-duikboten. Nog een argu
ment dat pleit voor het in
standhouden van oppervlakte
schepen is de wenselijkheid
om in crisis-situaties zichtbaar
te kunnen dreigen. Elke keer
dat de schroeven van de Britse
oorlogsbodems op hun reis
naar de Falklanden in het wa
ter ploegden, werd de druk op
Argentinië groter. Dat men er
niet voor is gezwicht, is een
andere zaak".
Kranig geweerd
Sprekend over de verliezen
aan Britse zijde, brengt Van
der Kop naar voren dat de
Britten zich desondanks kra
nig weren, tot nu toe. „De
kracht van de Argentijnen ligt
in hun luchtmacht. Die is
voortreffelijk. Maar de afweer
van de Britse vloot daartegen
kun je toch bepaald ook niet
zwak noemen. Bij bosjes wor
den de Argentijnse vliegtuigen
naar beneden geschoten. In
middels zijn er al ruim vijftig
neergehaald, meer dan een
derde van hun hele luchtvloot.
Dat moet je niet kleineren, dat
is een goed resultaat".
Maar de Argentijnen die er in
slagen door de afweer heen te
komen, delen wel heel ge
duchte klappen uit.
„Zeker, er komen nog te veel
Argentijnen doorheen, maar
daar mag je niet de conclusie
aan verbinden, dat dus de op
pervlakte-schepen te kwets
baar zijn. De les die we uit de
Falkland-oorlog moeten leren,
is dat de luchtafweer van nog
betere kwaliteit moet worden.
Hij is op zich niet slecht, maar
hij moet nóg beter. Ook in
NAVO-verband is die conclu
sie van belang. De Britse vloot
heeft, net als de Nederlandse,
tot taak om het oostelijk deel
van de Atlantische Oceaan te
bewaken. In geval van een
Oost-West-conflict dienen de
Britse en Nederlandse marine
daar op onderzeebotenjacht te
gaan. Als ze dan te maken
krijgen met luchtdreiging van
de Russen, zal die zeker
zwaarder zijn dan de Argentij
nen nu bij de Falklanden bie
den. Ik zou dus adviseren om
de luchtafweer op alle schepen
die daar opereren, als de
drommel nóg adequater te ma
ken".
Voor de Britse vloot klemt dat
volgens Van der Kop nog
meer dan voor de Nederland
se. „De Nederlandse oorlogs
bodems zijn over het algemeen
net even weerbaarder dan de
Britse. Onze schepen zijn wat
nieuwer en hebben een wat
moderner en steviger con
structie. De Britten hebben in
het type schepen waartoe de
„Ardent" en de „Antelope" be
hoorden, veel licht materiaal
toegepast. Koektrommels zijn
het, waar je zo doorheen
schiet. Onze schepen zijn ook
wel een soort koektrommels,
maar toch net even steviger.
Het is net het verschil tussen
een Lelijke Eend en een Re
nault 5. Ook onze radar is bij
voorbeeld beter. Een goede ra
dar is onder meer van belang
voor het opsporen van geleide
wapens. Voor het vernietigen
van doelen die nog ver af zijn,
gebruiken de Britten het Sea-
dart-systeem. Tegen doelen die
al dichtbij zijn, zetten ze de
Seawolf in. Zowel de Seadart
als de Seawolf blijken het bij
de Falklanden goed te doen,
maar ze zouden nog beter
functioneren als de kwaliteit
van hun radar beter was. In
teressant in dit verband is, dat
ze op het punt hebben gestaan
om onze radar, ontwikkeld
door de Hollandse Signaal Ap
paraten Fabriek, aan te schaf
fen. Maar de Britse elektroni
sche industrie heeft daar
krachtig tegen geprotesteerd
en toen is besloten de appara
tuur toch maar in eigen land
te laten vervaardigen".
Goalkeeper
Een luchtafweerwapen dat bij
Hollandse Signaal in ontwik
keling is en dat net als de Sea
wolf bedoeld is om vijandelij
ke raketten op korte afstand te
vernietigen, is de Goalkeeper.
Met zijn zes a zevenduizend
schoten per minuut is dit snel
vuur-kanon volgens Van der
Kop belangrijk beter van kwa
liteit dan de Seawolf en hij
pleit er dan ook voor dit wa
pen zo snel mogelijk op alle
Nederlandse oorlogsbodems
aan te brengen. „Daar heb je
meer aan dan aan bijvoorbeeld
een sterkere bepantsering van
je schepen. Want een sterk
pantser biedt wel bescherming
aan het schip, maar niet aan
het wapensysteem. Het wa
pensysteem is afhankelijk van
heel tere computers en die
houden het niet als er met een
500-ponds bom tegen geramd
wordt".
Dat de strijd bij de Falklanden
uiteindelijk door de Britten ge
wonnen zal worden, staat voor
Van der Kop vrijwel vast. De
Argentijnse luchtmacht ver
liest zijn toestellen aan de lo
pende band en de Argentijnse
marine is tegen de Britten vol
strekt niet opgewassen. Het in
zetten van het vliegkampschip
de Venti Cinco di Mayo, onze
voormalige Karei Doorman,
zou voor Buenos Aires aan
trekkelijk zijn omdat men
daardoor de slagkracht in de
lucht zou kunnen vergroten.
Dit durven de Argentijnen
echter niet, omdat de „Door
man" naar Van der Kops stel
lige overtuiging wordt be
waakt door een Britse onder
zeeboot. Die zou het vlieg
kampschip torpederen zodra
het de haven verlaat. En voor
de bestrijding van onderzeebo
ten hebben de Argentijnen
niet veel meer tot hun be
schikking dan een tiental oude
Neptunes. Daarvan gaat voor
de nucleair voortgestuwde
Britse onderzeeërs geen enkele
dreiging uit.
Supermachten
De kans dat Amerika en/of de
Sovjet-Unie zich direct met
het conflict zal bemoeien, is
volgens de commandeur ook
om militair-strategische rede
nen heel klein. Voor beide
grootmachten geldt, dat de
Falkland Eilanden op te grote
afstand van de thuisbases lig
gen. „Nee, ik denk dat de Brit
ten nog een landing uitvoeren
om die kerels daar nog wat ex
tra in verwarring te brengen
en dat vrij snel daarna heel
het Argentijnse garnizoen op
de eilanden zal worden opge
pakt. Dan beginnen er onder
handelingen, die er vermoede
lijk op uitdraaien dat het ge
bied een tijd lang onder be
heer van de Verenigde Naties
komt".
„Toch een mooi huzarenstukje
van die Britten", besluit de
sinds acht jaar gepensioneerde
commandeur-vlieger.
WILLEM SCHEER
DEN HAAG „We ra
ken nu aardig ingeslin-
gerd, alles verloopt naar
wens. Het koken en het
wisselen van de wacht en
de zeilen gaat steeds be
ter", aldus via de boordra-
dio schipper Patrick
Schouten van het zeiljacht
„Samsonite", dat gister
middag zo'n 160 kilometer
ten zuidwesten van de
Ierse kust aan de over
steek van de Atlantische
Oceaan, richting New
York begon.
De bemanning van de „Samso
nite", met een gemiddelde
leeftijd van 23 jaar de jongste
crew die ooit een transatlanti
sche tocht heeft gemaakt,
heeft in de eerste dagen van
de race al met uiteenlopende
weersomstandigheden te ma
ken gehad. Patrick Schouten:
„De dag na het vertrek was
het erg rustig, maar vrijdaga
vond begon het goed te waaien
en kregen we bij een wind
kracht tussen zes en zeven al
les boven op de boeg. Het was
toen erg nat en onplezierig.
Een van ons is ook even zee
ziek geweest, maar nu weer
opgeknapt. Datzelfde geldt
voor het weer. De wind is
zwak, de zon schijnt en het is
een mooie zee".
Voor navigator Ties van Os
was er de afgelopen dagen
veel werk aan de winkel. Door
een ongelukkige samenloop
van omstandigheden bleek aan
boord van de „Samsonite"
geen zeekaart te vinden van
het traject tussen Dover en
Land's End, de uiterse zuid-
west-punt van Engeland. „Dat
was wel vervelend en gevaar
lijk, maar Ties heeft toen, on
der meer aan de hand van ge
gevens van andere schepen en
de Britse kustwacht, een pro
visorische kaart getekend.
Maar voor het traject dat ons
nu wacht hebben wel de nodi
ge kaarten bij ons".
Over de tussenstand in de
wedstrijd valt weinig met hon
derd procent zekerheid te zeg
gen. Volgens de laatste gege
vens ligt de „Stad Rotterdam"
van Sjoerd Nauta op kop, ge
volgd door de „Prodent" Dirk
Nauta en de „Pentax" van
Adriaan van Stolk, de enige
boot met een vrouwelijk be
manningslid aan boord dat
gaat heel goed, hoor. Daarach
ter volgt de „Samsonite".
Wanneer echter de handicaps
worden verrekend, mogen Pa
trick Schouten en zijn beman
ning zich toch koploper in de
van ons wel wat harder waaien
Rotterdam Transatlantic 200
noemen.
Zwaarder weer gewenst
Voor de „Samsonite", een van
de lichtere schepen in de race,
is de weersverwachting voor
de komende dagen niet ongun
stig. Patrick Schouten: „Eerst
krijgen we nog een paar de
pressies, maar daarna wacht
ons een noordwestelijke wind,
kracht zes tot zeven. Dan loopt
de boot als een trein". Van
Adriaan van Stolk mag het
best nog wat harder gaan
waaien, dan loopt zijn schip
vrijwel zeker een stuk verder
op de Samsonite uit. „Wanneer
we denken aan te komen? Dat
is moeilijk te zeggen, je weet
toch nooit hoe het gaat. Het
ene moment vaar je met een
stevige wind, het andere mo
ment gaat de wind liggen. Zo'n
windstilte kan twee uur du
ren, zoals de dag na het ver
trek, toen we bij Duinkerken
voor anker hebben moeten
gaan omdat we anders door de
stroom mee terug zouden wor
den genomen. Maar het kan
ook twee dagen duren voor de
.wind weer wat opsteekt. En
b.d. Van der Kop: „...verliezen Britten niet buitenspo-
De „Samsonite" op een kalme zee,
