uper Etendards uitgeschakeld
oor Britse commando-actie?
oorbereiding pauselijk bezoek in stroomversnelling
®*uurland laat bewoners
alkland Eilanden
mbere toekomst zien
irschuwt
Minister Zuid-Afrika
ontkent wapenleveranties
Britse soldaten
bewonderen
moed Ar gen tijnse
piloten
mJm
Veiligheidsraad wil nieuwe bemiddeling Perez de Cuellar
ITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 26 MEI 1982 PAGINA 13
Haig
INGTON De Amerikaanse minister van
iandse zaken, Alexander haig, heeft Groot-
rinië gewaarschuwd voor de gevolgen van een
itterende overwinning op Argentinië. Een hoge
jkaanse functionaris die anoniem wilde blij-
P verklaarde dat Haig zijn Britse ambtgenoot
;is Pym in een boodschap heeft laten weten dat
Hpijnlijke nederlaag voor Argentinië niet in het
van Groot-Brittannië of van de Verenigde
i «j»-
l
JOHANNESBURG Het ministerie van defensie in Johannesburg over
weegt stappen te ondernemen tegen een Zuidafrikaans krantenconcern naar
aanleiding van een artikel over Zuidafrikaanse wapenleveranties aan Argen
tinië. Minister van defensie Magnus Malan ontkende maandag in het parle
ment het bericht van het Argus-krantenconcern als zou Zuid-Afrika Argenti
nië moderne raketten en reserveonderdelen voor Mirage-gevechtsvliegtuigen
leveren. Het bericht heeft in Zuid-Afrika veel opschudding verwekt en men
eiste daarom duidelijkheid. De Argusgroep schreef dat het bericht gebaseerd
was op „betrouwbare diplomatieke lekken". De strijdkrachten „overwegen
nu stappen te ondernemen tegen de Argusgroep en zullen om een onderzoek
vragen", zo heeft een Zuidafrikaans persagentschap gemeld. Een woordvoer
der van de strijdkrachten wilde niet meedelen aan welke stappen werd ge
dacht Overeenkomstig de Zuidafrikaanse wet ligt de berichtgeving over de
wapenindustrie en de wapenverkoop, waarvoor geen toestemming is gege
ven, streng aan banden.
ARGENTIJNSE BEUL
NAAR ENGELAND
LONDEN De Argentijnse officier Alfredo Astiz,
die krijgsgevangen werd gemaakt, op Zuid-Georgië
en volgens Zweden en Frankrijk schuldig zou zijn
aan moord op politieke gevangenen in Argentinië,
zal naar Engeland worden overgebracht. Astiz werd
op 25 april gevangen genomen door de Britse troe
pen. De afgelopen weken werd hij gevangen gehou
den op Ascension, waar echter een acuut gebrek aan
ruimte is. Frankrijk en Zweden willen de Argentijn
ondervragen omdat zij hem ervan verdenken be
trokken te zijn geweest bij het doodschieten van een
Zweedse vrouw in 1977 en de verdwijning van twee
Franse religieuzen, die vermoedelijk eveneens om
het leven zouden zijn gebracht. Astiz zou in een Ar
gentijns concentratiekamp voor tegenstanders van
het bewind zijn gestationeerd geweest. De Argentijn
weigert overigens op vragen in te gaan over zijn
vroegere bedrijvigheid.
HAAG In Wes-
nilitaire kringen be-
jnen zich steeds meer
vragen waarom Ar-
hië na het tot zinken
-jen van het Britse
^sschip „Sheffield"
T gevechtsvliegtuigen
Jet type Super Eten-
neer naar net Falk-
strijdtoneel heeft
Jden. Zoals bekend
det een Exocet-raket,
jiurd door een Super
ird, die voor de
Ifield" de ondergang
jende.
£mt het, zo vraagt men
foral af, dat dit geduchte
bysteem bijvoorbeeld
«gebruikt tegen de Britse
^operaties in de baai
ort San Carlos?
Over de reden waarom de
(maximaal) veertien Argen
tijnse Super Etendards na de
beschieting van de „Sheffield"
zo nadrukkelijk verstek heb
ben laten gaan, doen verschil
lende opvattingen de ronde.
Eén daarvan is, dat ze zich aan
boord van de „Veinticinco de
Mayo" (de voormalige „Karei
Doorman") bevinden. Dit
vliegdekschip houdt zich nog
steeds op in een marinehaven
op het vasteland van Zuid-Ar-
gentinië. De Argentijnen zou
den erachter gekomen zijn
mogelijk op grond van gege
vens, die worden verzameld
door de Russische maritieme
radar-opsporingssatelliet Kos-
mos-1365 dat een Britse on
derzeeër zich op betrekkelijk
korte afstand van deze haven
bevindt en, zoals eerder met
de kruiser „General Belgrano"
het geval was, het vliegdek
schip zal trachten te torpede
ren zodra het zee kiest. Het
oude vaartuig zou geen partij
zijn voor de moderne Britse
kernonderzeeërs...
Commando - actie
Veel hardnekkiger echter is
de theorie dat de Super Eten
dards ernstig zijn beschadigd,
zo niet vernietigd, gedurende
een Britse commando-actie op
de vliegbasis Rio Gallegos in
het uiterste zuiden van Argen
tinië. Het bericht van het
doorgaans zeer betrouwbare
en vooral in militaire zaken
goed ingelichte Argentijnse
blad „Clarin", dat bij genoem
de basis enkele Britse com
mando's zouden zijn gearres
teerd, kan volgens waarne
mers in deze richting wijzen.
Ook al werd het verhaal na
derhand door de Argentijnse
autoriteiten tegengesproken.
Een andere aanwiizing zou de
mysterieuze noodlanding zijn
van een Britse Sea King-heli-
kopter, geschikt om bijna der
tig mensen te vervoeren, bij
Punta Arenas in het zuiden
van Chili. Volgens het minis
terie van defensie in Londen
was het hef schroef vliegtuig op
„verkenningsmissie", toen het
ernstige problemen kreeg als
gevolg van de zeer slechte
weersomstandigheden. Maar
de Sea King bevond zich wel
zo'n 650 mijl ten westen van
de vloot bij de Falkland Eilan
den (bijna tweemaal de af
stand die een dergelijk toestel
in één keer kan afleggen), wat
betekent dat hij moet zijn op
gestegen van een Brits oorlogs
schip dat veel dichter onder de
Argentijnse kust opereerde dat
tot dusver werd aangenomen.
Het feit dat de resten van de
helikopter na de noodlanding
door de bemanning zijn opge
blazen heeft het vermoeden
versterkt, dat het om een ge
heime missie ging. Overigens
maakte Londen gisteren be
kend dat de bemanningsleden,
die zich na het ongeluk een
week lang verborgen hebben
gehouden, door de Chilenen
zijn gevonden en op een vlieg
tuig naar huis zijn gezet.
Publiek geheim
Het was een soort publiek ge
heim dat de Britse bevelheb
bers, vooral na de ondergang
van de „Sheffield", zeer be
ducht zijn geworden voor de
Super Etendard en met name
voor diens Exocet-projectielen.
Er werd op een gegeven mo
ment bij de Britse regering
zelfs aangedrongen op toe
stemming voor een bombarde
ment op Argentijnse bases, om
daardoor te kunnen afrekenen
met de Super Etendard. Een
dergelijke actie zou echter wel
enorme diplomatieke conse
quenties hebben gehad; méér
in elk geval dan een geheime
commando-actie, zoals die nu
mogelijk heeft plaatsgevonden.
Die Britse overval in het uiter
ste zuiden van Argentinië is
(nog) niet bevestigd, maar mi
litaire deskundigen zijn van
oordeel dat de Britse bevel
hebber in het Falkland-con
flict, admiraal John Wood
ward, het troepenschip „Can
berra" nooit zo dicht bij de
Falkland-eilanden zou hebben
laten komen als hij er niet re
delijk zeker van was dat dit
schip niet zou kunnen worden
aangevallen door de gevreesde
Super Etendards van de tegen
stander...
Onze speciale verslaggever
Garreth Parry heeft het vlieg
dekschip Invincible verlaten
en bevindt zich momenteel
aan boord van een van de
schepen die voor het Britse
bruggehoofd bij Port San-Car
los op Oost-Falkland voor an
ker liggen. In onderstaand
verhaal geeft hij een ooggetui
ge verslag van de jongste, hevi
ge Argentijnse luchtaanvallen
op de Britse schepen.
PORT SAN CARLOS Het was twee uur 's middags en de zon
scheen, toen we werden aangevallen door Mirages en Skyhawks
van de Argentijnse luchtmacht Een bom die tussen ons schip en
een tot aan de nok geladen transportschip in zee terecht kwam,
joeg een indrukwekkende waterfontein de lucht in. We keken
toe hoe luchtafweerbatterijen op de kust en raketsystemen op de
schepen het oorverdovende lawaai van machinegeweren en
luchtafweergeschut begonnen aan te vullen.
rond de baai van San Carlos. Plotseling waren zij twee vuurbal
len in de blauwe lucht en op de transport- en oorlogsschepen in
de baai weerklonk een geklap en gejuich. Dit gevecht werd ge
leverd boven het nog steeds zichtbare wrak van het fregat „An
telope" dat zondag door een bom werd getroffen en inmiddels is
gezonken. We lagen plat op het dek terwijl het afweergeschut
doorratelde. Twee keer scheelde het niet veel of we waren door
een bom geraakt.
Elke waarschuwing dat er een luchtaanval op handen is weer
klinkt door de baai, maar de vogels blijven vliegen alsof er niets
aan de hand is. Het luchtalarm klonk deze keer slechts enkele
seconden voor de aanval. Mariniers en bemanning zochten rus
tig hun posities op en gingen kalm op de grond liggen in gangen
en op het dek. Hun schutkleding stak vreemd af bij het wit van
hun brandwerende kappen en handschoenen. Toen de mannen
met eigen ogen konden zien hoe dodelijk accuraat het eigen af
weergeschut was, reageerden ze opgetogen. De mannen waren
ook vol bewondering voor de moed van de Argentijnse piloten.
Maar natuurlijk verdienen ze ook zelf alle lof voor hun dapper-
heid, zowel degenen aan dek als de vele anderen die als harin
gen in een tonnetje in de buik van het schip liggen af te wach
ten.
Het is nu half vier en heel wat rustiger. Het enige dat we kun
nen doen, is wachten of generaal Galtieri nog meer vliegtuigen
onze kant op stuurt
COPYRIGHT THE GUARDIAN
JAIA In de druk-
irinkelstraat wemelt?
ran de bestelwagen-
de winkels zijn tot
Je nok gevuld met
Triartikelen. Ushuaia is
jij; lleen een strategisch
ijke Argentijnse
••lébasis, maar ook
*elds meest zuidelijk
grensstad. In de
esteund door uitlo-
van het Andesge-
met aan de andere
litzicht op het Bea-
iaal ligt Ushuaia in
jj uidelijke puntje van
jj sla Grande, het be-
eiland
and, de archipel die
iet Zuidamerücaanse
and wordt geschei-
loor de Straat van
haen.
lenos Aires op driedui-
jj'ïlilometer afstand wonen
1 WO bewoners van Vuur-
idanks de vele moderne
licatiemiddelen letter-
het eind van de we-
dient als aanloopha-
lor schepen die onder-
febben gedaan of gaan
1 het Antarctisch gebied
de thuishaven van de
een onderzoekschip
i Verenigde Naties. Het
ich gebied begint
buizend kilometer zuide-
|waar, her en der ver-
T de bases zijn gelegen
rjs Argentinië, Engeland,
1 de Sovjet-Unie en de
Tgde Staten. Slechts twee
bases hebben lucht
havens, de andere kunnen al
leen per schip worden bereikt
en dan nog alleen in de zomer.
Ontwikkeling
De economische mogelijkhe
den van het Antarctische ge
bied hebben de Argentijnse re
gering er in de voorbije jaren
toe bewogen veel geld en man
kracht naar Vuurland over te
brengen. Bovendien kan zo
worden getracht de bevolking,
ongeveer 27 miljoen mensen
van wie de helft in en rond
Buenos Aires woont, beter
over het land te verspreiden.
Ushuaia is de laatste tien jaar
van acht- naar zestienduizend
inwoners gegroeid. Regerings
functionarissen hopen dat er
over een jaar of tien minstens
50.000 man zitten. Geschoold
personeel uit Buenos Aires is
weggelokt door salarissen die
ruim dertig procent hoger lig
gen dan in de hoofdstad. Zij
worden ondergebracht in wo
ningen die kant en klaar uit
Finland zijn geïmporteerd.
Deze huizen en andere beton
nen complexen steken schril
af bij de langzaam maar zeker
verdwijnende traditionele
houten huisjes. Auto's kunnen
belastingvrij worden gekocht
op voorwaarde dat ze de eerste
drie jaar op het eiland blijven.
Hoewel er volop nieuwe we
gen worden aangelegd, zijn die
nog niet klaar en vele auto's
rijden met een soort tralie
werk voor hun ramen als be
scherming tegen opvliegende
steentjes. Elektrische appara
tuur uit Japan, whiskey uit
Schotland en chocolade uit
Zwitserland verdringen elkaar
in de winkels, allemaal tegen
aanzienlijk lagere prijzen dan
elders in Argentinië.
Maar deze materiële lokkertjes
zijn niet voor iedere bewoner
van Vuurland weggelegd. De
snelle ontwikkeling heeft ook
zijn schaduwzijden. In Ushuaia
wonen meer mannen dan
vrouwen en hoewel prostitutie
officieel niet is toegestaan
knijpen de autoriteiten een
oogje toe. Ongeveer veertig
procent van de bewoners van
Isla Granda zijn buitenlanders,
de meesten Chileense arbei
ders die naar Ushuaia worden
getrokken door het vooruit
zicht op werk en een hogere
levensstandaard. Veel van
deze verwachtingen komen
niet uit en in de krottenwijken
aan de rand van Ushuaia le
ven hele gezinnen in houten
hutjes die niet veel groter zijn
dan een gemiddeld schuurtje.
Zij die financieel het hoofd bo
ven water weten te houden,
hebben vaak meer dan één
baan; een taxichauffeur ver
dient bij op een plaatselijke fo
relkwekerij, een bouwvakker
werkt in de avonduren als kel
ner.
Wat geografische ligging en de
pioniersgeest van de oorspron
kelijke bewoners betreft heeft
Ushuaia veel weg van de
Falkland Eilanden. Deze gelij
kenis zou voor de eilanden
dramatisch toenemen, als de
Argentijnse regering de eilan
den zou weten te behouden.
Het is namelijk zeer wel moge
lijk dat de Argentijnse rege
ring afgaat op zijn ervaringen
in Vuurland. In dat geval zou
de bezadigde, doodgewone En
gelse levenswijze van de Fal-
fclanders' voorgoed verloren
gaan.
ANDREW LITCHFIELD
Copyright The Guardian
f - -
i 4 t - g,: I
Een bom algeworpen door een Argentijns vliegtuig veroorzaakt een waterstraal In de buurt van een Brits fregat In de wateren bi) Port San
Carlos.
NEW YORK De Vei
ligheidsraad van de Vere
nigde Naties is het na vele
uren praten vrijwel eens
geworden over een reso
lutie over de oorlog om de
Falkland Eilanden. In de
resolutie wordt VN-secre-
taris-generaal Perez de
Cuellar gevraagd opnieuw
een bemiddelingspoging
te ondernemen; de oproep
voor een staakt-het-vuren
is uit de tekst verdwenen.
Gisteravond ging de Veilig
heidsraad echter uiteen zonder
dat een afspraak was gemaakt
voor een nieuwe zitting. Eer
der op de dag had Groot-Brit
tannië duidelijk gemaakt dat
het zijn veto zou uitspreken
over een resolutie, waarin zou
worden opgeroepen tot een
onmiddellijke wapenstilstand.
Een voorstel daartoe was door
Ierland ingediend.
In de nieuwe versie van de
VN-resolutie wordt nu van de
secretaris-generaal gevraagd
een staakt-het-vuren tot stand
te brengen. Volgens een Britse
woordvoerder betekent dit dat
de VN-leider de Argentijnen
moet overhalen de troepen
van de eilanden te verwijde
ren. Volgens Argentinië zou
Perez de Cuellar met inacht
neming van de huidige militai
re situatie een bestand moeten
zien te bereiken. De standpun
ten van de strijdende partijen
lijken nog steeds onwrikbaar,
zodat waarnemers in New
York de nieuwe bemiddeling
van de VN-leider weinig kans
van slagen geven.
In haar eerste toespraak tot
het Lagerhuis sinds de Britten
troepen op Oost-Falkland aan
land gingen heeft premier
Thatcher het standpunt van
haar regering over een staakt-
het-vuren verdedigd. Premier
Thatcher blijft er nu bij dat de
Falkland-kwestie, zolang de
Argentijnen geen aanstalten
maken om vrijwillig te ver
trekken, met militaire midde
len opgelost moet worden.
Tevoren had haar minister
van defensie, John Nott, in het
Lagerhuis aangekondigd, dat
geld ingezameld zal worden
voor de nabestaanden van
Britten, die in de Falkland-
oorlog gesneuveld zijn. Hun
weduwen krijgen wel het nor
male Britse oorlogspensioen,
maar dat is zo ontoereikend,
dat zij nog door landgenoten
geholpen zullen moeten wor
den.
In een speciale uitzending van
de BBC-Worldservice voor de
bewoners van de Falkland Ei
landen heeft minister Nott
aangekondigd dat de bewoners
van de eilanden een snelle be
vrijding tegemoet kunnen
zien. „De bevrijding van d<
Falkland Eilanden is ophan
den. Weest opgewekt, het le
ven zal spoedig weer zijn nor
male loop hernemen".
In datzelfde gesprek liet mi
nister Nott zich ook ontvallen
dat Londen de eilanden we!
licht onafhankelijkheid ver
leent, als de eilandbewoners
dat tenminste wensen. „Er be
staat geen enkele reden waar
om de Falkland Eilanden niel
onafhankelijk zouden mogen
zijn. Er bestaan veel andere,
kleine, onafhankelijke landen
op de wereld", aldus ministei
paus
Argentinië
ct
^Engelse reis
VkAANSTAD Paus Jo-
^;|s Paulus II gaat hoogst-
ifjjjbhijnlijk in de eerste
|/an iunL na zÜn reis naar
L^PrBrittannië, naar Argen-
=De pauselijke nuntius in
3S Aires, Ubaldo Cala-
had gisteren een ont
leg met de Argentijnse
Sent, Leopoldo Galtieri.
3e Argentijnse president
een persoonlijke bood-
f van de paus overhan-
(Van onze correspondent Ro
ger Simons)
LONDEN Nu het vast staat,
dat de paus vrijdag toch on
danks de Falkland-oorlog naar
Groot-Brittannië komt, is de
voorbereiding van het zes
daagse bezoek in een stroom
versnelling gekomen. De
Amerikaanse bisschop Paul
Marcinkus, de discrete lijf
wacht van de paus, is speciaal
naar Londen afgereisd om het
programma, waaruit alle ont
moetingen met politieke lei
ders zijn geschrapt, aan te pas
sen. Kardinaal Willebrands zal
als hoofd van het Vaticaanse
secretariaat voor de eenheid
der christenen de paus verge
zellen. Het hoogtepunt van
Argentijnse president Galtieri onderhoudt zich met
pauselijke nuntius In Buenos Aires, Ubaldo Calabres-
de paus en aartsbisschop Run-
cie daar samen voorgaan in
een dienst. Prins Charles zal
op eigen verzoek de gebe
dsdienst in Canterbury bijwo
nen. Hij zal daar ook een per
soonlijke ontmoeting hebben
met de paus. Deze zal op vrij
dag een ontmoeting hebben
met de Britse koninklijke fa
milie, waar Charles wegens
andere verplichtingen niet bij
aanwezig kan zijn.
Fanatieke Britse protestanten
hebben aangekondigd het pau
selijke bezoek in de war te
brengen. De beruchte Noord-
ierse dominee Ian Paisley en
honderd militante anti-papis
ten gaan in elke stad, die de
paus aandoet, demonstreren.
Vooral in het Noordengelse
Liverpool en het Schotse Glas:
rooms-katnolieke plechtighe
den uitvoerig te storen, en dit
gebeurt in samenwerking met
plaatselijke anti-papistische or
ganisaties. Het anti-papisme
heeft in Engeland een taaie
traditie, ook al is het minder
geworden sinds het Tweede
Vaticaanse concilie in de jaren
zestig.
Dominee Paisley en zijn sup
porters zullen zich telkens zo
dicht mogelijk bij het podium
van de paus opstellen. In het
Bellahouston Park van Glas
gow demonstreren ze op nau
welijks tweehonderd meter af
stand van het pauselijke al
taar. Zowat drieduizend mili
tanten Orangisten, die met
Paisley in conflict zijn, zullen
daar een aparte anti-papisti-
sche demonstratie op touw zet
ten. Tien muziekkapellen doen
mee.
Nu de onzekerheid omtrent
het pauselijk bezoek opgehe
ven is, worden met koortsach
tige haast media-passen uitge
reikt aan nagenoeg achtdui
zend geaccrediteerde binnen-
en buitenlandse journalisten.
St.Vincent's in Londen is het
centrum van de voorbereiding
van het bezoek. Het is een ka
zerne waarvan de buitenmuur
geschilderd is een kleur, die de
Britten vlagschip-grijs noe
men. Als je aanbelt, komt een
oude, lichtelijke gebogen
kloosterzuster door de gang
naar de voordeur sloffen om je
binnen te laten. Met stralende
oogjes die je door haar ouder
wetse brilletje bewonderend
aankijken - dat mensje heeft
kennelijk nog nooit zoveel
wereldse drukte meegemaakt -
brengt ze je naar een kamertje
om de hoek, dat boordevol ta
fels staat. Achter elke tafel zit
ten ijverige vrijwilligsters in
diverse bordpapieren dozen te
scharrelen om journalisten de
helpende hand te bieden.
Het bericht, dat de paus nu
toch naar Groot-Brittannië
komt, is vooral goed nieuws
voor de fabrikanten van aller
lei feestelijke souvenirs, die de
laatste tijd geweldig slecht
verkochten. Er zijn zowel met
opschriften versierde bakste
nen, als gouden horloges, ju
welen en ballonnetjes bij.
Maar vanwege de Falkland-
crisis en de mogelijkheid, die
verscheidene weken bestaan
heeft, dat de paus precies
daarom zijn bezoek zou afzeg
gen, was de belangstelling
voor zulke dingen sterk ge
daald.
