Finale
weekpuzzel door dr. Pluizer
DAMMEN
WETENSCHAPPEN
SCHAKEN
postzegels
oplossing uorige puzzel
NR. 20
CRYPTOGRAM
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 22 MI
De prijswinnaars van puzzel nr. 19 zijn:
G.v.d. Doel, Albert Verweijstraat 8, 2406VW Alphen a.d. Rijn.
Mevr. KoudijsDuindam, Rijndijk 232, 2331AL Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1. Moedeloos als gevolg van een
knock-out (15);
8. Voor meer lichamelijke opvoeding
moet je in Limburg zijn (5);
9. Wacht, de japon har.gt er nog (9);
11. Zo te horen heeft die plaats wel
degelijk voordeel (4);
12. Ik ben benieuwd wat die maat na
het bezoek aan dit strijdperk gaat
doen (5);
13. Die Duitser omarmt u werkelijk
van harte! (4);
16. Bij de slager zagen we een vogel
achter de groente zitten (7);
17. In dit land staat moeder altijd ach
ter vader (6);
20. Op gevechtsoefening moest één
man afhaken; zeker het werk van
een kunstenaar! (6);
22. Ik heb het verlangen slim te wor
den al heb ik de eigenschappen
van een marionet (7);
26. Een verfstof die zonder moeder
niet snel vergeten wordt (4);
27. Hiervan bouwt men geeo boten
(5);
28. Haar moet u in Rusland zoeken
(4);
31. De vrijbuiter kan in een vaartuig
zitten! (9);
32. Gesthikste plaats in Drenthe om
aan de rol te gaan? (5);
33. Aan dit toestel hebben filatelisten
een hekel (15).
VERTICAAL:
1. Hier worden bovendien ook ves
ten vermaakt (6);
2. In deze dierenverblijven voelen
autocoureurs zich goed thuis! (7);
3. Die brengt velen in een roes van
liefde (4);
4. Het kabinet denkt dat er weer
niet veel overblijft (8);
5. In deze vorm wordt een ondier
ontleed (6);
6. Elke man hoeft per se geen vak
man te zijn om dit te vinden (4);
7. Komt in ons land meestal als re
gen uit de lucht vallen (8);
10. Om er opa van dat zangspel op de
hoogte te brengen lijkt mij zeer
gewenst (5);
14. De eerste ijver gaf schade als re
sultaat (5);
15. Het zien van die stortplaats was
voor vader en de zangeres geen
panorama (5);
18. Volgens mij kan alleen een gevan
genisdirecteur die ziekte krijgen!
(8);
19. Het begin is duizendmaal zo zwaar
als het einde (8);
21. Op zo'n persoon kijkt men vlug
neer (5);
23. Niet bepaald ijverige overburen
(7);
24. Er is me een geldovermaking be
loofd (6);
25. Volgt na een toespraak (6);
29. Het komt dikwijls voor dat men er
slaap van krijgt (4);
30. In'die constructie zit een foefje (4).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 20 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
„Uitkomst"
Eén van de moeilijkste opga
ven vindt Helma de uitkomst
bij het tegenspel. Om ze enige
algemene richtlijnen te geven
heb ik ze eerst geleerd, welke
uitkomsten beslist vermeden
moeten worden, waardoor het
makkelijker wordt uit de ove
rige te kiezen.
Er is één punt waarover alle
experts het eens zijn, nl. het is
fout met een singleton troef
uit te komen. Het is vaak de
enige manier, voor de leider
om de troefpositie juist te
schatten en de honneur bij de
partner er uit te halen. Het
uitkomen met een singleton
kan goed zijn als men de con
trole in troef heeft, want het
biedt een extra kans aan slag
te komen en eventueel de
partner in een andere kleur te
vinden en zodoende een extra
introever te maken. Als men
echter lengte troef heeft is het
fout om met een singleton uit
te komen. De partner zit zeker
met zijn honneur in de kleur
van de singleton op de snit.
Men krijgt eventueel, wel een
introever, maar wordt zelf
troefkort, terwijl men met een
andere uitkomst de leider
soms troefkort maakt en daar
door down speelt.
Het uitspelen van een aas, on
der het excuus dat men het
veld (de blinde) kan overzien,
is meestal een vals excuus.
Men vangt met het aas slechte
kleintjes van de tegenpartij,
terwijl als de tegenpartij de
kleur aanspeelt men meestal
een honneur vangt.
Yast staat ook dat het slecht is
van Boer tweede te starten,
waarom zijn de experts het
nog niet eens maar ik zal het
door twee kleine voorbeelden
duidelijk proberen te maken.
De tegenpartij zit in beide ge
vallen in vier harten:
dopr in noord de Heer te spe
len en later de vrouw bij oost
eruit te snijden.
Ook in het volgende voorbeeld
maken O/W geen enkele
schoppen slag door de uit
komst van de boer.
Schoppen:
B 4 H 8 7 6 2
V 10 3 A 9 5
Noord dekt de boer met de
vrouw en oost is machteloos.
Zo staat ook vast dat het slecht
is onder een tien derde/vierde
uit te komen. Als men nu bo
venstaande richtlijnen enigs
zins probeert aan te houden,
komt men soms tot de enige
goede uitkomst. Op dit onder
werp kom ik nog een keer te
rug maar dan met uitkomsten
als de partner geboden heeft.
Op donderdag 10 juni start de
sterke bridgevereniging ABC
uit Amsterdam met zijn zo
meravondwedstrijden. Wilt
men eens tegen één van de
sterkere spelers spelen dan
kan men zich opgeven voor
deze drive bij de heer Bies-
haar, tel. 020-156547.
Evert Bronstring blijft op top
niveau een wisselvallige spe
ler. De Leidse wiskundige is*
39 jaar, maar was tijdens het
kampioenschap al weer voor
de derde keer de oudste speler.
Vandaar dat hij na_<de laatste
ronde andermaal de taak had
namens de spelers de organisa
tie en de wedstrijdleiding te
bedanken voor het toernooi.
De humor tijdens deze slotrede
is in fel contrast met zijn
speelwijze en houding achter
het bord. Het denkhoofd kijkt
voortdurend zorgelijk. Daar
was in de laatste partij ook alle
reden toe. Hans Jansen heeft
lange tijd gewonnen gestaan,
maar overzag zelfs winst in
één zet.
In de diagramstand, na Bron-
strings 23. 11-16 ging wits
aanval als volgt verder: 24. 28-
22 17x28 25. 32x12 7x18 26. 33-
28 14-19 27. 40-35 19x30 28.
35x24 10-14 29. 45-40 14-19 30.
40-35 19x30 31. 35x24 9-14 32.
37-32 3-8. Noodzakelijk voor
actief verdedigingsspel, zoals
meteen blijkt. 33. 44-40 17-21
34. 42-38. Vermoedelijk is 42-
BRONSTRING
Finale (4)
BRONSTRING
IJTTi
II
'iQ? n
Ut .Qnn
1^ l«t 1*1 O
38 hier sterker. Op 14-20 kan
dan sterk 24-19 13x24 34-30
25x34 39x19. Het voordeel van
deze variant boven het partij-
verloop is de schijf op 35,
noodzakelijk voor de verdedi-
fing van de korte vleugel.
4. 14-19 35. 40-35 19x30 36.
35x24 11-19! 37. 24x13 8x19 38.
39-33 4-9 39. 28-22 9-13 40. 33-28
15-20 41. 38-33 20-24 42. 34-29
24-30 43. 43-39 19-24 44. 29x20
25x14 45. 28-23 30-35 46. 39-34
STOKKEL
14-20 47. 33-29 20-25 48. 23-18
25-30 49. 34x25 35-40 50. 18x9
40-44 51. 94 44-50 52. 25-20.
Jansen bekommert zich niet
om wat losse schijven. Hij ste
vent op een tweede dam af. 52.
50x6 53. 20-14 6-1 54. 14-10
1x45 55. 10-5 45-1 56. 5-19 1-6
57. 19-23 6-17 58. 23-5 17-50 59.
4842. Dreigt geraffineerd 32-
28 50x48 5-37 48x31 4x36 59.
5046 60. 42-37 45-1 61. 5-28 1-
29?? Nu wint op slag 28-33
enz., maar Jansen overziet
deze unieke kans. 62. 27-22 29-
1 63. 28-50 2-7 64. 22-17 21x12
65. 50-6 12-18 66. 4x36 7-12 67.
36-13 1-7 68.13-2 7-1 69. 6-50 12-
18. 70. 32-28 18-22 71. 28x17 16-
21 72. 2-11 21x12 73. 37-32 12-17
74. 11x22 1-29 75. 32-28 2947
76. 22-36 en Bronstring had
zijn puntje binnen.
Ook tegen Jos Stokkel mocht
Evert Bronstring niet klagen
over zijn twee punten. Stokkel
overschreed de bedenktijd in
remisestelling. In de stand van
het tweede diagram, na zwarts
45.25-30 kan Stokkel afwik
kelen naar remise door 39-33
29x38 49-43 38x49 27-22 17x28
31-27 49x21 26x6.
Hier staat tegenover dat Bron
string ook wel eens een puntje
te weinig krijgt. Tegen Wim
van der Kooij bijvoorbeeld, in
de halve finales. In de stand
zwart (Bronstring): 39, dam op
7 en Van der Kooij 16,17,45
speelde wit 17-11 en de spelers
kwamen remise overeen.
Winst is evenwel 7-1 11-6 39-
44 16-11 44-49 11-7 1x34 45-40
34x45 6-1 49-44 1-6 44-50!
TH Delft ontwerpt temperatuurchips
De Delftse ingenieur Gerard
Meyer heeft thermometerebips
ontwikkeld, die nauwkeurig
(en goedkoop) de temperatuur
meten tussen -50 graden en
150 graden.
Door. temperatuursensors, die
bestaan uit „bipolaire transis-
toren", samen met elektroni
sche versterkers als een geïn
tegreerde schakeling op één
enkele chip samen te brengen
heeft hij de thermometerchips
ontwikkeld. De chip is goed
koop als massaproduct te fa
briceren.
Verschillende binnen- en bui
tenlandse bedrijven hebben al
belangstelling getoond. De
temperatuursensors zijn ver
moedelijk over enige tijd in de
handel. Ze zijn bijvoorbeeld te
gebruiken als thermometer en
kunnen verder allerlei indu
striële toepassingen krijgen.
Meyer promoveerde meteen
op zijn vinding.
Chip voor zuinig sturen
schepen
Een wetenschapper aan de
Technische Hogeschool in
Delft heeft een chip ontwik
keld. waarmee schepen ..zuini
ger" kunnen sturen. Ze ver
bruiken dan minder brandstof.
Volgens deze wetenschapper,
dr. Van Amerongen, is bij
proeven op zee en in een
sleeptank aangetoond dat de
„adaptieve stuurautomaat" een
brandstofbesparing van onge
veer drie procent oplevert.
Voor een containerschip dat
300 dagen op zee is, betekent
dit een besparing van een half
miljoen gulden per jaar. De op
de TH ontwikkelde micropro
cessor vergde een eenmalige
investering van 50-60.000 gul
den.
Het besturen van schepen, bij
voorbeeld onder slechte
weersomstandigheden, is een
eentonige en vermoeiende be
zigheid. Dat kost brandstof. De
scherp gestegen brandstofprij
zen na de oliecrisis van 1973
maakte het ontwikkelen van
energiebesparende bestu
ringssystemen interessant. Er
ontstond vraag naar makkelijk
te bedienen zelfregelende sys
temen.
De energiezuinige besturing
van de TH Delft wordt bereikt
doordat de stuurautomaat
zichzelf automatisch aan de
wisselende omstandigheden
aanpast en het schip dus op
optimale wijze stuurt. Hier
door kunnen koersverande-
rende manoeuvres zuinig wor
den uitgevoerd. De adaptieve
stuurautomaat komt binnen
kort op de markt. Op dit mo
ment zijn, al tien schepen er
mee uitgerust. Ook Van Ame
rongen promoveerde op zijn
onderwerp.
Meer reumatologen
nodig
Het aantal reumatologen moet
verdubbeld worden om de
hulp aan Nederlanders met
reumatische klachten te ga
randeren. Een rapport met die
strekking is onlangs gepubli
ceerd.
Zo'n 265.000 van de drie mil
joen mensen met reumatische
klachten hebben gespeciali
seerde reumatologische hulp
nodig. Een verdubbeling van
het aantal reumatologen vergt
met de huidige opleidingscapa
citeit ongeveer acht jaar. Uit
breiding van het aantal oplei
dingsinstituten wordt niet aan
bevolen, wel wordt het wense
lijk geacht dat er meer leer
stoelen aan de universiteiten
komen.
Niet alle medische faculteiten
hebben een leerstoel reumato
logie, waardoor toekomstige
huisartsen niet de gelegenheid
krijgen genoeg kennis over
deze ziekten op te doen; Het
onderzoek is sinds het begin
van deze eeuw trouwens gro
tendeels betaald door een par
ticuliere organisatie, de over
heid is afzijdig gebleven.
Zelf compost maken
succes
Mensen met een tuin kunnen
heel goed zelf hun groente-
fruit- en tuinafval in een con
tainer tot compost verwerken.
Dat is gebleken uit een onder
zoek van de Interfacultaire
Vakgroep Milieukunde
(IVAM) van de Amsterdamse
universiteit met het Instituut
voor Afvalstoffenonderzoek in
Amersfoort. Het onderzoek
werd verricht bij de gemeen
ten Castricum en Monnicken-
dam. Er waren, aldus de geën
quêteerden, bij het composte-
ren weinig problemen. Wel
vond men de tijd die nodig
blijkt om het huisvuil in com
post om te zetten drie
maanden tot een half jaar
wat lang.
door
L. Hofland
Voorronde wereldkampioenschap
In het zonetoernooi te Marbel-
la waren vier spelers op de
eerste plaats geëindigd, terwijl
maar drie plaatsen beschik
baar waren voor de interzone-
toernooien. Hierdoor werd vo
rige week, in Leiden, een be
slissingsvierkamp gespeeld
tussen de drie Engelsen Mes-
tèl, Nunn en Stean en ónze
landgenoot John van der Wiel.
Dergelijke vierkampen, waar
in nummer vier de klos is, ge
ven veel aanleiding tot onder
linge afspraken. Ik zal een
voorbeeld geven om dit te il-
lusteren. Stel na vijf van de
zes ronden hebben spelers A
en B ieder 3 1/2 punt, spelers
C en D hebben slechts 1 1/2
punt. Om persoonlijke (of an
dere) redenen zou in de laatste
ronde speler A zijn kollega C
kunnen laten winnen, terwijl
B de arme D geen kans pro
beert te geven. Het is daarom
onbegrijpelijk, dat de FIDE
dergelijke toernooitjes organi
seert, te meer daar een goed
alternatief voor handen is. Het
bekende „knock-out"-systeem
zou hier gebruikt moeten wor
den. A speelt tegen B en C te
gen D een korte match van
vier partijen, waarna de ver
liezers in een „finalematch"
uitmaken wie definitief afvalt.
Gelukkig gaf het toernooiver-
loop in Leiden geen aanleiding
tot dergelijke praktijken; de
eventuele arme „D" in dit ge
zelschap John van der Wiel
won namèlijk in de tweede
ronde al van Mestel, waardoor
een ieder voor zichzelf moest
spelen. Hiermee wil ik niet
zeggen, dat de genoemde En
gelsen onsportief zouden zijn,
maar ze kwamen zo tenminste
niet in de verleiding.
Na zes ronden hadden alle
vier de spelers drie punten
verzameld, de koddige regel,
dat de speler met de meeste
remises afviel, was triest voor
Stean, want als enige speelde
hij zes keer remise. John van
der Wiel liet van de vier het
beste spel zien, waarbij zijn ge
degen openingsvoorbereiding
opviel. Dit zal mede veroor
zaakt zijn door v.d. Wiel's goe
de sekondantenkeus Gert Lig-
terink, één van Nederlands
grootste openingenkennërs.
1. e4 c5 2.Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4.
Pxd4 Pf6 5. Pc3 c6 6. Pb5 d6
7. Lf4 e5 8. Lg5 a6 9. Pa3.
Een rustig bestrijdingsysteem
van de Svesnikovvariant, na 9.
Lxf6 gxf6,12. Pa3 b5 13. Pd5
ontstaan de tot ver uitgekauw
de varianten, waarvan v.d.
Wiel (en Ligterink!) een groot
kenner is.
9.~b5 10. Pd5 Le7 11. Lxf6
Wït's strategie in deze stelling
is duidelijk: veld d5 handha
ven om later van de zwakte d6
te kunnen profiteren. Zwart's
tegenkansen bestaan uit aktief
stukkenspel.
11... Lxf6 12.c3 Pe7
v.d. Wiel laat verdubbeling
van de f-pion toe, maar krijgt
daarvoor de kontrole over d5
terug. Vaker wordt hier 12...
Lg5 gespeeld, bijvoorbeeld: 13.
Pc2 Tb8 14. Ld3 0-0 15. 0-0
Pe7? 16. Pxe7 Dxe7 17. a4!
bxa4 18. Pb4 en wit staat goed
Romanisjin-Georgadze Russ.
kamp. '81.
13. Pxf6t gxf6 14. Pc2 Db6 15.
Pe3 Lb7 16. Dd3 Td8
Een typische „Svesnikov"-stel-
ling, beide koningen hebben
geen veilig onderkomen, wit
heeft de betere pionnenstruk-
tuur maar zwart is beter ont
wikkeld. Het is daarom begrij
pelijk dat Mestel op het eind
spel aanstuurt en de bevrijden
de opmars d5 toelaat; na 17.
Pd5 Lxd5! 18. exd5 Dc5 19.
Tdl Pc8 gevolgd door Pb6
heeft zwart de betere kansen.
17. Le2 d5 18. exd5 Pxd5 19.
Pxd5 Lxd5 20. Lf3!
Alleen deze zet maakt de witte
stelling nog acceptabel, 20...e4
faalt nu op 21. Lxe4 De6 22.0-
0-0! en wit wint een stuk.
20...Lc4 21. De3 Dxc3 22. fxe3
Td3
De pionnenstruktüur is nu
winnend voor wit in een pion-
neneindspel, maar de zwarte
stukken zijn beter ontwikkeld,
wit moet daarom zeer voor
zichtig spelen.
23. b3 Le6 24. Lb7?
Overziet waarschijnlijk de vol
gende zet, maar ook na 24.Tcl
f5! staat zwart beter, daar 25.
Lc6f faalt op 25. Ke7 )e
e4 27. Thdl Tc8! ook
e4 26. Lh5? verliest v
26.Tg8 en Tg5 met sti
i.p.v. 26. Lh5 moet wit
spelen, na 26.Ke7
Thd8 28.hdl is de witte[,
houdbaar.
24...Ke7! 25. Lxa6 Tb8!h«'
Om zijn loper te redde)
wit nu de stelling f
waarna de zwarte stukljj
spel hebben.
26...c4 bxc4 27. Ke2di
Thcl
28... Tg8!
Forceert de beslissen
zwakking.
29. g3 Td8 30. Lxc4
De inval op de tweeij
niet meer te verhi'
want op 30. Tc2 beslist|
simpel.
30...Td2t 31. Kei
Le2 Tg8 33. Txc7t li
Tacl Txg3 35. T7c3 V
Lfl Lh3 Wit geeft hetji
Evenals ons land heeft ook
Engeland een rijke, maritieme
historie. Deze verbondenheid
met de zee wordt op 16 juni tot
uitdrukking gebracht met de
uitgifte van een bijzondere se
rie postzegels. Deze, uit vijf ze
gels bestaande serie, kreeg als
thema: Het rijke erfdeel yan
deze natie op het gebied van
scheepvaart en marine. Op elk
van de zegels ziet men in
zwart-wit de afbeelding van
een beroemd schip. Daarnaast
staat in kleur het portret van
de persoon die met dit schip
verbonden was.
Zo ziet men op een zegel van
15,5 p. Hendrik de Achtste en
de „Mary Rose". Dit schip was
de trots van 's konings mari
ne; het is gezonken in de ha
ven van Portsmouth. Nog dit
jaar zal getracht worden dit
schip boven water te brengen.
Admiraal Blake en de
„Triumph" zijn te zien op de
zegel van 19,5 p. In een derge
lijke reeks mag natuurlijk ad
miraal Nelson niet ontbreken.
Deze is dan ook afgebeeld op
de zegel van 24 p,. tesamen
met de „Victory". Lord Fisher,
commandant van de „Dread
nought" (Bang vor niets), is te-
samen met zijn schip afgebeeld
op de zegel van 26 p. met een
onderwerp uit een meer re
cent verleden. Onderwerp is
dan ook viscount Cunningham
met zijn schip, de „Warspite".
Het ontwerp voor deze zegels
kwam van de hand van Majo-
rie Seynor. De zegels werden
in meerdere kleuren gedrukt
door Harrison and Sons (High
Wycombe) Ltd.
De Belgische PTT heeft op 3
mei de Europa-CEPT-zegels in
omloop gebracht. Deze zegels
hebben een waarde van 10 fr.
en 17 fr. en kregen ook hier
als thema „Historische feiten".
Voor België zijn dat het Alge
meen Stemrecht en het Tole
rantie Edict van Jozef II.
Tot in 1893 kende men in Bel
gië het óiinenstelsel: alleen de
Britten eren hun zeehelden
burgers die een belastingbe
drag betaalden, hadden stem
recht. Volgens de oorspronke
lijke versie van artikel 47 van
de Grondwet kon de wetgever
de kiescijns op minimum 20
gulden en maximum 100 gul
den vaststellen. Het enkelvou
dig algemeen stemrecht, hoe
wel nog steeds beperkt tot de
mannen, werd in België inge
voerd bij de grondwetsherzie
ning van 1921. Bij de wet van
27 maart 1948 werd het stem
recht voor de wetgevende ka
mers tot de vrouwen uitge
breid. Een tweede democrati
sche hervorming volgde op 24
maart 1949 toen ook de vrou
wen van vreemde afkomst die
door hun huwelijk Belg waren
geworden, het stemrecht ver
kregen. Op de zegel in de
waarrfo TO fr Ht Hit
feit op symbolische wijze in
beeld gebracht.
Met het „Tolerantzpatent",
uitgebracht te Wenen op 13
oktober 1781, decreerde Jozef
II een reeks maatregelen ten
gunste van de religieuze min
derheden in de Habsburgse
erflanden. Aanleiding daartoe
zijn humanitaire, godsdiensti
ge, politieke en economische
motieven.
Als gevolg hiervan verkrijgen
protestanten voortaan het
recht op private erediensten.
Tevens mogen zij niet langer
gedwongen worden tot enige
godsdienst-praktijk die met
hun overtuiging in strijd zou
zijn. Toegang tot alle openbare
ambten wordt hun verleend
volgens criteria van bekwaam-
or, Torlol.-iU 0-1-
wordt het hun moge^
maakt universitaire d( r
te behalen. De zegeL
waarde van 17 fr. hj|
Edict als onderwerp. 0^
gel ziet men het porlL
Jozef II en diens h<fe
ning. Het ontwerp vcL
zegels werd vervaardiL
H. Binneweg. e
Van 11 tot en met 19 dj1
wordt in Brussel de IntL
nale filatelistische tenjL
ling „Belgica 82" gehoit
organisatie van deze él!
is in handen van R.
met medewerking vanL
gie der Posterijen, de K
lijke Landsbond der Pq
kringen van België enL
gische Beroepskamer
zegelhandelaars.
In de zalen „Einstfc
„Vinei" van het Ror
trum zullen 2700 kade
inzendingen een indrut
van alle facetten van d
lie. Zo vindt men 1201
met als thema „Postger
nis", 300 voor postwaag
ken, 900 Voor aerófilal
300 dragen het predicai
salon". Talrijke buit»,
postadministraties alsirL
Belgische Museum vaf
rijen en TelecommuniL
de UPU (Wereldpost
ging) zullen op de Bef
aanwezig zijn. Op 24
verschijnt in België eeil
dere zegel in het kader,
„Dag van de Postzegel,
zegel heeft een waarde
fr. en vestigt tevens I
dacht op de tentoon
„Belgica 82".
De Belgische PTT bit)
sinds 1957 jaarlijks eè
met als onderwerp o&
van de Postzegel". Opr
uit te brengen zegel zti
een brievenbesteller uh
ger tijden. Dit naar A
van O. Bonnevalle. Alli
besproken zegels werf!
drukt door de Afr
Werkplaats van het i
MorBrvlpn
