Suriname en Nederland samen in Rome
rond zaligverklaring Petrus Donders
Koningin van de Filippijnen geeft
bevolking spelen, maar geen brood
ZATERDAG 22 MEI 1982
Een interieurfoto van de gedachteniskapel, die elke dinsdagmiddag tijdens het „smeekuur" druk wordt bezocht.
Aan de rechterzijde van de gedachteniskapel voor Peerke Donders staat het gereconstrueerde geboortehuisje.
TILBURG Het bericht uit
Rome, dat de paus op 23 mei
Petrus Donders officieel zalig
zal verklaren, heeft de aan
dacht doen herleven voor
deze heldhaftige missionaris,
die op 27 oktober 1809 als
zoon van een doodarme Til-
burgse huiswever is geboren.
De verering van „Peerke"
Donders is niet nieuw. Toen
hij in 1887 in Suriname stierf
waren de vele honderden die
zijn begrafenis bijwoonden er
van overtuigd, dat ze een hei
lige man naar zijn graf droe
gen.
Zijn faam verspreidde zich ook in
zijn geboorteland. Er bestaat sinds
1934 een Pater Donders Vereniging
(zetel in Nijmegen) met enkele
honderden leden. En elke week, op
dinsdagmiddag, komen er nog al
tijd tientallen mensen naar de in
1923 gebouwde Heikantse kapel in
Tilburg, een eenvoudig kapelletje
ter nagedachtenis van Petrus Don
ders in de buurt van zijn geboorte
huisje. Daar wordt dan een
„smeekuur" gehouden.
Vóór die kapel er was, kwamen er
trouwens al vereerders ter plaatse
bidden. Ook het feit, dat in 1900 in
het bisdom Den Bosch het proces
tot zaligverklaring werd aange
spannen wijst op belangstelling. Nu
de kerk op het punt staat het diepe
gevoelen van vele Petrus-Donders-
vereerders door diens zaligverkla
ring te bevestigen krijgt die vere
ring een nieuwe impuls. „Maar het
is de vraag of dat een blijvende
zaak is", zegt deken L. Bijl van Til
burg wat voorzichtig. Samen met
de pastoor van de Heikantse paro
chiekerk en met de redemptorist
pater J. Dankelman, vice-postula-
tor in het zaligverklaringsproces en
directeur van de Pater Donders
Vereniging, bereidt hij een feeste
lijke viering van de zaligverklaring
op 31 mei in Tilburg voor.
Morgen, op de dag zelf, zit deken
Bijl in Rome met honderden van
zijn stadgenoten en met vele ver
eerders uit Nederland en uit Suri
name, waar Petrus Donders vijfen
veertig jaar heeft gewerkt onder
bosnegers, slaven, Indianen en me
laatsen en waar hij gestorven en
begraven is.
Een van de spectaculairste gebeur
tenissen rond de 23e mei is de snel
le reis erheen van het „Groot Til-
burgs Mannenkoor", een ruim ne
gentig man sterk koor, dat speciaal
voor deze gelegenheid in het leven
is geroepen en dat maar een kort
stondig bestaan is beschoren: op 31
mei wordt het weer opgeheven.
De leden van het koor moeten
morgen al vroeg het bed uüt, want
het reist in één dag heen en weer:
's ochtends om vier uur verzame
len, om zes uur op Schiphol en 's a-
vonds om tien uur weer terug.
Voor deze bijzondere gelegenheid
heeft het „Groot Tilburgs Mannen
koor" een mis van Perosi ingestu
deerd, maar dat niet alleen. Er be
staat een soort volkslied over Peer
ke Donders, gemaakt één jaar na
de bevrijding van Tilburg, die zich
toevallig („Nou, toevallig....?", zeg
gen ze in Tilburg) voltrok op de ge
boortedag van pater Donders, 27
oktober. Dat lied is door de vaste
Êianist van „Hart van Brabant",
[arry Swinkels, voor vierstemmig
mannenkoor op muziek gezet en
hetzelfde is gebeurd met een Suri
naams lied over Peerke Donders.
Ook die twee liederen heeft het
grote koor op zijn repertoire geno
men.
Of het koor 's morgens op het Sint-
Pietersplein zal zingen is nog de
vraag. Wél zeker is, dat het mor
genmiddag zal zingen als er een
speciale viering ter ere van Peerke
Donders is in de titelkerk van kar
dinaal Alfrink in Rome. Daar zul
len behalve kardinaal Alfrink, on
der anderen aanwezig zijn kardi
naal Willebrands en bisschop
Bluijssen van Den Bosch.
Behalve de leden van het koor zijn
er nog honderden andere Neder
landers met langer durende rei
zen naar Rome. Voor een van
die reizen heeft de Tilburger West-
land geboekt en hij is toch wel een
bijzondere „pelgrim". De zaligver
klaring van Petrus Donders berust
namelijk onder meer op de als
wonderbaarlijk erkende genezing
in 1929 van het toen ruim een jaar
oude Tilburgse jongetje Lowieke
Westland, een broer van bovenge
noemde Westland. Een genezing
die van het begin af door de ouders
van Lowieke is toegeschreven aan
de voorspraak van pater Donders.
Door hen trouwens met meer stel
ligheid dan door hun toenmalige
huisarts, dokter Ruding, want die
zei volgens pater Dankelman des
tijds: „Ja zo gaat het altijd. Als ie
mand dood gaat is het de schuld
van de dokters en wanneer iemand
geneest wordt het aan een Peerke
Donders of een Heilige Theresia
toegeschreven". Maar vijftig jaar
later, in 1979, heeft paus Johannes
Paulus II die genezing als wonder
erkend.
Het gezin Westland heeft zeven
kinderen gehad, vijf meiges en
twee jongens, van wie Lowieke de
middelste was. Op Lowie na leven
ze nog allemaal. Volgens zijn jónge
re broer, de slager P. Westland uit
de Goirlestraat in Tilburg, is Lowie
op 37-jarige leeftiid gestorven.
Slachtoffer van multiple sclerose.
Had dat iets te maken met de ziek
te in zijn jeugd waarvoor vader en
moeder Westland de voorspraak
van Peerke Donders hebben inge
roepen? Slager Westland: „Nee,
nee, helemaal niks. Want voor hij
ms kreeg was Lowie een vurige
sportsman. Hij deed van alles, voet
ballen, atletiek, zwemmen. Nee, dat
was heel iets anders".
Voorzichtig
Over de wonderbaarlijke genezing
uit 1929 laat hij zich overigens nog
al voorzichtig uit. „Dat hebben we
altijd gedaan", zegt hij. „Onze ou
ders ook. Die hebben er eigenlijk
nooit ruchtbaarheid aan gegeven,
zeker niet in de tijd, dat het pas ge
beurd was. Mijn vader zei altijd, dat
wijzelf niet kunnen beoordelen of
het een wonder was of niet".
Maar nu de kerk de genezing offi
cieel als wonder heeft erkend?
Westland: „Ach, wij vinden het al
lemaal wel leuk". Hij gaat trou
wens zelf niet naar de zaligverkla
ring in Rome, „Ik heb tenslotte een
zaak en die kan ik niet een aantal
dagen in de steek laten. En ik zou
ook niet willen zeggen, dat ik de
beste katholiek van Tilburg
ben
Slager Westland verwijst vervol
gens naar zijn oudere zuster, me
vrouw Kouwenberg-Westland, die
ouder was dan Lowieke en er mis
schien wat meer herinneringen aan
heeft. Maar mevrouw Kouwenberg
wordt grondig afgeschermd door
haar man. „Het spijt me, maar wij
hebben privé redenen om er met
niemand over te praten
Eén wonder genoeg
Wat de wonderen aangaat is er iets
opvallends in de procesgang voor
de zaligverklaring van Peerke
Donders. Het kerkelijk recht ver
eist de erkenning van twéé wonde
ren op iemands voorspraak voordat
tot zaligverklaring wordt besloten.
Peerke Donders heeft wat dat be
treft dispensatie gehad, want in zijn
geval, zo besliste paus Johannes
Paulus II, wil de kerk volstaan met
de wonderbaarlijke genezing van
Lowieke Westland, samen met de
„solida et constans fama signorum",
wat wil zeggen: de degelijke en
voortdurende faam van tekenen
rond de nagedachtenis van de ver
maarde missionaris.
Het is niet ondenkbaar, dat deze
plotselinge kerkelijke voortvarend
heid te maken heeft met de
groeiende aandacht voor ontwikke
lingslanden en de positie van de
kerk daar. De ordegenoot
Peerke Donders, pater reden Kv,
rist J. Dankelman, sinds 1976 F*'
postulator in het zaligverklat [ar
proces, voorziet ook een i
schappelijke wending en daaj1
mogelijk een groei in de devot fö.I
Peerke Donders. „Hij heeft
destijds vooral ingezet voor d
strijding van de koloniale slav?
en voor de lotsverbetering vj wij
melaatsen. Dat spreekt in dez lap«
zeker aan. En verering van iei iza
stoelt vaak op solidariteit in
ken".
Viering in Nederland
>'t>
Deken Bijl is intussen bijna ;h<
met het programma voor de ide
ring van het Peerke-Donden Voe
op tweede Pinksterdag, 31 m s,9l
Tilburg. In de voormiddag zal ing
de Heikantse kerk een plee |te
eucharistieviering zijn waarin r n
schop Bluijssen voorgaat en 's
dags is er een gebedsdienst in
processiepark bij de devotie)
van de nieuwe zalige. Op die on
dus ook het laatste optreden
het „Groot Tilburgs Mannenk
Een ander onderdeel van de '?-r
ring rond de zaligverklarini in
Petrus Donders is de tento^;"
ling die tot en met 18 juli i
oudheidkundig centrum „De
meulen" aan de Reitse Hw
straat in Tilburg wordt ge/io
onder de titel „Petrus Donde'
Tilburg". Daarbij wordt voo
historische figuur Peerke Dc^
belicht. Een deel van de tei
stelling is gewijd aan het
waaruit hij afkomstig was, I
lieu van de Tilburgse huis'
Een ander deel is gewijd ai
manier waarop Petrus Donde
historisch persoon voortleeft,
dacht daarin voor de devotie,
het gereconstrueerde geboorte j-
je, voor de kapel en derge y
Naast veel foto's zijn er vooi
pen die de zalige Petrus Dondi
eigendom heeft gehad. Er zijn
enkele originele brieven van
Al sinds 1965 wor
den de Filippijnen
met ijzeren hand ge
regeerd door presi
dent Ferdinand
Marcos die daarbij
met raad en daad
wordt bijgestaan
door zijn mooie
echtgenote Imelda.
De Filippijnse first
lady die het grootste
deel van het jaar
doorbrengt in het
gezelschap van afge
dankte acteurs en
modeontwerpers uit
Europa en de Vere
nigde Staten, heeft
tijdens haar huwe
lijk aanzienlijk veel
macht naar zich toe
getrokken. Niet al
leen is ze gouver
neur van de hoofd
stad Manilla, maar
ook wordt ze ge
noemd als de vol
gende president van
de Filippijnen. Of de
straatarme bevol
king daarmee ge
baat zou zijn, valt te
betwijfelen. Me
vrouw Marcos hecht
veel waarde aan
pracht en praal en
verzamelt gebouwen
zoals andere rijke
vrouwen diamanten
verzamelen, maar
toont weinig begrip
voor het lot der al
lerarmsten.
MANILLA Als Imelda
Marcos vanuit haar keizerlijke
suite in het Filippijnse Plaza
Hotel naar buiten kijkt, moet
ze ongetwijfeld nog wel eens
terugdenken aan de tijd dat ze
een straatarm meisje was in
een stoffig stadje in het zuiden
van het land. Haar conclusie
kan niet anders luiden dan
dat ze het ver geschopt heeft.
Als echtgenote van de Filip
pijnse president zwaait ze nu
de scepter over de hele Baai
van Manilla, die ze vanuit
haar suite kan zien liggen, en
nog veel meer.
In dit hotel ontvangt Imelda Mar
cos haar jet-setvriendjes die haar
man, president Ferdinand Marcos,
liever niet over de vloer heeft in
het presidentieel paleis. Als vliegen
op de honing komen de afgedankte
acteurs en mode-ontwerpers het
soort mensen met wie zij zich op
haar gemak voelt op haar en
haar vrijgevigheid af. En aan haar
voeten, her en der verspreid over
een drooggelegd stuk zee, staan en
kele projecten van de Filippijnse
first lady die qua ontwerp en
pracht niet onderdoen voor het
Parthenon, het Kennedy Centrum
en de begrafenistempel van konin
gin Hatsephut in het Nijldal.
Imelda (boezemvriendin Christina
Ford) verzamelt mooie gebouwen
zoals andere vrouwen diamanten
verzamelen, hoewel ze wat het
laatste betreft ook geen klagen
heeft. Maar ze is zeer gevoelig voor
kritiek op haar hang naar pracht
en praal. Kennelijk hebben alleen
maar buitenlandse journalisten het
lef om haar verkwisting te verwij
ten. De laatste keer dat dit gebeur
de was in maart toen de ontegen
zeglijk knappe mevrouw Marcos de
buitenlandse pers een lunch aan
bood. „Hoe verkwistend de first
lady ook is", antwoordde mevrouw
Marcos met haar kin hoog opgehe
ven, „ze kan nooit verkwistend ge
noeg zijn voor 48 miljoen Filippij
nen
Rijk en arm
Waarom, vroeg mevrouw Marcos
mij eens klaaglijk toen ik een
vraaggesprek met haar had, waar
om hebben de mensen toch zo'n be-
kel aan de rijken? De twee procent
rijken zijn toch ook mensen". Vol
gens een rapport van de Wereld
bank over 1980 leeft veertig procent
van de Filippijnen beneden het be
staansminimum. Ondervoeding bij
kinderen is wijdverbreid en de
kloof tussen rijk en arm is in tien
mevrouw Marcos gouverneur is,
woont ruim een half miljoen inwo
ners in krotten. Des te meer reden,
meent mevrouw Marcos, voor
grootse gebouwen en veel pracht
en praal.
Maar hoe kan van buitenlandse
journalisten die opkomen voor de
armen en de vrolijke kant van het
leven schuwen, worden verwacht
dat ze de zonnige Filippijnse men
taliteit begrijpen? Mevrouw Marcos
haalde scherp uit naar de buiten
landse journalisten die een weekje
hun tenten opslaan in Manilla en
zich dan experts in Filippijnse aan
gelegenheden noemen. Ja het was
zelfs zo dat haar man had gezegd
dat buitenlandse journalisten „ho
peloze gevallen" waren en haar
daarom had geadviseerd de lunch
voor de pers niet te houden. Maar
ze had zijn raad in de wind gesla
gen.
Het is zeker waar dat in het weel
derige Filippijnse Plaza Hotel waar
honderden fuivende filmvriendjes
door mevrouw Marcos worden ge
fêteerd, het leven heel aantrekke
lijk lijkt. Maar misschien dat de
gasten toch wel even moeten hui
veren als ze op nog geen steenworp
afstand van het hotel een gekan-
Imelda Marcos verzamelt mooie gebouwen zoals andere vrouwen dia
manten verzamelen, hoewel ze wat dat laatste betreft ook niet te klagen
heeft.
teld schip in zee zien liggen. Geen
hotelgast die er geen opmerking
over maakt. Het wrak ligt zo dicht-
bij dat je zelfs de naam kunt lezen:
Reina Filippina (koningin van de
Filippijnen). Een ober legt uit dat
dit schip eens een drijvend casino
was, eigendom van een broer van
mevrouw Marcos met als vaste lig
plaats de Baai van Manilla. Vorig
iaar november werd de Reina Fi
lippina door een hevige wervel
storm tegen de rotsen voor het ho
tel geslagen. Het wrak schittert in
de zon als een dreigend symbool
van de vergankelijkheid van roem
en je vraagt je af waarom mevrouw
Marcos het niet al lang geleden
heeft laten wegslepen.
Door een speling van het lot sloeg
de wervelstorm Irma, die de Reina
Filippina tegen de rotsen legde en
in totaal tweehonderd slachtoffers
eiste, toe nadat net een week daar
voor een tragisch ongeluk was ge
beurd in het laatste prestigeproject
van mevrouw Marcos. Het Nationa
le Filmtheater moest in een onmo
gelijk tempo worden afgebouwd.
Twee verdiepingen in de haast
waarschijnlijk ondeugdelijk
gebouwd stortten in, waardoor
tientallen arbeiders in sneldrogend
cement vielen. Een deel van de lij
ken bevindt zich waarschijnlijk nog
steeds in de fundamenten van het
gebouw. Het officiële dodencijfer
was acht, maar mensen die er
werkten houden het op dertig a
veertig slachtoffers.
Maar wat het exacte aantal slacht
offers ook was, het ongeluk was
een tragische herhaling van een
ongeluk in het Filippijnse Plaza
Hotel dat zes jaar geleden met de
zelfde haast werd gebouwd voor de
afgevaardigden van het Internatio
naal Monetair Fonds, die in Manil
la een conferentie hielden. Ook
van die ramp is het totaal aantal
slachtoffers nooit duidelijk gewor
den. De bouwkosten van het film
theater bedroegen vijfhonderd mil
joen pond. Centenpikkers klaagden
dat het schitterende Filippijnse
Conventiecentrum op nog geen
twee minuten loopafstand van het
hotel net zo goed gebruikt had
kunnen worden. En aan de andere
kant van het grasveld staat nog een
gebouw van mevrouw Marcos, het
Theater voor Volkskunsten, dat ze
in 1974 voor de Miss Worldverkie-
zingen liet bouwen. En weer ergens
anders staat haar Filippijnse Cul
tuurcentrum waar het filmfestival
net zo goed gehouden had kunnen
worden. Sommige Filippijnenfen
gen dat het nieuwe filmtb e
wordt achtervolgd door pech. no
gens hen heeft het meer weüor
een mausoleum.
Bijgelovig
Voor een vrouw die zo dooeP
door bijgelovig is als mev®*1
Marcos ze raadpleegt astrdp
en gelooft net als naar man
luksgetallen en geluksdata -
het wrak van de Reina Fili|
vlak voor de deur van haar
het noodlot achtervolgde film
ter geen gunstig teken moetenf
Maar misschien maakt ze zie j$
zulke dingen niet langer
Haar man regeert het land al
1965, vier keer zo lang als eet
zijn voorgangers, en uit niets
dat ziin macht tanende is.
komt bij dat Ferdinand en 1
fabelachtig rijk zijn.
Het presidentiële echtpaar
minstens zeven moordaan
overleefd. Mevrouw Marco
haar vertrouwen stellen in
Nino, het Jezuskind wiens i
ding overal in het Malacanan
leis te bewonderen valt. Maa
gesties dat zij haar man wil
gen als nationaal leider worde
zijde geschoven, zij het vaak
manier die ruimte laat voor ti
Tijdens de lunch in maart zei;
ze haar officiële functies zal
ven als president Marcos afti
zelfs als de Filippijnen haar v
de macht over te nemen. „Ik
dat het Filippijnse volk mijn
zal respecteren", zei ze, waarii
impliceerde dat men erop kj
kenen dat het volk haar zal v
het presidentschap over te ni
Willen de mensen mevrouw
cos als president? Met haar
charmant, charismatisch en
heeft mevrouw Marcos hun
spelen gegeven, maar geen l
Tegen mij zei ze eens: „Ze kt
bananen en mango's eten. W
gen ook voor hun zielen". Vo
vrouw van zo'n nederige afl
toont ze opmerkelijk weinif
pathie voor haar arme lar
ten. Misschien heeft de sf
haar jeugdjaren haar hard
toen ze in 1954 geholpen d<
schoonheid van winkelmei
klom tot vrouw van het ami
congreslid, Ferdinand Mai
later tot president van de
nen zou worden gekozen.
ROBERT WH
COPYRIGHT THE GUj'
