fart Rijnhout reken t af met waar
n niet waardin de fotografie
Mondde Duitse luchtinvasie 40
k/t:
i m
Volkhuis wil nieuwbouw
ET BLIJFT VERRASSENDE DOCUMENTATIE REGENEN
1
v
mc
I
f
jrntcomite
terwoude op
k naar assistentie
ELEMENT IN COLLEGE
ONDERHANDELINGEN
Verdeeldheid
over plan school
aan Garenmarkt
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 21 MEI 1982 PAGINA 5
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
loor de militaire
raart (en dan nog
rij die in de tweede
rcdadoorlog) gedreven
de xielaar-schrijver, en
We]mijn idee steeds
°?'p HTM-buschauf-
part Rijnhout, heeft
1 'to week opnieuw de
an cht op zich geves-
Amet de publicatie
erloren strijd"; zijn-
ïen „fotografisch
jcht van de massale
i luchtinvasie in de
wugen van 1940". In
editie van
ikrant hebben wij
al gesignaleerd.
^°hde deze rusteloze
met z'n onver-
are voorkeur voor
bijitsvliegtuigen uit
>gefen '39 - '45, al lan-
in vandaag, 'k Wist
dat hij, na al het
üande documentai-
:k, weer handen en
ids) te kort kwam
en jnieuwe publikaties
tie (Ikvorm.
feiiBart M. Rijnhout uit
lendam gaat geen oud
Vliegtuig te hoog, niet
Ir voor hem tevergeefs
er gegaan, geen wrak
efoeroor hem verborgen,
nepmanning was hem te
n achter haar lotgeval-
te zitten- Engelsen,,
hik
dez:
tst
tvais
-ijS>
zerk
CS-
t-4.00 Lortefinq
'Tt&xp.y srbrofk- pqidgr. QoiA
i DmU» in <3»
0
I><tJ> rhne.d. ÏCatrfain** AfyA*/i»tr)
-B-ik Vit* 9*>f A via rvcAfs v.Am
vaJs -her to it o*ffvn bwvn T^dix^vfbr-nxk-poMvr.
Tbrv. ft ito f o&t-tvA vd fifum
V.ff.C {/tcAter-ai*}
Y.U. C. Cy>?r*bJ?
<Si Bik V«X ft*I &.K. A\'.> »*<■».- C'n/n/nir,
SopAi*
16* i
Schema van Lamme's tele-foto.
Hollanders, Tsjechen en
Duitsers, nog in leven of al
dan niet roemrijk gesneuveld
Amerikanen ook zelfs, ge
loof ik hen allen heeft
Bart in zijn hart gesloten.
Maar Bart heeft ook mijn
hart gestolen. Hij maakt, met
een welhaast pathologische
ijver, produkties die niet
a levecht boven het wrak van een Duits transport-
lig. Officiële instanties zeggen: waar. Onderzoe-
gjt leren: een handig in elkaar gezette foto.
meer bij te houden zijn. Tien
duizenden foto's en fotore-
produkties bevinden zich in
zijn archief; hij kan er slechts
kleine bloemlezingen (een
paar honderd tegelijk) van
kwijt.
Waakhond
Ik heb Bart Rijnhout al eens
een riicksichtlose (of zoiets)
doorbijter, vasthouder, waak
hond of arendsoog genoemd,
tegen het fanatieke aan.
Maar wat hij doet blijft op
merkelijk en op niveau. In
die documentatiehobby han
teert Bart, volgens eigen zeg
gen, een „wat merkwaardige
stelregel": „Als je de moge
lijkheid hebt iets te doen
voor ons nageslacht betref
fende onze geschiedenis, be
schouw die liefhebberij dan
een beetje als een plicht en
geef jezelf eraan". Ik ver
moed terzijde, dat Bart geen
eenzijdige ontwapening voor
staat, maar die veronderstel
ling gaat buiten de proporties
van een tijdelijke waarne
ming. „De verloren strijd"
(het lijkt op een nieuwe afle
vering van de „historische"
suspense-serie „Alex") heeft
me verrast, en verdient veler
bewondering en waardering.
Ik vind het een heel goede
aflevering binnen zijn oeu
vre. Misschien wel de beste.
Maar ja, dat zeg ik nou, me
zelf herkennend als mannetje
van 9 jaar, dat toen om 4 uur
's morgens achter z'n kamer
raam slaapdronken hing te
kijken naar die grauwe pluk
jes rook in de lucht van een
bleke nieuwe dageraad, en
z'n vader enigszins onzeker
en wat huiverend zei: zeker
alweer van die overvliegers.
Ik weet nog wel, dat ik dacht
dat 't een geluid van flinke
proppeschieters was. Na een
half uur zette pappa de radio
aan, en hoorden we het eer
ste Bericht Luchtwacht
dienst, Bericht Luchtwacht
dienst-De eerste schok in
een kinderleventje: de vol
gende ochtend niet naar
school!
Te lang
Bij Rijnhout nu geen verha
len tot en met, maar een gro
te verzameling van vaak
hoogst curieus en zeldzaam
fotomateriaal, dat bondig en
adequaat voorzien werd van
punctuele gegevens. Voor de
destijds bewust levenden in
de oorlogsjaren zijn hier erg
veel aanknopingspunten, die
opnieuw geestelijk verwerkt
zullen worden. Te lang wel
licht naar de smaak van de
genen die er „toen" nog niet
bij waren.
Geen recensie deze keer: be
langstellenden (en dat zullen
er heel wat wezen) kunnen
een exemplaar bekomen, mo
gelijk bij de boekhandel of
anders bij Brabantia Nostra,
Vogelenzanglaan 3, Breda.
Maar wel wil ik even stil
staan bij een paar „hoogte"-
punten in het werk. Bij fo
to's, waarvan je zegt: ver
draaid, dat herinner ik me
nog... Jonge Bart zelf heeft
daarvan natuurlijk geen
weet, of hij zou een reïncar
natie van een '40-er moeten
zijn. Maar hij heeft zich, al
verzamelend, vereenzelvigd
met de levenden van veertig
jaar terug. En hij heeft zich
de moeite gegeven van het
overgeven van verleden za
ken aan mensen die er nu
nog, hevig of minder hevig,
door geraakt kunnen wor
den.
Oude toer
Dat ikzelf daar bij ben,
spreekt uiteraard een woord
je mee. Want ik geef het je te
doen, als je....; en daar gaan
we weer, op de oude toer.
fEfcUi DEN 'HOUT
Hieter&Scywxtz -H
Théa,ëéYéi^h$Cx<xV
VD, riser*,
O wak tfcfccRe'
Vi-ié T
fcOSBAD
m». iu.fi-
- Cast*o&seftietv
- pofeacViufcisVjêv-i
- féCOK
Vvclty&v-,
Zo'n eind was het nou vanaf de Helenastraat naar de plek waar de para's neerstre
ken bij Timmers' huis, over de Vliet.
Maar ook jongeren kunnen
hier, bij die foto's van uit
vliegtuigen springende des-
De beroemd geworden herinneringsfoto van 10 mei
1940: waar of niet waar? Waar!, zeggen de feiten.
perate Duitsers in een zege-
roes het neusje van de
toenmalige oorlogszalm
geblakerde wrakken langs
wegen waar we vandaag nog
over rijden, de Nederlandse
defensie die aan een leger
museum doet denken, vijf
dagen verwoestingen, waar
bij vergeleken de Falklandei-
landen een (macabere) grap
zijn.
Ditmaal bepaal ik mij tot
„Fake" of Nep-foto's, die in
een geschiedschrijving niet
thuishoren, maar opvallen
door hun „echtheid", die
werd ingetekend door valse
rikken: bijna echt rokende
G-l 's, ingeschilderde wolkjes
van luchtdoelgranaten, fijn-
gepenseelde vliegtuigjes die
z.g. neerstorten; vijf vliegtui
gen die op én rij met een
luchtgevecht bezig zijn, vlak
boven een neergestort Duits
transporttoestel: foto's, op een
handige wijze in elkaar gezet.
Herinneringsfoto
Dan, tenslotte, is daar een
van de bekendste meidagen
foto's, vastgelegd door de
Haagse persfotograaf H.
Lamme, voorzitter van de
Ned. Bond van Foto Journa
listen, op 10 mei '40. Een her
inneringsfoto die kort daarop
bijna overal in Nederland
werd verkocht: drie Junkers
Ju-52, transportvliegtuigen,
waarvan er een door een gra
naat in de vleugel werd ge
troffen, in brand vloog en
(met Duitse plannen in een
tas) in de Tweede Adelheid-
straat in Den Haag neerstort
te. Rond die foto, waarop
(aan de oostkant van de
Vliet, in de Tedingerbroek-
polder) dalende parachutis
ten zijn afgebeeld, rees bij
velen de vraag of deze opna
me wel een echte was. Na de
oorlog is de foto „ontleed" en
de conclusie was, dat Lam
me's fotoserie wel degelijk
echt is. Lamme maakte de
foto's, met uitzicht op het
VUC-terrein, vanuit een
raam aan de Bezuidenhoutse-
weg. „Lamme heeft zijn
naam als fotograaf eer aan
gedaan", laat Rijnhout weten.
„Door de tele-optiek werd
het beeld zeer sterk vergroot
doch vertekende hierdoor
eveneens, waardoor men de
indruk krijgt dat de betref
fende parachutisten vlak
achter het VUC-terrein zijn
.gevallen. Door het niet ge
heel uitontwikkelen van de
foto zijn scherpe omlijningen
om de parachutes gekomen,
waardoor het lijkt alsof deze
werden bijgetekend. De foto
blijkt echter volkomen echt
te zijn, niet samengesteld en
niet bijgetekend". Aldus
speurneus Rijnhout, via zijn
informatie.
Buurman
Een verslag over deze „her
inneringsfoto" (die reikt van
af de Bezuidenhoutseweg,
met dat Bosbad aan de Ama-
lia van Solmstraat, tot een
eind in het oosten) vermeldt
een relaas van een heer Tim
mers, aan de Westvlietweg,
Leidschendam (in het ver
lengde van de foto); in de on
middellijke omgeving van
zijn huis werden de Duitse,
aan de grond geraakte en op
weg naar Ypenburg zijnde
troepen, gesteund door een
burger, die zich uitgaf voor
dokter Dammer, enkele we
ken vóór de Duitse inval
Timmers buurman gewor
den. Bij het leeghalen van
Dammers villa door Neder
landse militairen kwamen
uniformen en wapens te
voorschijn. „Dokter" Dam
mers, NSB-er, werd na de
oorlog ingesloten en later op
vrije voeten gesteld en woont
nu vermoedelijk nog in Den
Haag. De rookontwikkeling,
op de foto zichtbaar, is af
komstig van een, even voor
de landing, neergestort Duits
vliegtuig in de Tedinger-
broekpolder.
Foto-praatjes ontzenuwd;
recht gedaan aan de werke
lijkheid. Destijds was een
„Dammers-activiteit" hoogst
kwalijk, verraderlijk, staats-
vijandig, geen ontwapenaar
die daar een goed woord voor
zou hebben gehad; zaken die
met de kogel afgedaan zou
den worden. Heulen met de
vijand was heel erg stinkend,
vroeger, toen men al 150 jaar
lang Nederlander en zichzelf
was. Vandaag (je wilt leven,
al is het desnoods geketend)
leest men het als een „pikan
te" bijkomstigheid in een
groot, wereldverschuivend
geheel. Maar daar hebben
Timmers en Bart Rijnhout op
het moment geen boodschap
meer aan.
Dez
aanl.
al n/
>nd
>eilij
le tWOUDE Al
u wh dertig jaar is in
oude een comité
8Sbe?t °P eerste
laejn juni een fiets-
ade (aniseert. Aan van-
viuter over een af-
&n 75 kilometer
ter, toen ook de
Jj'ieeds meer over
chirfwie^er beschikte,
op een tocht van 35
jr in het program-
i oihomen. In de loop
se m is de deelname
Zo'n 3.000
an°(r0en aan ^0e"
se rijwieltocht (in
heepniond beter be-
1. D! „sterrit") mee.
irt n
gpallereidingen aan het
leterwielerspektakel zijn
t, zojet te onderschatten,
'ianaten van twee routes
nenfoorkeur, rustige we
id v«n sinecure. Maanden
ers. 5 de routecommissie
N om de fietsers in
illen een fraaie route
Ook ander werk
zoals het vinden van lokaties
waar gepauzeerd kan worden,
veel administratieve taken
enz. vragen de nodige aan
dacht van het sterritcomité.
En dan natuurlijk de dag van
de fietstocht. Reeds om half
acht zullen dit jaar, zondag 6
juni, de eerste fietsers op pad
gaan. Dat betekent dat ruim
voor die tijd bij de vertrek
punten 't Centrum aan de
Schenkelweg (start en finish
tocht over 75 km.) en Don
Bosco (start om 11.00 uur voor
de tocht over 40 km.) vele
mensen al volop in touw zijn.
Zowel voor de controleposten
als voor administratieve bij
stand doet het sterritcomité
een beroep op Zoetervtfoudena-
ren hun medewerking te ver
lenen. Voorwaarde is wel dat
de instructie-avond op 4 juni
in Don Bosco wordt bezocht.
Voor nadere informatie kan
men zich in verbinding stellen
met Koos van der Geest, tele
foon 1229. Wil men zich als
deelnemer aan de sterrit mel
den dan kan dat louter ge
schieden bij de familie Berg,
Commandeurshof 12, telefoon
2486.
LEIDEN De raadscom
missie onderwijs bleek
woensdagavond nogal wat
bedenkingen te hebben
tegen het plan van het
college om aan de Garen-
markt een binnenstads-
school te bouwen. Wet
houder H. van Dam ver
klaarde, dat het vraagstuk
een belangrijk element zal
vormen bij de onderhan
delingen, die na de ver
kiezingen moeten leiden
tot de vorming van een
nieuw college.
Het zittende college komt
niet meer toe aan het tot
stand brengen van een defi
nitief plan. Het definitieve
standpunt moet mede tot
stand komen naar aanleiding
van binnengekomen reacties.
De raadscommissie onderwijs
boog zich eergisteren alvast
over de voorlopige plannen.
Totdat het college onlangs
het nieuwe alternatief naar
voren schoof, was het plan
een nieuwe school aan de
Aalmarkt te bouwen. De la
gere school Lucas van Ley-
den en Drie Oktober en de
kleuterscholen Boterbloem
en de Margriet zouden sa
mengevoegd worden tot één
school. In verband met een
goede spreiding aoht het col
lege het beter om van de
Kaasmarkt-locatie af te stap
pen en toevlucht te zoeken
tot de Garenmarkt. Daardoor
zou ook de Tuinstadwijk in
de toekomst nog een school
in de buurt hebben (door het
teruglopende aantal leerlin
gen wordt de school met slui
ting bedreigd).
De commissie had met name
bedenkingen over het tijd-
sacpect. Het college kan met
geen mogelijkheid zeggen of
de nieuwe openbare school
binnen 3, 4, 5 of wellicht
over nog langere tijd gereali
seerd kan worden. De plan
nen voor de Kaasmarkt wa
ren zo goed als rond. Het
CDA, was tegen. Gepleit
werd voor twee nieuwe scho
len. Eén in de binnenstad en
een op een meer zuidelijke
locatie. Verscheidene raads
leden wilden de reacties van
'buiten' afwachten alvorens
zich nader over het plan uit
te laten. De PvdA had wei
nig bedenkingen.
LEIDEN Een zeer ver-
deéld bestuur van het
Le^dse Volkshuis aan de
Apothekersdijk heeft
woensdagavond met zes
tegen vier stemmen geko
zen voor nieuwbouw van
het Volkshuis op het Ir.
Driessenplein. Coördina
tor Cees Schouten deelde
mee, dat hij zijn functie
zou neerleggen wanneer
tot verbouwing besloten
zou worden. In een verga
dering van begin maart
nam het bestuur nog het
voorlopige standpunt in
dat verbouwing van het
huidige onderkomen be
ter zou zijn.
De meerderheid van het be
stuur stelde wel een aantal
voorwaarden aan het besluit
om voor nieuwbouw te kiezen.
De eigen identiteit van de drie
sectoren (buurthuiswerk, vol-
wassenenwerk en het jonge
renwerk van „Stats") binnen
het Volkshuis zouden door de
indeling van de nieuwbouw
behouden moeten blijven. Het
Volkshuis wil inspraak in de
beslissing van de gemeente
ove^ de bestemmingvan het
pand aan de Apothekersdijk
en de buurtwinkel in de Haar
lemmerstraat moet bliiven.
Een andere voorwaarde houdt
in dat het bestuur weer van
het principebesluit tot nieuw
bouw af wil kunnen stappen,
wanneer mocht blijken dat de
omstandigheden, die hebben
geleid tot de beslissing om
nieuwbouw te plegen zich wij
zigen of wanneer niet aan één
van de gestelde voorwaarden
wordt voldaan. Deze ontsnap
pingsclausule („Die in de prak
tijk niets voorstelt", aldus de
tegenstanders van nieuwbouw)
werd in het besluit opgenomen
om een meerderheid van het
bestuur zover te krijgen om
vóór nieuwbouw te stemmen.
V ol wassenen werk
Met name de afdeling volwas-
senenwerk wil aan de Apothe
kersdijk blijven. Het bestuur
zou moeten onderzoeken of
het buurtwerk wél naar het Ir.
Driessenplein kan en het vol-
wassenenwerk niet.. Om het
„oude" Volkshuis exploitabel
te maken zou bekeken moeten
worden of een instelling als
Troef erbij zou kunnen.
In een vergadering van begin
maart stemde het bestuur voor
verbouwing van het huidige
pand. Omdat wethouder H.
van Dam inmiddels had lijken
blijken, dat er voor nieuw
bouw 2,5 miljoen beschikbaar
is en voor verbouw hoogstens
1 miljoen gulden voelde menig
bestuurlid zich in de tang ge
nomen. „Voor 1 miljoen kan je
niet verbouwen. Daarvan kun
nen we hoogstens de boel op
knappen maar aan het ruimte
gebrek kan je zo niets doen.
De gemeente geeft ons in
spraak, maar in de praktijk
hebben we geen keus", werd
gezegd. De wethouder voelt
niets voor verbouwing en stelt
daarom ook maar een beperkt
bedrag beschikbaar. Wat over
blijft, wil hij besteden aan
buurtvoorzieningen in Noord-
vest en Pancras Oost. Bij
nieuwbouw op het Ir. Dries
senplein zouden deze wijken
in het nieuwe volkshuis on
dergebracht moeten worden.
Een commissie uit het Volks
huis gaat onderzoeken of het
mogelijk is „Stats" onder te
brengen in een apart gebouw.
Stats wil dat, omdat zo beter
gewerkt kan worden. Mogelijk
verhuist het jongerencentrum
naar het gebouw van de Lucas
Van Leydenschool aan Aal
markt, wanneer deze school
naar de Garenmarkt gaat. t
