Falkland-oorlog is
immoreel,omdat hij
nergens toe dient
Jog is centrum- linkse coalitie niet kapot
3
erraad VS" versterkt roep om eenheid in Zuid-Amerika
lAR VINDT U THATCHER OOK NIET EEN SOORT HITLER'
Ï6-MINISTERS „TERUGGEFLOTEN" DOOR FRACTIE
Politiek
Partij
Parlement
UENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 15 MEI 1982 PAGINA 7
het conflict om de Falkland Eilanden officieel
ids geen oorlog heet, is in Engeland inmiddels
log van heel andere aard losgebarsten: de oor-
en de media. Kranten die het regeringsbeleid
en kranten die het afwijzen bestoken elkaar
ongekende felheid. Het openingsschot in deze
werd gelost door de grootste krant van Enge-
sensatiekrant de Sun, die kranten met een ge-
opinie zoals de Guardian beschuldigde van
raad. Het is inderdaad waar dat de Guardian
de van politiek commentator Peter Jenkins
et uitbreken van de crisis heeft aangedrongen
yhoudendheid omdat volgens hem de middelen
enkele verhouding meer staan tot het doel. De
d Eilanden vindt hij geen oorlog waard. Zijn
over de laatste ontwikkelingen verwoordt hij
rstaand commentaar.
Als de Ar-
president gene-
iltieri kan lezen,
^eens kennis moe-
Jen van de column
mes Reston in de
™"Vk Times, waarin
lie gt dat „de Argen-
lebben gewonnen,
Et zelf niet lijken te
ji". Het is waar.
jen lange leste hun
eeak op de Falkland
In hard willen ma-
hebben de Ar-
daartoe nu de
mevrouw That-
een complete oor-
ingen met als in-
vo-il abstracte principe
op aniteit, zou een
choijin domme misda-
zijn.
iter niet zo dat ik op
sta mijn verzet tegen
"g te laten varen en
J5 vind dat het wel de-
■f moeite waard is om
-Falkland Eilanden te
pnd in de richting te
jedreven van een oor-
een onbetrouwbare
rikaanse dictator
Üemier Thatcher
|n als gevolg van de
yeeggebracht door het
'gaan van de onder
zeebootjager Sheffield
manhaftige pogingen gedaan
om een confrontatie met diplo
matiek overleg te voorkomen.
Er is nog steeds kans dat ze
daarin slaagt, maar met de be
krompen halsstarrigheid die
haar eigen is, heeft ze bij het
uitbreken van de crisis te wei
nig rekening gehouden met de
dwaasheid van haar tegenstan
der. Als er nu onnodig bloed
wordt vergoten, draagt ook zij
schuld vanwege haar misreke
ningen in het begin.
Geen nieuwe
Afghanistans
Agressie, hebben we keer op
keer te horen gekregen, mag
niet beloond worden; het gaat
hier weliswaar om slechts
1.800 Falklanders, maar als het
principe niet wordt hoogge
houden, zullen anderen in
Galtieri's voetspoor treden.
Engeland nam dit standpunt
in, zo beweerde minister van
buitenlandse zaken Pym, om
de wereld „veiliger" te maken.
Minister van defensie Nott
leek tijdens een vraaggesprek
op televisie te zeggen, dat het
uitwissen van de Argentijnse
agressie een herhaling van
toekomstige Afghanistans zou
voorkomen. Zelfs als de we
reld zich nu niet als één blok
achter Engeland zou scharen,
zouden historici ons later in ie-
der geval prijzen omdat wij de
koers hadden aangegeven bij
het verdedigen van de wester
se waarden.
Dit zijn bewonderenswaardige
gevoelens die een kern van
waarheid bevatten, hoewel
in Notts geval niet veel. Nog
maals, het is niet mijn bedoe
ling om agressie door de vin
gers te zien of het lot van de
eilanders te negeren, maar
eerder om te pleiten voor actie
die in verhouding staat tot het
doel. Als Engeland de wereld
veiliger wil maken, moeten we
rekening houden met het oor
deel van anderen die eveneens
in deze wereld wonen. Hoewel
onze vrienden en bondgenoten
er allesbehalve voorstander
van zijn dat conflicten met
geweld worden opgelost, be
gint ook bij hen de mening de
overhand te krijgen, dat de ge
varen en gevolgen van een ge
welddadige herovering van de
Falklands niet in verhouding
staan tot de schending van dat
principe. Als land horen wij
onze eigen belangen in deze
kwestie af te wegen, maar we
hoeven geen Engels bloed te
vergieten, voor wat volgens
ons in het belang van de we
reld is.
Vernedering
Wat het veiliger maken van
de wereld betreft; de wereld is
door het conflict alleen maar
gevaarlijker geworden. Het is
bijvoorbeeld al aangetoond dat
elk Derde Wereldland dat zich
een Exocet-raket kan aan
schaffen, kans heeft de mo
dernste marinemacht ter we
reld te vernederen. De les van
de Sheffield zal velen lange
tijd heugen, zelfs als de Argen
tijnen op de lange duur door
een superieure strijdmacht van
de eilanden worden verdre
ven.
Evenmin zal de wereld veili
ger worden als, als gevolg van
de Engelse eerbied voor een
onveranderlijk principe, de su
permachten bij de strijd in de
Zuidatlantische Oceaan be
trokken raken, als Argentinië
zwicht voor een door Cuba ge
steunde revolutie of als Oost-
Westbetrekkingen verslechte
ren met alle schadelijke gevol
gen vandien voor de ontwape
ning of het Midden-Oosten. De
wereld zou vandaag de dag
slechts veiliger zijn als Argen
tinië door de Verenigde Naties
wordt geschorst, er internatio
nale economische sancties te
gen de agressor worden afge
kondigd en er zich geen inva
sietroepen meer ophouden
rond de Falkland Eilanden.
Trots en principes
De grenzen van het conflict
zijn inmiddels getrokken rond
de Falkland Eilanden. Beide
hoofdsteden zitten gevangen
in hun eigen trots en princi
pes. Aan het thuisfront stijgt
de patriottische koorts. Waar
heid en eerlijkheid worden
onder schot genomen door die
genen die Engelse jongens op
dracht geven te sterven in een
oorlog, waarin juist om het be
houd van die waarden gestre
den wordt. Spoedig weet nie
mand meer dat we vechten om
eilanden die we niet willen en
niet kunnen handhaven als
laatste uitkijkpost van een
vergaan koloniaal rijk.
Het zal een oorlog worden tus
sen twee zieltogende econo
mieën die op geen enkele ma
nier in het nationaal belang
kan zijn, noch van Engeland,
noch van Argentinië. Het is
een oorlog die in geen enkele
verhouding meer staat tot de
principes die op het spel staan.
Het is een oorlog uitgelokt
door de agressie en onverzoen
lijkheid van een militaire dic
tatuur en de onachtzaamheid
en het zelfbedrog van een
land, dat eens een koloniale
mogendheid was. De wereld
zal er niet door gered worden
en er evenmin mee gebaat
zijn. Het is een oorlog die het
niet waard is te vechten. Het is
een oorlog die immoreel is om
dat hij, nergens toe dient.
PETER JENKINS
(Copyright The Guardian)
Een inmiddels gebruikelijk beeld bij Downingstreet 10: wan
neer premier Thatcher vertrekt voor een vergadering van het
oorlogskabinet of een zitting van het Lagerhuis wordt zij op
gewacht door tientallen journalisten. In de deuropening ver
der drie medewerkers, die dozen vol documenten achter me
vrouw Thatcher aandragen.
Sinds Peru in
!t hulp van verzets-
I uit onder meer
°~nië de onafhanke-
>an- verwierf, legt het
meina vaderlijke zorg
met dag voor Buenos
;eu3j)at is niet altijd zo
met l. Als onderko-
iers k van Spanje had
Ird. reinig belangstel-
ï>r de kleine neder-
aan de Rio de la
°enn Dok toen de Span-
mi- in 1776 het onder-
ka rijk van de Rio de
,g9r" j stichtten als buf-
»n invallen door de
J izen die vanuit
oprukten naar het
bleef Buenos Aires
>er- ima een nederzet-
*J' 'an ondergeschikt
kn eeuw later nam de
Iting wraak. De beste
I van Buenos Aires,
ttin, trok met zijn troe-
j And es-gebergte over
iidde met Simon Boli-
'en (li en zuidelijk Peru
rd" t Spaanse juk. Nog
rd' Üjn Bolivar en San
-10' feel voorkomende na
men voor straten en pleinen in
Zuidamerikaanse steden. De
eenheid was van korte duur,
omdat plaatselijke belangen en
ambities snel voor breuken
zorgden in het uitgestrekte
rijk. Het verlangen naar die
eenheid is echter altijd blijven
bestaan.
Degene die de eer toekomt dat
verlangen nieuw leven te heb
ben ingeblazen is premier
Thatcher. Nog nooit sinds de
onafhankelijkheid in de 19e
eeuw hebben de-Zuidamerika
nen zich zo eensgezind gevoeld
in hun verzet tegen het „Euro
pese kolonialisme" als nu. De
eensgezindheid loopt dwars
door het sociale en politieke
spectrum heen. Voor links ge
oriënteerde landen is de Ar
gentijnse militaire junta van
arrogante, bloeddorstige agres
sors veranderd in heldhaftige
verdedigers van de Latijnsa-
merikaanse eenheid. Maar wat
nog belangrijker is; ook de
conservatieven en de rijken,
die deze hele eeuw altijd weer
partij kozen voor de Verenig
de Staten en Europa, staan nu
achter Argentinië. „Zelfs ik
ben woedend", zei een lid van
een heel rijke familie in Lima,
bijna verbaasd over zichzelf.
Peru's historische banden met
Argentinië winnen aan sterkte
door moderne persoonlijke
De militairen aan boord van de Britse oorlogsvloot horen weinig over de vredesonderhandelingen
in New York en de gevoelens die de oorlog om de Falkland Eilanden bij veel Zuidamerikanen heb
ben losgemaakt. Voor deze twee bemanningsleden van het vliegdekschip Hermes geldt bij een
temperatuur van rond het vriespunt op de eerste plaats: zorgen dat je wakker en warm blijft.
banden. Premier Dr. Manuel
Ulloa is getrouwd met een Ar
gentijnse en heeft vele jaren in
Buenos Aires in ballingschap
geleefd. De minister van oor
log, generaal Luis Cisneros,
staat bekend als „El Gaucho".
Hij is opgegroeid in Buenos
Aires en heeft daar op de mili
taire academie gezeten. Beide
dragen Argentinië een zeer
warm hart toe. Veel meer bij
voorbeeld dan president Fer
nando Belaunde Terry.
Maar behalve Engeland moe
ten ook de Verenigde Staten
het ontgelden. Begin dit jaar
behoorden zij nog, zo bleek uit
een onderzoek, tot een van de
meest trouwe bondgenoten.
Overal, in en buiten de rege
ring, heerst bitterheid over de
bemiddeling van Alexander
Haig, die werd gevolgd door
wat hier wordt beschouwd als
een absoluut „verraad", een
radicale ommezwaai die erin
resulteerde dat Amerika partij
koos voor Engeland en zelfs
economische sancties tegen
Argentinië afkondigde. „Het is
ons goed duidelijk gemaakt",
zei een regeringsfunctionaris,
„dat onze belangen verschillen
van die van de Verenigde Sta
ten, niet alleen wat handel en
ontwikkeling betreft, maar
ook wat veiligheid betreft Het
was een grote schok. We heb
ben altijd gedacht dat we deel
uitmaakten van het Westen
samen met de Verenigde Sta
ten".
Dit betekent niet dat nu po
gingen zullen worden gedaan
de VS te weren uit de Organi
satie van Amerikaanse Staten
(OAS). Een OAS zonder Was
hington wordt als zeer onprak
tisch gezien in Lima. „Maar
wat we zeker niet meer zullen
doen", zei de regeringsfunctio
naris, „is de Verenigde Staten
automatisch steunen in andere
internationale kwesties".
Het lijkt erop dat Latijns-
Amerika van nu af aan een
prijs zal eisen voor alle steun
die het Washington geeft. De
dagen zijn voorbij dat de Vere
nigde Staten in de Verenigde
Naties zonder meer op de
steun van Latijns-Amerika
konden rekenen of Argentinië
konden gebruiken om hun po
litiek elders zoals in El Sal
vador uit te voeren.
De Peruanen hopen hun
droom van eenheid te verwe
zenlijken door organisaties, die
zijn opgericht tijdens de natio
nalistische koorts van de jaren
zeventig, te versterken. Of
met succes nieuwe wijn in
oude zakken kan worden ge
goten is nog de vraag. Zeker is
dat de nieuwe wijn koppig
spul is: een ongekend verlan
gen naar eenheid dat, althans
volgens de Peruanen, uitein
delijk de obstakels kan over
winnen die onafhankelijheid
van Europa en de Verenigde
Staten wat betreft financien,
technologie en wapens in de
weg staat.
Veel hangt af van hoe de
Falkland-crisis uiteindelijk
wordt opgelost. Maar als de
hele crisis met een sisser af
loopt zal Latijns-Amerika de
betrekkingen met Europa wel
licht herstellen, maar dan wel
een Europa zonder Engeland.
Wat Groot-Brittannië betreft
vindt Peru het ergens toch wel
jammer dat de Engelse reputa
tie gelijk met de generaal Bel-
grano naar de kelder is ge
gaan. Lima is geen stad waar
buitenlanders worden
gelyncht. Maar een Peruaanse
ambtenaar die hoorde dat er in
de hal een Engelsman zat, liep
met belangstelling op hem af:
„Neemt u me niet kwalijk me
neer" zei hij met die typische
Peruaanse beleefdheid,
„neemt u me echt niet kwalijk,
maar vindt u ook niet dat me
vrouw Thatcher een soort Hit-
Ier is?"
JOHN RETTIE
Copyright The Guardian
kG Gijs
hoofddirec
van
hoofddirecteur
Rijksvoorlichtings-
heeft begin deze
'anuit de kring der
entaire journalis-
eel wat kritiek te
en gekregen. Het
iem kwalijk geno
kt hij tot het laatste
Volhouden dat er
jn dreigende kabi-
lis geen sprake was.
fnensen, geloof me
|e crisis bestaat al-
de media".
dan ook enigszins
gegrinnikt, toen die
js' woensdag (de dag
/val) rond zeven uur
i in het perscentrum
>ort kwam zeggen dat
pers slechts het voor-
lot het aanbieden van
lag aangekondigd en
|re ministers hadden
|emaal niets gedaan,
Van der Wiel, lichte-
verwarring gebracht
steeds luider opklin-
lach.
is RVD-chef had deze
it gelijk wèl aan zijn
b oorzaak daarvan was
fcrst bizarre patstelling
Jkabinet. De ministers
gAten D'66 weigerden
aanvankelijk conse-
I te trekken uit het
hun zes PvdA-colle-
ga's hadden aangekondigd op
te stappen. Hoewel Den Uyl
zich de keel schor had gepraat
om hen ervan te overtuigen
dat het ongeschreven
staatsrecht dit vereist, zagen
Van Agt en Terlouw op dat
moment geen reden hun por
tefeuilles en die van hun par
tijgenoten ter beschikking te
stellen van de koningin.
maar aan de premier!"
de zomer van vorig jaar, als ir
reëel weggewuifd.
Volgens Van Agt en Terlouw
moest eerst onderzocht wor
den, of er een mogelijkheid
was dat CDA en D'66, „zonder
tijdrovende (in)formatieperio-
de" zouden kunnen doorrege
ren, al dan niet met de VVD
erbij. Toen meende Den Uyl
niets anders te kunnen doen
dan te zeggen dat de PvdA-
ministers in dat geval geen
ontslag zouden nemen maar
ook niet mee zouden werken
aan enig door de negen ande
ren te nemen besluit. In die
houding zouden zij volharden
totdat ook de bewindslieden
van CDA en D'66 zich demis
sionair zouden verklaren.
Daarmee was de impasse dus
compleet
0
Vandaar dat geen van de
PvdA- en D'66-ministers, die
het departement van algemene
zaken verlieten de CDA'ers
bleven binnen bijeen bui
ten aan de schare wachtende
journalisten kon vertellen of
net kabinet nu wel of niet ge
vallen was. „Vraagt u dat
Wel of niet?
„Ik weet niet of ik nu wel of
niet demissionair ben," vertel
de minister Jan Terlouw tegen
een partijgenoot, toen hij kort
na zes uur de fractiekamer
van D'66 binnenkwam. De
fractievergadering was op dat
moment nog niet begonnen en
de deuren stonden nog open.
„Maar dat maakt de koningin
toch uit?" vroeg een ander
D'66-kamerlid. „Nee, dat doen
wij zelf", legde Terlouw uit.
Vervolgens maakte fractie
voorzitter Brinkhorst zijn en
tree en kreeg „de aanwezige
journalist" het vriendelijke
verzoek te vertrekken, omdat
deze vergadering in tegen
stelling tot wat bij D'66 in rus
tige tijden gebruikelijk is
besloten zou zijn.
Maar een uur later, na afloop
van het beraad, was de status
van de D'66-ministers Ter
louw, Zeevalking en Van
Mierlo opeens wel duidelijk.
Zij hadden hun portefeuilles
ter beschikking gesteld en wa
ren derhalve demissionair. De
ministers van het CDA deden
een paar uur later hetzelfde.
„Voor ons D'66'ers was dat
vanzelfsprekend, voor ons
stond dat onmiddellijk vast,"
zou Terlouw later op een pers
conferentie zeggen.
Hij vertelde er echter niet bij
dat zijn fractie hem er eerst
aan had moeten herinneren
dat D'66 ooit was opgericht om
onduidelijkheid in de politiek
te bestrijden. Geen gekonkel
meer in rokerige achterka
mertjes, maar volstrekte open
heid, vooral door het maken Vanaf dat moment stond ook
van afspraken vóórdat er ver- voor Brinkhorst vast dat het
kiezingen worden gehouden tweede kabinet-Van Agt red
en beslist niet daarna. deloos was. Woensdag zag hij
dan ook geen reden mee te
werken aan een laatste poging
Brinkhorst van ziJn PvdA-collega Meijer
om nog verandering te bren-
Het was vooral fractieleider gen in het inmiddels genomen
Voorjaarsnotabesluit. Maar dat
wilde voor hem nog niet zeg-
zo'n plechtige belofte (niet met gen, dat daarmee ook het „na-
CDA en VVD samen gaan re- tuurlijke bond|
geren) aan de kiezers zou bre- met de PvdA tot net verleden
ken. Maar dat was lang niet diende te behoren. Ergo, als er
voor iedereen duidelijk. Want geen andere mogelijkheid zou
wat RVD-man Gijs van der zijn dan met het CDA verder
Wiel woensdag zou overko- te regeren, dan kon dat alleen
men, had Brinkhorst dinsdag in een demissionair rompkabi-
al meegemaakt. Op een pers- net met een zeer beperkte op-
conferentie, belegd nadat het dracht: De Voorjaarsnota uit-
kabinet gestemd had over het voeren, de begroting voor 1983
eindvoorstel betreffende de technisch voorbereiden en
Voorjaarsnota en de PvdA-mi- verkiezingen houden in sep-
nisters om tijd voor beraad in tember of oktober. En geen
eigen kring hadden gevraagd, sprake van zwenkingen in de
vertelde de fractieleider dat
hij zijn eigen vice-premier,
Jan Terlouw, had willen opof-
richting van de VVD!
Brinkhorst, die maandagavond
vroeg naar huis was gegaan
feren. Cynische lachjes waren omdat, zo zei hij tegen posten-
zijn deel. de journalisten, „er morgen
Brinkhorst had in alle ernst toch in elk geval iemand een
aan CDA en PvdA voorgesteld helder hoofd moet hebben",
de „driehoek" van de premier wilde dat alles in ongeveer één
en de beide vice-premiers te dag rond zien te krijgen. Want
vervangen om daarmee de toen het kabinet diep in de
„persoonlijke tegenstellingen" maandagnacht het departe-
op te heffen en het kabinet ment van algemene zaken ver-
wel „daadkrachtig en besluit- liet, streefden Terlouw en Zee
vaardig" te maken. Maar bij valking (en Van Mierlo voor
CDA en PvdA was d}t idee, vijftig procent) nog naar het
net als tijdens de formatie in doorregeren zonder verkiezin
gen, in een volwaardig CDA-
D'66-kabinet, dat gedoogd zou
moeten worden door de VVD.
Zelfs speelden zij met de ge
dachte van een nieuwe coali
tie: het in het kabinet „hijsen"
van de VVD, als plaatsvervan
ger van de PvdA. Het was een
PvdA-minister,die dit idee
van Terlouw en Zeevalking
die nacht onthulde. „Dat zou
voor hen het voordeel hebben
dat er geen nieuwe verkiezin
gen gehouden behoeven te
worden", aldus de bewinds
man.
Die laatste opmerking sloeg
erop dat D'66 het, wellicht
mede door allerlei schandaal
tjes, momenteel steeds slechter
doet bij de kiezers. Sinds de
Statenverkiezingen heeft de
partij steeds meer aan popula
riteit ingeboet. Volgens de
jongste opiniepeilingen zouden
de Democraten op dit moment
tenminste zes zetels verliezen
en er dus nog slechts elf over
houden.
Het terugfluiten door Brink
horst (en zijn fractie) van de
D'66-ministers was er de reden
van dat de PvdA donderdag in
het kamerdebat over de crisis,
tot stomme verbazing van ve
len, geen woord van kritiek
richtte aan het adres van D'66.
Voor fractieleider Meijer
kwam daar nog bij dat hij van
Brinkhorst de verzekering had
gekregen, dat als de PvdA niet
zou polariseren, D'66 nu al
door middel van een recon
structie (andere personen) van
het kabinet of anders na de
verkiezingen, zou proberen de
uiteengevallen coalitie te her
stellen.
Aangezien daarbij uiteraard
ook net CDA onontbeerlijk is,
meende Meijer er goed aan te
doen ook deze partij niet hard
aan te pakken. Hij deed zelfs
een dringend beroep op de
CDA-fractie om te voorkomen
dat samenwerking met PvdA
voor vele jaren onmogelijk
wordt
Van Agt
De enige christen-democraat,
die het nog enigszins moest
ontgelden, was premier Van
Agt Deze moest van Meijer
evenals van vele andere spre
kers in de Kamer maar
eens uitleggen, waarom de mi
nisters van D'66 en CDA niet
onmiddellijk hun portefeuilles
ter beschikking van de konin
gin hadden gesteld. In de
PvdA-gelederen heeft men
namelijk sterk de indruk dat
Van Agt er de afgelopen we
ken bewust op uit is geweest
de socialistische ministers uit
het kabinet te werken. Voor
die theorie zijn ook wel wat
aanwijzingen te vinden.
Premier Van Agt heeft zijn
voorkeur voor de VVD nooit
onder stoelen of banken gesto
ken en het eindvoorstel be
treffende de Vooijaarsnota be
vat inderdaad punten, die af
wijken van het op Goede Vrij
dag gesloten compromis. Het
beste voorbeeld daarvan is dat
van het loonoffer van 1,2 mil
jard gulden dat de ambtenaren
en trendvolgers volgend jaar
zouden moeten brengen, plot
seling geen cent meer beschik
baar zou zijn voor het schep
pen van werk. En bij het CDA
wist men uiteraard zeer goed,
dat minister Van Thijn (bin
nenlandse zaken) plechtig aan
de ambtenarenbonden had be
loofd dat een extra offer alleen
ten behoeve van meer werk
gelegenheid zou worden aan
gewend. Hij had die belofte
onderstreept door er zijn por
tefeuille aan te verbinden.
Maar of die beschuldigingen
van PvdA-zijde waar zijn, is,
eigenlijk niet zo interessant.
Als een kabinet geen innerlij
ke samenhang heeft, bijvoor
beeld doordat de ministers qua
aard en karakter niet bij el
kaar passen, zal er altijd een
moment komen, waarop het
echt niet langer gaat. Daarmee
is niet gezegd dat de partijen,
waaruit die ministers afkom
stig zijn, ook niet samen kun
nen optrekken. De goede ver
standhouding tussen Meijer en
Lubbers is een bewijs voor het
tegendeel. De kiezers moeten
het dus maar uitmaken of de
tweespalt in het kabinet gevol
gen moet hebben voor de ko
mende jaren. Zij kunnen dat
vrij eenvoudig doen door het
zij CDA en VVD, hetzij de nu
uiteengevallen coalitie aan een
werkbare meerderheid in de
Kamer te helpen. Pas aan de
hand van de verkiezingsuit
slag kan bewezen worden of
het kabinet zichzelf terecht
ten val heeft gebracht of niet.
RIK IN 'T HOUT
