weekpuzzel door dr. Pluizer
DAMMEN
WETENSCHAPPEN
postzegels
iplossing uorige puzzel
NR. 19
OVERLAPPER
L0DSE COURANT
ZATERDAG 15 MEI 1982
Bisschop, Apollolaan 582, 2324CJ Leiden.
Diest, Hoge Rijndijk 249, 2382AM Zoeterwoude.
n worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Op elke rij dienen twee of drie antwoorden te worden ingevuld.
Hiervan is de laatste letter van het eerste antwoord gelijk aan de
beginletter van het tweede, terwijl indien per regel driekant-
woorden moeten worden ingevuld de laatste letter van het twee
de antwoord dezelfde is als de beginletter van het derde antwoord.
HORIZONTAAL
1. iemand die een persoon of zaak te
genwerkt - groep plaatsen in b.v.
een schouwburg;
2. mogelijkerwijs - vazal:
3. hinder - situatie;
4. heerszuchtig persoon - vreemde
munt - lief;
5. equator - meubelstuk;
6. de eerste beginselen betreffend -
geldovermakirtg;
7. uit verbonden staken of palen be
staande schutting - ketel waarin
traan gekookt wordt;
8. vervelend - afzettingsgesteente -
Nederlandse eredivisievoetbalclub;
9. volksgroepen van kleine gestalte in
Afrika - de gezamenlijke vreemde
lingen van een zelfde volk in een
bepaalde stad.
VERTICAAL
1. tegenstelling van verleden - verzet;
2. welwillend - bericht tot besluit v.e.
boek;
3. Zuidnederlandse benaming voor
noteboom - onophoudelijk prater -
onderricht;
4. lis aan ieen knoopsgat - melkontro-
mer - muziekstuk waarin het
hoofdthema meermalen voorkomt;
5. verdikking van de opperhuid -
reeks sportwedstrijden - cursieve
drukletter;
6. persoon die veel eet - historisch
sportevenement;
7. als sieraad gedragen voorwerp -
mannelijk beroep - hoog bouw
werk;
8. goedgunstig - oxydisch zinkerts -
heldendicht van Homerus.
ir-i
gebruikelijk om een
met de bovenliggen-
beur te dekken. Dat
t niet altijd automatisch
Jjen bewees Helma in
gende spel. De tegen-
fas in 3 Sa terecht ge-
J te spelen door Zuid,
volgende spel.
Noord
S: 9
H: 6 4 2
R: V B 5
K: A B 10 9 8 4
Oost Helma
S: V 10 7 6
j 5 3 H: B 8
7 3 R: H 8 6
ai K: V 7 6 5
n
Zuid
S: A H 8 5 3
H: A H 9 7
R: A 4 2
K: H
Ik kwam uit met ruiten drie
en de leider liet in Noord de
ruiten vrouw spelen (technisch
fout), Helma speelde vlot de
ruiten 6 bij en dekte de hon-
neur dus niet wat later bleek,
heel goed te zijn. De leider was
nu beroofd van zijn rentree op
tafel en ging 1 down. Hij
maakte in het totaal nu 3
schoppenslagen, 2 hartensla
gen, 2 ruitenslagen en klaver
Heer. Laten we eerst eens
eyen kijken wat er gebeurd
was, als Helma honneur op
honneur had gespeeld. De lei
der had die slag met het aas
genomen Klaver Heer overge
nomen met het aas en net zo
lang klaver gespeeld totdat
Helma hem met de vrouw
moest nemen en de leider
maakt nu 11 slagen.
De leider had in de eerste slag
zuinig moeten zijn met zijn en
tree en op tafel de vijf moeten
spelen. Helma had dan de acht
„Honneur op
Honneur"
gespeeld die de leider met het
aas genomen had klaver
vrouw/boer op tafel is nu een
zekere rentree en hij maakt nu
ook zonder dat wij het kunnen
verhinderen 11 slagen op de
zelfde wijze als omschreven
als Helma de honneur gedekt
had. Zo langzamerhand nadert
de zomer weer, van deze zo
mermaanden maken steeds
meer clubs ge"bruik om een zo
meravond instuif te houden,
wat ook bridgers die niet aan
gesloten zijn bij de Nederland
se Bridgebond aan deel kun
nen nemen een goede gelegen
heid voor deze spelers om hun
krachten eens te meten met
wedstrijdspelers. Mijn eigen
vereniging start op maandag
14 juni 1982 met de „Bols tro
fee" voor inlichtingen kunt U
zich wenden tot W. Henge-
veld. 020-452573. Wekelijks zal
ik trachten zo'n drive in de ru
briek te vermelden.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 19
dienen uiterlijk woensdagmiddag in bezit te zijn
van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
door
L. Hofland
Londen
de Britse ekonomie al
chteruit holt, is er toch
lar een sponsor te vin-
St aror een toptoernooi. Dit
erd in het Londense
li zelfs een kategorie 14
,ord(£elde ELO 2585) be-
irat wil zeggen, dat een
®npre voldoende is voor
903Qrs werden Karpov en
son, vooral voor laatst-
x de 'de eèn enorm succes.
ker6'eldkampioen doet door
oerwinning zijn slechte
it in Mar del Plata
fis vergeten, maar niet
bende suprematie. De
yaarin hij makkelijk dit
pojbernooien won, lijken
^'ef voorbij. Dit keer
n er enkele wondertjes
om hem aan de top
k U'M klassement te krijgen;
was tegen Tim-
oordt.jje een totaal gewonnen
>1 verprutste. Wat de
grootmeester Speel-
verkwam, in zijn partij
B Karpov, grenst aan het
I ischijnlijke; oordeelt u
wpov—J. Speelman*
•Indisch
f6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.Pc3
Lg5 h6 6.Lh4 Lb7 7.e3
(Jp Pe4 9.Dc2 Lxc3t
II ge manier om de scher-
irte opzet te rechtvaar-
een partij Langeweg-
aaiinen '62 speelde zwart
rdeleb 9. ,d6 10.Ld3 Pxg3
echt* Pd7 12.0-00 Lxc3
3 met voordeel voor
Pxg3 ll.hxg3 De7
Pc6 13.Tbl?!
in, dat wit nu gaat vol
te langzaam, beter is
eerst de verzwakking
te lokken, waarna de
c5 aan kracht wint.
:d idee lijkt mij daarom
0-0-0 (13. .f5? 14.Lxc6
'e5) 14.a4 met behoorlij-
'alskansen voor wit.
14.c5 d6 15.cxb6
i.c4 Kb8 17.Pd2 h5!
De „zwakke" zwarte pionnen
worden nu gebruikt om de
witte koning van zijn bescher
ming te ontdoen, dit terwijl de
witte aanval nauwelijks kracht
heeft.
18.Da4 h4 19.gxh4 gxh4
20.Tb5.
Het is mij niet duidelijk, wat
de wereldkampioen allemaal
van plan is, want na de tekst
zet gaat het regelrecht mis.
Het beste was misschien nog
een vlucht van de koning naar
al, in de hoop, dat hij daar vei
lig staat.
20. .f5 21.Le2 Dg7 22.Lf3 e5
23.d5 e4!
A
6
1
m
m m
w
A
4
5
A
1
A V-
W
A
r,
K 1
A
n
•->
Jf
A A
m
..ja
rdelij*
Karpov had alleen rekening
gehouden met 23. .Pe7 24.e4,
waarna zwart weliswaar beter
staat, maar de witte koning is
dan niet in direkt gevaar.
24.dxc6 exf3 25.gxf3
Wit kan niet op de „despera
do" ingaan, want na 25.cxb7
fxg2 26. Tgl h3 wint zwart.
25. .Lxc6 26.Txb6t axb6
27.Dxc7 Dc7 28.Da4
De strijd is gestreden, tegen
een echte topgrootmeester had.
Karpov hier zeker opgegeven,
28. .d5 29.c5 Dxc5 30.Txh4
Txh4 31.Dxh4 Tg8 32.a4 Da5
33.Kdl Tglt 34.Kc2 Dc5t
35.Kd3 Tel 36.Ke2 Dc8 37.f4
Da6t?
Vermoedelijk heeft Speelman
in de voorgaande zettenreeks
een snellere winst gemist,
maar dit is niet belangrijk,
""•want de stelling blijft totaal
uit. Met zijn laatste zet maakt
de Brit zich het nodeloos moei
lijk; eenvoudig won 37. .Tc2
met de niet behoorlijk te pare
ren dreiging Dc4f enz.
38.Kf3 Dxa4 39.Dd8t Ka7
40.Kg2 Dc6 41.Pf3
Nu is het niet duidelijk meer;
Pf3 bestrijkt de goede velden
e5 en d4, de witte koning is in
veiligheid in tegenstelling tot
zijn kollega en de zwarte pion
nen zijn zwak. Zwarts enige
kans ligt nu nog in het eind
spel.
41. .Ka6 42.Df8 d4 43.Dxf5
dxe3 44. fxe3 Dc2t 45.Dxc2
Txc2t 46.Kg3 Te2?
Deze pionroof verspeelt defi
nitief de winst, zwart had als
een haas met zijn koning naar
de witte vrijpionnen moeten
hollen, waarna zijn vrije b-
pion alsnog de winst zou bin
nenhalen.
47.f5 Txe3 48.Kf4 Te8 49.f6
Kb5 50.H!
Deze zet stelt het halve punt
veilig, na 51.Pe5 kan de zwar-
te koning, vanwege een vorkje
op d7, niet dichterbij komen.
50. .Tf8 51.Pe5 Kb4 52.Kf5
b5 53.Ke6 Kc3 54.Pc6 remise
Het resultaat van onze landge
noot Timman, een gedeelde
vijfde plaats met 7 uit 13, viel
mij tegen. Maar dit zal wel ko
men door een overdreven
chauvinisme, want een ELO-
prestatie van ruim 2600 is niet
slecht. In onderstaande partij
toont hij aan bij de absolute
wereldtop te horen.
J. Timman—L. Portisch.
Dame-Indisch.
I.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.g3
Lb7 5.Lg2 Le7 6.<H) (H) 7.d5
exd5 8.Ph4 c6 9.cxd5 Pxd5
10.Pf5 Lf6 ll.Tel La6 12.e4
Pe7 13.Pe3 Le5 14.Pg4 Lc7
15.e5 d5? 16.Lg5 Lc8 17. Pf6f!
Kh8 18.Pc3 Pa6 19.Pfxd5!
cxd5 20.Pxd5 Le6 21.Lxe7
Dd7 22.Pxc7 Dxc7 23. Ld6
Dc4 24.Lfl. Zwart geeft het
op.
Ladderwedstrijd (8) peter jeneson (29)
Met geringe voorsprong op de
Zoetermeerder Bolleboom is
B. H. W. van de^ Beek uit Wij-
he de lijstaanvoerder gewor
den na de zesde ronde van de
ladderwedstrijd in dit seizoen.
Hij handhaafde zijn punt voor
sprong. Zijn rondeprijs is naar
hem onderweg.
De verschuivingen in het klas
sement zijn veroorzaakt door
het probleem 23 van Ard de
Jong. Vele oplossers ontdekten
de leuke b.o. 22—18 26x39
28—23 17x19 38—33 34x12
33x2 enz. (cijferstand: zwart: 8,
11, 15, 17, 26, 30, 34, 40; wit: 22,
23, 25, 28, 29, 31, 38, 42, 43).
Een paar deelnemers vechten
Hauschild (21) aan met een
b.o. die begint met 2923 (in
de cijferstand: zwart: 7/10, 13,
17, 19/22, 24, 25; wit 26, 28, 29,
33/35, 38/40, 42, 47). Voor
beeld: 29—23 19—14 (9—14
23—18 21—27 18x9 14x3 38—
32) 23—18 21—27 (22—27 18—
12 7X18 28—23 enz.) 18—12
7X18 38—32 27x29 34x3 22x44
40x49 17—22 3—12.
Het klassement na de zesde
ronde luidt: 1. V.d.Beek Wijhe
119 punten, 2. Bolleboom Zoe-
termeer 118, 3. Lammerts
.Vries 117, 4. Huisman Hoogha
len 115, 5/6. Jongerman Heer-
de en Ten Kate Zwolle 114,
7/9. v.d. Ploeg Zwolle, Smits
Zoetermeer en Vriend Har-
denberg 113, 10. Ludwig Smil-
de 110, 11/12. Prins Waterin
gen en Pruiksma Hardenberg
110, 13. Buisman Oldebroek
106, 14. Foppen Lutten 105, 15.
Bom Poeldijk 104, 16. Deters
Deventer 97, 17. Winter Oude
Pekela 95, 18. Duivesteijn
Poeldijk 94, 19/20. Clooster-
man Schipluiden en Mulder
Nieuwe Pekela 91, 21. Prins
Zwolle 74, 22. Pruijs Emmel-
oord 73, 23/24. Lelieveld Leid-
schendam en De Vroom Wes-
terbork 65 en 25. Ko van Dam
Rijnsaterwoude 64 punten.
Hierna volgen 51 deelnemers
met 63 punten of minder.
De oplossingen van de vraag-
stuken uit dezé ronde, de acht
ste tevens laatste van dit sei
zoen, moeten uiterlijk zaterdag
5 juni in het bezit zijn vSn B.
J. Nuys, Oleander 12, 2671 NN
Naaldwijk. Elke goede oplos
sing levert twee punten op,
een bijoplossing een punt ex
tra. Op elk gewenst moment
kan men oplossingen insturen.1
Eenmaal behaalde punten blij
ven behouden.
Cijferstanden ter controle: Je
neson (29): zwart: 1, 4, 6, 8, 10,
12, 14, 16, 19, 24, 25, 31, 36; wit:
15, 21, 28, 32, 33, 34, 39, 40, 42,
43, 44, 45, 47; De Jong (30):
zwart: 2, 4, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 21,
31, 36; wit: 18, 22, 23, 28, 32, 34,
38, 43, 44, 47, 48; Kasteel (31):
zwart: 12, 15, 19, 22, 23, 28, 30,
34, 35, 37, 40; wit: 20, 21, 25, 26,
33, 39, 43, 46, 47, 48, 50; Wil-
sen's (32): zwart: 1, 6, 8, 12, 13,
14, 18, 19, 22, 31, 36; wit: 24, 25,
26, 29, 30, 34, 37, 39, 41, 44, 47.
ARD DE JONG (30)
PCB»
H. KASTEEL (31)
HEIN WILSENS (32)
8
Zeldzame huisdierrassen belangrijk voor de toekomst
In Nederland lopen vijf mil
joen runderen rond: zeventig
procent ervan is zwartbont,
een kwart behoort tot het
roodbonte Maas-Rijn-IJssel-
vee. Dan zijn er nog zo'n twee
procent blaarkoppen en het
restant, ongeveer drie procent,
bestaat uit zeldzaam geworden
rassen. Hetzelfde gelclt voor
paarden, varkens, schapen,
geiten, kippen en eenden: en
kele bekende rassen overheer
sen en de rest is in de verge
telheid geraakt. Maar voor die
rest is in de laatste tijd de be-
langsteling van particulieren
en wetenschappers toegeno
men. Zeldzame huisdierrassen
worden nu onder méér gezien
als een soort genenbank, die in
de toekomst van belang kan
zijn voor de fokkerij van land
bouwhuisdieren.
In 1976 werd een Stichting
Zeldzame Huisdieren opge
richt met het doel het voortbe
staan van een aantal rassen te
waarborgen. De stichting liet
in 1978 een rapport het licht
zien waaruit bleek dat er in
ons land nog 38 als meer of
minder zeldzaam aan te mer
ken rassen aanwezig waren.
Een onderzoek van de docto
raalstudent Peter de Graaff
van de vakgroep veefokkerij
van de Wageningse landbouw
hogeschool onderstreepte een
jaar later nog eens de wense
lijkheid zeldzaam wordende
huisdierrassen in stand te hou
den. Die rassen stelen name
lijk vaak minder hoge eisen
aan voer en omgeving dan de
nu gangbare rassen. Ook is
hun weerstand tegen ziekte
vaak groter dan die van de
moderne rassen. Deze eigen
schappen» kunnen vooral van
belang zijn voor grote gebie
den in de wereld waar geen
intensieve veehouderij moge
lijk is.
Maar ook ten behoeve van na
tuurbeheer kunnen oude ras
sen een belangrijke bijdrage
leveren. Ze kunnen bijvoor
beeld uitstekend worden inge
zet voor begrazing om bepaal
de typen natuurgebieden in
stand te houden.
Het verdwijnen van rassen
wordt veroorzaakt door de in
voering van het stamboek, de
smaak van de veehouder, me
chanisatie en de drang naar
produktieverhoging.
Een ras heet zeldzaam als er
nog maar enkele honderden
exemplaren over zijn, waaron
der tien tot vijftig mannelijke
dieren (wordt de populatie nog
kleiner, dan nemeri de inteelt-
problemen erg toe). Hoe het er
met een aantal rassen in ons
land voorstaat, blijkt uit enke
le cijfers: het Groninger paard:
nog één raszuivere hengst; het
Gelderse paard: zes goedge
keurde hengsten; Lakenvel-
ders: honderd koeien en acht
tien stieren van een goed type;
zwartblesschapen: 200 fo-
kooien en honderd rammen;
Veluwse geit: vijftig geiten ep
tien bokken, en het Friese
paard: twintig hengsten.
Ook pluimveerassen worden
met uitsterven bedreigd, maar
hiervoor zijn gemakkelijker
clubs van fokkers te vormen
dan bij de grote dieren. Wat de
varkens betreft zijn er nog
maar twee fokkers die nog
oude rassen hebben.
De laatste tijd groeit het besef
dat oude rassen in de toekomst
van groot belang kunnen zijn,
omdat de produktie-omstan-
digheden waarschijnlijk zullen
veranderen. Tegenwoordig is
bijvoorbeeld veel krachtvoer
nodig voor een hoge melkgift.
Wellicht zijn er in de toekomst
iets primitievere koeierassen
gewenst die ook op ruwvoer
een goede melkgift leveren.
De eigenschappen van oude
rassen zijn ook van belang als
zich in de toekomst nieuwe
ziekten zouden aandienen, als
er nieuwe eisen worden ge
steld aan huisvesting, als er
veranderingen komen in het
management, als de vraag van
de consument verandert door
nieuwe kennis over de voe
ding, al$ de levensstandaard
verandert, als de mode zich
wijzigt, als mensen andere
kwaliteitseisen gaan stellen,
als er tekorten aan grondstof
fen ontstaan of als de export
terugloopt.
Tenslotte zijn er ook culturele
en esthetische redenen voor
het conserveren van oude ras
sen. Oude dierrassen zijn, net
als oude gebouwen, een onder
deel van onze culturele erfe-
Zweden eert temperatuurvorser Celsius
ipa CEPT-zegels van
zijn op 26 april in de
gekomen. Het gaat
om één rolzegel in de
van 1.65 Kr. en een
met zes zegels in de
van 2.40 Kr. Op de ze-
1.65 Kr. wordt het the-
'istorische gebeurtenis-
beeld gebracht door de
fling van boerderijen en
p gebieden- Daarnaast
fen in kaart gebrachte
ijen die aan ruilverka-
n doen denken. Men
hiermee de landhervor-
in herinnering die
toeffllSOO in Zweden plaats
r
De zegels in het boekje tonen
het portret van de wiskundige
Anders Celsius (1701-1744). In
1729 promoveerde Celsuis tot
doctor in de wiskunde en een
jaar daarna werd hij professor
in de astronomie. Waardoor hij
zijn grootste bekendheid kreeg
en wat ziin naam iedere dag
op veler lippen brengt is de
temperatuurschaal die hij uit
dacht. Oorspronkelijk bepaal
de hij het vriespunt van water
op 100 graden en het kookpunt
op 0 graden. De natuurkundi
ge Carl von Linné (Linneus)
draaide die schaal later om,
met het resultaat dat we nu
kennen. Op de zegel ziet men,
naast het portret van de ge
leerde, een thermometer tegen
een achtergrond van een seg
ment van een cirkel met
graadverdeling.
Het ontwerp voor deze zegels
werd verzorgd door Goran 0s-
terlund en Lars Sjooblom.
Gelijk met deze Europa-zegels
verscheen een boekje met
daarin twintig z.g. korting-ze
gels. Er zijn vier motieven,
waarvan er dus vijf in elk
boekje voorkomen. Deze vier
motieven bestaan uit Zweedse
provinciewapens. De vier be
trokken provincies heten resp.
Dalsland, HMsingland, VSst-
manland en Oland. Alle vier
wapens bestonden reeds ten
tijde van de begrafenis van
koning Gustav Vasa, in 1560,
toen ze in de processie meege
dragen werden. De zegels heb
ben ieder een waarde van 1.40
Kr. Het ontwerp voor deze ze
gels werd vervaardigd door
Jan Magnusson.
zeer korte termijn behoefte
aan een zegel van 24 ets. Daar
om verscheen op die datum,
een gebruikszegel die door de
-zegel wordt ge
noemd: het motief- op de zegel
wordt gevormd door een ge
deelte van een globe, waar
door men een inzicht krijgt
van de positie van dit. eiland,
compleet met lengte- en
breedtegraad.
Naar aanleiding van het 25-ja-
rig bestaan van de Deense
Vereniging tot Bestrijding van
Multiple Sclerose heeft de
Deense PTT op 3 mei een
postzegel van Dkr. 2,- met 40
ore toeslag uitgegeven. Van de
opbrengst zal een deel worden
gebruikt voor laboratoriumon
derzoek, waar gezocht wordt
naar oorzaak en bestrijdings-
methoden van deze ziekte.
Verder zal een deel worden
aangewend voor een fonds
van waaruit verpleegkosten
worden gefinancierd voor pa
tiënten.
Het motief op de zegel toont
een afbeelding van een verlep-
te, bladerloze plant als schrille
symboliek.. Dienemarken telt
op dit moment ongeveer 6000
lijders aan deze ziekte. De ze
gel werd gedrukt in de kleur
rood en werd ontworpen door
Rasmus Nellemann.
Eveneens op 3 mei kwamen in
Denemarken de Europa-
CEPT-zegels in de verkoop:
uit twee zegels van resp. Dkr.
2,- en Dkr. 2,70. De zegel van
Dkr. 2,- heeft als afbeelding
een boer uit de jaren rond
1500. Het land dat hij bewerk
te was niet zijn eigendom doch
dat van de landheer. De pacht
moest worden voldaan in de
vorm van arbeid op het land
van de eigenaar. Dit soort her-
eboeren wisten de regering zo
ver te krijgen, dat het de pach
ters en hun ix>nen in de leef
tijd tussen 9 en 40 jaar verbo
den was hun haardsteden te
verlaten om elders werkzaam
te zijn. In het jaar 1788 kwam
er een eind aan deze kwalijke
toestand.
Op de zegel van Dkr. 2.70 ziet
men een groepje vrouwen in
een protestmars met als doel
het kiesrecht voor vrouwen te
verwerven. Dit tafereel speel
de zich af aan het begin van
deze eeuw. In 1908 kregen de
Deense vrouwen recht ge
meenteraadsleden te kiezen.
Zeven jaar later, in 1915, volg
de het recht om aan parle
mentsverkiezingen deel te ne
men. De eerste zegel heeft als
kleur rood, de tweede blauw!
