„Ik ben dood
verklaard
De sleutelhangers van de KRO
en het belang van tv-amusement
EX-GETUIGE VAN JEHOVA:
LEIDSE COURANT ZATERDAG 15 MEI 1982 PA(
Ex-Jehovagetuigen, verenigd in de Nederlandse
Vereniging van Ontgoochelden, NVO, hebben de
hulp ingeroepen van vijf advocaten voor een proces
tegen de leiding van het Wachttorengenootschap. De
NVO zegt te beschikken over tientallen verklarin
gen van leden, die belastend zouden kunnen zijn
voor de top van het Wachttorengenootschap. In de
meeste verklaringen wordt gesproken van bedrog en
intimidatie, die bij de slachtoffers van de sekte tot
aanzienlijke geestelijke en financiële schade zouden
hebben geleid. Verslaggever Gerard Croné had een
gesprek met een ex-Jehovagetuige en volgde twee
groepjes getuigen op hun zendingswerk.
ARNHEM De stationcar stopt bij
een rij flatgebouwen. Vijf ernstig
kijkende, wat somber, maar uiterst
netjes geklede mensen stappen uit,
twee mannen, van wie een de aow-
leeftijd al moet hebben bereikt en
drie vrouwen, van wie er twee ook
niet meer zo piepjong zijn. Eén
ding hebben ze gevijven gemeen:
de vastberaden zendelingsblik. Een
laatste blik in de auto of ze alle pa
pieren wel bij zich hebben en dan
gaan ze. Twee groepjes Getuigen
van Jehova, in hun aktentassen
hun waarheid, die ze aan de man
zullen trachten te brengen in deze
nieuwe wijk in 't Gooi.
Nette, al wat oudere mensen wo
nen er voor het merendeel. De flats
waren nogal duur, vandaar. Vraag
is of zij, die al zoveel hebben mee
gemaakt, nu zullen openstaan voor
de „enige waarheid" die de getui
gen uit hun bijbel hebben gehaald
en met de Wachttoren trachten te
slijten.
Pottekijkers worden niet op prijs
gesteld. Ellenlange discussies, ak
koord, maar geen „controle" van
een buitenstaander-journalist. Van
een afstandje gezien valt de oogst
trouwens toch niet mee. De „wer
kers in de wijngaard" treffen een
oogst aan die niet binnen te halen
is. Het gaat er allemaal erg keurig
aan toe, geen voeten tussen de deu
ren van de ene kant en beleefde,
maar besliste weigeringen aan de
andere kant. Op de naar schatting
honderd bezochte adressen wordt
één Wachttoren gesleten. Er valt
geen onvertogen woord.
„Het is wel eens anders meneer, ze
hebben de hond wel eens op ons af
gestuurd en ook heb ik het meege
maakt dat een boer met een riek
klaar stond. Op het platteland ge
beurt het nog wel dat kinderen met
modder gooien", zegt de oudste ge
tuige.
Petitie
De uitzending van VAR A-ombuds
man op 12 april heeft heel wat ge
moederen losgemaakt. De VARA
kreeg enkele duizenden brieven
binnen, waaronder enkele van ex-
Jehova's, maar vele van mensen
die zich bedreigd voelen door de
wat agressieve wijze waarop de Je
hova's hun leer aan de man bren
gen. De subcommissie voor de sek
ten van de Tweede Kamer heeft
zelfs een petitie aangeboden gekre
gen van een ex-Jehovagetuige uit
Rotterdam, de heer N. Klein, die
secretaris is van de Nederlandse
Vereniging van Ontgoochelden. In
deze petitie wordt gewaarschuwd
tegen de geraffineerde praktijken
van het Wachttorengenootschap.
Er zijn zo'n 26.000 Getuigen van Jehova in ons land, die trouw hun zendingswerk verrichten.
Het aantal Jehovagetuigen dat de
beweging de rug toekeert groeit
met de dag. Maar ze durven niets
te ondernemen tegen de sekte, óf
uit schaamte óf uit angst.
„Deze mensen zijn door een geraf
fineerde hersenspoeling en eenzij
dige voorlichting van de wereld
vervreemd. Door hun toetreding
tot de sekte zijn zij al hun vrienden
en kennissen kwijtgeraakt. Ze zijn
alles kwijt en vinden nergens steun
of begrip", zegt de petitie.
Een van de ex-getuigen die wel
wat durft te zeggen is mevrouw
Van Uden uit Arnhem. Zij was elf
jaar bij de sekte voor ze er uitstap
te. Zij zegt: „Achteraf ben ik pas
goed gaan beseffen welk een gru
welijke organisatie dit in werke
lijkheid is. De ervaring die mij het
meest heeft aangegrepen en waar
aan ik geestelijk en lichamelijk bij
na geheel ten onder ben gegaan is
wel de tijd die ik in de Wachttoren-
organisatie hebt doorgebracht.
Voor mij is het de meest geraffi
neerde organisatie die ik ken. Ik
durf dat rustig te stellen. Het punt
is dat de doorsnee mens die de zaak
alleen maar van de buitenkant
waarneemt, dit nauwelijks kan ge
loven omdat hij er geen weet van
heeft en weinig beseft van wat er
in werkelijkheid gaande is. Zelfs
vele getuigen zijn zich daarvan niet
bewust en dat maakt de zaak zo ge
vaarlijk. Deze organisatie doet zich
voor als een „engel des lichts" en
als de stem van Jehova wekt zij
voortdurend valse hoop zodat men
in een spanningsveld raakt van ge
weldige verwachtingen".
Opstand
„Argeloze mensen zoals ik er ook
een was, oprecht naar houvast en
waarheid zoekend, wordt op geraf
fineerde wijze een systeem van
vermeende waarheden om de hals
gebonden. Waarheden, zogenaamd
bewezen door aangepaste bijbeltek
sten en verdraaide geschiedkundi
ge feiten. Maar daar kom je pas la
ter achter tenminste als je nog de
moed en het vermogen hebt over-'
gehouden om zelfstandig te denken
en te onderzoeken. Het inconse
quente is dat door de Jehova's ie
dereen wordt aangemoedigd om
zijn religie te toetsen en te onder
zoeken, maar owee als je de moed
hebt om de Wachttorenleer te gaan
toetsen. Dat staat als het ware ge
lijk met de opstand tegen Jehova".
„Jehova openbaart toch alleen
maar de waarheid en hij bedriegt
zijn getuigen immers niet? De
Wachttoren is het enige goddelijke
kanaal waardoor de waarheid
wordt geopenbaard! Heb dan niet
het lef om daaraan te twijfelen! In
werkelijkheid heeft het niets met
Jehova te maken. Het zijn Wacht
toren-waarheden die de geest en
het denkvermogen zo beïnvloeden
dat men verblind raakt en de reali
teit van deze maatschappij niet
meer kan bevatten en alles uit de
duivel gaat verklaren".
„Men wordt met deze vermeende
waarheden zo kapot geslagen
zonder dat je er erg in hebt dat
er een dodelijke angst gaat groeien
voor elke invloed van buitenaf.
Buiten de organisatie heerst de dui
vel die voortdurend op de loer ligt
om je uit Jehova's organisatie weg
te trekken: Elk programma via ra
dio of televisie of stukje in de pers
dat tegen Jehovagetuigen is ge
richt, wordt door hen, zoals gebrui
kelijk, met een bijbeltekst afge
daan, zoals 1 Petrus 5: 8,9: „Wordt
nuchter en waakzaam, uw tegen
partij. de duivel, gaat rond als een
brullende leeuw, zoekende wie hij
zal verslinden. Wederstaat hem,
vast in het geloof, wetende dat aan
uw broederschap in de wereld het
zelfde lijden wordt toegemeten".
Als er weer iets negatiefs via de
nieuwsmedia over de getuigen is
bekend gemaakt zeggen ze: zie je
wel hoe waarachtig de bijbel is! De
duivel gaat weer rond als een brul
lende leeuw om ons te verslinden.
En dan moedigen ze elkaar weer
aan: weerstaat hem, vast in het ge
loof! En zo komt men er gewoon
niet toe om de feiten eens eerlijk te
bekijken, want men zit gevangen
in een geestelijk concentratiekamp
van spanning en angst. Buiten
heerst de duivel!"
Willoos
„De angst voor de duivelse mach
ten doet de groep aaneen klitten tot
een goed te drillen organisatie die
willoos de voorschriften volgt en
klakkeloos elke instructie van de
top accepteert. Men zit gevangen in
een kunstig netwerk van leugens,
een geestelijk concentratiekamp,
waaruit men slechts door zeer grote
strijd en inspanning kan ontsnap
pen. Men wordt door de groep dood
verklaard als men het ergens niet
mee eens is".
„Ik ben inderdaad dood verklaard.
Mijn vrienden kwijt geraakt. De
eerste tijd heb je helemaal geen le
ven, je weet niet tot wie je je moet
wenden. Iedereen binnen de orga
nisatie is bang, bang voor het ar
mageddon, waarop je levend zult
verbranden als je Jehova niet
trouw bent geweest".
„Waarom ik er dan toch bij ben ge
gaan? De mens zoekt. Ik zocht echt
naar een houvast. Ik wilde weten
waarom een mens op deze aarde is
en, nog meer van dat soort vragen
r m
jrzi
beantwoord hebben. Dan f"1
iemand aan de deur, die!00!
subtiel overhaalt. In he!
wordt er dan gezegd: u mat
wone bijbel ook gebruiken, fPf
zoetjesaan komen de eigenP0
er bij met „wetenschappelijk
gevens. Dan ga je het aani?
vinden. Ik was van huis uit
lands hervormd, maar vanF31
loof bleef niets over. De an
satan kwam er voor terug!?:.'
nu veel geleerd. Eén dingr1"
zeker, en dat zou ik iedereel Vl
toeroepen: dit is een gruwer™
ganisatie, waarvoor ik iedejerJ
waarschuwen".
De subcommissie voor de
van de Tweede Kamer stf^
onderzoek in naar de Getuirn\
Jehova. Er zijn er nu zo'n 2er
Nederland, die trouw hi?Vl
dingswerk verrichten. Dooi?11
koop van lectuur moeten?!
land per jaar miljoenen bin?0r
men, waarvan bijvoorbeeld0
men een nieuw hoofdr.
wordt gebouwd.
Mevrouw Van Uden: „In
nisatie wordt je geleerd de r01
binnen te slepen, zelfs tea.v
wil in. Dat is de algemene t
Het wordt je ingepompt. EeP"
vertegenwoordigersopleidinj Jj'
je niet krijgen. Alleen het df
totaal verkeerd". I6"
GERARD I1 N
Van
verslaggever
MONTREUX De scheiding
tussen programmamakers en
programmaverkopers ver
vaagt af en toe op een merk
waardige manier tijdens het
Gouden Roos-festival in Mon
treux. Zo kon je o.a. KRO-re-
gisseur Fred Rombouts in de
informatievakjes van alle
deelnemers, televisiemensen
en journalisten, een fraaie
kleurenfolder met daarin een
sleutelhanger van Mini en
Maxi zien deponeren. De re
gisseur als reclameman. Dat
de programma's via allerlei
kleinigheden gepushed wor
den, doet soms overigens den
ken aan de spiegeltjes en
kraaltjes van het slaventijd
perk.
Het schijnt vroeger in Montreux
nog erger geweest te zijn, maar aan
De Franse tv
met een
Grand Stu-
dio-pianle-
tenserie met
hier aan de
toetsen Ray
Charles.
het medaillon van twee op elkaar
passende zakspiegeltjes van de
Zweden (The Make-up of a Presi
dent), de pakken speelkaarten en
lucifersdoosjes van de Britten
(Dizzy Feet), plus het vele oogstre
lende kleurenfoldermateriaal, valt
niet af te leiden dat er in sommige
landen niet eens geld genoeg is om
behoorlijke eigen amusementspro-
dukties te maken. En toch is dat zo.
Het doet je allemaal wel eens twij
felen aan het karakter van Mon»
treux. Hoe serieus wordt het amu
sement op de tv nu eigenlijk geno
men? Weliswaar waren er eergiste
ren televisiemakers van de Duitse
ARD, de BBC, uit Joegoslavië, uit
Waals België, Noorwegen en Zwit
serland achter de tafel gaan zitten
voor een samenspraak over „Euro
pa op het tv-spitsuur", tegelijkertijd
hoor je van vele gasten - journalis
ten zowel als afgevaardigden van
omroepen - dat ze Montreux zo'n
beetje als een soort gewenningspe
riode zien aan de echte vakantie
die straks gaat komen. Terwijl je je
bovendien niet aan de indruk kan
onttrekken dat een aantal landen
zo maar, hup een inzending uit de
voorraad hebben geplukt. Soms
ontbreekt informatie, of zijn er
geen begeleiders. Bovendien laat
een aantal omroepbazen wel even
het gezicht zien (o.a. tijdens een
boottocht met diner over het meer
van Genève), maar verder blijven
ze onzichtbaar. Laten we aanne
men dat ze elders met hun collega's
informatie uitwisselen en/of zaken
doen, in elk geval blijkt eruit dat
het gebodene op zichzelf hen ook
niet al te bar veel te vertellen
heeft
Hoofdbrekens
En is televisie-amusement eigenlijk
belangriik genoeg om ervoor bij el
kaar te komen en er je hoofd écht
over te breken? Op die vraag geeft
een rapport antwoord dat net door
de Unesco is uitgegeven. Een sa
menvatting van een onderzoek on
der de titel „Drie weken televisie".
Men heeft er voor tussen 5 en 26
november vorig jaar in zeven ver
schillende landen (België, Canada,
Bulgarije, Frankrijk, Japan, Honga
rije en Italië) avondenlang televisie
gekeken en is tot opvallende bevin
dingen gekomen. Het kijkgedrag in
die toch uiterst uiteenlopende lan
den verschilt in feite miniem. Er
blijken ongeschreven regels voor
televisieprogrammering te bestaan,
of het nu Bulgarije aangaat of Ja-
Can. De aan actualiteit en nieuws
estede percentages liggen tussen
de 23 (Japan) en 35 (Italië). De aan
dacht voor culturele programma's
schommelt meestal rond de 20 pro
cent, en als er in de hoevéélheid al
„Aardbeienijs" noemden de Canadezen hun tv-kunstschaatsbijdrage met Toller Cranston.
verschillen zijn (9 procent Italië, 20
procent Frankrijk, 15 procent Bel
gië) dan blijkt er bij een vergelijk
van de kijkdichtheidscijfers nauwe
lijks verschil te bestaan (rond de 5
procent).
Met andere woorden, meer of min
der culturele programma's maken
je televisie-avond in elk geval niet
beter. Die culturele kijkers lijken
een vaste, resistente groep te zijn.
De conclusie van het rapport luidt
dan ook ongeveer: wanneer blijkt
dat 95 procent van de kijktijd in de
huiskamer gaat naar niet-culturele
programma s, getuigt het van onbe
grip om niet te denken dat tv-amu
sement geen stevige kluif zou zijn
om aan te vatten en te verbeteren.
Montreux lijkt daar voorlopig niet
van terug te hebben: de mengvorm
van een markt en informatieuit
wisseling is nog te hybridisch, met
andere woorden: de marktfunctie is
te véél nodig om genoeg belangstel
ling te krijgen van programmama
kers, terwijl hij bovendien de
breedheid van het aanbod binnen
dat amusement zélf in de weg zit.
De programma's lijken te veel op
elkaar.
De Franse televisie wijdde dan wel
Cl
een uur aan Michel Legrand te
hele reeks klasse-pianisten K
Grand Studio (o.a. Ray Cl'1
Legrand zelf en Rhoda Scott)
die befaamde beelden van b< e'
van die piano's tegenover elk
ook geen uur tv. De Canav
zochten het in de bij hen ze
pulaire ijsshow: Olympisch 11
pioen kunstrijden Toller Cr^ai
op een onzichtbare ijsvlakte
kleurd ijs), een Magical M 1
Tour makend. Nogal zoetelijk"'
te het ook „Strawberry Ice
beienijs dus. Of dat het anW€
is, ik weet het niet.
