Hollywood leeft van de stereotypen
Veelbelovende start van „De vierde man"
Crisis in kabinet kwam voor examens mooi op tijd
Het on voltooit-
in pasklaar jasj
Hoogleraar:
Afschaffen
inkomsten-
belasting is I
beste banenpb
MICHAEL SCHULTZ, NEGERREGISSEUR DIE BLANKE BARRIERE DOORBREEKT
MXXWW,
FILM/BINNENLAND leidsecourant
vrijdag 14 mei 1982 pag
de eerste plaats een rol te ge
ven als neger, maar hen, onaf
hankelijk van hunxhuids-
kleur, gewoon een bepaald
type karakter te vragen. De
negeracteur Dy Dee Williams
is daar een voorbeeld van.
Eerst nog de negerpianist in
Diana Ross' „Lady sings the
Blues", later „gewoon" een op
posant van Sylvester Stallone
in Night Hawks. Michael
Schultz lacht: „Ja, maar je
moet niet denken dat die ver
anderingen door de studio's
worden uitgevonden. Die ko
men vanuit de acteurs. Er
wordt namelijk door de bon
den grote druk op de film
maatschappijen uitgeoefend
om meer werk voor de zwarte
leden-acteurs te scheppen.
Vandaar".
Hollands concert
Schultz zelf, een elegante ver
schijning met zeer opvallende,
lichte grijsgroene ogen, heeft
meer pijlen op zijn boog dan
alleen film. Met zijn vrouw
Gloria heeft hij Crysstalite
Productions opgericht om ge
heel eigen programma's voor
video te ontwerpen en die
door te verkopen aan televi
siestations. Schultz: „Onze eer
ste produktie is net klaar. Vo
rige week vertoonden we hem
voor het eerst in Los Angeles,
en we zijn er nu mee in Euro
pa om er meer mogelijkheden
voor te zoeken. De groep
Earth, Wind and Fire kwam
allereerst met het idee voor
een film. We dachten aan een
documentaire, met interviews
en stukken uit concerten.
Maar toen ik Earth, Wind and
Fire op het toneel had gezien,
was er nog maar één mogelijk
heid: die concerten zijn zo
enorm prachtig en overweldi
gend, dat je het daarbij moet
laten. Het moest er als een
film uitzien. Om die ongeloof
lijke band, die tijdens zo'n con
cert tussen groep en publiek
ontstaat, ook op het beeld te
krijgen, heb ik met de camera
dicht op de muzikanten geze
ten. Er tussenin eigenlijk, om
de blikken naar elkaar, de
reacties van en op het publiek
op te vangen. Daardoor krijg
je die enorme kracht. We heb
ben opnamen bij drie concer
ten gemaakt, in Los Angeles,
Oakland en Londen. Weet je
dat Earth, Wind en Fire in Eu
ropa veel jazzier speelt? Het
Amerikaanse publiek vraagt
om zoveel mogelijk hits. In
Europa hebben ze meer muzi
kale vrijheid. Het concert dat
ze in Nederland hebben gege
ven, vonden ze het mooiste dat
hun is overkomen. Het voltal
lige publiek op de stoelen,
dansend, klappend. Er kwam
geen eind aan. Ze waren er
echt compleet kapot van. En
achteraf zeiden ze: Dat concert
in Holland, dat had je moeten
gebruiken voor je film".
„We hebben ons eigen geld in
Chryssalite Productions ge
stopt. Wat het wordt weten we
nog niet. Onafhankelijke vi-
deo-produktie staat nog in de
kinderschoenen. Er zijn nog
geen regels voor. We willen
dat uitvinden, eerst gewoon
met muziekprojecten, die ik
niet allemaal zelf zal regisse
ren, maar waarover ik de su
pervisie heb. Het is een gok,
maar tenslotte blijf ik mijn bo
terham verdienen met het ma
ken van speelfilms en theater.
Want ik ben begonnen als re
gisseur van toneelstukken,
zware, serieuze probleemstuk
ken. Pas in Hollywood ben ik
comedies gaan maken. Er zijn
plannen voor een nieuwe
speelfilm. Het wordt een blij
spel over Wall Street, een co-
medie om geld dus. Het aller
eerste dat ik ga doen op
Broadway, is een bewerking
van het stuk van de Italiaan
Darrio Vo, De plotselinge dood
van een anarchist".
En dat is een mooi stuk come-
die over de uiterst duistere po
litieke moord in Italië. Mi
chael Schultz valt durf niet te
ontzeggen".
BERT JANSMA
De tiende (onvoltooide) symfonie van Gustav Mahler door het Rolti
Philharmoni8ch Orkest o.l.v. Kurt Sanderling. De Doelen, Rotterdam
ling hedenavond.
Het verhaal rond de tiende symfonie van Gustav Mahli
lang verhaal. Het is het werk, dat de componist onvoltooi
en daardoor aanleiding gaf tot vele speculaties omtrentj
doelingen van Mahler. Weliswaar was de ontwerp-partit
reed, doch slechts het Adagio en het deel Purgatorio wat
doende uitgewerkt. Niet minder dan dertien jaar bleef he
schrift verborgen, maar in 1924 gaf weduwe Alma Mal
stemming een facsimile-uitgave te publiceren. In datze]
gaf Mengelberg met zijn Concertgebouw-orkest van de
delen een uitvoering. Volgens sommigen heiligschennis,
anderen een monument. Het Rotterdams Philharmonisch
o.l.v. Eduard Flipse gaf nog een uitvoering in 1937, totdal
gelsman Deryck Cooke zich over het geheel ging buigt
derde versie publiceerde hij in 1972 en tijdens het Hollam
val in 1975 liet het Residentie-Orkest o.l.v. Jean Martinoi
hoe uitstekend het klankbeeld van Mahler was getrol
't zo ooit Mahlers bedoeling zou zijn geweest laat zich sli
den.
Ter afsluiting van het seizoen gaf het R'dams Philh. Orkj
teravond een weergave van Cooke's visie en het was <i
Kurt Sanderling die het ensemble tot een schitterende iik
tatie wist te inspireren. Reeds de inzet van het wondel
Adagio hield de belofte van een muzikale belevenis in zij)
grote orkestrale apparaat reageerde nauwgezet op de in
van Sanderling, die andermaal bewees een dirigent vai
klasse te zijn. Alle facetten werden magnifiek belicht,
bouw was magistraal en de muzikale intensiteit was groi
zelden uitgevoerd werk kreeg groots gestalte.
ADR. IJ.
Geprge Segal de blanke vader van een onverwachte
zwarte zoon In „Carbon Copy".
DEN HAAG Verminderen
van de belastingprogressie, ge
koppeld aan het terugdringen
van de inkomensstijging, die
door deze progressie is veroor
zaakt en afschaffing van de
inkomstenbelasting is het
beste banenplan. Dit zei prof.
D.A.M. Meeles, buitengewoon
hoogleraar in het belastin
grecht aan de Katholieke Ho
geschool in Tilburg en belas
tingadviseur vandaag op de
■belastingconsulentendag in
Den Haag.
Prof. Meeles redeneert, dat de
loonbelasting (34,5 miljard gul
den) en inkomstenbelasting op
de particuliere ondernemingen
en vrije beroepen (6 miljard
gulden) gepaard gaan met so
ciale verzekeringspremies tot
een totaal van 72,5 miljard gul
den. De op het arbeidsinko
men drukkende heffingen be
lopen dus in totaal 113 miljard
gulden, ofwel eenderde van
het nationale inkomen en on
geveer de helft van de bruto
loonsom. Door afwenteling re
sulteert dit in een veel te hoog
loonkostenniveau bij de vrije
beroepen. Ook de overheids
uitgaven zijn daardoor verder
uit de hand gelopen.
Prof. Meeles vindt, dat een
groot deel van de druk van
loonbelasting en sociale lasten
moet worden verschoven naar
de kapitaalintensieve bedrijfs
takken door middel van aan
gepaste loonsombelasting. Dan
wordt tevens vermeden, dat de
vakbonden beslag op de ruim
te daar gaan leggen met loon
eisen die het hele loongebouw
opkrikken. Ook zouden de
bruto-inkomens van de vrije
beroepen en hogere, ambtena
ren fors omlaag moeten, maar
dan wel tegelijk met een ver
laging van de belastingpro
gressie van ongeveer 50 pro
cent.
Over de vennootschapsbelas
ting zei prof. Meeles, dat hier
bij ten onrechte de kosten van
het eigen vermogen als belast
bare winst worden beschouwd.
Daardoor werd veel duur ei
gen vermogen vervangen door
goedkoop vreemd vermogen,
wat de weerstand van veel be
drijven heeft verzwakt.
Prof. Meeles noemde de repa
ratiewetgeving eenzijd|
wordt alleen ten gunste)
fiscus gerepareerd. M|
voorstellen uit het i|
Hofstra tot eliminering
onrechtvaardige invloi
de inflatie op de belast)
fing, wordt genegeerd"!
Prof.mr. J.F.M. Giele, i
raar in het belastingri
Leiden zei, dat de kne
bij de inkomstenbelasti
uitstrekken over een 1
groep belastingplichtig
dat het ingewikkelde k
ervan niet alleen leidt
begrip, weerspanningh
ontduiking bij de belai
taler, maar ook tot pro
bij de belastingdienst zi
Belastingconsulent B.J.
uit Den Haag voegde
toe, dat men niet kaï
gaan met enkele mal
jaar al reparerende de
ving steeds ingewikke
maken, de achterstand
belastingrechter te ve
en de belastingplichtig
fiscaal-politionele actiei
gareel te brengen.
Voorzitter A. Jolink
„Nederlandse Federal
Belastingconsulenten zi
lijks te ervaren hoe 1
nood gestegen is op b
terrein van de belas
fing. „Tussen die nood
peil van de belastinj
bestaat zeer waarschijn
rechtstreeks verband,
dels zijn de grenzen ovi
den van wat aanva
wordt geacht". Hij
een fundamentele beha
van deze problemen d
parlement.
De Tilburgse hooglera
Chris P.A. Geppaart ze
burgers zich meer
moeten worden van c
waarop zij bijdragen aa
nanciering van over!
gaven. Zij kunnen d;
van merken bij de ge
lijke onroerend-goedb
naheffing loonbelasti
premieheffing over 1
kengeld. De strijd om c
tingdruk is naar zijn
teveel een politiek
schapsspel, waarbij de
vers en de werknem
tijd tot tijd een beurt
overslaan.
Persconferenties voor Neder
landse speelfilms waarvan nog
geen meter opgenomen is, zijn
meestal uit den boze. De pro
ducent stelt zijn regisseur voor
en deze introduceert op zijn
beurt weer de medespelenden
en zijn medewerkers. Als er
vragen komen over het onder
werp, blijft het meestal bij de
mededeling dat het een leuke
komedie gaat worden of een
aangrijpend drama. Als je dan
nog eens een draaidag mee
maakt, bekruipen je de angsti
ge vermoedens dat het wel
eens niet zo leuk of zo aangrij
pend zal worden en als de film
dan tenslotte in officiële verto
ning gaat, moet je je eigenlijk
helemaal leeg maken, alles
wat er werd gezegd en wat je
gezien hebt vergeten, om de
film objectief te beoordelen.
Een enkele keer, zoals deze
week met Paul Verhoeven's
verfilming van Gerard Reve's
„De vierde man" gebeurde,
krijg je de indruk dat het best
eens een verrekt goeie film
kan worden. De mannen ach
ter de tafel wisten waar ze het
over hadden. Gaven het ant
woord op een vraag liever aan
een ander als zij van mening
waren dat hij het beter kon
zeggen. Daar was in de eerste
plaats Gerard Reve zelf, die
liever niet over Paul de Lussa-
net's „Lieve jongens" praatte,
het aan de scenarioscrijver Ge
rard Soeteman overliet om zijn
boek in beelden te vertalen
„zolang hij maar eerbied zou
hebben voor het thema." Soe
teman op zijn beurt gaf toe
zich enkele visuele vrijheden
te hebben veroorloofd, waar
door bijvoorbeeld de op 8mm
opgenomen amateurfilmpjes
van de vrouwelijke hoofdfi
guur Christine in de film een
belangrijke rol spelen. Regis
seur Paul Verhoeven gaf weer
op zijn beurt blijk het boek
grondig bestudeerd te hebben
en ging uitvoerig in op de be
wering dat hij een „volksfil
mer" zou zijn. Ik probeer
ook mensen te bereiken, die ik
niet dagelijks ontmoet en
waarmee ik in de normale om
gang geen contact mee heb."
Wat de keuze van de hoofdrol
spelers betrof, was hij zeer po
sitief. Jeroen Krabbé na
„soldaat van Oranje" en "Een
vlucht regenwulpen" heeft
voor het Nederlandse publiek
de plaats ingenomen van de
naar Amerika vertrokken
Rutger Hauer en Renee Sou-
tendijk, die steeds weer haar
veelzijdigheid vertoont van
boerenmeisje in Wim Verstap
pen's „Pastorale" tot verzets
strijdster in Ben Verbong's
„Het meisje met het rode
haar"is met een heel nieuw
gezicht de logische opvolgster
van Monique van de Ven. Om
van de internationaal bekende
Sylvia Kristel, die altijd het
zelfde is, maar niet te spreken.
En dan is er nog altijd produ
cent Rob Houwer, die niet
over verdere filmplannen wil
spreken omdat hij altijd ook
nog bezig is met zijn Ollie B.
Bommelfilm. Die is nu voor
driekwart al klaar" zegt hij,
terwijl hij niet zonder trots een
aantal fraaie diaS uit zijn bu-
raula tovert.
Je mag het als filmrecencent
eigenlijk niet zeggen, maar
„De vierde man" is een film
waarvoor je je hand in het
vuur zou durven steken.
MILO
Renee Soutendijk en Jeroen Krabbé, die de hoofdrollen vervullen In
Paul Verhoeven's verfilming van Gerard Reve.s „De vierde man".
MONTREUX Een negerregisseur zijn en meedraaien
aan de top van Hollywood is minder gemakkelijk dan
je vandaag de dag nog zou denken. Goed, het is ooit
Sydney Poitier gelukt, maar die had zich al de zeker
heid van zijn ster-zijn verworven, kon een beroep op
het grote geld en zijn populariteit doen om zelf films
gefinancierd te krijgen. Maar buiten zijn voorbeeld
bleven zwarte regisseurs „veroordeeld" tot zwarte
films. Films dus over zwarte mensen in hun levenssitu
aties en met hun problemen. Op zichzelf niet zo gek,
want je kan dan in elk geval verwachten, dat zo'n re
gisseur weet waarover hij het heeft.
Maar het is aan de andere
kant een vorm van „apart
heid" om een filmer op zulke
specifieke onderwerpen vast
te leggen. In Hollywood duikt
de laatste jaren steeds frequen
ter de naam van Michael
Schultz op; op de klank af
gaand zou je zeggen, een regis
seur van Duitse voorouders.
Niets is minder waar: Schultz
is een donkere Amerikaan,
.die, ondanks dat hij zwart is,
een aantal respectabele Holly-
wood-successen op zijn naam
heeft: Carwash, een muzikale
hitkomedie over een aantal
'mensen in een auto-wasseret
te, de muziekfilm Sgt. Pep
per's Lonely Hearts Club Band
en de kortgeleden in Neder
land uitgebrachte film Carbon
Copy. Michael Schultz trad
vrij onverwacht op tijdens het
Gouden Roos-festival in Mon-
treux, om een eigen video-pro-
duktie aan de man te brengen,
getiteld Earth, Wind and Fire
in Concert. Vandaar aan hem
de vraag, hoe je ondanks een
donkere huidskleur in het
conventionele Hollywood toch
aan de top kan komen.
Michael Schultz: „Hollywood
leeft van de stereotypen. In
alle opzichten. Een acteur die
succes heeft in een bepaalde
rol, wordt al gauw een- etiket
opgeplakt: dat is een komedie
acteur, dié is geschikt voor
zware rollen. En als je niet op
past, kom je daar niet vanaf.
Als zwarte Amerikaan heb je
dan nog het nadeel, dat je door
je huidskleur alleen met zwar
te films te maken krijgt. Ik
heb erg hard moeten werken
om de filmproducenten ervan
te overtuigen dat ik meer wil
en meer kan. Dat betekent wel
dat je af en toe moet geven en
nemen. Een algemene tendens
kan je in mijn succes zeker
niét vinden. Het hangt zeer
sterk van je eigen persoonlijk
heid af".
Schultz had een nogal uniek
thema. Bij een keurige joodse-
Amerikaanse zakenman, ge
trouwd met dochter van de
baas van een groot concern,
komt een negerjongen binnen
met de tijding van de dood
van een donkere vrouw, met
wie de zakenman vroeger een
verhouding heeft gehad.
Lager wal
Dan komt de klap op de vuur
pijl: hij blijkt de zóón van de
blanke zakenman, die de ver
houding indertijd heeft afge
broken op het moment dat de
vrouw (zbnder dat hij het wist)
zwanger was. De zakenman,
gespeeld door George Segal,
probeert zijn nieuw verwor
ven zoon, die geen cent heeft,
onder het mom van sociaal-
Druk
Toch lijken er veranderingen
in de filmindustrie wat betreft
de blank-zwart verhouding op
gang te komen. Er is zelfs een
tendens negeracteurs niet in
Earth, Wind en Fire in concert.
Michael Schultz
voelendheid binnen zijn gezin
te smokkelen. Maar de aap
komt uit de mouw, en de con
ventionele wereld, waarin hij
leeft, stelt hem voor de keus:
öf de negerjongen weg, óf hij
kan zelf zijn leventje wel ver
geten. Een vader blijft een va
der, en zij het met tegenzin
kiest Segal voor de zoon. Maar
dat betekent dat zijn vrouw
hem uit huis zet en dat de al
machtige concern-pa hem de
toegang tot de zaak verbiedt
en zijn bankrekeningen blok
keert. Blanke vader en zwarte
zoon staan op straat en raken
aan steeds lager wal. Ze ko
men zelfs in de meest armoe
dige omstandigheden in het
neger-getto van Los Angeles,
Watts, terecht. De blanke Se
gal is in feite opeens „zwart".
Een ongebruikelijk thema en
voor bepaalde gebieden in
Amerika zeker behoorlijk ge
durfd.
Rij zwarte bezwaren
Michael Schultz: „De film is in
Amerika geen groot succes ge
worden. Hij is uit de kosten
gekomen, maar daar hield het
mee op. Beslist geen Carwash
dus. Maar de meest opvallende
ervaring voor mij was eigen
lijk, dat de bezwaren tegen de
film niet zozeer van blanke
zijde kwamen, maar van het
negerpubliek. Dat kon er niet
om lachen. En achteraf is dat
niet zo gek als het lijkt. Wan
neer je nog dagelijks met der
gelijke toestanden en de conse
quenties van het hebben van
die andere huidskleur wordt
geconfronteerd, dan zou je het
ook niet leuk vinden. Daar
heb je de veiligheid van een
stuk afstand voor nodig. Toch
blijft het een onderwerp dat
belangrijk voor me is. Het gaat
over dingen die wéar zijn.
Dingen die iedereen wel weet,
maar waar men met een grote
boog omheen loopt".
DEN HAAG/LEIDEN Nu
het dan toch gebeurd is kan
men zeggen, dat de zes PvdA-
-ministers op geen betere dag
uit het kabinet Van Agt-2 had
den kunnen stappen dan
woensdag jl., de dag vooraf
gaande aan het examen ge
schiedenis en staatsinrichting
voor de drie takken van het
algemeen voortgezet onder
wijs. Dat politieke feit maakte
het eerste onderwerp „Koning
Kabinet Kamers" wel
heel actueel. Maar dat was
puur toeval.
De betrokken commissie kon
deze jongste politieke ontwik
keling natuurlijk niet voorzien
toen zij de opgaven vaststelde.
Anders zou een leuk vraagje
geweest kunnen zijn of we
hier nu te maken hebben met
een kabinetscrisis of met een
ministerscrisis. Zo'n vraagje
zou de kandidaten waarschijn
lijk meer hoofdbrekens heb
ben gekost dan de in feite ge
stelde vragen over onze staat
sinrichting, die niet al te moei
lijk waren. Hoewel: uit de ma
vo-hoek klonk toch het geluid:
pittig!
mavo
Om met dat mavo te beginnen
(want dat heeft altijd de mees
te examenkandidaten), het
volgende. Handelskennis open
vragen gistermorgen bezorgde
de bijna 35.000 kandidaten van
mavo-4 een stuk werk, dat zo
wel door de leraar als de kan
didaten van „onze" school pit
tig werd genoemd. En dat zat
niet zozeer in de moeilijk
heidsgraad als wel in de Uitge
breidheid van de opdrachten.
Elke vraag was opgesplistst in
allerlei deelvragen, waarvan
de beantwoording telkens
weer de nodige tijd vergde.
Verscheidene leerlingen zei
den dan ook, dat zij de hun
toegemeten tijd hard nodig
hadden gehad. Zij klaagden er
ook over dat er nogal wat
„verklaard" moest worden. En
met sommige vreemde woor
den als bijvoorbeeld „clausule"
konden zij niet uit de voeten.
Pittig, hoewel goed was ook
het woord dat onze mavo-zegs-
lieden gebruikten voor het
vak geschiedenis en staatsin
richting, zowel wat mavo-3 be
treft (ruim 3.200 kandidaten)
als mavo-4 (ruim 37.000 kandi
daten). Als pluspunt werd ge
noteerd, dat naast vragen over
feiten ook voldoende denkvra-
gen waren opgenomen. Over
het tweede onderwerp „China
na de dood van Soen Jat-sen
tot de dood van Mao Zedong
(1925-1976)" merkte men op
dat in vraag 16 het antwoord
werd gegeven op vraag 14.
De mavo-3-kandidaten von
den het werk nogal moeilijk,
vooral het China-gedeelte.
Hun lotgenoten van mavo-4
vonden dat ook en voegden
daaraan toe, dat je met krant-
lezen en tv-kijken alléén er
echt niet kon komen. En dat is
dan eigenlijk een compliment
voor de samenstellers van het
examen.
havo
Handelswetenschappen
recht voor het havo gistermor
gen leverde voor de bijna
14.000 kandidaten geen bijzon
dere moeilijkheden op, vond
onze leraar. Het werk was
evenwichtig opgebouwd. De
fabricageboekhouding die bij
na elk jaar aan de orde is,
kwam nu niet voor. En dat zal
voor een aantal leerlingen een
tegenvaller zijn geweest. De
leerlingen zelf spraken van
„het nodige rekenwerk". De
opgaven 4c en 3 vonden zij het
moeilijkst. Maar het geheel
viel toch wel mee, moesten zij
toegeven.
Beslist niet overdreven moei
lijk vond de leraar het examen
geschiedenis en staatsinrich
ting voor het havo (bijna
23.000 kandidaten). Het eerste
onderwerp over het Neder
landse staatsbestel vond hij ta
melijk eenvoudig. Het ge
vraagde kennisniveau stelde
niet veel voor en als de leer
lingen het functioneren van
ons staatsbestel een beetje heb
ben begrepen en consequent
waren in de toepassing van de
uitgangspunten, konden er
niet erg veel moeilijkheden
zijn geweest, meende hij.
Van het China-onderwerp
noemde hij opgave D uitge
sproken simpel. Opgave E
vergde wat meer tijd, maar
kon toch met redelijk succes
worden gemaakt, vooral bij
een goed gebruik van het bij
geleverde materiaal.
vwo
Ook economische wetenschap
pen II en recht voor de bijna
7.000 vwo-kandidaten was
goed te maken, zei onze leraar.
Het vraagstuk over de balans
waardering verscheen na eni
ge jaren weer eens op het to
neel. De leerlingen van „onze"
school hadden daar veel in ge
oefend, dus voor hen was dat
geen probleem. Die leerlingen
zelf vonden opgave 4 het
moeilijkst.
Van de opgaven geschiedenis
voor het vwo zei onze leraar,
dat zij-veel werkmateriaal be
vatten waarop de vragen geba
seerd waren. Geschiedenis
wordt steeds meer een ,tdpe"-
dan een „leer"-vak, merkte" hij
op.
Bewerkelijk, tamelijk maar
toch niet al te moeilijk werd
het examen staatsinrichting
voor het vwo genoemd. Een
aantal vragen was op recen,te
gebeurtenissen geënt
netten Van Agt 1 en
bijhouden van de a<
blijft dus belangrijk. 1
na-gedeelte vond me
maar wel actueel. C
werd over de onoverzi
heid van de lay-out.
