iDe mensen worden
5iet ziekenhuis in gesleept
Vtax van den Berg gaat door met de strijd
Frankrijk teleurgesteld
na een jaar Mitterrand
„IK STEMDE SOCIALISTISCH. DAT WAS STOM"
au
nbt
IRECHT „De zieken-
iswereld is buiten alle
porties gegroeid. De
nsen worden gewoon
ziekenhuis in ge-
ird. Het beste is nog
goed genoeg. Die ont-
ckeling moet een halt
rden toegeroepen". Mr.
Donker, directeur van
„Beterschap", een be-,
genvereniging voor
pleegkundigen en ver-
genden, schuwt krasse
niet als hij de situatie
de gezondheidszorg be
lt.
nt ondanks het feit dat ons
d de duurste gezondheids-
l ter wereld heeft, nemen
klachten over het fabrieks-
tige karakter van deze mil-
ien verslindende sector toe.
tot overmaat van ramp
igen honderden, zo niet
zenden toch al overbelaste
pleegkundigen in het kader
de bezuinigingen op straat
worden geschopt,
or het „Beterschap", een or
ganisatie die vorig jaar is ont
staan door een fusie van de
Katholieke Unie van Ver
pleegkundigen en Verzorgen
den en de Landelijke Beroep
sorganisatie Werkers in de Ge
zondheidszorg (LBWG), is de
maat vol. Dat zal blijken op
woensdag 12 mei tijdens de ac
tiedag van de verpleging.
Het roer moet om, oordeelt
mr. Donker. „De investerin
gen moeten worden verlegd
van de ziekenhuissfeer naar
de eerste lijnszorg. Zo dicht
mogelijk bij de mensen. Er
moeten veel meer gezond
heidscentra komen met een
dokter, tandarts, fysiothera
peut, wijkverpleegster en
maatschappelijk werkster in
één gebouw. In dat type voor
zieningen moet worden geïn
vesteerd".
Mr. Donker ergert zich zicht
baar aan de wildgroei in de
ziekenhuizen. „Het ziekenhuis
zwelt maar aan. Ze bieden te
gen elkaar op wie de mooiste
en duurste apparatuur heeft.
Iedereen bouwt zijn eigen rijk
je. In Maastricht komt een
nieuw academisch ziekenhuis.
Die tent kost 400 miljoen ter
wijl in Heerlen een schitterend
gezondheidscentrum staat. Dat
is toch waanzin".
Specialisten
De positie van de specialisten
is Donker's stokpaardje. „Die
jongens moeten a in dienstver
band en b veel minder gaan
verdienen", zget hij kort en
krachtig. Tot zijn grote erger
nis nemen de specialisten in de
ziekenhuizen een aparte plaats
in. Het zijn kleine zelfstandi
gen binnen een groot bedrijf,
die per verrichting worden be
taald (het zogenaamde tarie-
vensysteem). En juist dat ta
riefstelsel is vogens hem de re
den dat steeds meer mensen
met een specialist in aanmer
king komen. „Elke verrichting
zet de kassa in beweging", zegt
mr. Donker. „De huidige situ
atie geeft een hoop ellende en
gedonder. De specialisten ban
jeren overal doorheen. Alleen
al uit beleidsmatige overwe
gingen kan dit niet bestaan.
Bovendien verdienen deze he
ren onmaatschappelijk hogere
salarissen. Een gemiddeld bru
to inkomen van bijna drie ton
is niet te verdedigen".
Verhoudingen zoek
In schril contrast hiermee
staan de salarissen van ver
pleegkundigen en verzorgen
den. „Kijk", zegt mr. Donker
en laat me de CAO zien. „Een
gediplomeerd verpleegkundige
verdient bruto 2280,-. Inclu
sief toeslagen voor onregelma
tige dienstenwordt dat hooguit
ƒ2500,- bruto. En als je dan
eens gaat kijken wat die men
sen er voor moeten doen, zo
wel qua fysieke als psychische
belasting, dan zijn de verhou
dingen volstrekt zoek. Bezui
nigen door de verpleegkundi
gen en verzorgenden te laten
inleveren is dus, aldus mr.
Donker, niet mogelijk. Ander
zijds is bijna iedereen het ero
ver eens dat er ook in de ge
zondheidszorg moet worden
bezuinigd.
„We geven per jaar dertig mil
jard uit aan de gezondheids
zorg, dat is negen procent van
het nationaal inkomen. Dat
geld moet beter worden ver
deeld. De toename van het
aantal specialisten moet wor
den gestopt en de basisvoorzie
ningen moeten worden ver
sterkt".
„En bij een heleboel ontwik
kelingen^— een ruilhart voor
een miljoen - zullen we
vraagtekens moeten zetten.
Van dergelijke maatregelen
verwacht mr. Donker veel
meer dan het domweg sluiten
van ziekenhuizen en het ont
slaan van pas gediplomeerde
verpleegkundigen. Mr. Don
ker: „De norm is vier beddden
per duizend inwoners. Nu
moeten er achtduizend bedden
uit. Het is een geforceerde in
greep in de gezondheidszorg.
In ons land zijn er bedden te
veel, dat is duidelijk. De bezet
ting is 85 procent. Dat bete
kent dat 15 procent leeg staat.
Dat kan niet. Maar die afname
moet wel deel uitmaken van
een proces om de basisvoorzie
ningen te -versterken ten koste
van het ziekenhuisgebeuren.
Maar dat gebeurt niet. Iedere
visie ontbreekt. En het verve
lende is dat de verpleegkundi
gen weer het kind van de re
kening dreigen te worden".
[AAGSE TOP SLAAT IN PANIEK OM ZICH HEEN
IN HAAG De jongste
twikkelingen in de
dA doen denken aan de
"schiedenis van Salome
Johannes de Doper,
ree en misschien zelfs
ie bewindslieden heb-
n nu al te kennen gege-
n dat zij gaarne het be-
fjkh arde hoofd van profeet
u 'ax van den Berg op een
veren schotel aangebo-
n willen krijgen.
zij deden dat in volle open-
arheid! Minister Ed van
uur lijp in het weekblad De Tijd,
A,,jtótssecretaris Bram Stemer-
k in Voorwaarts, het club-
id van de PvdA en staatsse-
staris Jaap van der Doef in
iviers Magazine van deze
:ek. De laatste ontkent dat
dergelijke uitlatingen te-
Itslfnover een verslaggever van
M 4 heeft gedaan. Maar tegen-
53C er ons bevestigde hij dat hij
een receptie, waar ook de
treffende journalist aanwe-
was, over het gedrag van
ax van den Berg had gespro-
De „Hagenaars" in de partij
zijn kennelijk in paniek. Het
rare is echter dat niemand in
de PvdA een duidelijk ant
woord geeft op de vraag naar
het waarom. Dan wordt het
een kwestie van tussen de re
gels doorlezen. Ed van Thijn
in de Tijd: „Je kunt alleen re
geren met een partij die je
weliswaar kritisch volgt, maar
die je in ieder geval een beetje
volgt. En als de partij zegt: we
volgen niet meer, nou, dan is
het gebeurd". Daaruit lijkt
geen andere 'conclusie mo'ge-
lijk dan dat de minister van
Binnenlandse Zaken ernstig
rekening houdt met de moge
lijkheid van een oproer in zijn
partij.
Verbazing
Vorige week meldden wij op
deze plaats hoe de marathon-
vergaderingen van het PvdA-
bestuur op 13 en 14 april ver
lopen waren. Partijleider Joop
den Uyl en fractievoorzitter
Wim Meijer waren er op het
nippertje in geslaagd een
„Fakkeldragersdag" een ge
dwongen vertrek van de
PvdA-ministers uit het kabi
net te voorkomen. Ze kon
den dat bereiken door toe te
zeggen dat de partij na het
daadwerkelijk verschijnen van
de Voorjaarsnota geraadpleegd
zou worden. Den Uyl en de
zijnen meenden dat in de tus
senliggende weken het kli
maat in de PvdA wat gunsti
ger zou kunnen worden wat
betreft de bezuinigingen, die
de Voorjaarsnota zal bevatten
en die deels in strijd zijn met
het regeeraccoord en zeker
met het (beginsel)programma
van de eigen partij.
Maar inmiddels was het zoge
heten geïntegreerd leiderschap
in de partij nog steeds niet
hersteld- Van den Berg ener
zijds en Den Uyl en Meijer an
derzijds waren het nog verre
van eens. Groot was dus de
verbazing toen dé voorlicht
ster van de Kamerfractie in
Den Haag deze week achteloos
meldde dat de onenigheid al
tot het verleden behoorde. Op
Koninginnedag hadden de
drie leiders de zaak uitgepraat
en was de vrede getekend. De
partijvoorlichtster" in Amster
dam liet zich daarentegen veel
minder positief uit. Zij mom
pelde iets van „mja" ten aan
zien van het herstel van het
gezamenlijke leiderschap en
voegde eraan toe dat er eigen
lijk niets veranderd was. Par
tijvoorzitter Van den Berg had
enkel zijn „onaanvaardbaar"
over de Voorjaarsnota inge
trokken, „maar dat wisten jul
lie al".
Ook dat gesprek had plaats in
het partijbureau aan de Nico-
laas Witsenkade in Amster
dam. Afgelopen woensdag, Be
vrijdingsdag, moesten Den Uyl
en Meijer alweer op dat adres
zijn. Nu zou het partijbestuur,
in hun aanwezigheid, dan ein
delijk aan de inhoudelijke dis
cussie beginnen, over de
hoofdlijnen van de Voorjaars
nota. Van den Berg, die als
voorzitter de orde van verga
deringen bepaalt, stelde voor
te praten aan de hand van een
door hemzelf opgestelde noti
tie, voorzien van het code
nummer „PB 194". Dat had
voor hem het voordeel dat hij
alvast kon peilen hoeveel
medestanders Jiij in het be
stuur had.
In de notitie keert de voorzit
ter zich scherp tegen de huidi
ge opvatting van Den Uyl en
diens staatssecretaris Dales dat
alleen de koopkracht van
„echte" minimuminkomens
koopkrachtbescherming be
hoeven. „Het enige criterium
is dan de vraag of iemand
kostwinner is, voor anderen of
voor zichzelf. Kortom het
kostwinnerscriterium. Dit
dient afgewezen te worden.
Onze bescherming van de
laagstbetaalden slaat op ólle
minima, evenals onze min 4
procent op alle hogere inko
mens slaat". Een communiqué,
dat de partijvoorlichtster na
afloop buiten medeweten
van Den Uyl en Meijer aan
het Algemeen Nederlands
Persbureau verstrekte, meldde
dat de notitie goed ontvangen
was. Ook wat betreft de laag
ste inkomens zou het bestuur
zich in meerderheid achter de
mening van de voorzitter heb
ben geschaard. Daarbij dient
bedacht dat twee fervente
„Maxisten", die op 13 en 14
april afwezig waren, de jongste
vergadering wel bijwoonden:
Stan Poppé en Felix Rotten
berg. Dezen zijn van het soort
PvdA'ers, dat de minima hei
lig heeft verklaard.
Met de zaak in het bestuur re
delijk onder controle, heeft
Max van den Berg nu ook op
een tweede front de strijd aan
gebonden met Joop den Uyl.
In een lijvig artikel in het par
tijblad Voorwaarts poneert hij
de stelling dat het beleid van
sommigen in de partij (de be
windslieden dus) in strijd is
met de beginselen van het de
mocratisch socialisme. Hij doet
een hartstochtelijk beroep op
alle actieve PvdA'ers deel te
nemen aan het debat over de
koers, die de partij moet va
ren. „Het kan niet de bedoe
ling zijn dat de top het kader
even vertelt hoe het ervoor
staat en welke lijn de juiste is".
Volgens de voorzitter dient de
PvdA zich juist in deze tijd te
baseren op haar beginselpro
gramma, dat naar ziin mening
als centrale doelstelling heeft:
Waar minder te verdelen valt
is het des te belangrijker dat
het eerlijk gebeurt Van den
Berg wijst erop dat het begin
selprogramma niet de weg
verkiest van aanpassing (aan
de ideeën van anderen) maar
van een eigen koers, een eigen
alternatief. „Het vroeg niet
hoe we zoveel mogelijk kiezers
konden krijgen door ons pro
gram als een wasmiddel te
verkopen. Het formuleerde
vernieuwde beginselen, wilde
van daaruit overtuigen, moti
veren en ons uitrusten voor
een politieke strijd". Het ver
haal eindigt met een kreet, die
oude SDAP'ers tot tranen van
ontroering moet hebben bewo
gen: „Kom socialisten, trek ten
strijde".
Visioen
Maar waar is Max nu eigenlijk
op uit? Wat probeert hij te be
reiken met zijn oppositie tegen
het Haagse circuit? Als we de
mogelijkheid buiten beschou
wing laten dat hij op een wat
omslachtige manier politieke
zelfmoord aan het plegen is,
kunnen we slechts één conclu
sie trekken: hij probeert inder
daad, zoals Ed van Thijn
vreest, de partij te bewegen tot
een oproer tegen de eigen be
windslieden, die naar zijn me
ning de ene concessie na de
andere doen aan Van Agt en
Van der Stee. Dat laatste zal
hij straks zonder enige moeite
kunnen bewijzen, want het
staat nu al vast dat een aantal
punten in de Voorjaarsnota
naaks zal staan op de beginse
len van de PvdA en in sommi
ge gevallen (bijvoorbeeld de
minima) ook op het regeerac
coord.
Dus moeten we ons ook ver
diepen in het geval dat het
den Berg lukt een extra partij
raad of een buitengewoon con
gres „neen" te laten zeggen. In
dat geval kunnen de PvdA-be-
windslieden niet anders dan
het kabinet verlaten en zou
Den Uyl als politiek leider ten
val gebracht zijn. Zou het soms
zo zijn, dat Van den Berg een
visioen heeft? Want wie is dan
de enige, die Den Uyl kan op
volgen? Niet André van der
Louw, niet Ed van Thijn en
evenmin Marcel van Dam,
want als Den Uyl in de af
grond verdwijnt, gaan zij on
getwijfeld mee. Wie blijft er
dan nog over? Juist.
RIK IN T HOUT
|andag is het
tcies een jaar
n [eden dat in
inkrijk een
lopiitieke
dm^dverschuiving
hoüjatsvorid. De
jialist Francois
vRA.jtterrand werd
E,vkozen tot president.
kt tot; r. j
joit eerder in de
anse Republiek
rwierven de
iialisten zoveel
'9 tnmen (49%). De
wachtingen waren
iggespannen, want
ir Frankrijk, zo
lest men geloven,
s een nieuw
[perk aangebroken,
•cn'dl^iddels is een jaar
laimrstreken en zijn de
wachte grote
anderingen
[ebleven.
jrijpelijk dus dat
de teleurstelling
Ier de kiezers
iot is.
LEIDSE COURANT ZATERDAG 8 MEI 1982 PAGINA 9
PARIJS „Ik stemde Mitterrand. Dat was stom", ver
meldt een sticker op een auto in Beauvais, een stadje
ten noorden van Parijs. En in de hoofdstad zelf zijn op
de reclameborden in de metro overal leuzen gekalkt
als „Kom terug Giscard". Natuurlijk denken lang niet
alle Fransen er zo over, maar de Gaullisten en Giscar-
disten vonden dit kennelijk een passende manier om
een jaar Mitterrand te gedenken.
In werkelijkheid wil bijna niemand Giscard op dit moment te
rug, zelfs de Giscardisten niet. Onderzoeken tonen aan dat Mit
terrand weer zou winnen als er nu verkiezingen worden gehou
den. Maar de stickers en leuzen, het gemopper en de pseudo-
nostalgie, de stakingen, het onderling gekissebis van ministers
en drie voor de regering tegenvallende opiniepeilingen dragen
niet bepaald bij tot een opgewekte feeststemming. De meeste
mensen, zelfs uit de overtuigd linkse vleugel, menen dat er niet
veel te vieren valt ondanks de in ijltempo doorgevoerde hervor
mingen van de afgelopen twaalf maanden.
Het is overal hetzelfde liedje. Wat er aan de ene kant wordt bij
gegeven, moet aan de andere kant worden ingeleverd. Mini
mumloon en bijstand zijn met 25 procent gestegen, pensioenen
zelfs met 50 procent, maar de inflatie stijgt nog even snel als
onder Giscard, belastingen en sociale premies zijn de pan uitge
rezen ên werknemers moeten een speciale heffing betalen om
de gapende kloof in de begroting van sociale zaken te dekken.
En de armen zijn arm gebleven onder Mitterrand.
De korzelige verjaardagsstemming betekent meer dan het voor
spelbare eind van een rituele huwelijksreis. Want dit keer werd
er zoveel meer verwacht, toen op de dag van de overwinning
Mitterrands aanhangers bij de Bastille dansten en zongen in de
stromende regen. Een mistige droom voor links, een verschrik
king voor rechts. Maar veranderingen zijn uitgebleven. Werkge
vers, er rotsvast van overtuigd dat de nieuwe belastingen en
heffingen slechts het eerste begin zijn van zeven jaar (Mitter
rands ambtstermijn) strijd tegen het bedrijfsleven, weigeren nog
steeds te investeren. De vakbonden zijn nog even verdeeld als
altijd, verdedigen allemaal hun eigen dogma's en deelbelangen
en makea tegen elk regeringsvoorstel bezwaar. Frankrijks over
ijlde nucleaire opmars gaat gewoon door en Mitterrand is zo mo
gelijk een nog grotere voorstander van de atoombom dan Gis
card.
Dit zijn allemaal immateriële teleurstellingen waar tegenover
slechts hervormingen staan waar de meeste mensen geen profijt
hebben zoals het afschaffen van de guillotine, van de speciale
veiligheidsrechtbanken en de prefecten en het nationaliseren
van de belangrijkste ondernemingen. Het falende regeringsbe
leid waardoor iedereen getroffen wordt, betreft de werkloosheid
en inflatie. De werkloosheid waarvan Mitterrand als presidents
kandidaat zei dat die nooit boven de twee miljoen uit zou stijgen,
is al sinds oktober op weg naar een nog groter aantal.
Het falen op economisch gebied leidt tot twijfel over allerlei an
dere zaken. Als de socialistisch economie niet werkt, waar blijft
dan de beloofde nieuwe samenleving? De verschrikkelijke les
van de kantonale verkiezingen in maart waarbij rechts opmer
kelijke winst boekte, was dat Frankrijk helemaal niet had ge
stemd voor verandering in de samenleving, zelfs niet voor het
socialisme.
Sinds deze week staat in de boekenkast van iedere zichzelf res
pecterende politicus het nieuwste boek van Alain Duhamel, „De
Republiek van Mitterrand". Duhamel geeft cijfers waarmee hij
aantoont dat de arbeiders, boeren en middenstand vorig jaar
stemden zoals altijd. Zijn overwinning heeft Mitterrand volgens
Duhamel vooral te danken aan het middelbaar en hoger kan-
toopersoneel dat alle vertrouwen in Giscard had verloren en wel
eens iets anders wilde proberen. Ze vonden dat ze Mitterrand
wel konden riskeren, hoewel ze liever Rocard hadden gehad
omdat hij de communisten waarschijnlijk meer hun plaats had
gewezen.
Als het waar is dat het socialisme niet de verwachte resultaten
oplevert en dat de Fransen eigenlijk het socialisme helemaal
niet willen, dan is deze eerste veijaardag een cruciaal moment
om een keus te maken. Voorwaarts richting nog radicaler socia
lisme, zoals de communisten en een groot deel van de afgevaar
digden van de socialistische partij in het parlement willen of een
verstandige, sociaal-democratisch adempauze en een flinke dosis
lef.
Lef wat de economie betreft, niet het socialisme. Mitterrand
heeft zich daar nog niet zolang geleden over uitgelaten, hetgeen
niet voorbij is gegaan aan de waakzame Gaullisten en Giscardis
ten. Deze week verklaarde oud-minister van justitie, Alain Pey-
refitte, met een optimisme dat je maar zelden ziet bij oppositie
leiders: „Mitterrand houdt ofwel vast aan zijn socialisme en ver
liest daarmee zijn stemmen en zijn macht of hij houdt de stem
men en de macht, maar verliest het socialisme". De president
lijkt voor het laatste te kiezen.
Toch doen al deze onwaardige speculaties nauwelijks recht aan
een jaar werk dat opvalt door eerlijkheid. Mitterrand is systema
tisch door alle punten van zijn verkiezingsprogramma heen ge
ploegd. En al is er dan nog geen nieuwe samenleving, de funde
ringen zijn voor een deel gelegd. De begroting voor cultuur is
met 100 procent omhooggegaan. De arbeidswetgeving wordt
herzien om de georganiseerde arbeiders medezeggenschap te ge
ven en het recht op een jaarlijkse bijstelling van het salaris.
Voor huurders zijn wetten in voorbereiding die hen tegen huis
eigenaren moeten beschermen. Al dat soort dingen hebben
Frankrijk midden in de 20e eeuw gebracht, maar helaas niet in
de 21e, waar het misschien wel moet zijn wil het overleven in
deze moderne jungle.
WALTER SCHWARZ/THE GUARDIAN
BINNENLAND /BUITENLAND
De Franse president
Mitterrand lijkt af
werende gebaren to
maken in verband
met de kritiek, dat
er in een jaar socia
listisch beleid nog
weinig is veranderd.
In werkelijkheid wei
gert hij tijdens een
bezoek aan Zuid-
Frankrijk een truffel.
