Waar is
het werk?
Grote vraag
naar
commercieel
ingestelde
technici
AMSTERDAM Een van de
branches waarin het bepaald
niet slecht gaat met de werk
gelegenheid, integendeel een
vakgebied waar een schreeu
wend gebrek aan goed en
kundig personeel bestaat, is de
elektronika. „Maar dan niet
aan theoretische en praktische
technici, nee, aan technici die
commercieel zijn ingesteld. Ik
zou er zelfs voor willen plei
ten dat technici en aankomen
de technici zouden willen
overwegen om de commercië
le kant op te gaan. Wat heb-'
ben we er aan dat we de
mooiste en beste dingen op
elektronika-gebied kunnen
ontwerpen en vervaardigen,
als we geen mensen hebben
om die te verkopen. Dan zijn
we toch bezig de poten onder
onze eigen stoelen weg te za
gen".
Dat zegt dr. ir. A. P. Kole,
voorzitter van de commissie
die telkenmale de educatieve
manifestaties rond het Elek
tron op de beurs Firato ver
zorgt. Deze beurs wordt in au
gustus in de Rai te Amsterdam
gehouden.
Dr. Kole is van mening dat het
huidige onderwijs te weinig doet
aan het lesgeven in de informatica.
De leerling van het algemeen"
voortgezet onderwijs komt, als hij
de school verlaat, als een kat in een
vreemd pakhuis in een steeds meer
gecomputeriseerde wereld terecht.
Hij «zal er mee moeten leren wer
ken, maar hij weet er nog totaal
niets van, behalve dan misschien
wat hem terloops is bijgebracht.
Dat bijbrengen gebeurt onder meer
op beurzen als de Firato, in het bij
zonder door het Elektron, dat oor
spronkelijk is ontstaan, nu twintig
jaar geleden, om het bezoek van de
schoolgaande jeugd aan de Firato
wat meer inhoud te geven en in het
bijzonder bij' hen belangstelling te
wekken voor Scholing en opleiding,
gericht op beroepsuitoefening op
het vakgebied van de elektronika.
Aanvankelijk lag het accent nogal
sterk op een aantal leslokalen,
waarin onderwerpen aan de orde
•werden gesteld die zich er minder
goed voor lenen om op school te
worden behandeld. Naderhand
werd deze nogal schoolse wijze van
benadering verlaten en werd over
gegaan tot een meer open presenta
tie, waarbij eenieder de vrijheid
had de onderwerpen te kiezen,
waarop men zijn aandacht wilde
richten.
Nu echter wordt meer en meer aan
algemene publieksvoorlichting ge
daan, hoewel het Elektron in de
eerste plaats gericht blijft op be
zoek in klasseverband door leerlin
gen van het voortgezet onderwijs.
In aantal domineren hierbij de
leerlingen van het beroepsonder-
Voor technici met een commerciële Instelling ligt de arbeidsmarkt wagen
wijd open.
Bosch is voor het brengen v^>
amenlijk financieel offer
v«c totale lijn voor het creërej
werk voor méér mensen. „P
nog niet tien procent. Het.e
krachtplaatje mag niet (te
worden aangetast". Bosch'
bij de Dienstenbond, Drijven
erop, dat een verminderde
kracht ook weer banen kos
mers, de mensen kopen daiic
der, de bedrijven zetten min}\
en hebben dus minder mensji
dig. Dat het somber gestn
wordt eens te meer duidelj
Drijvers woorden: „Bij de i
handel (nu nog 300.000 we
mers) ren ik al van 't ene k
naar het andere om over reo
satie te praten". Bosch mee#
de bonden bij de banken a(
verzekeringswezen nog fini
ruimte hebben laten zitten
geld zou afgeroomd kunnetf
den; om dan ten goede te l
aan de uitbreiding van werld,
Arbeid^t^dverkortinf
Over het aantal werklozen ift
weg 1985 worden allerlei projy
gedaan. CNV'er Hazenboschje
notiseert het aantal werkloi
1985 op 900.000 1.000.001
aantal is dan gebaseerd op ei
urige werkweek, bij onge<fc
beleid en het gaat om mensj
bij de arbeidsbureaus staanL
schreven. Hij maakt wel eeit
behoud, omdat dit soort schaf
altijd natte-vinger-werk zijnli
arbeidstijdverkorting dat
geld en deeltijdarbeid (dat'
geen geld te kosten) kunnerf
mensen een baan krijgen. Het
is bereid voor arbeidstijdverk
een (evenredig) deel van h«
in te leveren, de FNV vooli
niet. Althans niet zonder I
Volgens deskundigen zal hej
echter binnen niet al te I
door de bocht moeten.
MARTIN 1
wijs. „Het is echter een gel
verschijnsel dat ook de leen
van het algemeen voortgei
van het voorbereidend
schappelijk onderwijs in aanq
lijke aantallen de weg nal
Elektron weten te vinden",!
dr. Kole.
Dit jaar ligt de nadruk in hel
tron op sensoren en actuator!
populair gezegd, „voelers" en
voerders". De microprocessor
gegevens van een sensor, ven
die en laat aan de hand dj
dingen doen door een ad
Vergeleken met het menseii
chaam: de sensoren zijn de t
gen, de microprocessor de hei
en de actuatoren de spieren.!
Stof voor het onderwijs van
komst. Zeer belangrijke stoft
Dat moge misschien blijken tj
feit dat de minister van on4
en wetenschappen, dr. J. t
Kemenade, heeft toegezegd
augustus het Elektron 82 tejl
openen.
GERARD
I
ZATERDAG 8 MB-
DEN HAAG Nederland telt nu
zo'n 482.000 werklozen. En dat
worden er alleèn maar meer, zo
lijkt het. Automatisering en compu
ters, machines en in de toekomst
robots vernietigen veel banen, ma
ken mensen overbodig. Een andere
oorzaak van de toenemende werk
loosheid: minder economische
groei. En meer mensen, ook veel
vrouwen, bieden zich op de ar
beidsmarkt aan. Het totaal aantal
banen in Nederland, nu 4,4 miljoen,
is pas de laatste paar jaar echt te
ruggelopen. Het aantal werklozen
is in ons land in die periode meer
gestegen dan in welk ander Euro-
pee$ Tand. En wel bij de bedrijven,
niet bij de overheid. Maar ook bij
het rijk vallen nu de ontslagen als
gevolg van de bezuinigingen.
De arbeidskosten in Nederland zijn
relatief hoog, waardoor onze con
currentiepositie minder goed is.
Gevolg: onze produkten zijn duur
der en daardoor moeilijker ver
koopbaar. En daardoor zijn de
mensen die die produkten moeten
maken niet (meer) nodig. Overi
gens is die concurrentiepositie de
laatste jaren weer wat verbeterd.
Maar bestrijding van de werkloos
heid is en blijft een gigantisch pro
bleem. Arbeidstijdverkorting en
deeltijdarbeid kunnen meer men
sen aan banen helpen. Maar in wel
ke sector is er nog werk? En waar
is het beeld nog triester dan elders?
Het ministerie van sociale zaken
wenst niet eens in te gaan op „spe
culaties" over het sombere toe
komstperspectief. En toch zijn er
ook lichtpuntjes: een dalende rente,
meer export en meer orders.
Cijfers
De nuchtere en ontnuchterende cij
fers; maart 1982; bron: de arbeids
markt, ministerie van sociale zaken
en werkgelegenheid. Werklozen in
de bouw: 92.528. „Minder geschik-
ten" (gehandicapten) 73.988. Perso
neel in algemene dienst: 62.962.
Kantoorpersoneel: 51.139. Metaal-
bewerkend personeel: 43.075. Han-
delspersoneel: 38.381. Overige be
roepsgroepen: 22.953. Sociaal en ge
neeskundig personeel: 22.771. On
derwijzend personeel: 19.697. Hore-
capersoneel: 18.202. En nog wat
„kruimels". In totaal zijn 345.331
mannen (10,7%) officieel werkloos
en 140.762 vrouwen (12,4%). Vol
gens een nieuwe berekeningswijze
zouden er hog eens 117.800 werklo
zen bijkomen.
De vraag
Daartegenover (nou ja...) staat de
vraag naar personeel. Die vraag
was de afgelopen jaren al vrij laag,
maar is de laatste tijd drastisch te
ruggelopen. De openstaande vraag
naar personeel was in 1979 nog
68.000 en bedraagt nu slechts
12.234. In heel Nederland werden
eind maart maar 490 onderwijzers
gevraagd. En slechts 868 bouwvak
kers. In de metaalbewerking is het
met 3048 wat beter gesteld. Er zijn
2332 vacatures voor kantoorperso
neel, 1333 vacatures voor sociaal en
geneeskundig personeel en 1103
voor handelspersoneel. En weer
wat kruimels. Illustratief is, dat in
de provincie Drenthe er in maart
maar 259 vacatures waren. Deze
cijfers staan natuurlijk in geen ver
houding tot de werklozenaantallen.
De bouw
„De afname van de economische
groei deed zich het sterkst gevoelen
in de bouw". Dat schrijft minister
J. Den Uyl van sociale zaken en
werkgelegenheid in het eerste deel
van zijn omstreden werkgelegen
heidsplan. (Voor dat plan moet geld
worden vrijgemaakt. Dat geld is er
gens anders hard nodig voor de in
standhouding van banen. Voor
beeld: de gezinsverzorging, waar
nu duizenden banen op het spel
staan). De cijfers in de bouw zijn
Dat biedt natuurlijk meer kansen.
Zelf denkt hij „dat het wel goed zal
gaan". Baseert die mening op het
grote woningtekort, maar moet na
enig onverbiddelijk cijferwerk toch
wat terugkrabbelen. Misschien
staat hij er ook nog niet zo bij stil.
Orders
Schouten zegt te verwachten dat
Ronald („als ie een vakman wordt
en z'n best doet") stilzwijgend bij
zijn bedrijf zou kunnen blijven.
Maar wél alleen omdat Schouten
goed in de orders zit. Datzelfde
geldt in veel mindere mate voor de
andere bouwbedrijven, hoewel de
bouwmarkt toch weer wat aan
trekt. Schouten is blij met „bou
wer-minister" Marcel Van Dam,
maar meent dat ook „drammer"
Van Dam te weinig aan de malaise
kan doen. „De bouwwerkgevers
moeten eerst hun „oude" nieuw
bouwwoningen verkopen en gaan
dan pas nieuwe bouwen. In de vrije
sector wordt nauwelijks nog
gebouwd, terwijl die 125.000 wonin
gen die dit jaar op het programma
staan er ook niet zullen komen. Dit
soort zaken laat altijd lang op zich
wachten. Het zal in de bouw altijd
wel moeilijk blijven".
Waar wel??
Waar is nog wel werk te vinden?
Een vraag die niet makkelijk te
beantwoorden is. Want nergens is
veel werk. „Vraag en aanbod slui
ten niet optimaal op elkaar aan",
schrijft Den Uyl (optimistisch?) in
zijn banenplan. Maar waar?, is dan
de vraag. Piet Hazenbosch van de
beleidsgroep werkgelegenheid van
het CNV: „Je kunt niet zonder
meer zeggen: „In die sector zit het
werk". In elke bedrijfstak zijn er
altijd mensen die er in slagen werk
te vinden. Dat zijn vooral de men
sen met een behoorlijke vakoplei
ding. Daarom zou in elke beroe
pengids op de eerste bladzijde ook
moeten staan: „Volg een vakoplei
ding". Dat is geen garantie, maar
wel een beter opstapje om werk te
krijgen".
Bedrijfstakken
„Er zijn goede en slechte bedrijfs
takken. Maar ook in slechte be
drijfstakken heb je goede bedrij
ven. En andersom. Drie slechte be
drijfstakken zijn de bouw, de me
taal en de textiel. In de bouw gaat
het tegenwoordig wel weer wat be
ter, maar veel is het nog niet. In de
computerindustrie kunnen nieuwe
banen ontstaan, maar andere banen
verdwijnen. Er ontstaan technische
banen, de minder technische banen
vernietigt de computer. (Een publi-
citeitsgevoelige topman van een
computerfabrikant introduceerde
een nieuwe computer zo: „De com
puter zal alleen al in West-Europa
vijf tot zeven miljoen kantoorbanen
vernietigen"... Hij voorspelde een
gigantische werkloosheid in de ko
mende jaren.) Er komen meer
mensen die de machine of de com
puter maken en minder die ermee
moeten werken. Tot nu toe is het
aantal arbeidsplaatsen in de com
puterindustrie gelijk gebleven.
Maar in de toekomst kan het om
slaan in een negatieve ontwikke
ling, vooral in het bankbedrijf".
Beter
„Betere bedrijfstakken, waar in de
toekomst best werk te vinden is,
zijn de voedings- en genotmidde
lenindustrie en de energie- en mi
lieusector. De voedings- en genot
middelenindustrie is alleen niet erg
arbeidsintensief, dus daar valt toch
niet zo veel van te verwachten. In
de energie- en milieusector zit wel
werk, maar de bedrijven moeten
het dan wel oppakken. Dat bete
kent dat de overheid de bedrijven
meer financiële ruimte moet geven,
maar ook dat de overheid investe
ringen van bedrijven in deze sector
moet stimuleren, moet sturen. Maar
in z'n algemeenheid mogen wa
over de werkgelegenheid natuur
lijk niet te hoge verwachtingen
hebben".
Onderzoek
Industriebond FNV'er Bosch somt
dapper sectoren op, waarin onder
zoek naar uitbreiding van banen
zou kunnen plaatsvinden. In het
midden- en kleinbedrijf, in de
energiesector (ketelbouw, kolen-
vergassing), in de chemie, het
transport, etc. Onderzoek. Hij komt
echter, en hij is de enige niet, niet
verder dan: ga daar en daar onder
zoek doen. „Ja, maar als u mij
vraagt: „Geef nou eens heel con
creet aan, waar zit nou groei", dan
ben ik gauw uitgeput. Dan blijft
het bij fotolassers, instrumentma-
trieste cijfers, die nog vertekend
worden, doordat veel bouwvakkers
in de wao terechtgekomen zijn.
Daar zitten dus ook veel potentiële
werklozen. In de wao staan volgens
de nog te publiceren sociale meer
jarenraming 1982 470.000 mensen
ingeschreven en in de aww 175.000.
Luchtkastelen
Een simpele deling van vraag op
aanbod van werk in de bouw Teert
dat er één baan is voor meer dan
100 werklozen. „We moeten de
mensen geen luchtkastelen voor
spiegelen" zegt woordvoerder Hart
veld van de Bouw- en Houtbond
FNV dan ook. „Het is gewoon som
ber gesteld, daar moeten we niet
omheendraaien. De bedrijfsinveste-,
ringen trekken totaal onvoldoende
aan. In de vrije sectorbouw zit de
klad. De rente moet veel verder
dalen wil het echt effect hebben op
de huizenverkoop en -bouw. De re
gering zou de btw op nieuwbouw
en onderhouds- en renovatiewerk
zaamheden of de overdrachtsbelas
ting op bestaande woningen af
moeten schaffen. Dat kost geld ja,
maar de werkloosheid kost ook
geld. Vooral met arbeidsintensief
werk is het effect van het geld op
de werkloosheid groot", aldus Hart
veld.
Doemdenken
Dat het ondanks de huidige malaise
in de bouw ook anders kan bewijst
het Bouw- en Aannemersbedrijf
Schouten in Leidschendam. Vroe
ger had men bijna 100 personeelsle
den. Nu is dat aantal geslonken tot
60 65, maar het ziet er naar uit,
dat het bedrijf weer enige tiental
len mensen kan aantrekken. Dank
zij een groter aantal orders. „En dat
heeft niks met seizoensinvloeden te
maken", aldus C.P. Schouten, di
rectielid van het bedrijf. „We moe
ten niet doemdenken. We beginnen
weer in 't werk te lopen. De voor
uitzichten zijn behoorlijk". Schou
ten, die wel de indruk heeft dat
zijn bedrijf een uitzonderingspositie
inneemt, vindt toch dat er positie
ver gedacht wordt over de moge
lijkheden in de bouw. Psycholo
gisch is dat ook erg belangrijk. „En
er zullen best nog meer bouwwerk-
gevers zijn die genoeg werk heb
ben".
Demotiverend
Jaarlijks stromen rond september
zo'n 265.000 schoolverlaters de
markt op. Ongeveer 60.000 jonge
ren zoeken nu nog steeds naar een
baan. Hoe langer werkloos, hoe
ernstiger de situatie. Vooral in de
bouw komen jongeren nauwelijks
meer aan bod. De vooruitzichten,
kunnen demotiverend werken op
de jongeren, die voor bouwvakker
leren. Schooldecaan Wingen van
de lts St.-Paulus in Den Haag: „Ja,
de jongelui zijn er wel mee bezig.
Maar ze haken daarom nog niet af,
alleen als er problemen op school
zijn. In andere sectoren is het ook
niet alles. De motivatie is altijd een
probleem bij jongeren van twaalf
tot achttien jaar. Het functioneren
in de maatschappij is nog niet con
creet voor hen. We moeten hun
weerbaarheid en flexibiliteit groter
maken. De jeugd moet nu meer
presteren om aan de bak te komen.
En dat weten ze".
Media
„Er zijn er die zeggen: „Ja, maar
waarom zou ik het doen, ik ga
straks toch de ww in". Ik heb te
genwoordig minder mogelijkheden
om dat weg te praten. Bij de één
zeg ik: „Je bent een flapdrol" en bij
de ander moet je het heel subtiel
benaderen. Die verhalen over
werkloosheid, ze horen het zo
vaak. De berichten van de media
hebben sterke invloed. Het is ge
woon een maatschappelijk ver
schijnsel, een realiteit. Wat kun je
er aan doen? Maar de jeugd zegt
onwillekeurig ook: „Ach, dat zien
we dan weër, de tijd zal het leren".
De huizenmarkt is sterk in bewe
ging. Wat vandaag niet is, kan
morgen komen, al komt de gouden
tijd niet zo snel terug", zo besluit
Wingen zijn betoog hoopvol.
Leerling
Ronald van Meurs (17) heeft na het
goed doorlopen van de LTS werk
op een leerlingenbouwplaats in
Zoetermeer gekregen. Hij is in au
gustus begonnen en vindt het werk
leuk. De kans dat een willekeurige
leerling na zijn leerlingenperiode
werk vindt wordt door zijn baas,
C.P. Schouten, geschat op twintig
dertig procent. Dat lijkt nog een
optimistische schatting. Ronald
heeft wel het voordeel, dat hij twee
jaar een (praktijk)opleiding krijgt.
De computer schept banen, maar vernietigt andere banen. De vakbonden vrezen dat de computer op lange
termijn erg veel kantoorpersoneel overbodig maakt.
In de bouvf
het slecht. 1<
Weinig bai
voor erg
werkloze
bouwvakke
Het bouw-|i<
aannemer»
Schouten 3
echter
in de ordei
kan dus
de foto dir(
C.P. SchoUJ
voor een k
leerlingen- jj
bouwplaats
kers en matrijzenmakers. Er
gaat het hooguit om enkele hf(
den banen". Bosch pleit te
schaalverkleining, meer col
stimulering en sturing van d%
heid op de investeringen en
financiële ruimte voor het be
leven, dat laatste natuurlijk P
voorwaarden. Om het banenf
beperkt te houden of om
banen te creëren.
Offer
