Dr. Zeldenrust (75)
verbaast zich
nergens meer over
Een film zonder schurken
Kritiek op vormgeving nieuw politiebureau
REGISSEUR ALAN PARKER VAN „MIDNIGHT EXPRESS" NAAR SHOOT THE MOON1
STAD
LOOSE COURANT
VRIJDAG 7 MO 1982 PAGIN,
PATHOLOOG-ANATOOM KRIJGT OVER TWEE JAAR OPVOLGER
DEN HAAG Zo er
bij Nederlanders al
sprake is van een ta
boe rondom de dood
dan is dat toch zeker
niet het geval bij de
onlangs 75 jaar ge
worden dr. J. Zelden
rust. Deze patholoog
anatoom verwierf in
ons land grote be
kendheid met het on
derzoeken van een
overstelpend aantal
slachtoffers van al
of niet vermeende
misdrijven gedurende
de afgelopen veertig
jaar. Schattingen over
het aantal secties dat
hij heeft verricht,
schommelen rond de
tienduizend.
Dokter Zeldenrust vindt het
helemaal niet vreemd dat men
de dood als eng of vaak lugu
ber ervaart. „Onbekend maakt Formaline
onbemind", beweert hij. „Men
moet de dood tegemoet durven
treden. Het is heel normaal
dat een leven wordt beëindigd.
Het misdrijf of de oorzaak van
de dood kan schokkend zijn,
maar de dood, dat is de enige
zekerheid in het leven".
Wie nu denkt, dat dokter Zel
denrust na zo'n respectabele
staat van dienst, hunkert naar
een vervroegde uittreding om
nu maar eens van de vogeltjes
en de bloemetjes te gaan ge
nieten, heeft het mis. Niet al
leen is hij de leeftijd daarvoor
al lang gepasseerd, maar hij
verkeert bovendien in een on
danks zijn hoge leeftijd bla
kende gezondheid. Dus besluit
hij door te gaan. „Volhouden is
geen kunst als je gemotiveerd
bent".
Aan de andere kant; ophouden
zou uit praktische overwegin
gen niet eens mogelijk zijn.
Want de heer. Zeldenrust is
nog steeds al 40 jaar de
enige patholoog-anatoom in
dienst van het gerechtelijk ge
neeskundig laboratorium. Dat
is een overheidsinstelling die
in opdracht van het Openbaar
Ministerie de medische en
technische achtergronden van
een misdrijf tracht op te helde
ren. De opvolger van dr. Zel
denrust neemt pas over twee
jaar deze uiterst merkwaardige
en weinig aanlokkelijke baan
van hem over.
De man die de forensische ge
neeskunde in Nederland in
houd gaf, maakt een krachtige
indruk. Vierkante schouders,
grote handen en een wilskr
achtig gezicht. Tijdens het ge
sprek vouwt hij zijn rechter
hand tot een schelp om beter
te kunnen luisteren, aan één
kant is hij doof. Maar zijn ogen
zien scherp als die van een
adelaar.
Het gesprek wordt gevoerd in
zijn bibliotheek op de tweede
verdieping van het Gerechte
lijk Geneeskundig Laboratori
um in Rijswijk. Dat is zijn do
mein. Hetgeen overigens ook
blijkt uit de macabere collectie
menselijke organen die hij in
de loop van zijn carrière op
sterk water heeft verzameld.
Een geperforeerde lever, sche
dels, longen met steekwonden,
baby-lijkjes, geamputeerde
handen, een getatoeëerd stuk
huid, klieren, blinde darmen
en een met kogels doorzeefd
hart.
De misdaad in Nederland tiert
welig. Moorden, steken, schie
ten of slaan, dr. Zeldenrust
verbaast zich nergens meer
over. Zijn handen ruiken al
veertig jaar naar formaline en
bang voor de dood is hij ook
niet meer...
De dood, het fysieke ver
schijnsel althans, heeft voor
dr. Jan Zeldenrust geen gehei
men. Als geen ander kent hij
het menselijk lichaam post
mortem, nadat de levensgees
ten zijn geweken.
„Er zijn weinig artsen die dit
werk ambiëren. Ik ben, geloof
ik, zo'n beetje de enige die er
plezier in heeft Dat is opmer
kelijk in een land van veertien
miljoen mensen". Hij leest wat
voor uit een wetenschappelijke
publicatie. In Amerika is het
al net zo gesteld als hier. Daar
beoefenen nog geen tweehon
derd artsen het vak van pat
holoog-anatoom. De redenen
daarvan zijn op de vingers van
één hand na te tellen, zegt dr.
Zeldenrust. Behalve de lage
salarissen, de lange werktijden
en de plicht als deskundige
veelvuldig te verschijnen voor
de rechtbank, zijn de diepere
oorzaken wel duidelijk.
„Ik kan me die weerzin wel
een beetje voorstellen. Het on
derzoekmateriaal is niet altijd
even aantrekkelijk: lijken in
ontbinding, verminkte licha
men, ingeslagen hoofden.
Maar ondanks deze negatieve
aspecten, vind ik het een aan
trekkelijke intellectuele bezig
heid".
Goeie gifmoord
„Het dynamische van dit vak
zijn de nieuwe problemen
waar je elke dag snel op moet
inspelen. Hoewel de werk
zaamheden de afgelopen twin
tig, dertig jaar niet zijn toege
nomen, is er binnen dat raam
van werkaanbod wel degelijk
sprake van een voortdurende
hoeveelheid veranderingen".
De geleerde noemt enkele
voorbeelden: „Criminele abor-
van raak, dat word ik alW
maar als ik vijf dingen tegei
moet doen. Ik heb in een
als New York een aantal
psies gedaan. Daar zou ik ncd
willen wonen. De hoeveelh
moorden, doodslagen en v
krachtingen is er zó ontsiri
lend groot, dat er met het e
wige tekort aan gerechte n
geneeskundigen niet tegeijd
valt te werken. In Deti
'schijnt het nog erger te zijn!
Hoewel zijn collegae in dey<
met evenveel integriteit
nuchterheid als hijzelf te wi
gaan. heeft dr. Zeldeni
minder waardering voor
sensatiesfeer, waarin het
bliek is geneigd de criminr
teit te trekken. M
„Ik amuseerde me vroeger
wel eens met boekjes
Perry Mason. Maar ik hel
nu de tijd niet meer voor. is
grootste nonsens tref je daa
aan. Het is altijd de detects
die in een paar minuten
stelt hoe laat en op welke M
ze iemand precies is overlec d
De mensen willen een verb
iezen met een duidelijke
loop. Maar zo zit het leven
eenmaal niet in elkaar."
Dr. J. Zeldenrust, veertig Jaar de enige.
handen". „Alles gaat tegenwoordig snel-
Laatstgenoemde gewelddadig- Ier, het tempo ligt nu stukken
heden acht de dokter overi- hoger. Vroeger nam men nog
evenmin, Tioewel er nog wel gens symptomatisch voor deze de tijd om over een moord na
tijd. Waar men eertijds de te denken en herinnerde een
moeite nam een „goeie gif- dorpsgemeenschap zich maan-
moord" te beramen, grijpt men den later de zogenaamd gru-
nu naar het vuurwapen. welijke details nog. Nu ver-
tus kom je in mijn vak niet
meer tegen. Kindermoord
mishandeling. Schot-en steek-
verwondingen daarentegen
krijg ik steeds vaker onder
baast men zich nergens meer
over. Je slaat de krant op en
's morgens ben je het verge
ten. Misdrijven zijn altijd uitlo
pers van emoties, waarbij de
grenzen van de tegenstellin
gen worden overschreden".
„Niet dat ik er gedeprimeerd
Hoger wezen
„Als je een bepaalde bacte
soort onder de microscoop
en de honderden verschiUe j
stofwisselingsprocessen en
teracties bekijkt dan bese
dat in die uitermate bepeig
ruimte dingen gebeuren 1
zich aan onze waarnemin
onttrekken. Kijk je door
telescoop dan begrijp je dat
menselijk verstand tek n
schiet om alles te bevatten w
ben dus bijna wel geneig(e
geloven in een Hoger Wez(
„Kom", zegt hij aan het ei ri
van het gesprek, „ik heb x
een sectie te doen van<
tend".
„Een misdrijf?".
Weet ik nog niet. Dat g£j
nu uitzoeken'zegt hij vr
delijk glimlachend. Een b<
van vijfenzeventig jaar
met nog twee jaar in zijn la j
gaan. Onbetwist expert op s
gebied van de gerechtel
geneeskunde. „Het is sp
dat een dag maar vierent\s
tig uur heeft. Er is nog zo
te doen".
Een kort knikje, een h;
druk en weg is hij. Op j
tweede etage van het gen.
telijk geneeskundig laboratL
um wordt geduldig op hem^
wacht.
AP VAN DER MEU:
PETER VIER
VOORSCHOTEN De raads
commissie openbare werken
vindt de vormgeving van het
toekomstige politiebureau in
de wijk Bijdorp van weinig ar
chitectonische waarde. Het ge
bouw komt naast de brand
weerkazerne. Een gedeelte is
twee hoog met onder meer
twee zit/slaapkamers, op de
begane grond zijn de dien
struimten. De welstandscom
missie heeft veel moeite met
de vormgeving, de rijksgebou
wendienst is echter niet bereid
ook maar iets te veranderen.
Omdat een nieuw politiebu
reau een dringende noodzaak
is, wil ook de commissie open
bare werken het plan niet af
wijzen. Waarschijnlijk kan in
augustus van dit jaar met de
bouw begonnen worden. Bij
het vaststellen van de nieuwe
verordening op geluidhinder
verzocht de commissie eensge
zind aan wethouder Van
Leeuwen (PvdA) om met die
verordening in de hand, paal
en perk te stellen aan de te
harde geluidsinstallaties op de
sportvelden.
Het is een treurige zaak dat in
een tijd van ernstige woning
nood een woonhuis onbewoon
baar verklaard moet worden.
De commissie had echter geen
keus. Het pand 223a aan de
Leidseweg vertoont dermate
ernstige gebreken dat verdere
bewoning onmogelijk is. De ei
genaresse mevrouw R. Begeer
is niet bereid de woning op te
knappen omdat herstelkosten
meer bedragen dan de hele
waarde van het pand. De
huurder kreeg te horen van de
commissie dat beroep voor
hem altijd mogelijk is, maar
dat de kans van slagen gering
is.
De commissie meent dat het
goed is bepaalde straatnamen
te veranderen of te vervangen
van straten, welke in de loop
der tijden gescheiden zijn ge
worden door de aanleg van
brede straten, zoals b.v. de
Leidseweg en de Chopinlaan.
In totaal 58 voorbeelden kreeg
de commissie te behandelen.
Getracht zal worden deze ge
vallen geleidelijk aan tot een
oplossing te brengen.
In navolging van enige bet
de Voorschotense gebouw
zal ook het jongerencentjr
„De Lindehoeve" verwijslt
den langs de openbare e
krijgen. Gezien het region
karakter van dit centja
heeft de commissie geeni,
zwaar.
AMSTERDAM Vanuit
de postkamer van een re
clamebureau, via het ma
ken van reclamefilmpjes
voor televisie tot begaafd
filmregisseur. Het is de
carrière van Alan Parker,
in zijn speelfilms ook al
opvallend tussen een aan
tal uitersten: Van het
geweld van „Midnight
Express" over gruwelijke
toestanden in Turkse ge
vangenissen, naar het
door kinderen nagespeel
de Amerikaanse gang
sterwereldje met sla
groomspuiten als meest
vernietigend wapen in
„Bugsy Malone" en ten
slotte naar het genuan
ceerde beeld van een hu
welijk dat uit elkaar valt
in zijn laatste film, „Shoot
the moon". Alan Parker:
„Een film zonder schur
ken, zonder één uitge
sproken goede of slechte
partij".
„Shoot the moon" met in de
hoofdrollen Diane Keaton en
Albert Finney gaat straks in
competitie meedingen naar de
prijzen op het filmfestival te
Cannes en komt eind mei
naar de Nederlandse bioscoop.
Ergens in de film valt op de
muur van een kinderkamer
een affiche van de popgroep
Pink Floyd en hun beroemde
elpee „The wall" te zien. „Een
privé-grapje" zegt Parker wat
besmuikt, „en eigenlijk niet
eens zo'n leuk grapje". Want
daarmee wijst hij vooruit naar
zijn allernieuwste film, geba
seerd op de muziek en het
verhaal daarachter van Pink
Floyd, ook „The wall" geti
teld. „Die film heeft iets van
een experiment. Het is geen
concertfilm. De groep Pink
Floyd valt er niet in te zien.
En dialoog is er nauwelijks.
Muziek en beelden vertellen
het verhaal".
Hij heeft zojuist de laatste
hand gelegd aan de afwerking
van „The wall" en ook daar
mee geeft hij - zij het buiten
mededinging - acte de présen-
ce in Cannes. Een aardig suc
ces voor een regisseur die net
38 jaar is. Voor een aantal in
terviews wat verloren in een
lege suite van het Amster
damse Okura-hotel neerge
streken, grijnst hij er onmid
dellijk achter aan: „Als je
Cannes tenminste als een suc
ces beschouwd".
Geen Kramer vs
Kramer
Een Engels regisseur die in
Amerika werkt en daar een
film over echtscheiding
maakt, loopt onmiddellijk te
gen het succesvolle fenomeen
„Kramer versus Kramer"
aan. Alan Parker: „We heb
ben ons alle moeite getroost
om duidelijk te maken dat
„Shoot the moon" géén twee
de „Kramer versus Kramer"
is. Dat was een typisch Ame
rikaans-commerciële film die
als een soort therapie werkte.
En wii wilden een in z'n ge
voeligheid veel Europesere
film maken. Natuurlijk zitten
er Amerikaanse dingen in.
Het verhaal is geschreven
door een Amerikaan, Bo
•Goldman, de film is opgeno
men in Amerika en zoals de
kinderen reageren op hun ou
ders kan alléén maar in Ame
rika. De taal van de dochter
tegen haar vader die zijn
vrouw verlaat, kan niet in
Engeland en in Nederland
ook niet, denk ik. Daar heb
ben wij teveel respect voor de
taal, en teveel respect voor»
ouders voor. Die dingen ma
ken het Amerikaans. Maar
het probleem, de pijnen die
mensen in zo'n scheiding on
dergaan, dat is natuurlijk
overal hetzelfde".
Regisseur Alan Parker over „Shoot the Moon":
toe".
'Mijn meest persoonlijke film tot nu
Doorgeknipte banden
„Shoot the moon" is het met
liefde gefilmde verhaal van
een gezin dat uit elkaar
- groeit, maar waar de emotio
nele banden nog niet hele
maal zijn doorgesneden. De
man heeft een vriendin, ver
laat zijn vrouw, die zal het al
leen met de kinderen moeten
gaan redden, maar daarmee is
de kous niet af. Behalve de
kinderen hebben ze nog zo
veel gemeen, zijn er nog zo
veel herinneringen en emo
tionele banden die je niet
doorknipt door van elkaar
weg te gaan. En de film con
centreert zich juist op dat
overgangsgebied, met de
claims die man en vrouw nog
op elkaar en op eikaars ge
voelsleven leggen, met de
liefde voor de kinderen waar
voor bij de man nauwelijks
een uitlaatklep meer is, met
de jaloezie als er (al is het nóg
zo tijdelijk) een ander de lege
plek in het huwelijk komt op
vullen. En met de agressie om
het onverwerkte verlies van
dat alles. Parker heeft twee
topacteurs voor die hoofdrol
len: Diane Keaton, als actrice
befaamd om haar nerveus-ge
voelige portretten van zéér
reëele vrouwspersonen en de
Engelse topacteur Albert Fin
ney, die al enige jaren geen
filmrol meer speelde.
Niet te genieten
Waarom juist een Engelsman
voor die belangrijke rol? Par
ker: „Om eerlijk te zijn, dat
heeft twee redenen. Een prac-
tische én een artistieke. Ik
heb eigenlijk nooit films ge
maakt met sterren. En ik was
daar dan ook behoorlijk bang
voor. En sommige van die
„Stars" zijn privé echt niet te
genieten. Je gaat eerst het
rijtje langs wie voor zo'n rol
in aanmerking zou kunnen
komen. Robert de Niro? Nee,
daar is het niet interessant ge
noeg voor. Jack Nicholson.
Nee, die wil meer spectaculai
re dingen. Dat soort sterren
krijg je niet voor zo'n intieme,
rustige film. En ik moest ie
mand hebben die op z'n minst
even goed was als Diane Kea
ton. Ik kende Albert Finney
Albert Finney en Diane Keaton als het echtpaar dat u.
elkaar gaat, maar tussen wie de banden nog lang nil
zijn doorgesneden in „Shoot the Moon".
zou ik vroeger nooit gedur|J
hebben."
en ik wist dat die, naast een
formidabel acteur, gewoon
een erg aardige man is. Dus
werd het Finney. En mijn
meer* artistieke reden: „Shoot
the moon" is mijn meest per
soonlijke film tot nu toe. En
in Albert Finney als Engels-* „Fame", het verhaal van li
man dacht ik gevoelsmatig in lingen van een New Yorl
elk geval een hechter contact
en een grotere herkenbaar
heid te vinden".
Kinderen 11
Vroeger betekent voor Parkf(
de films „Bugsy Maloneu
.Midnight Express" öj.
Psychiatertje
„Het scenario is van Bo Gold
man, en die heeft een schei
ding doorgemaakt en heeft
vier kinderen. Dus het is in
de eerste plaats zijn verhaal.
Maar als regisseur probeer je
een scenario naar je toe te
trekken. Ik heb óók vier kin
deren, ben ook al vijftien jaar
getrouwd. Dus Bo en ik heb
ben ons opgesloten en zijn
zo'n beetje eikaars psychiater
tje gaan spelen. Ieder duikt in
zijn huwelijksleven. Hij
kwam met zinnen, ik haalde
dingen op. Dingen die je te
gen je kinderen schreeuwt.
Domme dingen die je er bij
ruzies uitkraamt. Je luistert
naar elkaar en alletwee draag
je bij aan het eindresultaat.
En met zorg en begrip pro
beer je zo die twee mensen
neer te zetten. En dan blijkt
dat je steeds meer leert. Dat je
dingen durft die je vroeger als
regisseur niet durfde. Als Dia
ne Keaton het eerste etentje
met haar aanstaande minaar
heeft, zie je ze in haar kamer
elk op een bank zitten ver
weg van elkaar. Dat heb ik in
één beeld neergezet. En die
afstand is zó groot, dat het ei
genlijk buiten alle proporties
is. Maar dat beeld van die
kloof had ik nodig. En ik heb
dat beeld véstgehouden, en
nóg langer vastgehouden. Dat
stuidenten in de showbui
ness. Films die je moeilijk of
der één noemer kan brengei-
Parker: „Als mijn films
ding met elkaar gemeen heP
ben, is het dat ze niets met r
kaar gemeen hebben. F
groeit als mens, je gevoelen
veranderen, de dingen die
interesseren veranderen. Dj
ook de films die je maakt. O]
ver Stone's verhaal v<
„Midnight express" was z<
zwartgallig en dat is het in
film ook gebleven. In „BugF
Malone" heb ik alleen mH
kinderen gewerkt. Iederer
riep: Wat kan jij fantastisf
met kinderen werken. Mi
ik hoefde niet meer. Ik w<
gek van kinderen. Andi
mans kinderen dan. Dat
„Shoot the moon" weer vif
kinderen meespelen, is zur
toeval. Ik zat er echt niet
te springen. En waarom
zo goed gegaan is, is besll
geen speciaal geheimpje vj
me.
Ik zal je zeggen waarom:
ben een heel ouderwetse
der. Streng en ongeduldig,
ben precies hetzelfde tej
mijn filmkinderen. Ik
wel vrienden met ze. dat
erg belangrijk, maar ik
het tegengestelde van aan
Ik word eigenlijk het suri
gaat voor hun echte vader,
hebt regisseurs die kindei
meteen beginnen te li;'
Die bakken er niks van.
met aardig zijn kom je n£
gens".
BERT JANSRI
