erovering Falkland
ilanden zal nog veel
^an Royal Navy vergen
die zekerheid hou je?
OAS wil vrede
bewaren
Argentijnse gevangenen
mogen na diner met
Britten naar huis terug
buitenland LEIDSE COURANT DINSDAG 27 APRIL 1982 PAGINA 13
Argentinië haalt
miljoenen dollars uit VS
Anti-Britse betoging ontaardt
in verzet tegen junta
„Kerk doet boekje
open over
financieel beheer"
jaret Thatcher
fgentinië bijna
grootste macht
JKHOLM Na Brazilië is Ar-
jtinië de grootste militaire macht
^atijns-Amerika. Volgens het In-
iationale Instituut voor Vrede-
lerzoek (Sipri) in Stockholm gis-
•n, staat Groot-Brittannië in het
igtfécland-conflict voor een marine
het zelf heeft voorzien van ra-
iystemen, schepen en raketten.
Bondsrepubliek leverde het
«te wapentuig aan Argentinië,
10[[Irijl de VS het land sinds '77 veer-
straaljagers verkocht, evenals
;enningsvliegtuigen, tankvlieg-
[en en helikopters. Frankrijk ver-
ht raketten, militaire voertuigen
kt, fflregatten en uit Israël kwamen
'uigen en patrouilleboten.
Minder publieke
steun voor Thatcher
LONDEN Van de Britse bevolking
vindt 46 procent dat Groot-Brittannië
de Falkland Eilanden op Argentinië
moet heroveren, zelfs als daarbij een
„aanzienijk" aantal doden valt. Daar
was 49 procent het echter niet mee
eens, aldus een gisteravond openbaar
gemaakt opinieonderzoek van de BBC.
De telefonische rondvraag onder 447
volwassenen wees eerder op omvang
rijke publieke steun voor de wijze
waarop premier Thatcher de crisis aan
pakt. 76 procent van de Engelsen zei'
hierover tevreden te zijn. Bij eerder ge
houden peilingen liet 60 procent en Ia-
ter 68 procent van dezelfde groep men
sen weten het beleid van Thatcher te
steunen.
NEW YORK Argen
tinië haalt momenteel
per dag miljoenen dol
lars van bankrekenin
gen in de Verenigde
Staten, zo is van Ameri
kaanse bankiers verno
men.
gevlogen om de grote
vraag te dekken naar
harde valuta's die is
ontstaan als gevolg van
de crisis rond de Falk
land Eilanden. Er wordt
wekelijks naar schat
ting negentig honderd
miljoen dollar overge
vlogen, het dubbele van
de normale hoeveel
heid. Deze deviezenex-
port uit Amerika is niet
aan beperkingen gebon
den. De bevriezing van
de Argentijnse tegoeden
door de Britse regering
strekt zich niet uit tot
buitenlandse vestigin
gen van Britse banken.
Tenminste een Britse
bank is dan ook bij de
transacties betrokken.
BUENOS AIRES Een de
monstratie in Buenos Aires te
gen de Britse herovering van
Zuid-Georgië is gisteravond
uitgelopen op een manifestatie
tegen de militaire junta. Naar
schatting dertigduizend Ar
gentijnen schreeuwden leuzen
waarin steun werd geuit aan
de Argentijnse bezetting van
de Falkland Eilanden en de
herovering van Zuid-Georgië
werd veroordeeld. Maar te
vens werd de rechtse militaire
junta onder leiding van presi
dent Leopoldo Galtieri veroor
deeld.
Tot de demonstratie op het
Plaza de Mayo waar het presi
dentieel paleis staat, was opge
roepen door de verboden vak
bewegingen CGT en CNT-20.
De demonstranten zwaaiden
met blauw-witte Argentijnse
vlaggen, zongen het volkslied,
maar tevens werden veel
spandoeken van de peronisti-
sche en communistische par
tijen gezien. Er werd ook kri
tiek geuit op de Verenigde
Staten. De menigte schreeuw
de leuzen als: We steunen de
Malvinas (Falkland Eilanden),
maar niet de dictatuur. Galtie
ri, Galtieri, luister naar ons.
De Malvinas zijn Argentijns,
maar het volk is voor Peron,
(de populaire dictator van na
de oorlog die voor de emanci
patie van de arbeiders was).
II Met de her-
III ting van het grimmige,
'ierige Zuid-Georgië
n de Engelsen het
in gegeven voor de
>g om de Falkland Ei-
len. De vijandelijkhe-
begonnen zondagmid-
met een aanval van
rantjelse helikopters op
Argentijnse onderzee-
v f die lag te wachten op
.Engelse schepen, die
r /j van de Engelse vloot
JyCden losgemaakt
"s hadden gezet naar
l-Georgie.
dagenlang heen en weer te
.geslingerd op woeste gol-
£an soms meer dan negen
|r hoog waren de Engelse
miers waarschijnlijk alleen
t opgelucht toen de rege-
I in Londen toestemming
Koor de bestorming en ze
^lijk voet aan land kon-
zetten. HoeweL.land? In
telijkheid lijkt de kust-
ik van dit afgelegen eiland
reeks deze tijd van het
nog maar weinig op land.
kleine beetje land langs de
delijke en noordwestelijke
ligt bezaaid met grote
n en raakt, naarmate de
vordert, bedekt met een
Is dikkere laag sneeuw,
tnstig van de verder lan-
faarts gelegen gletsjers.
^[de commando's van de
Navy, die in de winter
latig oefenen in het
^atcher dreigt
volg van de voorpagina)
DEN De extreem-link-
wialist Tony Benn heeft
dat het grootste deel
Britten premier That-
an moord zou beschuldi-
I als er aan Britse zijde do-
vallen. De regering-That-
bevindt zich dus in een
g parket. De herovering
Zuid-Georgië heeft een
Itige uitwerking op haar
tige. Meer dan driekwart
de bevolking keurde blij-
een opiniepeiling van de
de actie goed. Premier
fcher voelt dat zij nu ge-
lelijk wraak heeft geno-
jop de Argentijnen. Hier-
echter uiterste voorzich-
Sid geboden. Als Thatcher
)r gaat, kan dat niet alleen
mdergang van haar rege-
I maar ook het verlies van
buitenlandse steun bete-
I
de Falkland-crisis nog
kan aanslepen, bleek gis-
iddag uit het vertrek van
meer Britse troepen en
ker luc gsmaterieel naar het be-
ipealiten gebied in het zuiden
or 15.-) de Atlantische Oceaan.
'ortsmouth vertrok de ge-
ijkerbifcrde auto-veerboot Nor-
n29.-vf **ij heeft negenhonderd
>mmando's en een groot
voertuigen, veldkanon-
'andere wapens en muni-
in boord. Uit Devonport
nmiddels enkele fregat-
.n ti een onderzeeboot afge-
Zij zullen pas in de
van de maand mei aan-
)n bij de Falkland Eilan-
noorden van Noorwegen, zul
len deze omstandigheden op
zich niet ontmoedigend zijn.
Wat wel ontmoedigend kan
gaan werken is dat ze, hoewel
ze erin geslaagd zijn Zuid-Ge
orgië te heroveren, nog steeds
op 1200 kilometer afstand van
de Falkland Eilanden zitten.
Er zijn nog tal van obstakels te
overwinnen alvorens ze hun
uiteindelijke doel het ver
drijven van de Argentijnen uit
Port Stanley hebben be
reikt.
Steunpunt
Het heeft altijd voor de hand
gelegen dat de Engelsen een
eventuele militaire operatie
zouden beginnen vanaf Zuid-
Georgië, dat ver buiten het be
reikt ligt van de Argentijnse
luchtmacht en waar, afgezien
van dertien wetenschappelijke
onderzoekers en twee vrou
wen die daar een televisiedo
cumentaire maken, geen men
sen wonen. Het militaire voor
deel van deze herovering is
voor de Engelsen een steun
punt in de Zuidatlantische
Oceaan, een beschutte anker
plaats die de Royal Navy zeer
goed kan gebruiken in deze
ongastvrije wateren, mogelijk
vers water (iets dat schaars is
op de Falkland Eilanden) en
toegang tot brandstoftanks in
de oude walvisfabriek. Als de
situatie zich ontwikkelt zoals
de Engelse regering ongetwij
feld hoopt, zou de herovering
van Zuid-Georgië echter ook
een op zichzelf staande actie
kunnen zijn die geen militair
vervolg krijgt, maar leidt tot
meer succes bij de pogingen
een diplomatieke oplossing te
vinden, waarbij mevrouw
Thatcher nu iets tastbaars in
handen heeft om over te on
derhandelen. Zuid-Georgië is
altijd een voor de hand biggen
de en aantrekkelijke optie ge
weest voor mevrouw That
cher. Het moet daarom niet
uitgesloten worden geacht dat
president Galtieri blij zal zijn
dat de Britten deze eilanden
na het nodige verzet natuur
lijk hebben heroverd, ten
minste indien Argentinië hier
door uiteindelijk de soeverei
niteit krijgt over de hoofd
groep van de Falkland Eilan
den.
Risico's
De risico's bij het gevecht om
Zuid-Georgië waren voor bei
de landen ook veel kleiner
dan bij een grote zeeslag in de
200 mijlszone rond de Falk
land Eilanden of een rechts-
streekse aanval op de eilan
den. Dan zouden de Britse bo
ten en vliegtuigen zich binnen
het bereik van de Argentijnse
luchtmacht moeten begeven.
De Sea Harriers van de Royal
Navy hebben ondanks al hun
onmiskenbare voordelen ze
kunnen vertikaal stijgen en
landen en zijn erg wend
baar slechts een kort be
reik. Ze verbruiken veel
brandstof bij het opstijgen en
kunnen daarom aanvallen uit-
WASHINGTON De Argentijnse minister Nicanor Mendez
heeft gisteren op een vergadering van de Organisatie van
Amerikaanse Staten (OAS) in Washington grote woede geuit
over de Britse aanval op Zuid-Georgië en gezegd dat zijn
land „zo ver zou gaan als nodig was om zijn grondgebied en
zijn waardigheid te verdedigen".
De Argentijnse bewindsman riep op tot „onmiddellijke te
rugtrekking" van de Britse vloot uit de Zuidatlantische
Oceaan.
De OAS ging echter niet direct op de voorstellen van Costa
Mendez in en deed in eerste instantie een oproep aan alle
partijen „de vrede op het Amerikaanse continent te bewaren
en het recht te laten gelden bij het zoeken naar een oplossing
van het geschil". Argentinië ging van zijn kant niet zo ver
dat het opriep tot sancties tegen Groot-Brittannië.
Minister Haig vertelde de OAS dat de crisis slechts voorko
men kon worden door de resolutie van de Veiligheidsraad
toe te passen. „Er staat heel wat op het spel voor de interna
tionale gemeenschap", aldus Haig.
De OAS buigt zich nog over een verzoek van Argentinië tot
steun op grond van het interamerikaanse verdrag tot weder
zijdse bijstand.
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Haig en zijn Ar
gentijnse ambtgenoot Costa Mendez.
voeren tot maximaal 250 kilo
meter van het moederschip
om direct daarna terug te
moeten keren. De snelle Mira-
ge-bommenwerpers van de
Argentijnse luchtmacht daar
entegen, waarvan ze enkele
eskaders hebben, hoeven pas
na ongeveer 900 kilometer te
rug te keren naar hun basis.
Een ander probleem voor de
opperbevelhebber van de En
gelse vloot, schout bij nacht
Sandy Woodward, is het klei
ne aantal (20) vliegtuigen
waarover hij op dit moment
beschikt. Meer toestellen zijn
onderweg, maar het duurt nog
even voor deze kunnen wor
den ingezet. Hij moet daarom
zeer voorzichtig te werk gaan,
temeer daar tal van factoren
onzeker zijn. Zullen de Argen
tijnen afgezien van onderzee
boten ook schepen sturen om
hem voor de kust van de Falk
land Eilanden op te wachten?
Hoeveel risico zijn ze bereid te
nemen met hun eigen vliegtui
gen binnen het bereik van zijn
anti-luchtdoelraketten? Is het
wel de moeite waard om Sea
Harriers in te zetten en
waarschijnlijk enkele te ver
liezen om de landingsbaan
bij Port Stanley te bombarde
ren als de Argentijnse lucht
macht die niet eens nodig
•heeft, omdat de gevechtsvlieg
tuigen vanaf het vasteland
kunnen opereren?
Blokkade
Als de Royal Navy tot een
aanval op de Falkland Eilan-
(Van onze correspondent Cees Manders)
VATICAANSTAD „We leven nu eenmaal in een wereld
waarin geld onontbeerlijk is, bijvoorbeeld voor de bouw van
kerken en voor andere apostolische werken. Maar het verdie
nen van het geld mag voor ons, de kerk, nooit doel op zich zijn".
Zo verwoordt de „financiële directeur" van de katholieke kerk,
de Amerikaanse bisschop Marcinkus in een interview met het
Italiaanse weekblad Panorama de visie van het Vaticaan op zijn
veelbesproken deelname aan het internationale geldcircuit.
Monseigneur Marcinkus is ook bekend als organisator van de
reizen van de paus naar het buitenland en laatstelijk als direc
teur van de Vaticaanse administratie.
In de Italiaanse pers is de laatste tijd kritiek geuit op de finan
ciële handel en wandel van het Vaticaan, en met name van zijn
„meesterspeculant" mgr. Marcinkus. Deze 60-jarige Amerikaan
is nu al veertien jaar directeur van het IOR, het instituut voor
religieuze werken, de Vaticaanse bankinstelling. Deze IOR moet
met zijn beleggingswinsten de verliezen die de Heilige Stoel
jaarlijks lijdt, goedmaken. Vorig jaar verdiende de IOR met zijn
aandelen in bedrijven in Italië en elders zeker 62 miljoen gul
den, meer nog dan het verlies van de Heilige Stoel. „Speculeren
is ons vak niet", zegt Marcinkus, „maar helaas moeten we in fi
nanciële zaken de middelen en methodes van een gewone bank
hanteren. We beleggen ons geld daar waar het 't meest op
brengt."
Tijdens processen en parlementaire enquêtes de laatste maanden
zijn de contacten ter sprake gekomen die de IOR van Marcinkus
heeft en heeft gehad met dubieuze, althans omstreden, figuren
van de Italiaanse financiële wereld. Maar Marcinkus geeft al
leen een contact toe met bankier Calvi. Calvi is vorig jaar bij
zijn illegale kapitaaluitvoer tot twee jaar gevangenisstraf veroor
deeld, en vervolgens op vrije voeten gesteld. „In hem hebben we
het volste vertrouwen en er is geen enkele reden daaraan te
twijfelen en de aandelen in zijn bank vormen voor ons een uit
stekende belegging, met het hoogste rendement", zegt Marcinc-
kis.
Een andere goede belegging van het Vaticaan is die in de FIA-
T-autofabrieken in Turijn, maar hoever de invloed van de kerk
daar in gaat, wil Marcinkus niet zeggen. „We hebben in elk ge
val niemand in de Raad van Bestuur". Volgens Marcinkus zoekt
de IOR zijn investeringsobjecten rustig uit „Met grotere reserve
en vooral discreet. Maar in Italië is dat erg moeilijk. Er wordt
zoveel over ons gepraat. Als een bedrijf of het Vaticaan ergens
geld wil lenen, waarom moet dat dan allemaal bekend gemaakt
worden?"
Volgens Marcinkus is het Vaticaan best wel bereid over zijn in
komsten en uitgaven opening van zaken te geven. „Maar er zijn
nog enkele problemen die eerst opgelost moeten worden. Pro
blemen die niet onoverkomelijk zijn, maar die even tijd kosten.
Ik denk dat er nog een paar jaar voor nodig zijn, maar dan zal
de kerk zeker een balans publiceren. En ik ben ervan overtuigd
dat dit in tegenstelling tot vele andere gepubliceerde balansen
een waarheidsgetrouwe balans zal zijn, een balans ook die bij
velen de ogen zal openen".
den besluit zou ze ongetwijfeld
eerst landen aan de oostkant
van de zeeëngte die Oost- en
West-Falkland van elkaar
scheidt, of op een afgelegen
deel van het westelijk eiland
vanwaar over land de hoofd
stad kan worden bereikt.
De demonstratie op het Plaza de Mayo die uitliep op een demonstratie tegen de junta.
Voorlopig hoopt de Engelse
premier echter nog dat het
mogelijk is om door afwisse
lend militaire en diplomatieke
druk een respectabel compro
mis te bereiken voordat de
huizen van de Falklanders on
der schot worden genomen.
Als het conflict de hele winter
door blijft slepen, is de enige
optie die de Royal Navy me
vrouw Thatcher met enig ver
trouwen in de afloop kan bie
den een gespecialiseerde zee
blokkade. Deze zou het leven
voor de Argentijnse troepen op
het eiland blijvend onaange
naam maken, maar kan hen
niet verdrijven. Nu Engeland
Zuid-Georgië terug heeft zal
het een stuk makkelijker zijn
om die blokkade in te stellen.
Tevens zal Zuid-Georgië
schuilplaats bieden aan de
troepen die nu op weg zijn
naar het gure Zuidatlantisch
gebied. Maar op den lange
duur zou het grimmige kli
maat hen beroven van hun
„fighting-spirit". De Engelse
premier heeft gegokt. Het
beste dat ze nu kan doen, is
proberen tot een regeling te
komen, want als ze nog een
keer gokt, zou ze wel eens al
les kunnen verliezen.
DAVID FAIRHALL/THE
GUARDIAN
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De bevelhebber
over de Argentijnse troepen op
Zuid-Georgië en de comman
dant van de door Britse heli
kopters aangevallen en zwaar
beschadigde Argentijnse on
derzeeër Santa Fe hebben na
hun overgave aan de Britten
op uitnodiging van Britse com
mandanten gezellig gedineerd
aan boord van een van de
schepen van de Royal Navy.
Dit vertelde gisteravond een
zegsman van het ministerie
van defensie in Londen.
De in totaal 200 Argentijnen
die zondag en gisteren bij de
herovering van Zuid-Georgië
door de Britten werden gevan
gen genomen, zullen naar huis
worden teruggestuurd. In het
Lagerhuis verklaarde de Brit
se premier Thatcher gister
middag dat de Argentijnen
niet als krijgsgevangenen
worden beschouwd, omdat er
officieel geen staat van oorlog
is tussen beide landen.
Volgens de zegsman van het
Britse ministerie van defensie
hebben de beide Argentijnse
commandanten hun dank uit
gesproken voor de menslie
vende manier waarop alle Ar
gentijnse gevangenen door de
Britten behandeld worden.
Hoewel de Britse minister van
defensie John Nott zondaga
vond al verklaarde dat de
„Union Jack" weer boven
Zuid-Georgië wapperde,
kwam gistermorgen het be
richt dat de laatste Argentijnse
tegenstand was gebroken. Bij
de gevechten is in totaal een
Argentijn gewond geraakt: een
opvarende van de Santa Fé
liep zulke ernstige verwondin
gen op aan zij'n been, dat het
later moest worden geampu
teerd.
Intussen in in Argentinië nog
steeds niet officieel bekendge
maakt dat Zuid-Georgië weer
in Britse handen is. De strijd,
aldus de verklaringen in Bue
nos Aires, wordt in het bin
nenland van het eiland „met
ongebroken strijdlust" voort
gezet. Eerder was wel ver
klaard dat Britse troepen het
eiland waren binnengevallen.
In de Argentijnse media werd
is hierop met grote veront
waardiging gereageerd.
Douwe Egberts koffie, lekkere koffie.
