Ramses
Shaffy
als
kip
opz'n
paasbest
Veilig Verkeer
Nederland timmert
al vijftig jaar
aan de weg
razend nieuwsgierig. Als je nou
weet: Er loopt op deze planeet een
man rond, die de «moeite waard
lijkt, dan ga je hem toch opzoeken,
voordat het te laat is".
„Ik ben blanco naar Poena gegaan
en ontmoette daar een man met
een waanzinnig groot gevoel voor
humor. Dat sprak me geweldig aan,
want lachen kun je nooit genoeg in
dit leven. Baghwan is ook een
boeiende prater, die zich niet ver
schuilt achter dogma's en zoge
naamde zekerheden, maar het uit
sluitend heeft over heel alledaagse
dingen. Hij kent ook geen restric
ties. En dat trok me aan, want die
heb ik ook niet".
„Door hem ben ik een pad opge
stuurd, waar niets meer vanzelf
sprekend en alles een verrassing is.
Ik zit nu in een bootje en geef me
over aan de rivier. Ik stuur wél af
en toe bij, maar ik klamp me niet
vast aan een tak om mijn vaart te
stoppen. Daarvoor is de rivier me
veel te lief. Noem het flegma, des
noods kinderlijke nieuwsgierigheid.
Maar ik wil weten, wat er achter
de bocht ligt. Als er tenminste een
bocht is. Want de landkaart, waar
de rivier op staat, heb ik niet in
mijn bezit".
Unieke kracht
„Als je zo leeft, neem je grote risi
co's. Je geeft je schijnzekerheden
namelijk prijs en breekt de gevan
genis, die je in de loop der jaren om
je heen hebt gebouwd, tot de grond
toe af. En als dat gebeurd is, als die
het aantal verkeersdoden
in 1934 is 744
De verkeerspolitie deed er in
de jaren dertig alles aan „de
dreigende verkeerschaos"
een halt toe te roepen.
zien wat je wilt", „Bewijs je rijbe
wijs", „Goed licht, goed bekeken",
en nog heel veel meer en met suc
ces.
Het aantal verkeersdoden in 1981 is
1950.
Succes dat mogelijkerwijs in 1982
nog groter wordt, als de nieuwste
actie: „In een woonwijk is 50 km te
snel", waarmee de noodzaak tot
snelheidstnatiging in woongebieden
wordt benadrukt, zal aanslaan. Dat
is echter in veel opzichten nog
maar de vraag want uit automobi-
listenmond klinkt dezer dagen nog
al wat kritiek op het VVN, als zou
dat zich als autohater hebben opge
steld.
Alle weggebruikers
Mr. M. Polak, directeur van het
VVN: „Wij horen die geluiden in
derdaad ook. Kijk, je kunt alles een
eigen accent geven. Wij hebben in
onze statuten zeer duidelijk staan
en daarin zijn onze voorvaderen
vijftig jaar geleden zeer wijs ged
weest, wijzer dan de mensen die al
leen maar één belang willen dienen
dat wij trachten een zo groot
huic
'an (TRECHT Het is even
hebfc ennen: troubadour Ramses
tehaffy als Sovjet-kip, op witte
n on laillotbenen harkerig rond-
n*A' append onder het plastic dak
an Grand Variété Saltarino
JJi Utrecht. Terwijl buiten de
gesel nkende wind net tentzeil
rig jj an de kapseizende masten
van obeert te blazen, laat hij
£e 1 ch luid kakelend het hof
tikel a^en t*oor een steenrode
impi13111 ^ie ^em met een e^ec'
Dver af paringsdansje na twaalf
n in inuten in een bed van stro
je zo eet te lokken. „Tok,tok,tok",
l p" ept Ramses, die op deze pre-
Am tèrec*a§ vanwege een breuk
den het elastiek een kip zonder
we h >p is en zich voorlopig moet
akt, helpen met zijn eigen
Kjfd, dat met hoekige robot-
wegingen op zijn romp
hamiert. Hij staart naar de
artl ijwel lege tribunes, waar
won n handvol kleumende toe-
bew houwers zijn wedergeboorte
t pluimvee als gegeneerde
je a, yeurs volgt. Onophoudelijk
ïeeftiren ze °°k ^et hartver-
kant heurend „tok,tok,tok" uit de
?cht idsprekers galmen. En ver
ier» i jt beseffen ze, dat de zanger
Arn tmaal rolvast is en zijn tekst
n buiten kent.
at 1
dt c n de rand van de piste grijnst
illebaas Hans Martens dik tevre-
n. Hij is de „heer achter de hen",
teeni kans heeft gezien Shaffy bij zijn
jit gi iétégroep van slangenmensen,
hij a dienrollers, marionettenspelers
st. m dompteurs in te lijven. Hij is ook
over man geweest, die hem daarna
ij ziji vig verrast heeft met een bast
t we veren, die aan de randen naar
y Be ht oranje neigen,
aaide die subtiele kleurtoevoeging wel-
;n. I een eerbewijs aan de Indiase
kelei roe Baghwan, van wie Shaffy
waj ds zijn bezoek aan Poena in juni
ne h 1 660 toegewijde discipel is?
rd w k vraag wordt hem gesteld na
an i »op van de voorstelling, die als
teum 'olg van kleine regiefouten ruim
c Del I uur langer heeft geduurd dan
jt nu s voorzien. Eindelijk is de spaiu-
s Difg geweken en gieren de zenu-
n niet langer door het magere
van Ramses. In de dagen ervoor
gen
ok in
een ft hij uren lang handenwrin-
d over het terrein gedwaald en
lijk l de hij met niemand praten,
toen ar nu het eerste ei gelegd is
om o !t hij toch de behoefte opening
zeer opmerkelijke zaken te ge-
oranje biesjes", bekent hij blij-
edig, „zijn inderdaad een grapje
i Hans geweest. Ik vind dat een
verki l'ge geste. Nee, Hans is een pri-
man. Toen hij vroeg, of ik in
programma een kip wilde spe-
actio heb ik geen moment geaarzeld,
hij geroepen had: „Kom als oli-
t de piste in",'had ik het trou-
ns ook gedaan. Waarom niet?
n Baghwan heb ik geleerd, dat je
,n oi en alles in dit leven „ja" moet
in nii gen. Onderzoek alles en behoud
drijf goede. Zo is dat. Maar voordat
ddel »ver bent, moet je „nee" wel
ithou schrikkelijk goed kennen. Als je
jmen ellende van „nee" niet aan den
heel e hebt ondervonden, kun je on-
n de gelijk ,ja" zeggen,
i. Aa
arkt i
actie
mier
•ordt
et zc n
ntrifugerei^^^^^^
*eStG. mses nu zónder veren. Zonder
iden snavel. Vermoeid onderuit
akt op een houten tribune. Het
CR(J,'eer eens wat anders. Zijn grijze
5RK1 waaide haren zijn niet langer
"-ïikend om de kale plekken op
hoofd te bedekken. Zijn ogen
an afgesteld op „mild centrifuge-
sta momenteel met lege handen
maar Tony stak er een stokje voor.
„Shaffy", riep hij, „aan die man
heb je niks. Die zuipt alleen maar".
Hij had nog gelijk ook. Eerlijk is'
eerlijk. Want in die jaren verloor ik
de fles nimmer uit het oog. En daar
heb ik geen spijt van. Drank is na
tuurlijk een killer. Dat weet ik uit
zeer betrouwbare bron. Want die
bron ben ik zelf. Maar drank heeft
ook fabuleus mooie kanten. Ik heb
er verschrikkelijke dingen mee
aangericht, maar diezelfde drank
heeft me ook een hoop vreugde en
warmte gegeven".
Jofel
Na zijn historische ontmoeting met
Baghwan drinkt hij alleen nog Spa-
rood. Hij frequenteert nog wel met
grote regelmaat de Amsterdamse
drinklokalen en soms krijgt hij
daar nog de onverhoedse aanvech
ting een whisky'tje te bestellen.
Maar dat moment van zwakte ver
drinkt hij dan weer haastig in een
glas mineraalwater. Het gezag van
„koning alcohol" wordt door hem
niet langer erkend.
„Die drank was overduidelijk een
vlucht", geeft hij toe, „ik kon mijn
eenzaamheid vaak niet de baas en
rende dan naar de kroeg om ten
minste onder mijn gelijken te zijn.
Samen ladderzat zijn schept ook
een band. Begrijp je?".
„Toen ik dat boek had gelezen met
de lezingen van Baghwan dacht ik:
Die man moet ik leren kennen. Ik
had geen flauw idee of ik wat aan
hem zou hebben, maar ik was wel
voor Veilig Verkeer, maar de acti
viteiten gaan door. Zelfs in de oor
log. De verduistering betekende
een groot gevaar voor het verkeer.
Om in het donker als fietser toch
zoveel mogelijk op te vallen gaan
verscheidene verenigingen ertoe
over achterspatborden van fietsen
wit te schilderen.
Na de oorlog gaat er geen jaar
voorbij of Nederland wordt gecon
fronteerd met nieuwe acties van
het Verbond van Veilig Verkeer.
Een greep:
in 1964 de actie „Zwarte Zes",
waarin de automobilisten op de zes
meest gemaakte fouten worden ge
wezen;
in 1965: de actie „Glaasje op, laat je
rijden";
in 1968 worden 160.000 vrijwillige
verkeersinspecties verricht;
in 1969 gaat de actie „Twee uur rij
den, een kwartier rust" van start.
In 1970 weer een naamsverande
ring, nu in Veilig Verkeer Neder
land.
Het aantal doden in het verkeer
haalt in 1972 een record: 3.264.
De campagnes volgen elkaar op:
„Valhelm hoofdzaak", „Kind op de
weg", „Hoe hard rijdt u nu", „Laat
ouwe troep eenmaal overboord is,
kun je je nergens meer achter ver
schuilen en ben je op jezelf aange
wezen".
„Dat is de unieke kracht van Bagh
wan. Hij leert je op praktisch, posi
tief en puur te leven. Ik heet nu al
les en iedereen „welkom". Alles
wat ik beleef is een feest. Of dat nu
spelen in een stuk van Vondel is of
clown zijn in het variété. En als er
iemand komt, die roept: „Je moet
als kip de piste in", uitstekend,
graag gedaan".
Autobiografisch
„Ik weet op dit moment echt niet,
wat er nog voor me in het vat zit.
Maar dat is voor mij geen punt. Ik
wil het niet eens weten, want je
toekomst heb je toch niet in eigen
hand. Zekerheden, neem maar van
mij aan dat ze niet bestaan. Het zijn
illusies, zoethoudertjes".
„Daarom heb ik ook jaren gedron
ken als een tempelier. En drugs ge
bruikt. Ik was voortdurend op de
vlucht voor mijn eigen onzekerhe
den. Ik zat boordevol stress".
„Dat is nu voorbij. Eindelijk weet
ik, hoe ik mijn eenzame periodes
moet vullen. En ook daar maak ik
een feest van. En als het even uit
de hand dreigt te lopen, als ik toch
weer denk: Dat kan ik onmogelijk
behappen, dan trek ik me terug en
ga ik wat mediteren. Een kwartier
is meestal genoeg. Daarna kan ik er
weer een hele tijd tegen. Medite
ren, geloof me, is een ongelooflijke
uitvinding, die alle pillen van de
mogelijke verkeersveiligheid" te
weeg te brengen voor alle wegge
bruikers, niet alleen voor fietsers,
voor automobilisten of voor welke
andere categorie dan ook. Dat bete
kent in de realiteit dat elke catego
rie een beurt krijgt in de campag
nes. Automobilisten, fietsers, brom
fietsers, voetgangers. Op dit mo
ment zijn we druk bezig met de ac
tie „vijftig kilometer is te snel in de
woonwijk" en nu vraagt men zich
af: „Waar zijn ze nu weer mee be
zig, worden ze nu opeens autopes-
ters". Nou dat zijn we beslist niet.
We staan voor de taak het verkeer
in zijn totaliteit veilig te maken én
daar hoort deze actie toe en alle ac
ties die in de toekomst nog zullen
volgen".
Wat is de toekomstvisie van het
VVN?
„Streven naar verkeersonderwijs
op het voortgezet onderwijs. Het is
nu zo dat het verkeersonderwijs
ophoudt bij de twaalfjarige leeftijd.
Juist op de leeftijd dat de jongeren
zich gemotoriseerd willen gaan be-,
wegen hebben ze geen verkeersles
meer. Dat is irreëel. Zoiets verdient
in de toekomst de hoogste priori
ZATERDAG 10 APRIL 1982
teit. Verder zullen we aan regiona
lisatie moeten gaan doen. De ver
keersknelpunten in de gemeenten
afzonderlijk gaan aanpakken. Maar
daarvoor ontbreekt het ons voorlo
pig nog aan kader".
Wensen van een directeur in 1982.
Vraag is of ze haalbaar zijn. Bij het
25-jarig bestaan in 1957 leefden de
zelfde wensen. De toenmalige se
cretaris, de heer Van Wijngaarden
van Rees schreef: ..Het valt helaas
niet te ontkennen dat de huidige
verkeerswetgeving voor de door
snee weggebruiker op weinig be
grijpbare wijze is geredigeerd. Zelfs
de man van het vak. in de kringen
van bestuur en politie, heeft er in
menig geval moeite mee". „Het al
gemene steeds nijpender parkeer
probleem behoeft een redelijke op
lossing". „Het lager onderwijs, dat
mag met voldoening worden vast
gesteld, is voor het geven van ver
keersonderwijs gewonnen. Maar er
is meer, ook het voortgezet onder
wijs'moet worden bereikt".
Een 50-jarig jubileum, maar niets
nieuws onder de zon. Wel een re
den trouwens om het eens wat rus
tiger aan te gaan doen in het ver-
GERARD CRONÊ
5 niel
war«N
t het
aal.
n ho4jj
Jexir
vooi
usici,
HAAG Er is maar één
tituut in Nederland dat let-
lijk aan de weg timmert,
5 ilig Verkeer Nederland
3VN), en het doet dat nu al
jaar. Officieel was de
chtï|ichtingsdag 17 februari
ken. (2, maar pas in mei gaat het
t. Daa uglijke feit gevierd worden,
ere m i^g er verkeer is, zolang is
wUd gestreefd naar maatregelen
ik in1 dat verkeer veiliger te
naai ken. Zelfs in de tijd van de
st wa igence en de trekschuit had
n zakl diender de taak regelend
te treden bij een „verkeers-
ijk telos"- Toen de automobiel
hun i zijn opmars begon, in Ne-
e den rland voornamelijk na de
nnen. rste Wereldoorlog, bezon-
j1"?n de toen al bestaande
°e 1 'AC, ANWB en de BBN
;t mei 3nd van Bedrijfsautohou-
R in Nederland) zich op
atregelen om het steeds
innen, ufcker wordende verkeer te
OMBI |?eren* De SH-bordjes voor
ven en slechthorenden da
teren onder meer uit die tijd.
En om te bewijzen dat er niets
nieuws onder de zon is: er
werd in de jaren twintig al
propaganda gemaakt voor de
rode fietsreflector en niet ver
blindende verlichting. In 1924
wordt er van verscheidene
kanten bij de regering op aan
gedrongen om het verkeer
sonderwijs op scholen ver
plicht te stellen.
Zelfs het grijpen van verkeersover-
treders is niets nieuws. Gaat het nu
met radar en snelle Porsches, in die
tijd beschikte de rijksveldwacht
niet over (voldoende) gemotoriseer
de voertuigen. Om dit gemis te
compenseren werden de zogenaam
de „vrijwillige verkeersinspectiën"
opgericht. Een aantal autobezitters
gaf daarbij vrijwillig en kosteloos
een lift aan de veldwachters om de
regelovertreders te pakken. Oom
agent was toen meer in de gratie
dan tegenwoordig.
Uiterlijk zijn de vrijwillige ver
keersinspectiën de voorlopers te
noemen van wat nu VVN is. Ze
verenigden zich in 1926 in een
bond. Er wordt in datzelfde jaar
nog een bond opgericht: de Veree-
niging voor Alcoholbestrijding bij
Snelverkeer (VAS). Daarnaast ont
stond er plaatselijk overal in het
land behoefte om „de dreigende
verkeerschaos" een halt toe te roe
pen door middel van Vereenigin-
gen voor Veilig Verkeer. De eerste
werd opgericht in 1931; vrij kort
daarop ontstond de wens een over
koepelend orgaan op te richten.
Dat gebeurt in 1932. Op de 17e fe
bruari wordt in hotel Terminus in
Den Haag het Verbond van Veree-
nigingen voor Veilig Verkeer opge
richt. De doelstelling: de verkeers
veiligheid voor alle weggebruikers
bevorderen.
In 1933 wordt het eerste kantoor in
Utrecht geopend. Meteen al grootse
activiteiten: jeugdverkeersexamens
worden ontworpen en er wordt een
verkeersweek gehouden.
Het aantal verkeersdoden in 1934 is
744.
In de oorlog
De lange naam van het verbond
wordt wat ingekort tot Verbond
apotheker overbodig heeft ge
maakt".
„Ramses", wordt er achter hem ge
schreeuwd, „denk je aan de tijd. Je
moet je gaan verkleden voor de
avondvoorstelling".
Stralend veert hij op en begeeft
zich op weg naar zijn witte cara
van, die met oranje strepen is ge
garneerd. Ook hier is Baghwan na-
bij.
Bij de uitgang van de tent zegt hij
nog: „Ik heb acht liedjes gemaakt
en daar maak ik 's avonds een se
lectie uit. Waar ze over gaan? Over
de liefde uiteraard. Want mijn tek
sten zijn altijd autobiografisch en
hebben betrekking op de dingen,
die in mijn leven gebeuren. En in
mijn leven is alleen nog plaats voor
liefde".
„Ik zing bijvoorbeeld over een me
neer Koek, die overal, waar hij Is,
mensen wil strelen en kussen. Dat
zou heel normaal moeten zijn. Maar
in onze maatschappij rust er op
strelen en kussen een vloek. En
daarom is hij in het refrein toch
weer dodelijk eenzaam. Nee. ik ge
loof, dat het een heel grappig liedje
is geworden".
Als hij even later zijn caravan in
stapt struikelt hij over een doos
met witte veren, die aan de randen
naar zacht oranje neigen.
Over ruim een uur zal hij voor de
tweede maal luid kakelend zijn op
wachting maken als kip.
Ramses Shaffy op zijn paasbest.
Het blijft wennen
aan het begin", zegt hij, „nu moet
ik gaan bouwen. Proberen in dat
touw te klimmen. Ik kan er geen
zinnig woord over zeggen, want het
variété is voor mii een onontgon
nen terrein. Ik heb vanmiddag
voor het eerst in mijn leven voor
kinderen gewerkt. En ook dat moet
je leren. Ik heb bellen geblazen, die
veel te gauw uit elkaar ziin gespat.
Wat natuurlijk niet de bedoeling
was. Want bellen blazen is pure
magie en die mag niet verstoord
worden".
„Ik weet alleen niet, hoe het moet.
Ik kom op en ken de bedoeling.
Maar je zult mij niet horen roepen:
„Dat doe ik wel effe", want ik heb
dat bellen blazen nog lang niet on
der de knie. Bij Circus Roncalli
werkt iemand, die ook bellen
blaast. Enorme toverbellen, die
glanzend door de lucht dansen. Dat
is een schitterend gezicht. Een
droom. Kijk, zover moet ik nou ook
zien te komen. Maar ik ben er nog
lang niet".
„Je hebt nu zelf gezien, wat ik doé.
Ik haal tijdens de matinees de kin
deren van de tribune en laat ze met
me mee zingen en acteren. Dat pro
beer ik tenminste. En volgens mij
lukt het op den duur. Want als je
jong bent heb je nog niet de ballast
op je nek, waar volwassenen onder
gebukt gaan. Dat gaat allemaal on
bevangen. Ik wil in de piste kind
met de kinderen zijn. We gaan er
een fijn feest van maken".
„Voor mij is het een geweldige uit
daging. Ik moet voorzichtig leren
om het publiek op een andere wijze
te benaderen dan ik gewend was.
Tot nog toe stond ik op een keurig
toneel achter een microfoon te zin
gen. Ik was in feite niet veel meer
dan een pilaar, waar geluid uit
kwam. En voor de rest gebeurde er
niks verrassends".
„Nu sta ik opeens in een piste,
waar ik uit de voeten kan. Ik wan
del wat rond en speel op mijn ac
cordeon, die zeven iaar onder het
stof heeft gelegen. Ik was dat ding
allang vergeten, maar toen ik dat
aanbod van Martens kreeg dacht ik
gelijk: In mijn woonboot moet nog
een accordeon liggen, die kan ik
misschien goed gebruiken. Als je
met een circus door het land trekt,
lijkt een vleugel me namelijk zo'n
gesjouw".
„Daar komt nog bij, dat een accor
deon hoort bij het variété. Als ik
hier mijn liedjes aan een vleugel ga
zingen begint het toch weer op een
recital te lijken. En dat kan nooit
de bedoeling van Martens zijn ge
weest".
Clown
Heeft hij al eerder met de gedachte
gespeeld om als saltimbanque met
een circus rond te reizen?
Hij knikt gretig. „Zes, zeven jaar
geleden vroeg de vrouw van een
circusdirecteur of ik er wat voor
voelde om als zingende clown bij
hen te komen werken. Ik vond het
een prima voorstel en heb ook toen
meteen „ja" gezegd. Maar helaas
zag haar man mij niet zitten".
„Boltini wellicht?".
„Boltini, inderdaad", bekent hij,
„Dicky wilde graag met. me in zee,
