Sociale zekerheid en
de wal die
het schip zal keren
Geldlenen,
een kwestie
van rekenen
zegt u?
fjolang er nog kinderen met
oetjes worden geboren is
it werk voor de schoenmaker
Rabobank
Geringe winst voor Slavenburg
T boI or* er een sprankje waarom het allemaal begon-
I0GERE WINST DELI
SLUITING ACCUFABRIEK
DIEMEN DEFINITIEF
CQNQMIE
I schoenenklopperi: een vak in opkomst.
1561!
d* -
713-5
lijken
Plag,
)5. zo
praktij
>er SI
en v N HAAG Temidden winkelconcern dreigde te ver-
'j™ I alle economische el- dwijnen en plaats te maken
Ör. Sp de, vooriaarsnotaperi- ™or razendsnelle hakkenbars
inaer» J_ u in promenades, passages en
oubrv stakingen, bezumi- Winkelcentra. Mensen met
729-8 gsoperaties, cijfers over machines, die het werk voor
een half miljoen namelijk door de apparaten la-
rklozen in dit land, de ten doen. In dit soort zaken is
Loting van bedrijven die de schoenmaker nauwelijks
Zr1 kUnn?" b01" -k X isTeTece^lo!
vree tken en banenplannen nist, de orderinnemer en de
den, t en zonder realisme, incasseerder van de pecunia
n*piein >p. Het is slechts een nen is- Snel en gemakkelijk,
mestraaltje, dat even f|at "t1, maar 1an eni? a7"
bacht kan in zon constructie
tussen de Zich opsta- natuUrlijk geen sprake zijn.
ten: a ende donderwolken .Ook in de echte schoenmakerij
rdomT^^Pt en dat gehoeg is geldt het gegeven, dat.de eco-
de mensen die het nomische eisen van deze tijd
dorp.ïgaat een gerechtvaar- ambachtelijk werk nauwelijks
L'J de hoop op een toe- nog lonend maken. De weg-
'ananol werpmaatschappij in optima
list met _perspectieven forma: liever nieuw dan gere-
jrburg,|Seven- Het gaat goed
iek Rij! t de schoenmakerij.
geop
;ens de Stichting Vakont-
keling-Voorlichting
oenmakerij (VAVOS) in
:NSTH sterdam blijkt het schoen-
J - Ui tersvak de laatste jaren
520-221 r sterk aan populariteit te
2-12*12nen Vooral jongeren to-
^„tw0 steeds meer belangstelling
r. L r het aloude ambacht, dat
ie Krul voor kort nog aan vergrij-
ten onder dreigde te gaan.
zolenkloppende, artistiek
ide mannetje uit de STER-
van een bekend schoen-
pareerd schoeisel. En als er
dan toch hersteld moet wor
den dan bij voorkeur volgens
ken allemaal zonder vergun
ning. Als je er solliciteert als
schoenmaker vragen ze alleen
maar: hoe is je babbel en kun
je de klant ervan overtuigen
dat de nog niet versleten zool
nodig aan vervanging toe is?
Kun je dat, dan ben je aange
nomen en geschikt voor hun
vak. Het is echter een aflopen
de kwestie, dit soort zaken.
We gaan dat aanpakken".
Van Zuylen toont zich duide
lijk voorstander van de mo
derne schoenmakerij. Dat be
tekent: moderne winkels, stof
vrije werkruimtes, afwisselend
werk („want elke schoen is
anders") en redelijke werktij
den.
Hij zegt trots: „Ik heb velen
met een ander beroep omge
turnd tot schoenhersteller. Een
rozenkweker, een loodgieter
een electriciën en ook een gra
ficus. Weet u, met dit vak kun
je alle kanten uit. Het biedt
perspectieven. Iedereen die
zogeheten leerlingstelsel. Als
zij het gezellendiploma halen,
beschikken zij meteen over
het vakpraktijkdiploma en dit
betekent dat zij zich als zelf
standig ondernemer kunnen
vestigen.
Andere cijfers die Van Zuylen
geeft: in 1979 waren er 420
werkgevers in de schoenma
kerbranche met 900 perso
neelsleden. In 1980 was er
sprake van 460 werkgevers
met 1100 werknemers. Een be
wijs, volgens Van Zuylen, dat
er muziek zit in het vak.
KLAAS SNIJDER
AMERSFOORT Ons
sociale zekerheidsstelsel,
waarin iedereen een mini-
mum-inkomen wordt ge
garandeerd, waarin werk
nemers zich kunnen ver
zekeren tegen nadelige
gevolgen van bepaalde so
ciale omstandigheden,
waarin de uitkeringen de
lonen volgen, waarin sala
rissen van ambtenaren en
trendvolgers de lonen in
het bedrijfsleven volgen
en dus ook de daar ge
maakte cao-afspraken; dat
stelsel nu, staat op de
tocht.
Er wordt toch al een jaar of
tien over gepraat dat het fout
gaat, maar nu lijkt dan de tijd
gekomen, dat er onverbidde
lijk wordt ingegrepen. Eerst
nog voorzichtig, later wellicht
diepgaander.
Ontkoppeling van lonen in het
bedrijfsleven en ambtenaren
salarissen, loslaten van het
trendbeleid, een basisuitke
ring, loslaten van de koppeling
tussen lonen en uitkeringen en
- met dit alles verband hou
dend een algehele loonstop,
geen prijscompensatie per 1
juli, het zijn allemaal zaken
die volop in discussie zijn.
Verzekeringen
Eerst even in het kort de ver
zekeringen en regelingen
waaruit onze sociale zekerheid
is opgebouwd. Daar zijn de
volksverzekeringen Algemene
Ouderdoms Wet (AOW), Alge
mene Weduwen- en Wezen
wet (AWW), Algemene Ar
beidsongeschiktsheids Wet
(AAW), Algemene Wet Bijzon
dere Ziektekosten (AWBZ) en
de gewijzigde Algemene Kin
derbijslag Wet (AKW). De pre
mies worden geïnd door de be
lastingdienst. In sommige van
deze verzekeringen dragen
werkgevers en-of werknemers
bij in een deel van de premie.
Dan zijn er de werknemers
verzekeringen Ziektewet, Wet
op de Arbeidsongeschikheids-
verzekering (WAO), Werk
loosheidswet (WW) en Zieken
fondswet (ZW). De premies
waarin werkgevers en werk
nemers samen bijdragen wor
den geïnd door de bedrijfsve
renigingen. Om het beeld
compleet te maken dienen nog
te worden vermeld de pen
sioenverzekering, regelingen
voor het overheidspersoneel
en als sluitstuk, ofwel basis
voorziening de Algemene Bij
stands Wet (ABW) en de Wet
Werkloosheids Voorziening
(WWV). En dan hebben we
het nog niet eens over de on
overzichtelijke en dure uitvoe
ring van al deze wetten en re
gelingen waaraan Raden van
Arbeid, bedrijfsverenigingen,
ziekenfondsen en gemeentelij
ke sociale diensten te pas ko
men.
Het is al in alle toonaarden be
schreven, dat die zekerheden
teveel gaan kosten. Deze col
lectieve uitgaven stijgen veel
sterker dan het nationaal in
komen. Een nieuw probleem
dat echter opdoemt en waar
mee met name ook de vakbe
weging te maken krijgt is de
kwestie van solidariteit. In
hoeverre blijft het slinkende
aantal actieven bereid middels
inkomensmatiging en verho
ging van premies bij te dragen
aan het inkomen van de niet-
actieven? Met andere woor
den: wanneer breekt het mo
ment aan dat lonen en uitke
ringen moeten worden ont
koppeld?
Een tweede vraag die beant
woord moet worden is in hoe
verre de koppeling tussen
ambtenarensalarissen en inko
mens in het particuliere be
drijfsleven kan blijven voort
bestaan zonder dat de kassa op
tilt gaat staan. Waar eindigt
het trendbeleid?
In het gistermorgen bereikte
compromis om 3,4 miljard
gulden te bezuinigen, is min of
meer het antwoord op de eer
ste vraag vervat: door verho
ging van WW- en ZW-premie
kan de koppeling tussen lonen
en uitkeringen (voorlopig) ge
handhaafd worden. Den Uyl
zei eerder iets dergelijks in het
kader van zijn Ziektewetplan
nen.
Maar hoe samenhangend en
beleidsmatig zijn dergelijke
maatregelen nu? Als premie
verhoging alleen op rekening
van de werknemers zou ko
men en dus de lasten voor de
bedrijven niet verder zou ver
zwaren, dan nog is het een
noodverband. Daarvoor zijn de
sociale voorzieningen een te
groot aarldeel in de samenstel
ling van de arbeidskosten gaan
het principe „klaar terwijl U, handig is met zijn handen, die
wacht".
Volgens Rijk van Zuylen (60),
de Osdorpse spreekbuis van de.
Stichting VAVOS („Ik heb
zelf tien zaken gehad: ik be
kleed nu zeventien functies
binnen de schoenmakerij, van
voorlichter tot cao-onderdhan-
delaar aan werkgeverszijde")
zijn quick-servicezaken de pest
voor wat er nog van het oude
vak is overgebleven.
„Die Mister Minit-zaken wer-
een beetje kien is en die ijve
rig wil zijn kan schoenmaker
worden. Tot aan z'n pensioen.
Zolang er hog kinderen met
voetjes geboren worden is er
werk in de schoenmakerij".
Dat het echt goed gaat met de
schoenmakerij illustreert hij
met cijfers. In 1973 volgden 15
jongeren de opleiding tot
schoenmaker. Dit jaar is dat
aantal gestegen tot 180. Onge
veer de helft hiervan zit in het
'IS tnerikaanse koperonderneming in moeilijkheden
.HULP YORK Phelps Dodge
I; Spre« poration, de op één na
10 u., ntste koperproducent in de
0.30 u enigde Staten, zal op 17
Trfj 1 vrijwel al haar bedrijven
e n ten tot tenminste 1 juni.
besluit is genomen wegens
y. 18.45 geringe vraag in de VS en
ng bil lage niveau van de koper-
30 "jj zen. De onderneming heeft
lg aten weten 3800 werkne-
s te zullen ontslaan.
bedrijven van Phelps Dod-
!est>evinden z*cb 'n de staten
Tei' zona en Nieuw Mexico. Het
uit heeft betrekking op
mijnen en ertsverrijkings-
(kanto allaties en op drie van de
i oo"u smelterijen van de onder-
'sticifmg-
Ips Dodge produceert on-
•-» of. normale omstandigheden
w'ma SVeer 320.000 ton per jaar,
maar sinds het begin van dit
jaar werd nog maar tachtig
procent van de produktiecapa-
citeit benut. De totale produk-
tiecapaciteit van de Ameri
kaanse koperindustrie be
draagt 1,63 miljoen ton per
jaar.
Phelps Dodge boekte vorig
jaar nog een winst van 69 mil
joen dollar bij een omzet van
1,44 miljard dollar, maar dit
jaar zijn de resultaten door
verschillende oorzaken aan
zienlijk verslechterd. Volgens
de topman van het concern,
George B. Munroe, liggen de
koperprijzen op het ogenblik,
na correctie voor de inflatie,
op het laagste niveau van de
afgelopen dertig jaar. De Ame
rikaanse producenten krijgen
van hun afnemers slechts ze
ventig dollarcent per pound,
terwijl de produktiekosten tus
sen 85 dollarcent en één dollar
liggen.
Ook de andere koperonderne
mingen in de VS hebben met
moeilijkheden te kampen. Vol
gens deskundigen is de belang
rijkste oorzaak het hoge pro-
duktieniveau in Zuidameri-
kaanse en Afrikaanse koper-
producerende landen als Peru,
Chili, Zambia en Zaire.
Daar is nu bijgekomen dat de
koers van het pond sterling
sterk is gedaald onder invloed
van de Falkland-crisis. Aange
zien een groot deel van de
wereldkoperproduktie wordt
verhandeld op de Londense
metaalbeurs tegen betaling in
ponden, heeft dit tot gevolg
dat Amerikaanse afnemers in
Londen meer koper voor hun
dollars kunnen krijgen.
Zo is het
zeiden wij op de bank.
En van ons kunt u
rekenen op een be
trouwbaar advies,
waar u geen spijt
van zult hebben...
Oók goed om geld te lenen,
vormen. Toen in het midden
van de jaren zeventig de pre
mies nauwelijks stegen zei ex-
premier Biesheuvel daar al
eens van: „een structurele
maatregel is het niet; het is
een noodverband dat het oor
zakelijke kwaad niet weg
neemt".
Niet lang daarvoor hadden
twee medewerkers van het
Centraal Plan Bureau, Bakho
ven en Ypma, in een gerucht
makend rapport berekend, dat
Nederland toen al met de so
ciale uitkeringen tot het hoog
ste niveau in Europa was op
geklommen. We zijn nu zes
jaar verder en er lijkt nu nog
maar één mechanisme in staat
het zichzelf voortbewegende
mechaniek van de sociale ze
kerheid te stoppen: de wal die
het schip gaat keren. Goed, er
is wel iets gebeurd. Ex-minis
ter Veldkamp heeft de op zich
al geldverslindende opdracht
tot codificatie van de sociale
verzekering afgerond, de on
doorzichtigheid en kostenop-
drijvende faktoren staan nu op
een rijtje, er is wat gedaan aan
de kinderbijslag al is het einde
op dit terrein nog lang niet in
zicht
Vicieuze cirkel
Maar de vicieuze cirkel, zoals
de Nijmeegse hoogleraar Dou-
ben ons sociale stelsel eens
noemde is niet doorbroken. En
zo blijft bij hoge loonkosten de
werkloosheid toenemen, moet
de WW-remie omhoog, iaagt
dit de arbeidskosten omhoog
en groeit hierdoor de werk
loosheid.
Prof.Nieuwenburg, kroonlid
van de SER en de Sociale Ze-
kerings Raad ging in januari
in een vraaggesprek met deze
krant nog een stap verder: te
veel van wat we met zijn allen
verdienen wordt in beslag ge
nomen door de overheid (col
lectieve uitgaven). „De men
sen zijn niet meer bereid dat te
betalen".
Hij droeg ook een paar oplos
singen aan: de ontkoppeling
van ambtenarensalarissen en
lonen in het bedrijfsleven en
koppeling van de uitkeringen
aan de ambtenarensalarissen.
Dus ontkoppeling van lonen
en uitkeringen. Dat leidt ons
direkt naar een van de groot
ste struikelblokken in de be
zuinigingsslag: de koppelings
mechanismen in onze sociale
zekerheid. De ambtenarensa
larissen en die van de trend
volgers (kwartaire sector) zijn
gekoppeld aan de „particulie
re" lonen. Zij volgen de loon
ontwikkeling in het bedrijfsle
ven. CAO-afspraken werken
dus door naar ambtenaren en
.trendvolgers. En nu ontstaat
het beeld wanneer je appels en
peren met elkaar gaat men
gen: loonafspraken die zijn ge
maakt op grond van de moge
lijkheden in de marktsector
gelden ook voor inkomens in
de collectieve sector.
Nog duidelijker geldt dit beeld
voor de koppeling van de so
ciale uitkeringen aan de lonen.
Loonsverhogingen die door
produktie worden verdiend
werken door in de uitkerin
gen, die echter door sociale
premies en belastinggelden
worden bekostigd.
Geest uit* de fles
De achtereenvolgende kabi
netten hebben ook wel gezien
dat hiermee de geest uit de fles
dreigde te raken en zij vonden
het daarom zaak de cao-af
spraken binnen de perken te
houden. Gevolg: de ene loon
maatregel na de andere. De
loonmaatregel als middel om
de collectieve uitgaven in be
dwang te houden. De vakbon
den willen hier vanaf. Zij wil
len de vrijheid hebben binnen
bedrijfstakken of bedrijven
loonafspraken te maken, af
spraken die zijn toegesneden
op de eigen mogelijkheden. En
zij willen voor hun achterban
redden wat nog te redden valt.
Zo is ook het conflict tussen
bouwbond en industriebond
FNV en de FNV-ambtenaren-
bond Abva-Kabo interessant.
Beide eerste willen het trend
beleid op de helling zetten. De
afgetreden Abva-Kabo-voor-
zitter Dutman zei hier wel
van, dat „wie aan de trend
komt een gat in zijn eigen ach
terzak knipt", maar dat zal al
leen kunnen wanneer de amb
tenaren in plaats van trend
volgers trendsetters worden.
Ontkoppeling van de ambte
narensalarissen kan evenwel
ook inhouden, dat de overheid
die een kwart van alle
werknemers in dienst heeft
een zelfstandig inkomensbe
leid gaat voeren, wat ook een
stuk stagnatie op de arbeids
markt kan opheffen. Trou
wens, wat voor tussenoplossin
gen worden er in politiek Den
Haag al niet aangedragen,
zoals koppeling-op-afstand.
Netto-netto
Naast deze twee grote koppe
lingen kent onze sociale zeker
heid het fenomeen van de net
to-netto-koppeling. De netto
uitkering is gelijkgesteld aan
het netto minimumloon. Socia
le epremies en belasting erbij
optellend resulteert dan de
bruto-uitkering. In het ver
lengde hiervan is er een bruto-
koppelingsmechanisme voor
uitkeringen boven het mini
mum. Bruto-uitkering minus
Rremies en belasting resulteert
ier in de netto-uitkering. De
sociale uitkeringen worden elk
halfjaar aangepast.4
Al deze mechanismen verster
ken zichzelf. Toeslagen in de
bouw-cao ter verbetering van
de rechtspositie levert de
bouwvakkers niets meer in
het handje op, maar andere in
komenstrekkers wel. Of
neemt het voorbeeld van de
Ziektewet. Als de ziektewet-
premie zelf zou dalen zou het
wettelijk minimumloon stij
gen. Gevolg: ook de minimum
uitkeringen stijgen en ook de
WW-, WAO- en AAW-uitke-
ringen. De laatste, omdat hier
weer een andere koppeling
geldt: die aan het laatst ver
diende inkomen binnen een
bepaalde bedrijfstak. De gevol
gen hiervan voor werknemers,
maar vooral voor werkgevers
laten zich raden. Lastenver
zwaring. Want dat is ook een
aan alle koppelingen inherent
verschijnsel geworden: het af
wentelingsmechanisme. Waar
de werknemers meer moesten
opbrengen voor de sociale ze
kerheid werd dit voor een
groot deel doorgesluisd naar
de bedrijven zelf. Gevolg, zoals
Douben het al zei: hogere ar
beidskosten, grotere werkloos
heid.
Trouwens, wie de hogere pre
mies ook betaalt, werknemer
of werkgever, aan de totale
collectieve last doet het niets
af. De last moet immers wor
den opgebracht. Hoeven de
werkgevers er niet onder te
lijden dan moeten de werkne
mers het wel in de vorm van
minder koopkracht. En wat
dat weer betekent voor het ko
pen van produkten en dus
voor de werkgelegenheid is
ook zonder glazen bol te voor
spellen.
Meer dan eenderde van het
nationale inkomen, dat wat we
met zijn allen verdienen, gaat
naar de sociale zekerheid. Het
financieringstekort bedraagt
tussen de 8 en 10 procent van
datzelfde nationale inkomen
en 95 procent van alles wat we
verdienen gaat zonder meer
op aan arbeidskosten. Het lijkt
er niet op. dat welk kabinet
dan ook met een beetje pre
mieverhoging hier, of premie
verhoging daar, het zgn. zich
zelf voedende inkomenscircuit
kan omzeilen.
Niet voor niets gaan ook bij
politici steeds meer stemmen
op voor het op de helling zet
ten van ons stelsel van sociale
zekerheid, zonder dat daarbij
overigens de grondslag wordt
aangetast. Wat was dat ook al
weer. Iedereen een bepaald
minimum aan levensonder
houd garanderen. Het al of
niet handhaven van koppe
lingsmechanismen wordt een
van de zwaarste kluiven die
regeerders, sociale partners,
werknemers en uitkerings
trekkers in de naaste toekomst
toegeworpen krijgen.
WILLEM FRANSSEN
LODSE COURANT
ZATERDAG 10 APRIL 1982 PAGINA 15 I
yiTERDAM De NV Deli-Maatschappij heeft de winst vorig
ir met ca. 13 pet zien stijgen van 9,25 min tot 10,44 min. De'
izet daalde met bijna 5 pet tot rond de 1.700 min, zo heeft de
latschappij bekendgemaakt
omzet nam met name af door een lagere omzet in de produk-
ihandel. In de houtsector boekte Deli een groter verlies dan in
30. Hiertegenover stonden betere resultaten van de tabakshan-
1 en een belangrijke stijging van de winst in de produktenhan-
danks hogere rentelasten steeg het bedrijfsresultaat met 34 pet
ruim ƒ31 min (1980: ruim 23 min). Door bijzondere lasten
n per saldo ca. 2 min en een toeneming van het aandeel van
rden, bleef de stijging van de nettowinst beperkt tot ca. 13 pet.
ior 1982 verwacht de directie een ongeveer gelijke winst on-
[ïks een nog moeilijk eerste halfjaar. Het verlies in de houtsec-
zal dit jaar nog niet weggewerkt kunnen worden. In de tabak-
produktenhandel worden voorlopig voor 1982 goede resultaten
rwacht. Eerder werd voorgesteld het dividend te verhogen van
naar 8,60 per gewoon aandeel van 75 nominaal.
ROTTERDAM Slavenburg's Bank
heeft 1981 afgesloten met een zuivere
winst van iets meer dan 1 min tegen
f 12,9 min in 1980. De winst voor voorzie
ningen en belastingen daalde van 88,9
min naar 83,6 min. Hieruit wordt aan de
voorziening algemene risico's 79 min
(1980: 66 min) toegevoegd en aan de
voorziening voor belastingen 3,6 min
10 min).
Hoewel het nog niet mogelijk is een exac
te uitspraak over de gang van zaken in
1982 te doen, heeft de raad van bestuur
het vertrouwen, dat door de uitbreiding
van de commerciële activiteiten, de sa
menwerking met de Franse grootaandeel
houder Crédit Lyonnais en de versterking
van de financiële basis, de bruto baten een
stijging zullen vertonen. Voorts zal naar
verwachting de verbeterde effiency bin
nen het bedrijf een gunstige uitwerking
hebben op de kostenontwikkeling. Vol
gens het bestuur zal er echter rekening
mee moeten worden gehouden dat het be
drijfsresultaat ook dit jaar gedeeltelijk aan
de voorziening algemene risico's en ge
deeltelijk aan de reserves zal worden toe
gevoegd.
Wat de iets verdere toekomst betreft is de
raad van bestuur optimistisch over het
herstel van de nettoresultaten.
De voorziening algemene risico's werd, op
grond van een door de aandeelhouders
vergadering in november vorig jaar ver
strekte machtiging, extra versterkt door
overboeking van bijna 125 min van de
reserves naar deze voorziening.
Tegelijkertijd werd het kapitaal door een
aandelenemissie a pari met 160 min ver
hoogd. Deze emissie werd volledig bij Cré
dit Lyonnais geplaatst. Eind 1981 stelde
Crédit Lyonnais voorts een achtergestelde
lening van 100 min tegen gunstige voor
waarden ter beschikking om de financiële
basis van de bank nog verder te verster
ken.
Per saldo steeg het garantievermogen van
Slavenburg vorig jaar met 142,6 min tot
ƒ659 min, na toevoeging van de winst
over 1981 aan de reserves. Het balansto
taal bedroeg eind 1981 onveranderd 10,7
miljard.
DIEMEN De directie van de accufabriek Acifit Nederland
in Diemen heeft met de vakbonden een volledig akkoord be
reikt over de beëindiging van de produktie. Voor het betrok
ken 92 man sterke personeel is een afvloeiingsregeling over
eengekomen en een sociaal plan opgesteld, zo heeft Acifit la
ten weten.
Eigenaar van de fabriek in Diemen is het Franse concern
Compagnie Générale d'Electrique. De Franse eigenaren gaan
de Nederlandse vestiging sluiten vanwege de slechte rentabi
liteit. In 1980 leed Acifit een verlies van 860.000 en in 1981
een verlies van 500.000.
Acifit maakte in Diemen accu's die bestemd waren voor de
Nederlandse markt. De Fransen willen nu een verkooppunt
oprichten, op een nader te bepalen plaats, waarbij de merk
naam Acifit zal worden voortgezet.
