b
3
a
:4 inancierings-
zekort bli if t
4ooguit stabiel
Weinig kloeks in Voorjaarsnota
Mitterrand
^et verkoop
rapens onverminderd voort
Honderdduizenden
op de been
tegen atoomwapens
an Agt: „Wij wilden problemen grondig en degelijk oplossen"
rJ
PARTUEN WILLEN NIET ECHT KIEZEN
1DANKS
t^TIONALISATIES
'Rilt.
NENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 9 APRIL 1982 PAGINA 7
/15C
Ï2 Vervolg voorpagina)
HAAG Het was al-
a fUicHt op het Binnenhof
um i?e ministerraad het van-
en ftd, na achttien uur ver-
en 39 dagen later dan
geloofd aan de Tweede
actie |f. eens werd over de
ikste^arsnota. „Het kabinet
10 t«er de tijd voor genomen
hult problemen grondig en
m bgk op te lossen," zo zei
,er Van Agt met lichte
I in zijn stem.
OH'njfci sommige journalisten
Lei(1jjen slechts met behulp
van lucifers open hielden, za
gen de meest betrokken minis
ters eruit of zij net terug wa
ren van vakantie. Mannen als
Van Agt en Den Uyl groeien
kennelijk tegen de verdruk
king in.
Daarmee hield de overeen
komst tussen de voorlieden
van CDA en PvdA overigens
wel zo ongeveer op. In hun
commentaren op de zojuist ge
boren Voorjaarsnota waren zij
het slechts over één ding echt
eens: het financieringstekort.
Onafhankelijk van elkaar
spraken zij er hun tevreden
heid over uit dat „eindelijk na
een ononderbroken stijging
gedurende de laatste acht jaar,
het tekort wordt gestabili
seerd".
Voor Den Uyl was dat tevens
reden de CDA-ministers te
prijzen. Hij zei het in hen te
waarderen dat zij wat dit punt
betreft zoveel hadden prijsge-
gegeven. „Eerst zijn zii afge
stapt van hun eis dat het te
kort nog dit jaar terug moest
naar 6,5 procent. Vervolgens
lieten zij ook vallen dat er per
se voor 4,5 miljard gulden
moest worden omgebogen. Dat
is niet gering". Volgens Den
Uyl waren de besprekingen tot
het einde toe in „een redelijk
goede sfeer" verlopen. De
PvdA-voorman karakteriseer
de het overeengekomen com
promis als een „evenwichtig
stuk van geven en nemen over
en weer".
Bij Van Agt waren er geen lof
zangen op de coalitiepartners)
te noteren. Hij beperkte zich
tot het uiteenzetten van de
grote lijnen van de nu door te
voeren bezuinigingen. Desge
vraagd liet hij duidelijk uitko
men dat de PvdA op tenmin
ste twee punten door de
knieën was gegaan. Ten eerste
zou het zogeheten koopkracht-
plaatje ingrijpend gewijzigd
zijn. In zijn visie leveren de
minimuminkomens dit jaar
dus meer in dan de afgespro
ken één procent en de maxi
muminkomens minder dan de
afgesproken vier procent.
Ten tweede zal het grootste
deel van de stimulering van de
werkgelegenheid door de
werknemers en de uitrke-
ingstrekkers moeten worden
betaald. Van Agt beklemtoon
de dat er besloten was tot een
verschuiving van een stukje
van een aantal sociale premies
van werkgevers naar werkne
mers. „Die verschuiving levert
dus een lastenverlichtign op
voor het bedrijfsleven van dit
jaar 600 miljoen en volgend
jaar het dubbele", zo zei.de mi
nister-president met enige
trots in zijn stem.
Alle genoemde feiten brachten
Van Agt tot de volgende con
clusie: „Er staat geen enkele
doelstelling uit het regeerac-
coord meer recht overeind".
Den Uyl was dat echter be
paald niet met hem eens. „Dat
valt nog te bezien".
Minister Terlouw, die in te
genstelling tot ziin beide colle
ga's wel wat bleekjes oogde,
was er voornamelijk op uit zo
snel mogelijk in bed te komen.
Na een aantal keren geroepen
te hebben dat er „leuk onder
handeld was" en dat hij „dik
tevreden" was met bereikte
resultaat te zijn, dook de D'66-
leider ijlings in de gereed
staande limousine met chauf
feur.
D'66 was de enige fractie, die
op dit uur al een commentaar
gereed had. Voorlichter
Goeijenbier was er speciaal
voor naar het departement
van Algemene Zaken geko
men. De belangrijkste reden
was waarschijnlijk dat het ka
binet had besloten tot „precies
dat ombuigingsbedrag (drie
miljard) dat wij hadden be
pleit". D'66 vindt voorts dat de
minima niet meer dan hooguit
anderhalf procent aan koop
kracht mogen verliezen. Het is
ook aan de Tweede Kamer om
daarvoor te zorgen, aldus de
Democraten.
FRANS WEERTS
RIK IN 'T HOUT
slfltaj
.onze parlementaire re-
en dactie)
5... HAAG Van te-
finging van het fi-
iodajeringstekort tot 20
Sdefd gulden is door het
ïopeifarde pakket geen
ie, zo erkenden Van
en Den Uyl vanoch-
C)"" Op zijn best wordt
ikort dit jaar gestabi-
lodfl^d op het record-ni-
'e!ÏÏvan vorig jaar (25
^td gulden). Volgend
1 ®u het pakket echter
tnieniljard gulden moeten
<euz^ngen. Volgens pre-
"vjVan Agt wordt op
('iedif(int wel voldaan aan
n. emmende ambtelijke
1 een over de noodza-
re, ombuigingen.
Agt legde vanochtend
l met enige trots veel na-
»p de lastenverlichtingen
:TS ïet bedrijfsleven die het
ve Ba] zijn van dit pakket.
»eüg«s hem gaat het om een
icialié van in totaal 2,3 mil-
lilden. Voor 1982 geldt
leen de 600 miljoen ver-
|g die wordt bereikt door
trschuiven van premies
jerkgevers naar werkne-
gtifVölgend jaar is hier al
miljoen mee gemoeid,
komt dan nog een ver-
ig in de fiscale sfeer (be
lastingverlaging) bij van 500
miljoen.
Naast deze algemene verlich
ting wordt er dit jaar 300 mil
joen extra besteed aan directe
werkgelegenheid, vooral bij de
overheid. Volgend jaar zal dat
500 miljoen zijn plus een nog
nader vast te stellen bedrag.
Naar de mening van minister
Den Uyl komt met al deze
maatregelen, gevoegd bij alles
wat al in zijn banenplan was
afgesproken, volgend jaar in
totaal toch drie tot vier miljard
gulden vrij voor het bevorde
ren van de werkgelegenheid,
als ook het investeringsloon
gaat werken.
Kostwinners
Gesneuveld zijn vannacht
maatregelen om op de WSW
(sociale werkplaatsen) te be
zuinigen en een kostwinners
begrip in de sociale uitkerin
gen in te voeren. Ook wordt er
100 miljoen minder op de kin
derbijslag bezuinigd dan eerst
de bedoeling was.
Met het nog niet invoeren van
het kostwinnersbegrip werd
een ombuiging van 250 mil
joen geschrapt. Het was de be
doeling van vooral het CDA
om de uitkering van niet-kost-
winners flink te gaan verla
gen. PvdA en D'66 wilden
échter niet vooruitlopen op
een nota over een totale her
ziening van het sociale stelsel
die staatssecretaris Dales deze
zomer zal uitbrengen. Invoe
ring van een kostwinnersbe
grip komt daarbij aan de orde.
Uiteindelijk werd dit punt
daarom voor 1982 geschrapt.
Voor komend jaar staat vol
gens premier Van Agt het
principe nog helemaal over
eind, al ontkende minister
Den Uyl dit. In 1983 zou hier
mee 700 miljoen gulden moe
ten worden bespaard.
Het aanvaarde pakket maatregelen luidt dan als volgt:
ombuigingen departementale begrotingen 900 miljoen
doorschuiven uitgaven naar 1983 500 miljoen
ombuigingen volksgezondheid 250 miljoen
beperking kinderbijslag 150 miljoen
beperking uitkeringen 150 miljoen
korting ambtenaren 390 miljoen
fraudebestrijding 125 miljoen
diveree premieverhogingen 965 miljoen
DEN HAAG Premier
Van Agt poneerde vorige
week de stelling dat het
regeerakkoord gewijzigd
dient te worden. Hij
meent dat de in septem
ber gesloten overeen
komst tussen CDA, PvdA
en D'66 tegenstrijdige
doelstellingen bevat. Het
zou „volslagen onmoge
lijk", zijn èn de collectieve
lasten stabiel te houden
èn het financieringstekort
te doen dalen èn de koop
kracht voor de minimum
inkomens te beschermen
èn de werkgelegenheid te
bevorderen.
Volgens zijn omgeving bedoel
de de premier daarmee eigen
lijk dat zo verschillend den
kende politici niet in één kabi
net behoren te zitten. Immers,
hoe kan de buikriem aange
haald worden en tegelijk een
paar gaatjes losser gedaan wor
den? Maar toch is dezelfde
Van Agt een week later nog
altijd voorzitter van dat vol
gens hem onmogelijke kabinet.
Hij lijkt meer een roepende
dan een regenmagiër in de
woestijn.
Dat bleek ook weer uit het
dan eindelijk bereikte compro
mis over de Voorjaarsnota.
Van de „kloeke besluiten", die
de CDA-voorman in het voor
uitzicht had gesteld, kwam
niet veel terecht. Het enige
wapenfeit, dat hij gisteren in
de vroege uurtjes kon tonen
was dat het financieringste
kort niet verder zou stijgen...
En dat nadat 'het CDA bijna
een jaar lang had geroepen dat
het tekort moest en zou dalen,
met tenminste één procent en
liefst meer. Alle echt ingrij
pende maatregelen, met name
in het stelsel van sociale ze
kerheid, bleken weer eens te
zijn uitgesteld. Minister Den
Uyl en staatssecretaris Dales
gaan daar nog eens flink op
studeren.
Hoewel wekenlang iedere
CDA'er, inclusief de ministers
Van Agt en Van der Stee, op
de noodzaak daarvan hamer
den, heeft het kabinet in feite
ook nu nog geen enkele knoop
doorgehakt. De oorzaken van
het voortduren van deze be
sluiteloosheid, zijn de interne
verhoudingen in zowel de
PvdA als het CDA als ook
D'66. Geen van deze partijen
wil de zo langzamerhand on
vermijdelijke conclusie trek
ken, dat een kabinet van deze
(personele) samenstelling niet
tot een doortastend beleid in
staat is.
PvdA in impasse
Beginnen we bii de PvdA. De
desastreuze nederlaag bij de
statenverkiezingen heeft vele
ministers, staatssecretarissen
en fractieleden niet onberoerd
.gelaten. Zij 2ijn hun eigen be
leid als onrealistisch gaan zien.
Volgens hen moet de PvdA
geen eisen meer stellen, die
toch niet hard gemaakt kun
nen worden. Temeer omdat zij
het gevoel hebben dat het ei
gen electoraat zich niet zo
druk maakt om de strijdpun
ten uit het verkiezingsprogram
Weerwerk. Met name in de
oude wijken van de grote ste
den zou men niet zwaar tillen
aan zaken als de koppeling
van lonen, uitkeringen en
ambtenarensalarissen!
Maar niet iedereen denkt er zo
over. Twee topmensen achten
dit soort zaken nog wel onaan
tastbaar: Joop den Uyl en Ed
van Thijn. Zij zijn in beginsel
bereid het kabinet daarop te
laten springen en lieten dat
ook hardop weten. Maar zo
goed als Den Uyl en Van
Thijn andere PvdA'ers de weg
versperren, zo goed is hun ei
gen ruimte ingeperkt. Deze
week kwam het zelfs zover dat
Den Uyl er niet zeker meer
van kon zijn dat alle vijf par
tijgenoten eventueel samen
met hem het kabinet zouden
verlaten. Hier en daar werd er
hardop gespeculeerd over de
mogelijkheid de moeilijkheden
beperkt te houden tot een mi
nisterscrisis.
Nadat het CDA had ingestemd
met het voorlopig handhaven
van de koppelingen, kon Den
Uyl dus weinig anders doen
dan krachtig slikken, toen de
laagstbetaalden dit jaar meer
dan één procent en de beter
gesalarieerd en minder dan
vier procent koopkracht ble
ken te moeten inleveren.
De verschillende groeperingen
in de PvdA houden elkaar in
een patstelling. Daardoor is de
partii niet in staat echt voor
dit kabinet te kiezen, maar
kan zij er evenmin uitstappen.
Dat belooft nog wat voor de
besprekingen over de begro
ting '83.
CDA nu met links
In het CDA zijn er me.isen,
die zelfs hierbij hun goede hu
meur bewaren. Te denken is
aan fractievoorzitter Lubbers,
partijvoorzitter Bukman en op
de achtergrond een man als
Albeda. Zij allen wensen de
PvdA in het kabinet te hou
den en zij zijn het die de CDA-
ministers steeds weer bewegen
tot het doen van concessies.
„Een monument van coalitie-
bereidheid", zo noemde pre
mier Van Agt gisteravond de
zoveelste versie van zijn
„eindvoorstel" voor de Voor
jaarsnota. Ex-minister Albeda
onthulde onlangs in een kran-
te-artikel de drijfveren achter
dit soort toegevendheid.
Het CDA moet een centrum
partij blijven, omdat links niet
met rechts in een kabinet wil
zitten en vice versa. Het ver
velende is echter dat de chris
ten-democraten slechts in the
orie open staan voor samen
werking met zowel rechts als
links. „In de praktijk voelen
velen zich meer bij rechts dan
bij links thuis", aldus Albeda.
Dat brengt zijns inziens het ge
vaar met zich mee dat cen
trum-rechts de normale rege
ring wordt voor ons land.
„Daarom was het goed in 1981
toch weer de brede coalitie
met links na te streven, hoe
goed Van Agt ook gevaren
was (of misschien wel juist
omdat het weer zo goed ging)".
Albeda komt tot de conclusie
dat deze coalitie noodzakelijk
is om het karakter van het
CDA te bewaren. Bovendien
zou een kabinet met de PvdA
meer krediet hebben bij de
vakbeweging, zou het geneigd
zijn de uiterste terughoudend
heid te betrachten bij het
snoeien in de verworvenheden
van de welvaartsstaat en zou
zijn internationale opstelling
nationaal meer vertrouwen
wekken.
Maar met één ding hield Albe
da kennelijk geen rekening,
namelijk dat het CDA nu ge
leid wordt door iemand met
een geheel andere instelling
dan mensen als Cals of De
Gaay Fortman sr. Laatstge
noemden hadden in respectie
velijk 1966 en 1973 geen prin
cipiële bezwaren tegen deelne
ming aan een kabinet met de
PvdA. Voor Van Agt ligt dat
echter wel even anders. Op
het Binnenhof is het een pu
bliek geheim dat het de CDA-
fractie was, onder leiding van
Ruud Lubbers, die de coalitie
met PvdA en D'66 verkoos.
Van Agt had veel liever ge
zien dat opnieuw een samen
werking met de VVD mogelijk j
was geweest, eventueel nog I
versterkt met D'66. Dat hij—
tenslotte toch „ja" zei en dat
nog steeds zegt, verklaren ve
len uit zijn verwachting dat
een kabinet-Van Agt-Den Uyl
geen lang leven beschoren kan
zijn.
Corvee
Maar zolang dat leven duurt
zit het land echter wel opge- l
scheept met een paar minis-
ters, die het verdragen van el- j
kaars aanwezigheid meer als
een corvee beschouwen dan
als een inspiratie om het land >f
eens fluks uit de problemen te
halen.
En dan is er nog D'66. Jan f
Terlouw, die in het kabinet
steeds meer toegroeit naar
Van Agt, schijnt er toe te nei
gen een coalitie met CDA en
VVD niet meer bij voorbaat
uit te sluiten. Dat zou de mo-
gelijkheid bieden tot het door
hakken van knopen in het ka
binet, ware het niet dat Ter-
louw steeds weer door zijn ei
gen fractie bij de jaspand
wordt gepakt. Zolang de PvdA
niet al te onredelijk wordt.
moet hij dit kabinet overeind
houden. Dat D'66 daar als par
tij geen garen bij spint, wordt
blijkbaar van ondergeschikt
belang geacht.
Doordat de kapitein én de eer- 1
ste én de tweede stuurman
met gebonden armen op de
brug staan, dobbert het schip
van staat maar wat rond. Tot-
dat het straks toch of de lin-
ker- of de rechteroever tegen-
komt, want ook al lijkt het nu
van niet, ook in de politiek
gelden wetten en praktische
bezwaren.
Rik IN T HOUT
;ed
De Mirage (op de foto een Mirage F1) Is een van de best verkochte produkten van de
Franse wapenindustrie.
de
'L onze correspondent Jan
Oil Drummen)
[JS Negentig pro-
Van de Franse bewa-
ijz|gsindustrie, die aan
'onderdduizend men-
werk verschaft, is
de regering-Mitter-
(enationaliseerd. Het
it toen de socialisten
de oppositie waren
ige kritiek hadden
wapenexport van
d (de jderde wapen-
,cier jer wereld na
en de] Sovjet-Unie),
minder nadruk zou-
leggen op de wape
nt naar politiek „ge-
ge" gebieden. Niets is
Ier waar.
76.
toet met nadruk gezegd
dat de protesten van
id's partij tegen de wa
rkopen nooit veel heb-
orgesteld. Dit moet ver
worden uit het feit dat
penindustrie aan zoveel
i werk verschaft.'
de Franse wapenuit-
■Voor de helft dalen, dan
t een ware ramp beteke-
oor steden als Bordeaux
<>ulouse waar de bevol-
rechtstreeks of indirect
leze industrie leeft. Bo
en waren de experts van
>cialistische Partij zich
Trvan bewust dat, als de
ileveranties van Frank
rijk gestopt zouden worden, de
defensiekosten van het land
sterk omhoog zouden gaan. De
Franse defensielasten zouden
dan drie- tot viermaal zo duur
worden.
Er is dan ook weinig of niets
in de Franse wapenexport ver
anderd sedert het aan macht
komen van de socialistisc-
h-communistische coalitie.
Toch heeft de minister van de
fensie praktisch een eind ge
maakt aan de Franse wapenle
veranties aan Zuid-Afrika.
Hiermee werd een vier jaar
oude beslissing van het be-
wind-Giscard d'Estaing uitge
voerd, waarbij Frankrijk zich
verplicht had officieel het in
ternationale wapenembargo
tegen Pretoria te eerbiedigen.
Dit nam niet weg dat in de
praktijk „lopende bestellin
gen" afgeleverd werden. Niet
temin werd de levering van
twee patrouillevaartuigen ver
boden, terwijl vervangingson
derdelen afgeleverd werden
en de Zuidafrikanen middels
licentiebouw pantserwagens
van Frans model en Crotale-
-raketten konden blijven bou
wen.
Symbolisch
Een aantal symbolische maat
regelen van het nieuwe be
wind hebben nogal wat spot
en ironie uitgelokt, zoals het
bevel van president Mitter
rand om tijdens de jongste in
ternationale luchtvaartten
toonstelling op Le Bourget de
Franse gevechtsvliegtuigen
van al hun bewapening te ont
doen. Dit en een alarmerende
serie berichten en geruchten
van de zijde van wapenfabri
kanten veroorzaakte onder het
personeel van de wapenarse
nalen een kleine paniek, even
als bij tal van ondernemers
van kleine en middelgrote toe
leveringsbedrijven in heel het
land. Een politieke motivering
was daar niet geheel en al
vreemd aan. President Mitter
rand ging dan ook niet te ver
en schrapte slechts de levering
van enkele tientallen AMX
tanks aan Chili, en de minister
van buitenlandse zaken ver
klaarde dat Frankrijk zijn
(eerder) aangegane verplich
tingen zou nakomen. Enkele
maanden later kwam de presi
dent op de aangelegenheid te
rug toen hij in een vraagge
sprek met een buitenlands te
levisiestation verzekerde dat
hij de Franse bewapeningsin
dustrie niet zou laten verkom
meren. Maar de landen die de
regering-Mitterrand bekriti
seerden op de zwarte lijst
plaatste (Zuid-Afrika, Chili,
Argentinië, El Salvador, Gua
temala, Libië) bleken dezefde
te zijn als die aan welke Gis-
card d'Estaing de verkoop van
Franse wapens had verboden.
Bovendien vormden zij een
miniem percentage van de to
tale export van wapenen.
Dit nam niet weg dat Argenti
nië de laatste van zijn vier tor
pedo-jagers kreeg, dat Egypte
vijftig Mirage 2000 jachtbom
menwerpers kreeg en India
over honderdvijftig begon te
onderhandelen. Het grootste
contract is dat met Saoedie-A-
rabië, aan welk land Frankrijk
een hele marine zal leveren
voor een bedrag van 14,5 mil
jard franks.
De Franse wapenen zijn door
tal van landen gezocht en ter
wijl het land „maar" 12 pro
cent van de internationale wa-
penwapenmarkt bezet en de
beide supermogendheden 75
f>rocent, heeft Frankrijk Enge-
and totaal in een hoek ge
drongen wat de export van
militair materiaal betreft. On
der president Pompidou begon
de Franse wapenuitvoer een
hoge vlucht te nemen en
slechts kernwapenen vielen
onder het embargo.
De Franse wapenexport is te
genwoordig praktisch een
overheidsaangelegenheid, hoe
wel er nog enkele individuele
„kanonnenverkopers" zijn. De
staat heeft in heel de wereld
een netj van agenten op
gebouwd, die in harde en soms
verborgen onderhandelingen
hun concurrenten (soms met
fabelachtige steekpenningen)
de loef proberen af te steken.
Hoewel er een bekend prece
dent van „politieke terughou
dendheid" inzake wapenleve
ranties bestaat in de aangele
genheid van de kanonneerbo
ten van Cherbourg,had niets
Frankrijk belet te besluiten of
fensieve helikopters aan Polen
te leveren en offensieve duik
boten aan Iran. De zaken gin
gen evenwel niet door, hoewel
de regering ervoor was, want
de militairen waren beducht
voor het uitlekken van be
langrijke defensiegeheimen in
de te leveren apparaten. Maar
aan Roemenië werden hef-
schroefvliegtuigen verkocht
en alleen de verslechtering
van de internationale situatie
heeft belet dat de helikopters
niet aan Polen en de onder
zeeërs niet aan Iran afgeleverd
werden.
Ten aanzien van de landen
van het Oostblok wordt sedert
enige tijd aanzienlijke voor
zichtigheid in acht genomen.
De wapenexport wordt door
de overheid (om „economische
redenen") sterk gestimuleerd
en nagenoeg alle Franse diplo
matieke en consulaire verte
genwoordigingen in het bui
tenland nemen actief deel aan
deze exportpolitiek. Geduren
de het afgelopen jaar zijn de
wapenexporten van Frankrijk
dan ook praktisch op hun peil
gebleven, hoewel men ver
klaart dat de bloeiperiode ach
ter de rug is. De concurrentie
wordt feller, ook van kleinere
landen zoals Israel, Oostenrijk,
Zweden en Zwitserland, ter
wijl de „particuliere" handela
ren in Parijs, Milaan, Ham
burg en Bonn de markt voor
de interne opstanden en bur
geroorlogen nagenoeg opge
slokt hebben. Dit zijn de
markten voor de lichtere be
wapening.
„PAASMARSEN" IN BONDSREPUBLIEK
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
BONN Ondanks het
voorspelde slechte weer
zullen tijdens de paasda
gen honderdduizend men
sen in de Bondsrepubliek
de straat op gaan om te
protesteren tegen de
voortgaande atoombewa
pening en vooral tegen
het besluit van de NAVO
om nieuwe atoomraketten
in Europa te plaatsen.
Deze „Paasmarsen" zijn
een voortzetting van de
traditie uit de jaren vijftig
en zestig, toen velen zich
verzetten, tegen de Duitse
herbewapening onder
Adenauer en tegen de nu
cleaire wapens („Kampf
dem Atomtot"). Met dit
verschil dat de sociaal-de
mocraten die toen mee
demonstreerden nu in de
regering zitten en dat an
deren tegen hun beleid
ageren.
De „Paasmarsen" hebben bo
vendien een nieuwe dimensie
gekregen omdat zij niet zoals
vroeger tot enkele grote ste
den beperkt blijven maar van
Kiel tot Passau en van Frei
burg tot Gottingen plaatsvin
den. Zij voeren vooral langs
militaire objecten en opslag
plaatsen en worden georgani
seerd door duizenden groepen
en groepjes, even bont als de
anti-atoombeweging als ge
heel. Kerkelijken en ..groe
nen", pacifisten en communis
ten, radicale vrouwen en ho-
mosexuelen, pastores en ecolo
gen.
Overgeslagen vanuit Neder
land heeft de Westduitse vre
desbeweging een steeds grote
re aanhang gekregen. Die liet
zich voor het eerst in heel zijn
omvang zien bij de grote de
monstratie van 10 oktober vo
rig jaar toen 300.000 mensen
naar de hoofdstad Bonn waren
gereisd. Sindsdien konden de
gevestigde partijen deze bewe
ging niet meer negeren of af
doen als een verzameling van
door communisten bestuurde
„nuttige idioten" (Lenin), zoals
nogal eens te horen was.
Met name de SPD zag met
lede ogen dat steeds meer par
tijleden de doeleinden van de
vredesbeweging ondersteunen.
Sociaal-democraten als het
presidiumlid. Erhart Eppler of
de burgemeester van Saar-
brücken Oscar Lafontaine (die
ook dit weekeinde als sprekers
optreden) gaan dwars tegen de
lijn van Helmut Schmidt in en
vertegenwoordigen daarmee
een uitdijende stroming vanuit
„de basis". Hoeveel aanhan-
gers die inmiddels heeft, zal
innenkort blijken op het gro
te partijcongres van de SPD in
München waarbij de vraag
stukken van vrede en veilig
heid bovenaan de agenda prij
ken.
Problemen
Politieke winst uit de angst
voor het atoom slaan voorals
nog alleen „groenen", de alter
natieve milieu- en anti-kerne
nergie-partij, die met een fijn
gevoel voor de stemming on
der de bevolking de strijd te
gen de atoombewapening tot
haar politieke hoofddoel heeft
gemaakt. In dit verband is het
overigens uitermate leerzaam
om te zien wat er binnen de
Duitse vredesbeweging gaande
is.
Het kenmerk van een „bewe
ging" is dat zij uit emotionele
gevoelens voortkomt en dat
haar eisen en verlangens een
soort grootste gemene deler
van de verschillende opvattin
gen is. Zodra het er echter om
gaat deze verlangens in con
crete politiek om te zetten, zul
len er mogelijk onoverko
melijke problemen rijzen.
Dit gebeurde deze week toen
de „groenen" (mede met het
oog op potentiële kiezers bij de
komende deelstaatverkiezin
gen) zich distantieerden van
een anti-Reagan en een anti-
-Navo demonstratie, wanneer
deze uitsluitend kritiek op het
Westen zou inhouden. Hun re
denering luidde ongeveer: als
je voor vrede en daarom tegen
atoomwapens bent, moet je
ook de Russische SS-20 raket
ten daarin betrekken alsmede
de vredeverstorende acties
van de Sovjet-Unie in Polen
en Afghanistan. En je kunt
niet, zoals de communistische
partij DKP doet, achter de
vredesbeweging in het Westen
staan en tegelijk die in de
DDR laten onderdrukken, al
dus de „groenen".
Dit conflict binnen de vredes
beweging zal zijn schaduwen
werpen op de Paasmarsen van
dit weekeinde en waarschijn
lijk tot heftige discussies onder
de deelnemers voeren. De gro
te partijen in de Bondsrepu
bliek, voorop de SPD, zouden
er overigens verkeerd aan
doen deze verdeeldheid in de
vredesbeweging uitsluitend
met leedvermaak aan te zien.
Daarvoor zijn de krachten die
zich tegen de bestaande NA-
VO-doctrines keren en die nu
ook in de Verenigde Staten de
kop op steken te groot
