het hard
egen hart
inal
fieidócGoiwant
Kenmerken
van het
A-type
ZATERDAG 3 APRIL 1982
.HAAG Even voorstel-
jMeneer 't Hart. Hij lijdt
de haastziekte. Sympto-
rüYoè 6enoeê Hij verkeert
°|anent in tijdnood. In zijn
n vanda is geen gaatje meer te
gescpn. Meneer 't Hart bouwt
tijn carrière. Hoog, hoger,
°P de maatschappelij-
feavrer®adder„Doe het wat
ler aan, breek er eens uit,
trtoont stress-verschijnse-
luyti waarschuwt zijn arts.
meneer 't Hart neemt
j^aad niet ter harte. Geen
MonciHij rent en vliegt. Snel,
j/u?tgPr' snelst. Aan ontspan-
komt hij niet toe. Zonde
le tijd.
en drinken hebben z'n hart
en. Hij eet verkeerd, vreet
ip van de zenuwen en bekom-
zich niet om de goedbedoelde
ichuwingen van de reclame-
re, die meervoudig onverza-
c|m3 vetzuren en linolzuur aan-
ti als probaat middel tegen
^ans-slagaders. Bij meneer 't
staat „prestatie" met gouden
in het vaandel. Goed, beter,
Aftrtis z'n devies. Zijn aanzien en
van p zijn hoog. Dat geldt ook voor
loeddruk, zijn gewicht en het
in zijn bloed.
5den heneer 't Hart zo doorholt.
hij waarschijnlijk de vut niet.
Stan(^ns bestaat dat zijn hart voor
f.P vroeg uittreden zorgt. De
heeft voor zulke haas-
nerveuze, dravende en ge-
onti iien baasjes een etiket klaarlig-
views^e behoren tot het zogenaam-
aard^ypg Hun tegenpool is het B-
er vat)at type is veel minder ambi-
Bn treedt veel meer ontspan-
e wereld tegemoet
ifgev^s prof. dr. P. B. Defares,
;raar sociale psychologie aan
ter jndbouwhogeschool in Wage-
ujlgfi, tonen onderzoekingen aan,
lensen die vaak onder span-
tectivp gebukt gaan (A-types)
van (ïaal vaker een hartinfarct
n dan mensen die het wat
ïr wjr aan doen (B-types).
kVO tl
Schadelijk
Een van de oorzaken zou kunnen
zijn, dat ons lichaam onder span
ning hormonen produceert, die
schadelijk zijn voor hart en bloed
vaten. Een ervan is nor-adrenaline,
dat de bloedvaten vernauwt. Spah<'
ning jaagt ook de produktie op van
cholesterol, een smerig goedje, dat
de bloedvaten vetmest en dicht-
metselt. Een Amerikaans onder
zoek toonde aan, dat zo rond 15
april de datum waarop de Ame
rikanen hun belastingbiljet moeten
hebben ingevuld het cholesterol
gehalte in het bloed van accoun
tants en belastingconsulenten sterk
steeg. Na die kritieke datum daalde
het gehalte weer. Deskundigen
schrijven die verhoging toe aan
spanningen, want eet-, drink- en
rookgewoonten waren vóór, tijdens
en na de druk(te)periode precies
hetzelfde. Kortom, als er sprake is
van stress, gaat het hard tegen hart.
Stress, managersziekte, overspan
ning, of hoe men de haastziekte
ook wil noemen, ontstaat niet al
leen door te hard werken. Ook in
grijpende veranderingen in de om
geving, zoals het verlies van een
partner of familjelid, een verhui
zing, verandering van baan, ruzie,
onvrede over het huwelijk, té zwa
re belasting, zorgen, vrees voor het
ouder worden, geldgebrek of angst
voor de kwalen waarmee de we
reld sukkelt, als toenemende werk
loosheid, bedrijfssluitingen, oor
logsdreiging, onveiligheid en het
langs elkaar heenleven, kunnen als
stress worden ervaren.
Twijfel
Er zijn aanwijzingen, dat dergelijke
gebeurtenissen, als ze vaak en lang
durig voorkomen, hun tol eisen in
de vorm van hart- en vaatziekten.
„Onder déskundigen, is er echter
nog twijfel op dit punt", aldus de
cardioloog dr. E. Dekker, medisch
directeur van de Nederlandse Hart
stichting. In Nederland vindt
slechts 8 procent van de cardiolo
gen bewezen, dat stress hartinfarc
ten kan veroorzaken; 38 procent
vindt dat redelijk geloofwaardig.
De rest vindt het dubieus, onbewe
zen of kent geen spoor van bewijs.
Bij de huisartsen ligt dat anders. In
belangrijkheid waarderen dezen
stress als oorzaak van het hartin
farct met 45 procent ver boven za
ken als hoge bloeddruk (29 pro
cent), vet eten (20 procent) en hoog
cholesterolgehalte (15 procent).
Uit een deze week door de Hart
stichting gepubliceerd onderzoek
blijkt, dat de man in de straat het
hartgrondig met de deskundigen
oneens is. Zevenentachtig procent
van de Nederlanders is ervan over
tuigd dat stress èn de zenuwachtige
spanningen waaraan we in deze
roerige tijden blootstaan dé oorzaak
kunnen zijn van een hartaanval.
Nog een paar cijfers: één op de vijf
Nederlanders zegt altijd of vaak
aan sterke spanningen bloot te
staan, 44 procent lijdt zo nu en dan
aan stress. Onverwachte bevindin
gen van de Nederlandse onderzoe
kers: vrouwen (26 procent) staan
veel vaker onder sterke stress dan
mannen (18 procent). Twaalf pro
cent lijdt nooit aan de haastziekte.
Het zijn vooral ouderen die zo ont
spannen leven.
Hart- en vaatziekten vormen in
ons land de belangrijkste doodsoor
zaak. Er sterven elk jaar 50.000
mensen aan. Dat is 47 procent van-
het totaal aantal overledenen. Ter
vergelijking: de op één na grootste
volksvijand kanker neemt 26
procent voor zijn rekëning.
De risicofactoren voor hart- en
vaatziekten zijn iedereen bekend:
roken, hoge bloeddruk, verhoogd
cholesterolgehalte en een verhoogd
bloedsuikergehalte. Is één of een
aantal van deze risicofactoren aan
wezig, dan is de kans op het krijgen
van een hart- of vaataandoening
groter. Let wel: de kans. Want het
wil helemaal niet zeggen, dat bij
voorbeeld hoge bloeddruk onher
roepelijk tot een hartziekte leidt.
Zoals niet iedere roker aan long
kanker overlijdt, zo krijgt niet ie
dereen met hoge bloeddruk of te
veel cholesterol een hartaandoe-
ning.
Ps^
chisch
De Nederlandse Hartstichting
steunt dit jaar vier projecten, die
het antwoord moeten geven op de
vraag of aan het rijtje bekende risi
cofactoren ook stress moet worden
toegevoegd. Volgens Amerikaanse
onderzoekers moet de helft van
alle hart- en vaatziekten worden
gezocht in de psychische sfeer. Het
bewijs is moeilijk te leveren. Een
spreekbuis van de Hartstichting:
„Een belangrijk probleem bij het
onderzoek naar psychische invloe
den op lichamelijke ziekten is het
gegeven, dat de toestand van de
geest zich niet zo eenvoudig laat
meten als bijvoorbeeld de bloed
druk. Dat houdt tevens in dat er
over de psychologische invloeden
op hart- en vaatziekten ook veel
minder met zekerheid vaststaat
Hoe iemand zich voelt is moeilijk
in een getal uit te drukken. En dat
kan op zichzelf weer reden zijn ge
weest, dat er meer onderzoek is
verricht naar goed meetbare risico
factoren dan naar die moeilijk
meetbare, waardoor er ook méér
bekend is over die klassieke risico
factoren en die kennis gemakkelij
ker wordt aanvaard".
Schurk
De gedachte, dat de geest van in
vloed kan zijn op de gezondheid en
met name op het hart is al oud.
Eind achttiende eeuw zei de be
roemde Engelse arts John Hunter:
„Mijn leven is in handen van iede
re schurk, die er schik in heeft mij
woedend te maken". Hunter had
last van pijn op de borst, „angina
pectoris, een symptoom van een
hartziekte". In 1793 bleken Hun
ters woorden profetisch: hij stierf
na een ruzie met een bestuurslid
We leven snel, sneller, snelst in een drukker wordende wereld,
ritme niet bijbenen.
lij velen kan het hart dat
van het ziekenhuis waar hij werk
te. De ruzie ging over artsensalaris
sen.
Nog een anekdote: de Ajnerikaanse
hartspecialisten Liston Friedman
en Rosenman (de „uitvinders" van
de indeling in A- en B-types), lie
ten op een dag een meubelmaker
stoelen in de wachtkamer van hun
praktijk vernieuwen, omdat de zit
tingen versleten waren. Toen het
karwei geklaard was, vroeg de man
aan beide artsen, wat voor soort
praktijk zij voerden. „Wij zijn hart
specialisten, waarom vraagt u dat?"
„Wel", antwoordde de meubelma
ker, „het viel me op dat alleen aan
de voorkant van de stoelen de ve
ren versleten waren".
„Achteraf bezien", zo schreven
Friedman en Rosenman later,
„hadden we uit die opmerking heel
wat af kunnen leiden". Maar het
idee dat er met hartpatiënten nog
wel iets meer aan de nand kan zijn
dan alleen een té hoog cholesterol
gehalte of e^n té hoge bloeddruk,
rijpte ook bij deze twee grondleg
gers van de psychologische benade
ring van hartziekten slechts lang
zaam. Pas later kregen ze in de ga
ten, dat hartpatiënten kennelijk
ongedurige types zijn, die altijd op
het puntje van hun stoel zitten. En
nóg later gingen zij vermoeden, dat
die ongedurigheid misschien van
betekenis was voor het ontstaan
van de hartkwaal.
Een hartinfarct is dus geen don
derslag bij heldere hemeL Er gaan
signalen aan vooraf. Op .het dash
board van ons lichaam gaan waar
schuwingslampjes branden, die
aangeven dat er met de motor iets
misgaat. Professor dr. A. Appels,
medisch-psycholoog aan de Rijksu
niversiteit Limburg: „We kennen
twee waarschuwingssignalen: toe
nemende pijn op de borst en een
gevoel van lichte overspannenheid.
Dat gevoel van overspannenheid
komt niet uit de lucht vallen. A-ty
pes hebben de neiging zichzelf te
overwerken. Zij tasten té vaak té
diep in hun reserves. Het zijn auto
mobilisten, die ,te vaak op hun re
servetank rijden. Dat hoeft niét tot
ongelukken te leiden. Maar o wee,
als er een moeilijke taak, een lasti
ge, onvoorziene „rit" gemaakt moet
worden. Dan is er niet genoeg
energie meer. Een zorgvuldige
analyse van de levensloop van
hartpatiënten, leert dat de helft
van heit eens overspannen is ge
weest Dat is twee keer zoveel als
bij gezonde mensen". v
Waarschuwingen
De Hartstichting financiert een on
derzoek aan de Limburgse univer
siteit om de waarschuwingssignalen
beter en nauwkeuriger te leren
kennen. Prof. Appels: „Het doel is
duidelijk: leren we de alarmsigna
len, dan kunnen we in de toekomst
infarcten voorkomen. Enkele
alarmsignalen zijn: drukkende pijn
op de borst, die erger wordt en
steeds vaker voorkomt; het lichaam
voelt zich als een fietsband die over
een punaise gereden is; ongewoon
veel aan overleden kennissen en
familieleden denken; het gevoel
hebben dat men in het slop zit; on
gewoon vaak controleren of men
wel iets goed gedaan heeft".
Ontspannen
Bij dit alles moet de lezer de schrik
niet om het bart slaan. Stress hoort
bij het leven. Het is de prijs die we
voor onze welvaart betalen. Er zijn
zelfs mensen, die stressrijke situa
ties opzoeken om te ontspannen
(bijvoorbeeld bergbeklimmers en
rallyrijders), of die alleen goede
prestaties kunnen leveren als er
druk op de ketel staat Maar als de
boog te lang en té vaak gespannen
staat, kan het hartgrondig misgaan.
Daarom staat tijdens de Nationale
Hart week, die maandag begint en
tot 13 april duurt het thema stress
centraal. De Nederlandse Hart
stichting wil de mensen op het hart
binden, toch vooral tijdig te ont
spannen door aandacht te besteden
aan het gezin, sport recreatie, wan
delen, hobby's, uitgaan en dergelij
ke zaken. Wie bovendien niet
rookt gezond eet, goed uitrust en
in beweging blijft verkleint de
kans op een hartaandoening. Neem
die raad ter harte.
AAD STRUIJS
Bent u een A- of een B-type? De
Amerikaanse hartspecialisten
Friedman en Rosenman hebben
een lijstje met dertien punten op
gesteld, waarop u na kunt gaan,
of u tot het drukke A-type be
hoort. Die kenmerken zijn:
1. Als u de gewoonte hebt, be
paalde woorden zeer nadrukke
lijk te accentueren, ook als er
geen noodzaak is om dat te doen,
of als u de neiging hebt de laatste
woorden van een zin af te raffe
len. De nadrukkelijkheid van de
spraak kan agressie of vijandig
heid verbergen, het afraffelen
wijst op ongeduld;
2. Als u altijd snel beweegt,
loopt en eet;
3. Als u ongeduldig wordt over
de traagheid waarmee dingen
verlopen. Dat kan zich uiten door
anderen aan te sporen wat vlotter
te spreken („Ja, ja, ja, ja, dat weet
ik wel" en dat soort tussenwer-
pingen) of door zelf hun zinnen
snel af te maken. Het kan zich
ook uiten in buitensporige
kwaadheid over een auto vóór u,
die naar uw zin te langzaam rijdt,
of als u het onverdraaglijk vindt
aan te moeten zien hoe mensen
dingen doen, die u zelf tienmaal
zo snel kunt, of als u ongeduldig
wordt bij het uitvoeren van
steeds wederkerende klussen als
bijvoorbeeld de afwas;
4. Als u twee of meer dingen
tegelijk doet of deed. Bijvoor
beeld tijdens het luisteren naar
anderen met eigen gedachten be
zig blijven, of onder het autorij
den brieven dicteren. Meer din
gen tegelijk doen is volgens
Friedman en Rosenman één van
de meest voorkomende trekken
van A-type-mensen. Sommigen
van hen slagen er zelfs in zich te
gelijkertijd te scheren, te ontbij
ten en het ochtendblad te lezen;
5. Als u het altijd moeilijk
vindt na te laten een thema aan
te snijden, dat uw speciale
belangstelling heeft;
6. Als u zich altijd een beetje
schuldig voelt als u een tijdje
niets doet;
7. Als u niet langer dingen op
vallen, die u belangrijk, interes
sant of liefelijk vindt voor uw
omgeving;
8. Als u geen tijd over hebt om
iets waardevols te worden, in
plaats van iets waardevols te ver
krijgen;
9. Als u probeert steeds meer
dingen in steeds minder tijd te
doen en steeds minder ruimte
laat voor onvoorziene zaken, die
er tussen kunnen komen;
10. Als u een ander type A te
genkomt, en In plaats van mede
lijden met hem te hebben er nog
eens een schepje bovenop doet
door hem uit te dagen;
11. Als u bepaalde karakteris
tieke gebaren maakt bij het spre
ken, bijvoorbeeld de vuist balt,
met de hand op tafel slaat of uw
kaken op elkaar klemt, dat geeft
aan, dat u voortdurend in ge
vecht bent Dat is een kernpunt
van type-A gedrag;
12. Als u gelooft, dat eik succes
dat u bereikt, te danken'is aan
het feit, dat u dingen sneller kunt
doen dan uw buurman;
13. Als u steeds vaker en on
willekeurig uw eigen en ander
mans activiteiten alleen nog maar
in getallen kunt uitdrukken.
Wie géén van deze kenmerken
vertoont, zou volgens Friedman
en Rosenman als type-B kunnen
worden beschouwd. Dat lijkt wat
extreem, omdat vele mensen wel
één of meer kenmerken van bo
vengenoemd lijstje zullen verto
nen. Men neigt er dan ook meer
naar te stellen, dat het type-A ge
noemde en gelijksoortige ken
merken in extreem sterke mate
vertoont
B-types daarentegen zijn mensen,
die zich niet geplaagd voelen
door de druk van de tijd, die bij
voorbeeld een spelletje kunnen
doen voor hun plezier en niet om
te winnen. Die zich kunnen ont
spannen zonder last te krijgen
van schuldgevoelens. Kenmerken
van type-A èn type-B gedrag
kunnen ook bij één en dezelfde
persoon tegelijk voorkomen.
