Dr. H. ten Kate: zomertijd levert niets op
erst
stabiliteit dan
democratie"
maart
zondag
SEVELHEBBER
SOUTERSE:
m uur
)oruit
WE HADDEN ONZE KLOKKEN MET RUST MOETEN LATEN
ZATERDAG 27 MAART 1982
n
3 )nze speciale verslaggever Archie Sumter)
i\MARIBO Desi Bouterse blijft de revolutie in Surina-
lfriden, naast de nieuwe regering, die op 31 maart onder
n g van de econoom drs. Henk R. Nijhorst aantreedt,
i. hebber Bouterse heeft dit gisteravond laat tijdens een
g gesprek in een exclusief interview met onze krant laten
n. Bevelhebber Bouterse gaf daarin te kennen, dat hij zal
n optreden als sterke man in het „militair beleidscen-
zoals dat ook al onder de teruggetreden premier Chin a
estond.
iet ernaar uit dat dit beleidscentrum in Suriname ook na
v antreden van de nieuwe regering een beleids bepalende,
1 olerende functie heeft en de touwtjes strak in handen zal
eelde bevelhebber Bouterse
lat de nieuwe regering een
•lijk aantal burgers zal tellen,
:hijnlijk negen. Verder zullen
drie militairen in gaan zit-
voor de duur van hun ka-
lunctie van hun militaire sta
arden ontheven,
rvey Naarendorp, die ook
inoemd als mogelijk nieuwe
igsleider, zal waarschijnlijk
buitenlandse zaken krijgen,
tgsleider Nijhorst zal naar
laat aanzien de post finan-
jbij nemen. Over de verdere
Ing van het nieuwe kabinet
[isteravond laat in Paramari-
druk gespeculeerd,
ft volgens deze formule in-
van een regering hoopt be
ier Bouterse een stap dieh-
le door hem zozeer gewenste
in Suriname te komen,
liet duidelijk blijken dat
litairen vastbesloten zijn de
;ie te blijven leiden. „Wij
hard aan een democratisch
voor ons land, maar er
rst stabiliteit in Suriname
Na het bewustwordings
dat via een volkscomité ge-
loet krijgen, willen we een
itie gaan introduceren die in
iaanden te realiseren valt",
luterse. „Onze taak is om zo
mogelijk terug te gaan naar
|e verhoudingen in dit land.
ten een stabiel en realis-
leid voeren. Daarom heb-
>j de oorlogssituatie waarin
Krijgsraad
Ex-luitenant en rebellenleider
Rambocus zal, evenals de overige
gearresteerde verdachten van de
mislukte staatsgreep, niet voor een
Krijgsraad te Velde verschijnen,
maar voor een gewone krijgsraad.
Deze krijgsraad kan overigens als
maximum straf de doodstraf Opleg
gen. De verdachten zullen een o-
penbaar proces krijgen en kunnen
zich laten bijstaan door een advo
caat. Zij kunnen in hoger beroep
gaan bij het onlangs ingestelde Ho
gere Militaire Gerechtshof. Rambo
cus krijgt dus een andere behande
ling dan zijn compagnon ex-ser
geant-majoor Hawker, die na de
uitspraak van de Krijgsraad te Vel
de is geëxecuteerd.
Bouterse: „Wij hadden in de oor
logssituatie die toen in Suriname
heerste geen andere keus dan Haw
ker voor een Krijgsraad te Velde
laten veroordelen. Dat was het oor
deel van de staf en als dan de Krij-
graad te Velde zegt dat de man
moet worden geëxecuteerd, dan
was dat op dat moment de juiste
beslissing. Het is een harde beslis
sing. Het is niet de manier waarop
wij in Suriname met elkaar leven,
maar wij hadden geen andere keus.
In onze revolutie hebben wij zoveel
mogelijk geprobeerd geweld tegen
D® Surinaamse niachthebber Bouterse trok zich ten tijde van de staatsgreeppoging terug in Fort Zeelandia. Van daaruit gaf hij leiding aan zijn manschappen om de opstandige
militairen weer onder controle te krijgen.
te gaan. Maar er zijn momenten dat
je er niet onderuit komt". Juist in
de roes waarbij wij streven naar
stabiliteit kon op dat moment niet
anders beslist worden. Hawker zat
een gevangenisstraf uit van een vo
rige mislukte coup waarbij hij al
eerder heeft geprobeerd het wetti
ge gezag op een gewelddadige ma
nier omver te werpen. Wij hebben
de verantwoordelijkheid ervoor te
zorgen dat dergelijke dingen niet
meer gebeuren", aldus een zeer ge
decideerde bevelhebber Bouterse.
Op de vraag waarom het militair
gezag pas later kwam met het de
creet over de oorlogstoestand in
Suriname en het instellen van een
Krijgsraad te Velde, die op dat mo
ment zeer leek op een rechtvaardi
ging achteraf, antwoordt de bevel
hebber: „Wij waren niet bij machte
dat decreet in die situatie waarin
wij verkeerden te publiceren. In de
oorlogssituatie waarin wij zaten
konden wij niet anders, wij hebben
regels toegepast die in zo'n situatie
het beste zijn".
Over de andere behandeling van
Rambocus zegt Bouterse dat de si
tuatie, waarin Suriname op dit mo
ment verkeert, anders is. „Het zou
absurd zijn om een Krijgsraad te
Velde nu een vonnis te laten uit
spreken over Rambocus. U kunt
zelf zien dat er thans geen oorlogs
situatie is in Suriname. Toen wij
merkten dat de situatie in het land
zich begon te stabiliseren, hebben
wij niet geaarzeld de decreten over
de oorlogstoestand in te trekken".
Volgens Bouterse is de mislukte
staatsgreep geen gevolg geweest
van een conflict tussen militairen,
maar was zij het resultaat van een
gewone belangenstrijd. „Men heeft
met deze coup geprobeerd het mili
tair proces een halt toe te roepen
om terug te gaan naar dt situatie
van voor 25 februari" 1980. Men
heeft dankbaar gebruik gemaakt
van het politieke niveau, van de
militairen, omdat het militair appa
raat per definitie een conservatief
apparaat is. Voorbestemd'om de be
langen van de behoudende klasse
te beschermen. Wij zijn bezig met
een bewustwording van het volk"
en van het leger. Maar de groepen
met hun gevestigde belangen gaan
door met de strijd tegen het op
gang zijnde revolutionair proces",
aldus Bouterse. Hij wijst erop dat
het plan uit twee gedeelten be
stond: een militair gedeelte en een
politiek gedeelte. Uit verhoren is
gebleken dat er vier plannen zijn
beraamd om het rpilitair gezag te
liquideren.
Bouterse laat verder weten dat,
dankzij de steun die hij van het
volk heeft gehad, hij als winnaar
uit het conflict is gekomen. Hij zegt
dat Rambocus tijdens verhoren
heeft gezegd dat toen de manschap
pen door hadden dat hun bevelheb
ber nóg inleven was, er in het
kamp van Rambocus grote versla
genheid heerste. Dit zou het beslis
sende moment van de strijd zijn ge
weest.
De bevelhebber zegt niet in te zien
waarom Nederland de ontwikke
lingshulp stop zou moeten zetten.
„Ons beleid is gericht op een zo
sooedig mogelijk teruggaan naar
een normale rechtsgang in dit land.
Ik kan mij dan ook voorstellen, dat
Nederland onder die omstandighe
den de hulp gaat stopzetten. De
dreiging van Nederlandse politici
met stopzetting van ontwikkelings
hulp moet voor Suriname een sti
mulans zijn te werken naar werke
lijke onafhankelijkheid" Bouterse
•wijst er verder op dat Nederland
belangen in Suriname heeft, die af
gestemd zijn op de ontwikkelings
hulp. Er zijn volgens de-bevelheb
ber geen redenen geweest om die
hulp stop te zetten. De houding van
ontwikkelingssamenwerking
noemt de bevelhebber hypocriet.
weekeinde gaat onze zo-
ijd weer in. De klok
It vannacht om twee uur
jur vooruit gezet, hetgeen
udt dat we morgenoch-
bij het opstaan op onze
tijd, een uur slaap min-
hebbèn gehad. Als we
idagmorgen"om acht uur
het werk moeten, zullen
et pas goed merken: het is
er, donkerder en mis-
n is er ook wel weer mist.
ook 's avonds is er een
hil: zondag gaat de zon
ia achten onder in plaats
ven na zeven.
DE BILT Toen In 1940 de zomertijd in Nederland opnieuw
zou worden ingevoerd, schreef de Duitse bezetter voor dat op
16 mei de klokken een uur en veertig minuten zouden worden
vooruitgezet. Daardoor kregen we de Duitse tijd, en door er
nog een uur aan toe te voegen hadden we hier dus de Duitse
zomertijd. Duitse zomer- en Duitse wintertijd bleven van
kracht tot 16 september 1945. Daarna duurde het tot 3 april
1977 eer de zomertijd opnieuw werd ingevoerd. In al die'jaren
heeft Nederland dus de Duitse Middeneuropese tijd (MET) ge
had: een zomertijd van veertig minuten gedurende het hele
jaar.
In het begin van de jaren ze
ventig kwam de discussie over
de zomer- en wintertijd weer
op gang. Italië nam het initia
tief, want de zon in Italië is in
de zomer wel anderhalf uur
eerder onder dan in Neder
land. Het was begrijpelijk dat
Italië de zomertijd wilde in
voeren om toeristen een lan
gere avond te geven.
„Toen het parlement in 1977
instemde met de nieuwe wet
voor de zomer- en wintertijd
was iedereen al lang vergeten
dat we al veertig minuten
vooruit liepen. Het werd een
eigenwijze en domme beslis
sing. Nu zitten we twee keer
per jaar met die klokkenge-
schiedenis en vooral met de
grote verwarring die er iedere
keer weer ontstaat", zegt dr.
H. ten Kate, vóór zijn pensio
nering hoofd van de klimato
logische dienst van het KNMI
in De Bilt.
„We moeten de zomertijd afschaf
fen", zegt hij, maar hij is zich ook
wel bewust van de maatschappelij
ke ongemakken die dat weer te
weeg zal brengen. „Ze hadden de
klokken niet rust moeten laten.
Wie eerder op wil staan on\ langer
van' de dag te genieten, kan dat
toch zelf beslissen. We hebben glij
dende werktijden, dus mensen
kunnen om zeven uur naar het
werk als ze dat willen, in plaats
van acht uur".
Energie
„De invoering van de zomertijd
heeft werkelijk geen energiebespa
ring van enige betekenis opgele
verd", zegt dr. Ten Kate. „De elek
triciteitsbedrijven schatten de be-
Dr. H. ten Kate: „We zijn onze tijd te ver vooruit".
sparing op een half procent van het
totale verbruik, omdat 's avonds
minder kunstlicht nodig is. Aan de
andere kant moeten de lampen in
het vroege voorjaar wel branden.
Bovendien moet dan ook de ver
warming nog vaak worden aange
zet, omdat het met de zomertijd
's morgens kouder is. Men heeft
's avonds een relatief warm uur
verloren en krijgt er 's morgens
een kouder uur voor terug. Warm
te is duurder dan elektriciteit. Als
je die dingen tegen elkaar afweegt
dan blijkt het voordeel nihil".
Dr. Ten Kate vindt de zomertijd
ook een verarming van het maat
schappelijke leven. „Als je vroeger
op feestdagen als Koninginnedag.
Pasen of Pinksteren op straat liep
in de ochtenduren, was het al druk.
Nu ligt iedereen nog op bed. het is
stil. De avonden zijn langer, de
mensen gaan later naar bed. Een
Duits onderzoek heeft aangetoond
dat de mensen de dag vermoeider
beginnen dan vóór de invoering
van de zomertijd. We hadden onze
oude zomertijd in de zomer moeten
houden en in het najaar de klok
C3n 'uur achteruit moeten zetten.
Dan hadden we het daglicht zo
gunstig mogelijk verdeeld".
Misturen
Vooral het verkeer ondervindt veel
hinder van de zomertijd. Dr. Ten
Kate heeft voor zijn publikaties on
derzoek gedaan. „De verdubbeling
van de zomertijd betekent voor
mensen die om zeven uur 's mor
gens vertrekken een toename van
het aantal mistdagen van 17 pro
cent Mensen die om acht uur ver
trekken hebben 54 procent meer
mistdagen dan vóór 1977. Ze heb
ben de piek van de mist naar het
spitsuur in het verkeer geschoven.
Dat betekent méér ongelukken.
Dat is gebleken toen op 15 mei 1979
op de brug over het Haringvliet in
dichte mist een kettingbotsing ont
stond. waarbij drie doden vielen.
Dit zou vrijwel zeker niet gebeurd
zijn als de zomertijd toen niet was
verdubbeld".
„Het wordt tijd dat de Westeurope-
se landen eens worden wakker ge
schud. We zijn veel te ver doorge
schoten met het verdubbelen van
onze zomertijd. Engeland is ver
standig geweest niet met ons mee
te gaan. De boeren in Schotland
kwamen in opstand. De zon in
Moskou gaat nu eenmaal twee en
half uur eerder op dan in vele Eu
ropese landen. Dan kun je wel een
Oosteuropese tijd afspreken, maar
de natuur laat zich niet regelen. De
Oosteuropese tijd is nu eenmaal
niet bedoeld voor West-Europa."
MARSCHA VAN NOESSEL
