Aardverschuiving" kan einde kabinet inluiden an Agt: CDA moet belangrijker tem krijgen in kabinetsbeleid l £eidóc0otncmt tfNENLAND OUTIEKE REALITEIT VERSCHOVEN' Veel gewijzigd, maar niet het landsbelang LEIDSE COURANT DONDERDAG 25 MAART 1982 PAGINA 13 mlokaal wellicht met met rode hond ITERDAM De gemeente Amsterdam inderzoeken of zwangere vrouwen die ren hebben gestemd in een school in de havestraat besmet zijn met rode hond. ziekte heerst sinds een week op deze al. De zaak is aangekaart door een man iet zijn negen maanden zwangere vrouw 0 stemmen en pas later aan de weet 1 dat er rode hond op de school heerst, emeente wist hier niets van, „Anders r wel een ander stemlokaal gezocht", al-, iet hoofd van de burgerlijke stand. Bij vrouw die minder dan drie maanden Jiger is kan besmetting met rode hond n voor vruchtafwijkingen. De schooi eren waren gisteren niet in het gebouw. 2jans op besmetting is dan ook klein, want ïtting met rode hond onstaat via contact ichamen en niet via de lucht. IJsselmeer- polders tellen niet mee Het zit de bewoners van de iJsselmeerpolders niet lekker dat zij nog steeds niet mee kunnen doen aan de Statenverkiezingen. De IJsselmeerpolders zijn im-» mers nog niet provinciaal ingedeeld. Vier jaar gele den hebben zij bij Binnen landse Zaken een boom geplant, in de hoop dat zij spoedig zouden meetellen. Gisteren boden ze minister Van Thijn een zakje com post aan dat de boom ex tra groeikracht moet ge- ven. Van Thijn stortte de rv-compost zelf uit. Roel van Duyn moet het bij boerderij houden GRONINGEN Roel van Duyn, ex-Kabou ter, ex-wethouder en te genwoordig praktise rend boer in Oost-Cro- ningen, heeft de Staten van Groningen niet ge haald. Hij was door de PPR op de tweede plaats van de PPR-lijst voor de Provinciale Staten van Groningen gezet, maar het aantal uitgebrachte stemmen leverde de radicalen maar één zetel op. Van Mierlo: leed manhaftig dragen COLORADO SPRINGS „We zullen ons leed manhaf tig dragen", zei een teleurge stelde minister van Mierlo gisteren in Colorado Springs na het vernemen van de ver kiezingsuitslagen. Van Mierlo zei desondanks „de huidige kabinetsamenstel ling nog steeds de beste ga rantie te vinden om de dingen te doen die gedaan moeten worden." Aan D'66 zal het volgens mi nister Van Mierlo niet liggen. „We hebben dit kabinet het meest gewild. Ik hoop dat wij ons werk kunnen afmaken", aldus Van Mierlo. tfAAG Verkie rt voor de Provincia- aten zijn tevens de it mogelijke opinie- g over het beleid iet zittende kabinet, t door de kiezers als ig wordt gevoeld, in feite niet ter zake. eidende politici, ook erliezers, zeggen dat j) is en daarmee is het ieslecht. In dat eeval ook geoorloofd te eren over de gevol- m deze stembusuits- or de centrum-link- geringscoalitie. Die 'en zullen er zeker met zelfs de moge- id van de val van ibinet. it laatste een te boude erstelling vindt, dient ital zaken goed te over- i. Ten eerste: het CDA >ls) zou nu in de Twee- mer aanzienlijk groter n PvdA en D'66 samen lis 12). Ten tweede: CDA ITD zouden nu, vooral e onstuitbare groei van Ïjeralen momenteel dan de PvdA! samen eszins werkbare meer- d hebben (86 zetels) in Volksvertegenwoordiging, erde: „In de politiek helaas'altijd zeer ïen van macht gedacht. 7 uitspraak deed CNV- ter Harm van der Meu- teravond toen hem ge was te voorspellen hoe „zijn" CDA zich nu in het ka.- binet zou gaan opstellen. Deze drie factoren bij elkaar zullen ervoor zorgen dat het verkiezingsresultaat, zeker nu dat als een „aardverschuiving" getypeerd kan worden, ook in het Catshuis merkbaar zal worden. Premier Van Agt liet daarover ook geen twijfel be staan. In een eerste reactie op de uitslagen constateerde hij dat de positie van de CDA-mi- nisters „onmiskenbaar" ver stevigd was. „De kiezers wil len ons soort beleid". De mi nister-president trok daaruit de conclusie dat nu „binnen enkele weken, want meer tijd is er niet te verliezen" de Voorjaarsnota gereed zal moe ten zijn en wel in een vorm, waarop het CDA heel duide lijk zijn stempel heeft gedrukt. „Meer dan tot nu toe". Met dat laatste bleek Van Agt te be doelen dat er' „verreikende, of- fersvragende" maatregelen ge nomen moeten worden. „Zo niet, dan kunnen we beter af nokken, dan is er iets anders nodig", sprak de premier. Zijn woorden kregen een des te dreigender klank, pmdat hij wat cryptisch reageerde op de vraag of het CDA nu niet be ter met de VVD zou kunnen gaan reageren. De premier noemde VVD-leider Hans Wiegel zijn persoonlijke vriend" en vertelde dat die vriendschap nooit zou eindi gen. Van Agt zei dit, nadat Wiegel hem eerst als zodanig had betiteld, terwijl hij hem feliciteerde met het resultaat van zijn partij. Weliswaar voegde de minister-president eraan toe dat zijn partij de vier PvdA-leider Den Uyl wrijft zich de ogen uit bij het zien van de achtereenvolgende verliescijfers voor zijn partij. jaar met PvdA en D'66 wil volmaken, maar wel „zolang als dat redelijkerwijs mogelijk is". Volgens ingewijden was die uitspraak vooral gericht aan het adres van de PvdA- ministers, van wie sommigen zich tot nu toe hardnekkig verzet hebben tegen de lijn van hun CDA-collega's. Tot diegenen behoort vice-pre mier Den Uyl. Zijn korte toe spraakje tot partijgenoten in de grote, maar slecht gevulde zaal van het Casino in Den Bosch, getuigde bepaald niet van een plotselinge ootmoed. Nadat hij had geconstateerd dat „dit dus de dag van de ne derlaag was", stelde hij zich zelf de vraag of er nu berust diende te worden in de „golf van verrechtsing". Hij leverde onmiddellijk zelf het ant woord: „Nee, natuurlijk". En vervolgens stelde hij onom wonden vast: „Wij zullen pns beleid niet wijzigen, niet in het kabinet en niet daarbuiten, als men ons eruit wil zetten". Den Uyl beargumenteerde zijn houding door de oorzaak van de nederlaag niet te zoeken in een veroordeling van de koers van de PvdA-top, maar vooral in het massale wegblijven van kiezers. Ruim dertig procent van de stemgerechtigden liet het afweten en volgens Den Uyl zijn daar veel potentiële Pvd A-kiezers onder. Hij ver bond daaraan de conclusie dat velen zijn gaan twijfelen aan 'net vermogen van de politiek de weg te wijzen naar de toe komst. Daarmee erkende hij overigens tegelijk dat de PvdA onder zijn leiding! zelf momenteel een deel van zijn achterban van zich ver vreemdt. De houding van Den Uyl beté kent in concreto dat hij niet zal bewilligen in met name enigerlei ontkoppeling van uitkeringen en lonen op mini mumniveau. Het zal zo langza merhand wel bekend zijn dat de CDA-ministers Van Agt en Van der Stee (financiën) voor al daarop uit zijn. Met de orga nisaties van werkgevers zijn zij van mening dat alleen op die manier de lasten van de staat en van het bedrijfsleven /aanzienlijk en blijvend ver laagd kunnen worden. Als Van Agt en Van der Stee in de verkiezingsuitslag reden zien het been op dit punt stijf te houden en Den Uyl het pro gram van zijn partij, „Weer werk", heilig blijft verklaren, ligt het resultaat voor de hand: kabinetscrisis. In 1958 en 1966 gebeurde dat ook, nadat de statenverkiezingen slecht wa ren uitgevallen voor de meere- gerende PvdA. Een lichtpuntje is misschien dat niet iedereen in de PvdA- het doorsnijden van de koppe lingen als een taboe be schouwt. Minister Van' der Louw (CRM), door velen ge doodverfd als de opvolger van Den Uyl, meent dat eventueel ook dit soort zaken bespreek baar moet zijn. Maar de soe pelheid van de „kroonprins" is ook een bewijs van het feit dat de PvdA ernstig verdeeld is. En naast de stromingen-Den Uyl en -Van der Louw bestaat er ook één, die de partij nu zo snel mogelijk uit het kabinet wil hebben. De PvdA zou al voldoende gefunctioneerd hebben als „schild voor rechts". Deze drie stromingen zouden de partij zodanig kun nen verlammen dat de PvdA- ministers zich gedwongen voe len de grote beslissingen voor zich uit te schuiven. In dat geval kan het klimaat in ons land erg snel rijp wor den voor het nationale kabinet of het kabinet van nationale allure, zoals dezer dagen be pleit wordt door respectieve lijk de heren Wiegel en Van Agt. Onder die vlag zou wel licht ook ooit D'66 te bewegen zijn tot samenwerking met CDA en VVD. RIK IN T HOUT anze parlementaire re dactie) SAAG „Door het /erlies van de PvdA is itie van deze partij in binet duidelijk zwakker len. De politieke reali- verschoven". Zo luidde mmentaar van premier gt in het Zeeuwse Ka- >p het stembusresultaat steren. Van Agt en zijn enoten zeiden de winst :t CDA te beschouwen duidelijke steun van de 111 voor het door de groot- eringspartij voorgestane een steun die niet zon- nolgen voor de landspo- tan blijven. „De mensen i duidelijk laten merken ke trant de problemen land moeten worden akt. De positie van het lat vraagt om duidelijke is onmiskenbaar ver- Dat zal meer dan tot nu het kabinetsbeleid tot tking moeten komen, i meteen al in de Voor- ta", aldus premier Van s de politiek leider van A hebben de kiezers de e verantwoordelijkheid n partij in het bestuur t land en de provincies gehonoreerd. „Het aat voor continuïteit in Ituur en stabiliteit in de g en dat is wat het land teeft", aldus Van Agt. is hem „past het CDA ns geen vreugde over erlagen van zijn coali- ners". r Van Agt herhaalde dat het kabinet nu de kortste keren beslis- tnoet gaan nemen over £ingen. Als het kabinet nnen enkele dagen of Premier Van Agt en zijn vrouw Minister Den Uyl en zijn vrouw Hans Wiegel deponeert zijn brachten hun stem uit in Nij- Liesbeth al vroeg bij de stem- stembiljet in de bus in Ame- megen. bus in Amsterdam. rongen. weken, uiterlijk begin april, uit de problemen is, dan moet het afnokken", stelde de pre mier. „De realiteitszin van de collega's zal opnieuw moeten blijken". Van Agt zei overi gens er nog steeds van uit te gaan dat het kabinet de moei lijkheden zal overwinnen. CDA-voorzitter Bukman vindt niet dat de uitslag van de sta tenverkiezingen directe conse quenties moet hebben voor het kabinet. Wel ziet hij in de uit slag een signaal dat op korte termijn ingrijpende en moedi ge besluiten moeten worden genomen in de coalitie. Fractieleider Lubbers ver klaarde datzelfde later in de NOS-studio. Volgens Lubbers hoeven de tegenstellingen niet groter te worden, al voorziet hij het risico dat de PvdA het na de nederlaag, die moeilijk te verwerken zal zijn, voor ge zien houdt. Hij herhaalde zijn kritiek op de trage besluitvor ming. „De CDA-fractie heeft de laatste tijd herlder neerge zet wat moet gebeuren". Den Uyl: zware nederlaag „Dit is een zware nederlaag, niet alleen voor de PvdA, maar voor alle progressieve krachten in ons land. Want de verliezen van PvdA en D'66 worden niet goedgemaakt door de winst van de kleine linkse partijen," zo luidde de reactie van de socialistische voorman en minister van sociale zaken, Joop den Uyl. Hij wijt „de ne derlaag van links" aan het grote aantal niet-stemmers on der de PvdA-aanhang, al er kende hij dat thuis blijven ook een politieke uitspraak is. „Tallozen in onze kring vra gen zich af: moet dat nu zo, hebben wij dit beleid nu van de PvdA te verwachten?", al dus Den Uyl. „Men twijfelt aan het vermogen van de poli tiek om oplossingen voor de problemen te vinden. Maar we zullen niet berusten in de ver rechtsing. Als het moeilijk wordt zijn we op ons best. We zijn geslagen, maar niet versla gen. We zetten onze koers voort, in het kabinet en ook erbuiten als we eruit zouden worden gezet.'v De kans op uit treden uit het kabinet schatte hij op vijftig procent. Dat de VVD groter is geworden dan de PvdA noemde Den Uyl „buitengewoon beroerd". Volgens PvdA-voorzitter Max van den Berg betekent hej thuisblijven van ongeveer een kwart van de PvdA-aanhang dat de ingreng van zijn partij in het kabinet duidelijker naar buiten moet komen. „Geen an dere koers,wel duidelijker". Ook fractieleider Wim Meijer voorziet geen wijziging in de opstelling van de coalitiepart ners in het kabinet. Wiegel: nu samenwerken De grote winnaar van de ver kiezingen, VVD-fractievoor- zitter Wiegel, heeft aan een In zijn woonplaats Amersfoort bracht Jan Terlouw zijn stem hartelijke gelukwens aan het adres van zijn mede-winnaar Van Agt onmiddellijk de op roep „aan alle politieke lei ders" gevoegd om „nu de par tij-politiek opzij te zetten en te kiezen voor samenwerking in een nationale aanpak". Wiegel zei vurig te hopen dat D'66 een les zal trekken uit het zware verlies in de richting van de VVD en de blokkade tegen de liberalen nu zal op heffen, zodat samenwerking mogelijk wordt. „De kiezers hebben onze kritiek op D'66 op dit punt blijkbaar goed be grepen", aldus de VVD-leider. Wiegel en VVD-partijvoorzit ter Kamminga eisten daarom gisteren een plaats voor de VVD in het kabinet op. „De VVD heeft meer stemmen ge kregen dan ooit sinds de in voering van het algemeen kiesrecht", stelde Wiegel trots. De kiezers vinden dus blijk baar dat er een ander kabinet moet komen met de VVD erin dat de problemen werkelijk aanpakt en van samenwerken weet", aldus Hans Wiegel. „In moeilijke tijden zijn we altijd bereid geweest het land te hel pen en te besturen. De kiezers hebben duidelijk voor onze nationale aanpak gekozen". Terlouw: jongeren bleven thuis D'66-leider minister Jan Ter- louw, ziet nog geen enkele aanleiding om nu met de VVD samen te gaan werken. Hij verklaarde het verlies van zijn partij en de PvdA vooral door het veelvuldig thuis blijven van de kiezers. „Nu het met de economie en de politiek zo slecht gaat. hebben de linkse kiezers het hoofd in de schoot gelegd", aldus Terlouw. Vooral de jongeren, die veel op deze partijen stemmen hebben het uit onvrede over de politiek laten afweten, zo meent hij. De analyse van de uitslag leert overigens dat D'66 vooral aan de VVD heeft verloren. Terlouw vindt het verlies van D'66 overigens „niet zo veel, niet zo dramatisch en slechts tijdelijk". Het is zeker niet iets om je door te laten ontmoedi gen, stelde hij. „We komen voor het eerst met flinke sta tenfracties en maken nu'kans op het leveren van gedepu teerden". Terlouw. vindt overi gens dat ook het CDA zich het verlies van zijn beide partners aan zou moeten trekken. D'66-fractieleider Brinkhorst vindt het verlies van PvdA en D'66 geen reden om nu voor het voortbestaan van het kabi net te vrezen. Brinkhorst sprak wel van „de verkiezin gen van het onbehagen", die de druk op het kabinet om snel met beslissingen te komen zal vergroten. TERWIJL de ministers van het kernkabinet gisteren voort- zwoegden aan de vooijaarsnota, die een aanzet moet zijn om het economisch getij te keren, veroorzaakten achter hun rug de kiezers de ene aardverschuiving in de vaderlandse poli tiek na de andere. Slechts een enkeling was zich daarbij be wust dat het om verkiezingen voor de Provinciale Staten ging. In de landelijke krachtsverhoudingen is vooral opvallend de forse winst die de VVD heeft geboekt. Meer kiezers dan ooit brachten hun stem uit op de partij van Hans Wiegel, en de vraag-is gewettigd waar de liberalen die winst aan danken. Van enig doorwrocht financieel alternatief is het afgelopen jaar bij de VVD geen sprake geweest. Dat was bijvoorbeeld niet het geval bij de vijfduizend woningen, die de VVD extra wilde bouwen zonder enige financiële dekking aan te geven. Dat de VVD in de kwestie van de uitkeringen de draag kracht Van de ontvanger niet wil laten meetellen is een an der voorbeeld. Daarentegen was er, met name bij monde van Wiegel, wel sprake van aanhoudende, weinig diepgaande kritiek. Dergelijke tot niets verplichtende praat heeft kenne lijk politiek geloond. Het verlies van D'66 wijst erop dat die partij inderdaad toch niet veel meer is dan „een parkeerbaan voor kiezers", zoals CDA-voorzitter Bukman een jaar geleden D'66 typeer de. De in de publiciteit breeduit uitgemeten mislukking van Jan Terlouw op Economische Zaken gisteravond overi gens nog tegengesproken door zijn CDA-collega van Finan ciën zal een grote rol hebben gespeeld bij de afgang van zijn partij. Terlouw is dus D'66 en D'66 is Terlouw. Deze „vierde stroming" blijft daarmee een vluchtig verschijnsel. De grootste verliezer, de PvdA, heeft de prijs voor de eigen ongeloofwaardigheid moeten betalen. De partij van Den Uyl heeft zichzelf in de ogen van veel kiezers (tijdelijk?) onmoge lijk gemaakt door steeds maar weer minimum-voorwaarden te presenteren, die men gedwongen door de realiteit even zovele malen moest laten vallen. Wanneer gaat de PvdA nu eindelijk eens doen wat de partijvoorzitter bij de introductie van het nieuwe realisme beloofde: niet langer „keiharde" minimum-eisen stellen, maar eerst een geloof waardig, samenhangend en haalbaar beleid presenteren? Niet alleen de stabiliteit van de PvdA zou ermee gediend zijn maar ook het politieke bestel van het land. TENSLOTTE het succes van het CDA. Het effect van de slechte opkomst van de kiezers, waarvan vooral' PvdA en D'66 te lijden hadden, moet zeker niet worden uitgevlakt, maar dan nog kan worden gesteld dat het CDA zich onge kend goed weet te handhaven. Ongekend, want voor het CDA gaat niet de regel op dat een partij die regeringsverant woordelijkheid draagt, kiezers verliest. Van de drie rege ringspartijen heeft het CDA het meest consequent en duide lijk gesteld, dat harde ingrepen nodig zijn om het economisch getij te keren. Die duidelijkheid spreekt de kiezer aan. Dat leidt dan tot de gevoelige politieke situatie van dit mo ment: welk effect heeft de verkiezingsuitslag op de discussie en de besluitvorming in het kabinet over de vooijaarsnota? Van Agt deed daar gisteren opnieuw forse uitspraken over, waarvan we ons niet kunnen voorstellen dat ze qua toonzet ting de besluitvorming in zijn eigen ministerraad zullen be spoedigen. Maar, even los van die weinig gelukkige toonzet ting: hij heeft gelijk als hij constateert dat de kiezers meer blijken te voelen voor de argumentatie en voorstellen van het CDA, dan voor die van de PvdA. Die stelling gaat zeker op, ook al wordt hij enigszins ontkracht door het verlies van D'66, dat het sociaal-economisch immers met het CDA eens is. Welnu, de boodschap van het CDA houdt onder meer in dat er nu snel een daadkrachtig beleid gevoerd moet worden. De CDA-kiezers hebben laten weten, dat Van Agt en zijn ka binet piet mogen mislukken. Dat krachtige beleid moet nu snel worden gerealiseerd. Een langdurig uitstel als gevolg van een kabinetscrisis zou niet in het landsbelang zijn. Van Agt heeft een termijn gesteld van enkele weken; dat lijkt niet onredelijk. Kleine partijen zijn tevreden (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG De landelijke fractieleiders van de kleine partijen ter rechter en ter lin ker zijde die gisteren allen winst hebben geboekt, lieten over het algemeen tevreden commentaren horen. Meindert Leerling (RPF) wees erop dat er nu in vrijwel alle provincia le staten met reformatorische statenleden zullen zitten. SGP- leider Van Rossum signaleerde een duidelijke „verrechtsing" in de politiek. „En daar is de SGP altijd gelukkig mee", al dus Van Rossum. Ria Beckers (PPR) liet ook een tevreden geluid horen. „Zowel in combinatie met PSP en CPN als op eigen houtje zijn de radikalen nu weer in alle staten vertegenwoordigd". Me vrouw Beckers verwacht geen landelijke politieke gevolgen. CPN-voorman Marcus Bakker signaleert in de uitslag een duidelijke uiting van ongenoe gen over allerlei maatregelen, en niet alleen van het kabinet. Klein links wordt volgens hem een steeds duidelijker perspectief geplaatst' Bij een grotere opkomst zou het resul taat voor deze partijen nog be ter zijn geweest, aldus Bakker. Fred van der Spek (PSP) in terpreteert de uitslag als een „zekere verrechtsing" van Ne derland. Hij verwacht dat de PvdA het nog moeilijker zal krijgen „nu het CDA nog meer aan de touwtjes zal gaan trek ken". „Helder beleid" Volgens voorzitter mr. C. van Veen van de werkgeversorga nisatie VNO hebben de kiezers de besluiteloosheid van „enke le delen van het kabinet" ver oordeeld. Hij sprak de hoop uit, dat de regering nu spoedig met het heldere beleid zal ko men, dat in het regeerakkoord is beloofd. Van Veen voorzag overigens geen politieke con sequenties van de verkiezings uitslag voor het kabinet. „Maar een kabinet dat niet na komt wat het belooft, is niet waard dat het blijft zitten", al dus Van Veen. Voorzitter S. van Eijkelenburg van de christelijke werkge versorganisatie NCW sprak van een opmerkelijke verkie zingsuitslag. Volgens hem is de zwijgende meerderheid juist niet thuis gebleven. „Zij heeft uitgesproken, dat er een krachtig beleid moet komen en dat. men op een aantal be leidsonderdelen terug moet naar het begin". De PvdA heeft volgens hem de bood schap gekregen, dat zij duide lijker zal moeten zeggen wat er moet gebeuren in dit land. „Niet schuldig" Vice-voorzitter Herman Bode van de vakcentrale FNV vond het treurig, dat de VVD zo fors heeft gewonnen en dat de PvdA zo'n forse nederlaag heeft geleden. Aan dit laatste voelde hij zich niet schuldig, ook al erkende hij dat de felle acties van de FNV tegen de ziektewetplannen invloed heb ben gehad. „Ieder heeft zijn ei gen verantwoordelijkheid. De onze is, dat wij de belangen van de werknemers moeten behartigen, ook al gaat dat te gen een bevriende partij in", aldus Bode. Harm van der Meulen voor zitter van het CNV, voegde hieraan toe, dat in de politiek teveel in machten wordt ge dacht en te weinig in verant woordelijkheden. Hij vond. dat de verkiezingsuitslag geen rol mag spelen in de samenstel ling en het beleid van het ka binet. Van der Meulen: „Men moet het devies van het CDA aanhouden: samen verant woordelijk."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1982 | | pagina 13