i
Statenverkiezingen
iunnen val van
cabinet inluiden
aat deze regering ooit nog eens regeren
•Oppositieleider wiegel:
)uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhof.buitensteBinnenhofbuitensteBinne
)uitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBirinenhofbuitensteBinnen
Politiek
Partij
Parlement
NNENLAND
LEIDSE COURANT/
ZATERDAG 13 MAART 1982 PAGINA 7
IJV AGT 1
I voorspelling. Volgende
>k zal premier Dries van
i-t( vanuit een plaatsje in
m iiland of Maleisië enkele
re< ienbarende uitspraken
iei n over de Nederlandse po-
j k. Zijn uitspraken zullen
eli voorpagina's van alle hier
tin ande verschijnende dagbla-
va halen en zowel bevriende
d niet-bevriende politici zul-
wi er verrast op reageren.
0 trom weten we dat zo ze-
va Dat heeft te maken met
hHide Britten een „selffulfil-
cprophecy" noemen, een
(etie die zichzelf vervult,
mier Van Agt. die vanaf
m, daag tot eind volgende
tk namens de regering een
cieel bezoek aan Thailand
Maleisië brengt, heeft er in
loop van zijn politieke car-
e een gewoonte van ge-
ikt. vanuit verre streken
werkelijke gedachten en ge-
11 lens over de vaderlandse
U Itiek te ventileren. In het
on Ineke wereldje wordt als
ek irbeeld daarvan vaak de
stè/n „Balikpapan" genoemd.
V( -
Balikpapan is een dorpje op
het Indonesische eiland Bor
neo, (tegenwoordig overigens
Kalimantan geheten) van
waaruit van Agt zichzelf in
april 1980 opnieuw kandidaat
stelde als lijsttrekker van het
CDA en als premier van een
tweede CDA-VVD-kabinet.
Hij deed dit ten overstaan van
NOS-journaalverslaggever
Jaap van der Ploeg, die met
een cameraman de premier op
zijn reis door Indonesië verge
zelde.
Toen dan ook het nieuws be
kend werd, dat Van Agt op
nieuw een verre reis zou gaan
ondernemen, gonsde de naam
Balikpapan weer over het Bin
nenhof. Tal van journalisten
vroegen hun hoofdredacteuren
toestemming, met de premier
mee te mogen reizen. Ook al
zou de trip het noodlijdende
dagbladwezen een lieve cent
kosten, er zou zeker iets moois
uit voortkomen, daar konden
de hoofdredacteuren van ver
zekerd zijn. Een handvol jour
nalisten kreeg aldus het fiat
om vandaag per lijn toestel de
„regeringsfellowship" naar
Bangkok achterna te vliegen.
In het verre oosten zullen zij
geen gelegenheid voorbij laten
gaan, Van Agt met prikkelen
de vragen tot boude uitspra
ken te bewegen. En die uit
spraken komen er. daar kun je
vergif op innemen. Wacht
maar af. De profetie gaat van
zelf in vervulling. Ja, zij moét
zelfs in vervulling gaan, want
geen enkele journalist kan het
maken, voor vierduizend gul
den op reis te gaan zonder een
letter nieuws af te scheiden.
Overigens: wij zijn niet mee
met Van Agt. Binnen onze ei
gen landsgrenzen is de komen
de week al genoeg te doen.
VAN AGT 2
De reis van Van Agt brengt
nog een interessante bijkom
stigheid met zich mee. Zoals
inmiddels bekend is. heeft het
kabinet gisteren nog niet de
knoop kunnen doorhakken
over de extra bezuinigingen
die dit jaar moeten worden
doorgevoerd. Die bezuinigin
gen zouden worden aangekon
digd in de zogeheten „Voor
jaarsnota", een jaarlijks terug
kerend financieel overzicht
van de stand van zaken in de
rijksbegroting. Premier Van
Agt had de Tweede Kamer
plechtig beloofd, dat deze nota
uiterlijk 1 maart zou verschij
nen. Toen dat niet lukte werd
vandaag als uiterste datum ge
noemd. Ook dat gebeurt dus
niet. Van Agt wilde, ondanks
tegenwerpingen van enkele
zijner collega's, zijn reis naar
Thailand en Maleisië niet la
ten schieten, zodat het kabi
netsberaad over de bezuinigin
gen nu een week lang moet
worden opgeschort. En de Ka
mer maar wachten op de
Voorjaarsnota. Dat dit aan het
Binnenhof enige irritatie
wekt, is begrijpelijk, maar de
regeringspartijen staan vrijwel
machteloos. Wat kunnen zij
doenEen motie van wantrou
wen tegen hun eigen kabinet
indienenNee toch zeker? Zij
kunnen hooguit mokkend hun
treurnis uitspreken over het
uitblijven van de Voorjaarsno
ta en daar zal het aanstaande
dinsdag, als de Kamer weer
bijeenkomt, dan ook wel bij
blijven.
Er is echter één man in de Ka
mer die dinsdag zijn uiterste
best zal doen. zoveel mogelijk
garen te spinnen bij het onop
geloste conflict in het kabinet.
Goed geraden. Wiegel. Hij
heeft al aangekondigd dat hij
het kabinet dinsdag duchtig
aan de tand wil voelen. Met
een fijne glimlach om de lip
pen zal hij dinsdag naar het
spreekgestoelte lopen om van
daar af vice-premier Den Uyl
met veel misbaar ter verant
woording te roepen over het
vooruitschuiven van de pro
blemen in het kabinet. In het
„politieke circuit" gaat zelfs al
het verhaal, dat Wiegel en
Van Agt daarover reeds telefo
nisch contact hebben gehad.
Als dat zo is (en wij hebben
sterke aanwijzingen dét het zo
is) zullen de beide heren, die
nog immer een hartelijke
vriendschap onderhouden, al
aardig wat voorpret hebben
beleefd aan de act die Wiegel
dinsdag zal opvoeren. Den
Uyl, die het op z'n zachtst ge
zegd nog altijd moeilijk heeft
met Van Agt, wordt dan im
mers gedwongen openlijk zijn
minister-president te verdedi
gen. die op dat moment ont
spannen in het zonnetje aan
een cocktail zit. Politiek is
soms zo doorzichtig als fijnge
slepen kristal.
..DEN UYL HIER
De telefoons op het partijbu
reau van de PvdA in Amster
dam stonden donderdagavond
drie uur lang roodgloeiend. De
PvdA-leden waren via het
partijblad Voorwaartsuitge
nodigd, die avond hun vragen
en zorgen over de koers van
de partij en over het kabinets
beleid aan de PvdA-top voor
te leggen. De meeste socialisti
sche ministers en staatssecre
tarissen en een aantal Kamer
leden, alsmede partijvoorzitter
Max van den Berg waren pre
sent om tekst en uitleg te ge
ven. Zij kregen ruim 600 tele
foontjes te verwerken. Nog
vóórdat het eindeloos gerinkel
losbarstte kon iedereen op het
partijbureau op z'n klompen
aan voelen, welke onderwer
pen de meeste bellers zouden
aansnijden: de kortingen op
het ziektegeld en andere socia
le uitkeringen, de aardgaswin
sten van Shell en Esso, de wo
ningbouw, de huren en de ver
stoorde verhouding tussen de
PvdA en de FNV. Dat gebeur
de dan ook.
Er waren echter ook mensen
die met geheel andere proble
men op de proppen kwamen.
Zo kreeg Den Uyl een man
aan de lijn die zich meldde als
ziekenfondsverzekerde met
een kunstgebit. De man vroeg
zich af waarom zijn tandarts
zoveel geld voor dat kunstge
bit moest opstrijken. Den Uyl,
doorgaans goed van de ton
griem gesneden, zat toen (om
maar even in 5e sfeer te blij
ven) echt even met z'n mond
vol tanden. Ook moest Den
Uyl, die zich steevast aan de
hoorn meldde met „Den Uyl
hier", een partijgenoot uitleg
gen waarom de Tweede Ka
mer bij de meeste debatten
zo'n lege indruk maakt.
Minister Ed van Thijn van
Binnenlandse Zaken kreeg
een dame aan de telefoon, dié
hem uitnodigde voor een
spreekbeurt in het kader van-
de komende gemeenteraads
verkiezingen en zijn staatsse
cretaris Sas k ia Stuiveling
moest een aantal vragen
beantwoorden over de ge
meentelijke herindeling in het,
Brabantse dorpje Schaijk.
De telefonade bracht ook en
kele schrijnende zaken aan het
licht. Staatssecretaris Hedy
d'Ancona van Sociale Zaken
hoorde met verbijstering aan.
hoe iemand zijn hele huis
houdboekje voorlas ter illu
stratie van diens opmerking
dat hij elke dag weer moeite
moest doen, met zijn schamele,
loon de eindjes aan elkaar te
knopen. „Niet te geloven, als
je zoiets hoort. We staan er
veel te weinig bij stil dat er~'
nog steeds mensen zijn die elk
dubbeltje twee keer moeteh
omdraaien voor ze het uitge-K
ven", aldus Hedy. Een waar-,
woord.
DICK VAN RIETSCHOTEN
w N
!N HAAG Onont-
xjmbaar zullen de nade-
ode verkiezingen voor
provinciale staten een
langrijk stempel druk-
n op de landspolitiek en
t voortbestaan van het
idige kabinet. Natuur-
jtgaat het in de eerste
ats om de samenstel-
>a g van het provinciebe-
•n ur, maar dat kiest op
beurt de Eerste Ka-
•r. Daar is nog een
terderheid van CDA en
fD, de partijen die het
rige kabinet Van Agt
unden. Tegelijk zijn
ze verkiezingen een be-
ïgrijke graadmeter voor
landspolitiek.
en graadmeter die effect
ft. Dat heeft de geschiede-
geleerd", benadrukt Hans
egel. sinds najaar 1981 aan-
lerder van de oppositie en
aantastbaar de eerste man
de VVD. Hij wijst er veelbe-
enend op, dat de voor de
dA slechte Statenverkiezin-
van 1958 de val van het
itste kabinet Drees van so
listen en christendemocra-
inluidde. In 1966 gebeurde
tzelfde met het kabinet
ls-Vondeling, ook na een te-
rstellende uitslag voor de
lialisten bij de Statenverkie-
igen in dat jaar, herinnert
egel zich. Is driemaal nog
eds scheepsrecht? Wiegel:
it is een mooi beginsel,
arvan tk vind dat het ge-
adhaafd moet blijven".
aar je weet het nooit",
igt hij er onmiddellijk aan
Wiegel zegt niet aan „kof-
- dikkijkerij" te willen doen.
PvdA zit volgens hem in
enorm dillema. Het desa-
euze stemmenverlies dat
in >r de socialisten dreigt laat
naar het oordeel van de
fD-leider niet afstoppen
.is r-
door nu te besluiten uit het ka
binet te gaan. „Dat zal de
PvdA voor jaren in de opposi
tie doen belanden", verzekert
hij. Het zou dus best eens kun
nen dat de coalitie met een
zwaar gehavende PvdA nog
een tijdje blijft zitten en Wie
gel is daar aan de andere kant
ook weer niet zo rouwig om:
„misschien is het wel nodig
opdat de kiezers nog duidelij
ker kunnen zien wat de drie
regeringspartijen er met el
kaar wel of niet van terecht
brengen".
De deplorabele toestand waar
in de PvdA zich thans bevindt
heeft overigens a!4 bijkomend
effect dat de vorming van
linkse programcolleges in de
provincies een vrijwel onhaal
bare zaak wordt. „Anderen
buitenspel zetten kan nu dus
niet meer. Linkse colleges zul
len om zeep worden gebracht
en dat vind ik nuttig", zegt
Wiegel. Ook ziet hij de rem die
via een waarschijnlijk ver
sterkte CDA-VVD-meerder-
heid in de Eerste Kamer kan
worden gezet op „al te wilde
linkse plannen" als een goede
zaak.
Magische grens
Al met al blaakt Wiegel van
energie en optimisme. Zijn
partij mag zich de laatste we
ken in zo'n groeiende gunst
verheugen dat met een beetje
goeie wil bij de komende ver
kiezingen de magische grens
van 20 procent van de kiezers
kan worden overschreden. Het
zou een kroon op het werk
van Wiegel zijn, want dat zou
voor de liberalen een verdub
beling van de aanhang beteke
nen in tien jaar tijd. Wiegel
maakt er geen geheim van een
beetje trots te zijn op het feit
dat hij gedurende deze periode
„baas van de VVD" was: „het
is nog nooit vertoond sinds de
invoering van de evenredige
vertegenwoordiging", zegt hij
glunderend.
De VVD in feeststemming dus.
Om die kracht bij te zetten
werd de opening van de cam
pagne, de eerste zaterdag in
maart, in een uitpuilend Turf
schip in Breda al opgeluisterd
met de nodige hoempa mu
ziek. Dezelfde klanken waar
mee de liberalen tot veler ver
bazing in mei vorig jaar in het
naburige Den Bosch zo opge
wekt en vrolijk hossend de op-
positiebanken intogen, begelei
den nu mogelijk de weg terug
naar de regeringstafel, wel
licht zelfs als tweede partij van
het land. Honderden nieuwe
leden stromen binnen en Wie
gel en zijn liberalen trekken
zalen die voller zijn dan ooit.
De vierbaansweg naar het
Overijsselse Delden raakte
zelfs verstopt toen de VVD-
leider daar enkele weken gele
den een speech hield. Meer
dan duizend man vulde de
zaal tot de nok en naar schat
ting driehonderd moesten on-
verrichterzake naar huis te
rug.
Voze beloften
Oppositie voeren tegen een
coalitie als deze is ook niet zo
moeilijk als de deelgenoten er
van vrijwel dagelijks vechtend
over de Haagse keien rollen.
Wiegel meldt maar wat graag
dat CDA-minister Van der
Stee (financiën) in feite maar
één partij vierkant achter zich
heeft staan als het gaat om de
uitvoering van zijn 4,5 miljard
bezuinigingen. Dat is vreemd
genoeg niet zijn eigen partij of
een van de coalitiepartners,
maar uitgerekend de VVD als
grootste oppositiepartij. Het is
maar een klein voorbeeld van
-de handige manier waarop de
VVD vrij gemakkelijk profijt
trekt van het onderling geru
zie en de interne verwarring
waaraan de regeringspartijen
soms ten prooi zijn.
dreigend verlies bij de komen
de verkiezingen allereerst aan
zichzelf de danken heeft. „Alle
beloften die de PvdA aan de
kiezers gedaan heeft zijn voos
gebleken. Bij de Kamerverkie
zingen vorig jaar wist men al
dat ze niet waar gemaakt kon
den worden. Maar in plaats
van zich te matigen werden de
beloften nog eens opgepoetst
tot strijdpunten waaraan men
ten allen tijde zou vasthouden.
Als je ze dan toch vervolgens
als een baksteen laat vallen,
dan zeggen natuurlijk ook je
eigen trouwe kiezers: waarom
hebben we eigenlijk op die
partij gestemd?", aldus Wiegel.
„Natuurlijk. Den Uyl werkt
hard, kent zijn zaken en is
moedig. Bij alle kritiek op zijn
beleid moet je dat erkennen.
Maar hij is verkeerd bezig. Hij
is bezig dingen te doen waar
van zijn kiezers hadden ge
dacht, nou, dat doet die Wiegel
misschien, maar bij Den Uyl
zal het niet gebeuren. En wat
zien ze tot hun verbazing, dat
die Den Uyl het doet! Boven
dien is de inhoud van het be
leid zodanig dat veel werkne
mers nu zeggen: ik moet dat
niet meer".
„Men zit nu al vanaf septem
ber. Als je de crisis erbij neemt
vanaf november. Kijk nu eens
wat er intussen is gebeurd.
Wat er aan beslissingen geno
men is. Slechts twee dingen.
Allereerst het gehannes rond
de ziektewet, waarbij een eer
der genomen beslissing werd
teruggedraaid en nu nog nie
mand weet waar hij aan toe is.
En dan het banenplan, waar
van de cijferaars uitrekenen
dat het op de korte termijn iets
oplevert en op de lange ter
mijn niks. Dat zijn de twee
enige beleidsdaden tot nu toe.
Als dat zo blijft betekent het,
dat hoe langer dit kabinet zit,
des te meer tijd een volgend
kabinet nodig zal hebben om
alleen al recht te trekken wat
in deze maanden scheef is ge
groeid. Dat is een afgrijselijke
klus, waar we overigens niet
voor terugschrikken", zegt
Wiegel.
Vodjes papier
Ook D'66 zit volgens hem in
een weinig benijdenswaardige
positie. „Sinds de partij van
Jan Terlouw tot het kabinet is
toegetreden heeft ook D'66
haar beloften als vodjes papier
ingetrokken", zegt Wiegel. Hij
noemt als voorbeeld de gasbo
ring op Ameland. Die door la
ten gaan was een van de eerste
beslissingen van Terlouw. De
kernenergie is een ander voor
beeld: een commissie moet
gaan studeren op de sluiting
van de centrales en die com
missie is er nog niet eens. En
dan Zeevalking, minister van
Verkeer en Waterstaat. „Hij
hield in de Kamer een gehar
nast pleidooi voor het aanleg
gen van de A 27 door Amelis-
'weerd. Je zou zo'n betoog als
VVD-minister van Verkeer en
Waterstaat moeten houden.
Wat had die D'66-fractie dan
niet getoeterd in de Kamer.
Nu zaten ze als een stel gesla
gen honden in hun bankje.
Dat zien de mensen".
„En dan de eerste man van
D'66. de heer Terlouw. Hij
heeft verwachtingen gewekt
door zich niet alleen voor het
ministerie van Economische
Zaken geschikt te verklaren,
maar ook voor Financiën. Als
aan die verwachtingen niet
wordt voldaan gaan de kiezers
toch zeggen: daarvoor hebben
we toch niet op je gestemd!"
Wiegel moet tot zijn spijt vast
stellen dat Terlouw weinig uit
zijn handen laat komen. „Jam
mer", vindt hij, „want de alge
mene ideeën van de heer Ter
louw verschillen niet zo veel
van de onze. Herstel van ren
dementen in het bedrijfsleven,
meer investeringen etc. Een
kabinet van CDA. VVD en
D'66 zou wat deze ideeën be
treft veel eensgezinder zijn ge
weest", meent Wiegel. „Maar
zo'n kabinet is er dankzij de
onverstandige blokkade van
D'66 niet gekomen".
Wiegel trekt ter illustratie van
zijn negatief oordeel over Ter
louw nog eens een vergelij
king met zijn voorganger, de
VVD-er Van Aardenne. „Die
was de spil van het kabinet en
is daarom door iedereen ge
prezen. Van Aardenne was in
staat te bemiddelen als Albeda
en Van der Stee elkaar in het
vorig kabinet in de haren vlo
gen. Dat moet de minister van
Economische Zaken kunnen.
Terlouw laat zich op dit punt
juist overspelen. Hij is akkoord
gegaan met een beleid dat er
toe leidt dat het aardgas wordt
potverteerd, de economische
groei voor 130 procent naar de
collectieve sector gaat, geld
wordt weggehaald uit de in
vesteringspot van het bedrijfs
leven en wordt weggegeven
aan Sociale Zaken. Den Uyl
heeft er toch maar een paar
miljard uitgesleurd. Als dat
geld was besteed aan het sti
muleren van investeringen en
het verlagen van de vennoot
schapsbelasting dan waren we
heel wat beter af geweest. Ik
heb de indruk dat Terlouw
zich als minister gewoon laat
wegspelen. Dat betreur ik
zeer, want dat is niet in het
belang van het land", zegt
Wiegel.
Denigrerende grappen
De laatste weken is D'66 wer
kelijk dol geworden over de
verwijten van Wiegel. Hij zou
met zijn kritiek de man spelen
en niet de bal en volgens het
D'66 Kamerlid Ernst Bakker
zich schuldig maken aan „de
nigrerende grappen en grollen
aan het adres van Terlouw".
Wiegel slaat eenvoudig maar
doeltreffend terug: „Uw lezers,
die straks de weergave van dit
gesprek in hun krant lezen,
zullen hoop ik daarin zien dat
ik helemaal geen grappen en
grollen over de heer Terlouw
maak. Ik zeg gewoon dit: a. ik
ben het met zijn ideeën eens,
en b. hij brengt er niets van te
recht. Meneer Bakker moet
zich een beetje in toom hou
den. Hij is één van de jongelui
achter Terlouw. Laat hij zich
bepalen tot het zich ontwikke
len van een goed volksverte
genwoordiger. Daaraan heeft
hij zijn handen vol", meent
Wiegel.
„Een kat in het nauw maakt
kennelijk rare sprongen", ver
volgt hij. „De grondfout van
D'66 is dat het een kabinet
heeft geblokkeerd dat een veel
eensgezinder economisch be
leid had kunnen voeren. Ik
denk dat de heer Terlouw
meer tot ontplooiing had kun
nen komen in een kabinet met
ons dan in het huidige gezel
schap", beweert Wiegel met
Wiegel: ..De
hard werkende
werknemer is
natuurlijk v
feitelijk beter af
bij de VVD. dan'
bij het huidige
PvdA en dat 't
heeft die man
natuurlijk ook i
donders goed in;
de gaten".
opvallend veel nadruk op het
laatste woord.
Toch richt de VVD haar cam-;
pagne met name op de Demo
craten. Er komen nog radio en
tv-debatten tussen Wiegel er>
Terlouw en met Brinkhorst,'
fractieleider van D'66 in de
Tweede Kamer. Voor een de-;
bat met minister Den Uyl
heeft Wiegel geen tijd. „Over
het verschil tussen VVD en
D'66 is eerder duidelijkheid en
opheldering nodig dan over dé
verhouding PvdA-VVD, want
die is zo klaar als een klontje;
Laat de heer Den Uyl maar
met de ministers Van der Ste^
en Terlouw in de slag gaan.
Dat is een nuttiger tijdpasse
ring voor hem", aldus Wiegel.
De positie van D'66 is zo on
duidelijk dat het ons nuttigef
leek daar eerst maar eens wat
opheldering over te krijgen".
Wiegel denkt overigens niet
alleen van D'66 kiezers te
kunnen afsnoepen. Ook van
het CDA, voorzover men boos
is over het feit dat deze partij
de VVD zonder blikken of
blozen aan de kant schoof en
haar leider tegen zijn zin
dwong met de socialisten te
gaan regeren. En zelfs bij de
PvdA ziet Wiegel kiezerswinst
voor zijn partij. „De hard wer
kende werknemer, die ook
wat verder wil komen, die wat
extra wil presteren, maar die
daarvoor ook een stukje extra
beloning wil krijgen, die is na
tuurlijk feitelijk beter af bij de
VVD dan bij de huidige PvdA
en dat heeft die man natuur
lijk ook donders goed in de ga
ten".
ARJEN BROEKHUIZEN
jr
SN HAAG De vorige
iek eindigden wij op
!ze plaats met de consta-
"ing dat CDA, PvdA en
66 elkaar in het Cats-
"s in een dodelijke om-
ie hing gevangen houden,
dat er van regeren niets
n' echt komt. Bewijs van
e stelling? Afgelopen
nderdag zat het tweede-
binet Van Agt er op de
m P af zes maanden en
t heeft nog geen enkele
latregel van betekenis
nomen. Deze week
Yam dit gebrek aan
adkracht schrijnender
i n ooit aan het licht.
t ïdanks heftige plei-
oien van de fractielei-
i rs is het uitermate on-
- larschijnlijk dat het ka-
iet de besprekingen
er de Voorjaarsnota nog
1 weekeinde zal afron-
n. Hoe langer hoe meer
wordt duidelijk dat deze
ministersploeg intern nog
altijd zo verdeeld is, dat
een eensgezinde aanpak
van de grote problemen
momenteel niet tot de mo
gelijkheden behoort. Geen
wonder dat men op het
Binnenhof, waar het aan
tal cynici toch al aanzien
lijk boven het landelijk
gemiddelde ligt, nu zegt
dat het tweede kabinet-
Van Agt helemaal niet be
staat.
Kat uit boom
De brandende vraag is nu:
blijft dat zo? Luidt het ant
woord bevestigend, dan kun
nen we slechts hopen op een
zeer spoedige kabinetscrisis,
omdat alles beter is dan een
regering, die niet regeert.
Maar zo duidelijk is de situatie
nog niet. Het heeft er veel
meer van weg, dat met name
CDA en PvdA de kat uit de
boom willen kijken. „Kat"
moet onder deze omstandighe
den verstaan worden als de
kiezersgunst. Met andere
woorden: de ministers van bei
de partijen vinden het beter de
Voorjaarsnota over de Staten
verkiezingen „heen te tillen",
zoals dat heet in het taaltje
van de hoge Haagse heren.
Voor Van Agt zou dat het
voordeel kunnen hebben, dat
„ome Joop", met welke bij
naam de premier zijn vice-pre
mier soms aanduidt, na 25
maart flink wat tonen lager
moet zingen. Immers, als de
dreigende rampzalige verkie
zingsuitslag voor de PvdA
werkelijkheid wordt, heeft
Den Uyl in het kabinet geen
been meer om op te staan. De
christen-democratische minis
ters kunnen er dan op wijzen
dat het Nederlandse volk de
koers van de PvdA niet zo
snel bezuinigen en veel geld
steken in een werkgelegen
heidsplan- krachtig heeft afge
wezen. CDA-fractieleider
Ruud Lubbers zei het deze
week op zijn eigen manier:
„Een kabinet kan ten val ko
men door gebrek aan daad
kracht of doordat partijen ge
maakte afspraken niet nako
men".
Partnerruil?
Maar er is nog iets. In het ge
val dat een nederlaag voor de
PvdA gepaard gaat aan flinke
winst voor de VVD, ontstaat
de mogelijkheid voor het CDA
maar weer eens aan partner
ruil te gaan doen. VVD-leider
Wiegel speculeert (zie elders
op deze pagina) in een gesprek
met deze krant in alle open
heid over zo'n wisseling van
politieke partner. Hij brengt in
herinnering dat zoiets al twee
keer eerder was gebeurd: in
1958, tijdens het laatste kabi-
net-Drees en in 1967, tijdens
het kabinet-Cals. Beide malen
waren de Statenverkiezingen
slecht uitgevallen voor de
PvdA en beide malen was dit,
nog steeds volgens Wiegel,
voor de KVP aanleiding de so
cialisten voor de keuze te stel
len: slikken of stikken. En bei
de malen was het slot van het
liedje dat de rooms-rode coali
tie om zeep werd geholpen,
waarna de liberalen zich weer
behaaglijk in de ministersze
tels konden nestelen.
Ster-spot
Ook voor de PvdA heeft de
impasse van dit moment voor
delen. De opiniepeilingen, die
wijzen op een verlies van (om
gerekend in Kamerverhoudin-
gen) zestien zetels, hebben de
positie van de socialistische be
windslieden zo verzwakt, dat
de tijd volgens hun nu alleen
nog in hun voordeel kan wer
ken. De enige ombuiging waar
de PvdA zich nu echt voor in
teresseert is die van de curve
in de statistieken van de opi
niepeilers. De partij zet alles
op alles om die opwaartse lijn
te verwezenlijken. Dinsdag
bleek men er zelfs in geslaagd
de AVRO te verleiden tot het
beschikbaar stellen van zend
tijd voor wat heette een „ex
clusief" interview met Den
Uyl maar wat niets anders dan
een STER-spot voor de PvdA
bleek te zijn. En donderdag
moesten de besprekingen over
de Voorjaarsnota worden afge
broken, omdat alle PvdA-be-
windslieden in Amsterdam
een soort telefonische hulp
dienst zouden vormen voor in
geestelijke nood verkerende
partijgenoten.
En ja hoor, terwijl Den Uyl
nog soep slurpend communi
ceerde met opbellers, wist re
clamechef Kees Bode triom
fantelijk te melden dat de par
tij door het dal heen was. De
PvdA zou nu volgens het
NIPO weer bijna net zo groot
zijn als de VVD... De ironie
van die mededeling was dat de
socialistische partij tot nu toe
bij elke verkiezing een vracht
wagen meer stemmen boekte
dan de liberalen. Alleen daar
uit moge al blijken, waar de
PvdA naar streeft. Als voorzit
ter Max van den Berg nu van
de daken schreeuwt dat zijn
partij nu nog slechts 28 zetels
zou veroveren, dan kan het bij
de verkiezingen zelf alleen
nog maar meevallen Een ne
derlaag kan dan gepresenteerd
worden als een overwinning.
Het is immers maar vanuit
welke hoek men de zaken be
kijkt.
Mocht het zo lopen, als de stra
tegen aan de Nicolaas Witsen-
kade in Amsterdam, waar het
partijbureau gevestigd is, be
dacht hebben, dan staan Den
Uyl cum suis er straks in het
kabinet aanzienlijk beter voor
En dat geldt uiteraard nog
meer, als CDA en VVD bij de
statenverkiezingen toch net
niet -omgerekend naar Ka
merzetels- aan 76 komen.
Rooien
Onder die omstandigheid zou
den zowel CDA als PvdA geen
andere keus hebben dan het
toch maar met elkaar zien te
rooien. Want dan hebben de
kiezers eens te meer uitge
maakt, dat deze partijen tot el
kaar veroordeeld zijn. of ze dat
nu leuk vinden of niet En
eindelijk zouden dan de vele
Gordiaanse knopen kunnen
worden doorgehakt, zodat het
land weer enige leiding ont
vangt vanuit Den Haag.
De opstelling van D'66 heeft
daar natuurlijk ook mee te
maken. De vage hoop van de
VVD. dat de Democraten wel
licht nu toch bereid zijn toe te
treden tot een centrum-rechts
kabinet, is ijdel. Fractieleider
Brinkhorst liet daarover in
een vraaggesprek met ons
geen enkele twijfel bestaan.
Het was overigens diezelfde
Brinkhorst, die wees op een
pikante bijzonderheid. Volgens
hem is het niet uitgesloten dat
als ook de laatste kans op een
herstel van Van Agts geliefde
CDA-VVD-coalitie verdwijnt,
de premier er de brui aan zal
geven. De D'66-voorman ver
wees naar de Engelse Labour-
leider Harold Wilson, die een
aantal jaren geleden „even
eens na jarenlang modderen
zonder iets te bereiken" plot
seling zijn biezen pakte
RIK IN T HOUT