EjJMMEBÊÊL
>-
finail
weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
WETENSCHAPPEN
oplossing vorige puzzel
NR. 11
CRYPTOGRAM
sim
m S S lj
m o o is...
hs ij 'm
w
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 13 MAART
De prijswinnaars van puzzel 10 zijn:
N.A.M. van der Waart pr., Noordeinde 26, 2445 XE
Aarlanderveen.
F. van Velsen, Leidseweg 147, 2253 AB Voorschoten.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1 Hierin is men niet alleen (10);
6 Het is niet prettig om over deze vis
te gaan (4);
10 De schoenmaker wordt verzocht
hierbij te blijven (5);
11 De taille van de Europeaan dient
als onvoldoende verbetering (9);
12 Directeur van een bibliotheek? (8):
13 Wat nodig is voor een uitsmijter
ter afsluiting (5);
15 Als er weer een handeling plaats
vindt, zal dit wel het gevolg zijn (7);
17 Om gedurende korte tijd in de
rode cijfers te staan is ook niet
prettig (7);
19 Velen waren ontroerd omdat het
niet werd stilgehouden (7);
21 U staat achter de menigte om hier
door de vermoeidheid te verdrijven
(7);
22 Delft men daar wat lekkers met
behulp van springstof? (5);
24 Die potitiesoldaat heeft een man
gered (8);
27 Alvorens inhalig te zijn was hij vol
eerzucht (9);
28 Is het voor de sergeant niet eng
om de bloem in ontvangst te ne
men? (5);
29 Als dat valt is het afgelopen (4);
30 Hieruit groeiden te veel schadelijke
insekten (10).
VERTICAAL:
1 Die sport kan heel wat deining ver
oorzaken! (4);
2 Brave vogel die niet van zure hap
jes houdt (9);
3 Ze doen het niet omdat ze niet vrij
zijn (5);
4 Raad eens wat de hoogleraar geeft
(7);
5 Plant tegen tanks? (7);
7 De waterkering in die Siberische
rivier vindt u ook in Noord-Holland
(5);
8 Zij behoedt ons voor ingedikt sap,
schatl (10);
9 Dat het huis me te weinig zal op
brengen lijkt mij vreemd (8);
14 Op die wijze trouwt u nooit! (10);
16 Ook een net gezin kan afkeer op
wekken! (8);
18 Een kleermaker maakt in zijn vak
van dit instrument beslist geen ge
bruik (9);
20 Een ring steekt mooi af tegen haar
donkere huid (7);
21 De meeting trok een groot aantal
personen (7);
23 Ik vind die speelruinmte erg mager
(5):
25 De magistraat start niet voor hij
die vogel heeft gezien (5);
26 Die regelmaat vindt u uitsluitend in
het noorden (4);
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 11 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant,
Postbus 11, 2300 AA Lelden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
-
Helma en ik hadden ons ge
plaatst voor de regionale finale
van de „Interpolis". Op weg
naar de speelgelegenheid
kreeg ik nog een paar welge
meende raadgevingen van Hel
ma: b.v. a). Een opening is een
opening en dat betekent 12
punten: b). Pas is ook een bod,
niet altijd blijven doordraven.
Ik hoop dat ik niet het eerste
het beste spel te spelen krijg,,
ik heb altijd even tijd nodig om
erin te komen. We zaten nau
welijks aan tafel of we kregen
de volgende hand:
Spel 1. Niemand kwestbaar
Noord: Helma
S: 6 3
H: 10 6 5
R: A V 8 7 5 3
K: A 5
West Oost
S: B 10 8 7 S: H 9 5 4
H: H V 7 H: 9 8 3
R: 6 R: 4 2
K: H B 9 8 4 K: V 10 6 2
Zuid
S: A V 2
H: A B 4 2
R: H B 10 9
K: 7 3
Helma haar raadgevingen aan
mij zeker vergeten, opende
met 1 ruiten: Het volgende
biedverloop ontwikkelde zich:
Noord Oost Zuid West
en allen passen.
Oost kwam uit met klaver 6.
Helma nam met het aas: speel
de twee maal troef, eindigend
in de hand sneed met schop
pen vrouw, speelde schoppen
aas, troefde een schoppen in
haar hand en speelde vervol
gens klaver vijf. Waarna de
volgende situatie ontstond:
Oost of west aan slag:
Noord
S: -
H: 10 6 5
R: A 7 5
K: -
West Oost
S: H
x H: 9 8 3
Zuid
S: -
H: A B 4 2
R: B 9
Of nu Oost of West aan slag is,
„Strippen"
Helma maakt altijd haar con
tract. Als ze een zwarte kleur
spelen, spelen ze in de dubbel
renonce en kan Helma op tafel
troeven en in haar hand een
harten wegdoen. Speelt Oost
een harten dan laat Helma
hem naar haar hand lopen.
West moet hem wel nemen
met de heer of de vrouw maar
moet nu zelf in de dubbel re
nonce of harten aanspelen,
waardoor er maar éèn harten
slag verloren gaat.
Hoe de harten ook verdeeld
zitten N-Z hebben een harten
combinatie met slechts éèn
verliezer als de tegenpartij
maar verleid kan worden of ge
dwongen de kleur aan te spe
len. Het strippen (elimineren)
van één of meer kleuren is het
kenmerk van alle eliminerende
speelwijzen. Men moet de
sleutelzet goed voorbereiden
en het ingooien van de tegen
stander moet geschieden op
het moment dat deze geen
ontsnappingskaart meer heeft.
Jammer was het dat Helma
voor bovengenoemd spel, om
dat het een parenwedstrijd be
trof, niet de welverdiende belo
ning kreeg, maar slechts een
minscore, omdat de meeste
paren in 3 SA zaten en soms
zelfs plus 1 scoorden.
KVD 40 jaar
„Geachte probleemvrienden,
zooals u wellicht reeds hebt
vernomen vond er op 12 Jan.
j.l. te Utrecht de oprichtings
vergadering plaats van de Ne-
derl. Bond voor Damproblema
tiek. Hiermede werd de kroon
gezet op het werk der initiatief
nemers en van allen, die zich
beijverd hebben de organisatie
tot stand te brengen. Op deze
vergadering waren aanwezig:
de Heeren N. Beemers, J. Bon-
trop, G. J. A. v. Dam, D. Dou-
wes, St. W. Duursma, B. v.d.
Graaf, A. J. van Hertum, H.
Hoogland, J. G. Jongejans, R.
C. Keller, W. B. Monsma, H. M.
Roos, C. Schaap, J. Scheijen,
B. H. M. Stevens, H. C. v. Va
ten, G. W. Zonneveld, en A. P.
de Zwart. De belangrijkste ge
nomen besluiten kunnen wij
a.v. samenvatten: 1e. Het be-
stuur is samengesteld uit: R. C.
Keller, voorz., D. Douwes,
Secr., H. C. v. Valen, Pen-
ningm., G. J. A. v. Dam en C..
Schaap, commissarissen" En
zovoort.
Dit is een citaat uit het blad
van de Nederl. Bond voor
Damproblematiek, februari
1941.
Het citaat staat in het jubi
leumnummer van de KVD, de
Kring voor Damproblematiek.
Het is een document geworden
voor de leden van de KVD en
allen die in de problematiek
zijn geïnteresseerd. Er staan
vele lezenswaardige artikelen
lilTl
P g i
SfiMA
m
JSSSS
I 1 8 S O
ÜJKIJB IS
MAX DOUWES
in en prachtige problemen,
waarvan vele eerste publika-
ties.
Het jubileumnummer is te be
stellen door 15,- over te ma
ken op girorekening 407690
ten name van penningmeester
KVD, Fort Alexanderstraat 16,
5241 XG Rosmalen.
Eén van de eersten die een
probleem met alle schijven op
bord maakte, is Max Douwes.
Deze Hilversummer, bekend
als tv-regisseur bij de NCRV,
werd in 1923 in Odoorn gebo
ren en maakte onder meer het
fantastische probleem dat op
het eerste diagram staat afge
beeld.
De vraag luidt: hoe mag zwart
niet slaan en waarom niet? Het
antwoord luidt: zwart mag niet
15x24 slaan wegens 30x8 3x1'
29-24 38x20 47x38 6x17 22x11
16x7 27x16 36x27 32x21
GERRIT VAN DER LINDE
43x41 46x37 26x17 48-43
39x48 50x30 48x13 23-19
14x32 25x3 35x24 3x45 7-12
45x7 2x11 16x7 1x12 49-43 en
van de 40 schijven zijn er 38
van het bord geslagen. Het
probleem eindigt in enkelvou
dige oppositie. Een schitterend
vraagstuk.
Gerrit van der Linde wordt in
het jubileumnummer onder
meer geëerd met het vraag
stuk van het tweede diagram.
Hij componeerde dit in 1956,
ter gelegenheid van het 25-ja-
rig jubileum. Vandaar dat er 25
schijven op het bord staan, de
oplossing 25 zetten vergt en
de strijd om veld 25 gaat: 35-
30 24x35 34-30 25x23 37-32
14x25 32x14 19x10 33-28
22x44 49x40 35x44 43-39
44x33 38x9 4x13 15x4 25-30
4x18 36-41 18-23 41-47 23-34
47x40 45x25!
De schaakcomputer begint een
vaste plaats in te nemen in de
schaakwereld. Dit is voor een
groot deel te danken aan de
commercie, want het beste
schaakprogramma (met rede
lijke bedenktijd) verkoopt zeer
goed. Toch zijn de huidige mi
nicomputers voor de redelijke
clubschaker niet meer dan aar
dig speelgoed. Anders is dat
met de grote computers, deze
bereiken een zeer aardig ni
veau (ELO plm. 2100).
De vraag is of deze schaakpro
gramma's ooit van wereldkam-
pioènsniveau kunnen worden.
Mijn informatika-kennis is zeer
minimaal, zodat een technisch
gefundeerd oordeel van mij
niet mogelijk is. Maar gevoels
matig lijkt mij het niet waar
schijnlijk, dat deze machine's
nog enkele honderden ELO-
punten sterker gaan spelen,
dan nu het geval is. Dit baseer
ik op het feit, dat in het scha
ken vele (ontelbaar, maar net
niet oneindig) stellingen in de
vooruitberekening moeten
worden getaxeerd. Een
schaakmeester doet dit in en
kele seconden door intuïtie en
kennis, maar voor een machine
moeten er algemene (en ge
programmeerde) kenmerken
aanwezig zijn. Een aardig voor
beeld hiervan vind ik de vol
gende stelling:
Zie diagram 1:
Deze stelling ontstond in een
partij Belle (computer-wereld-
kampioen)-Storey (ELO 2206,
hoofdklasseniveau) Belle is aan
zet en maakt nu zo'n ver
schrikkelijke taxatiefout 1.Lf3?
Iedere beetje behoorlijke scha
ker weet, dat in een toreneind
spel een aktieve toren van on
schatbare waarde is. Belle
„hoopt" nu het toreneindspel
m.b.v. een passieve toren re
mise te houden. Omdat bij ma
chine's van een black-out geen
sprake kan zijn is hier sprake
van een beoordelingsfout (lees:
programmeerfout). De oplos
sing lijkt simpel, men program
meert eenvoudig: „indien tore
neindspel dan toren aktive-
ren". Maar in de vele uitzonde
ringen gaat het dan weer mis.
Ik ben me er van bewust, dat
dit laatste een wat simpele
voorstelling van zaken is, maar
het zijn toch dit soort proble
men die het programmeren
bemoeilijken. Hoe sterk de
computer bepaalde partijge
deelten ook speelt, er zullen
naar mijn mening altijd van
deze vreemde zetten gedaan
worden, die het peil van de
machine omlaag halen.
In bovenstaande stelling was
uiteraard 1.TC3 de aangewezen
zet, waarna remise binnen be
reik ligt.
Vrijdag 5 maart werd in Delft
de partij Donner-Belle ge
speeld. In de vooraankondi
ging werd beweerd, dat Belle
een kracht bezit van de gemid
delde hoofdklasser. Van Don-
ner is bekend, dat hij tegen de
mindere goden veelal noncha
lant speelt; reden genoeg om
.Computerschaak
dit historische treffen eens te
bekijken.
J. H. Donner-Belle.
Damegambiet.
1.d4 d5 2.C4 c6 3.Pf3 Pf6 4.Pc3
e6 6.Lg5 Pbd7 6.e3 Da5. De
Cambridge-Springsvariant.
Aan het begin van deze eeuw
gold dit als een zeer gevaarlijk
systeem, de moderne ope
ningstheorie heeft er echter
een afdoend antwoord op.
7.Pd2.
De beste parade tegen de
dreiging Pe4.
7...Lb4?
De enige manier om niet in al
te groot nadeel te komen is:
7...dxc4 8.Lxf6 Pxf6 9.Pxc4
Dc7 10. Le2 Le7 11.a3! met
iets beter spel voor wit Tim
man-Hort IBM'80.
8.Dc2 0-0 9.Le2 dxc4.
Niet erg konsekwent (want de
partij Timman-Hort wordt nu
met een tempo minder bereikt)
maar wel het beste, want de
oude voortzetting 9..e5 levert
wit na 10.0-0 Ld6 11.Pb3 Dc7
12.cxd5 exd5 13.Pxd4 Pxd5
14. Pxd5 Lxh2+ 15. Kh1 cxd5
16.g3 groot voordeel op.
10.Lxf6 Pxf6 11. Pxc4 Dc7
12.0-0 Tfd8 13.a3 Le7 14.b4 b6
15.Tfc1 Lb7 16.Lf3 a6!
Bereidt c5 voor wat nu niet
goed mogelijk was, daar
16...c5 17.dxc5 bxc5 18.Lxb7
Dxb7 19.b5 wit een gevaarlijke
meerderheid öp de damevleu
gel geeft.
17.Tab1 Pd7 18.a4 Tab8 19.g3?
Deze zet begrijp ik niet, zwart
staat klaar voor de bevrijdende
i.
W
1 11
A A
Diagram 1.
opmars c5 en wit permiteert
zich een wachtzet. De vele toe
schouwers (800) verwachtten
nu 19..Lxb4 om na 20.Txb4
met c5 het stuk met voordeel
terug te winnen. Donner zei,
dat hij 19.g3 speelde om te kij
ken of Belle 19..Lxb4 gezien
had en dat hij bovendien een
leuke zet na 19..Lxb4 kon
doen. Ik heb me suf gepiekerd
om deze „leuke" zet te vinden;
het lijkt me daarom dat we hier
met de bovengenoemde non
chalance van Donner te maken
hebben.
19...Kh8?
Nu raakt de machine de kluts
kwijt, beter is in ieder geval
19...C5 20. Lxb7 Dxb7 21. dxc5
bxc5 22. b5 axb5 23. axb5
Pb6 20.Lg2 f5?
Presenteert wit een nieuw aan
knopingspunt: „e6"
21. Pe2 Te8 22. Pf4 Lg5 23.
Pd3 Lf6 24. (4 Tec8 25.a5b5 26.
Pd2 La8?
Hoewel start strategisch verlo
ren staat, had hij het wit moei
lijker kunnen maken door de
loper op b7 te houden om
eventueel e6 met Lc8 extra te
dekken.
Diagram 2.
27.Pb3 Da7 28.De2
29.Pbc5 Pf8 30.Tc2
31.Tbc1 Kg8 32. Lf3
33.g4 Tc8 34.Tc3 fxg4
Te7 36.Da2 Tco8 23.f
38.Pf4.
Zie Diagram 2
„Ik hoop, dat de compi
wat van opsteekt", sprat
ner hier. Maar na:
38...Lxd4l? 39.exd4 Txd
Verzonk hij in een diep
om na 20 minuten na
tot de konklusie te komi
het nog net gewonne
Een duivelse schwind
deze machine.
40.f6!
Jammer voor de toe 1
wers, maar gelukkig vooi f
ner zat dit er nog net
40.Df2 e5 wint zwart he
terug. 40...Txf4 41.fxe7
42.Tg3 Txg3+ 43. hxg3
44. Dd2 h6 45. Td1.
De rest is techniek, FIDE
zitter Olafsson arbitreei 1
partij na 56 zetten gew
voor wit.
Al met al geen onaardige
van Belle, maar in de I
landse hoofdklasse
zonder twijfel nog niet
WK kunstrijden op Deense zegel
Tot en met morgen worden in
Denemarken de Wereldkam
pioenschappen kunstrijden op
de schaats gehouden. In de
Bröndby-Hallen nabij Kopen
hagen wordt een programma
afgewerkt van kunstrijden voor
dames- en heren individueel,
voor paren, en ijsdansen. De
Deense PTT heeft op 25 febru
ari een postzegel van 2.00 kr.
uitgebracht, waarop een kun
strijdster bezig is aan haar
Kür. Het kunstrijden op de
schaats neemt in Denemarken
een belangrijke plaats in de
sportwereld in. De eerste offi
ciële vereniging kwam in 1869
van de grond en de Deense
Schaats Unie werd in 1912 op
gericht. Aan de wereldkam
pioenschappen wordt door 120
schaatsers deelgenomen, af
komstig uit meer dan 25 lan
den. Voor de afbeelding op de
zegel werd gebruik gemaakt
van een door Morten Bo ge
maakte foto. Het ontwerp
kwam van de hand van Lars
Klint.
Dit jaar is het 350 jaar geleden
dat in Denemarken een aan
vang werd gemaakt met de
heffing van invoerrechten. Om
dit gebeuren onder de aan
dacht te brengen verscheen
eveneens op 25 februari een
zegel van 1.60 kr. waarop men
een afbeelding ziet van de
tweemast-schoener „Argus"
die in de dagen van de zeil
vaart de douane ten dienste
stond. Deze zegel werd ont
worpen door Claus Achton
Friis. Het drukken van deze ze
gels werd verzorgd door de
drukkerij van de Deense PTT.
Op 16 februari j.l. heeft de
postadministratie van de Vati-
kaanse Staat twee bijzondere
zegels uitgegeven. Deze zegels
hebben een waarde van 700
lire en 900 lire en zijn gewijd
aan de zalige Agnes van
Praag.
Op de zegel van 700 lire ziet
men haar met de kroon en de
herdersstaf in haar waardig
heid als priorin, terwijl zij de
grootmeester van de Kruis
vaarders van de Rode Ster de
kerk van de Orde ter hand
stelt. In deze afbeelding wer
den de jaartallen „1282-1982"
opgenomen. De zegel van 900
Lire toont de zalige Agnes ter
wijl zij één van de vier brieven
ontvangt die de heilige Clara
haar zond. Ook deze zegel
'draagt de jaartallen „1282-
1982".
Agnes van Praag, dochter van
koning Premysl Otakar I van
Bohemen, weigerde vier huwe
lijksaanzoeken, en wijdde zich
daarna volledig aan de Heer.
Zij stichtte in Praag een zie
kenhuis voor de armen en het
was daar dat de Orde van de
Kruisvaarders van de Rode
Ster, die in 1237 pauselijk
werd goedgekeurd, haar oor
sprong vond. Ook stichtte
Agens een klooster „Na Fran-
tisku" (Sint Franciscus), waar
heen zij uit Assisië een groep
arme Klarissen liet komen. Zij
sloot zich bij hen aan en volg
de hun leefregel.
De zegels werden ontworpen
door David Vangelli. Het druk
ken in meerdere kleuren was in
handen van het Staatsbedrijf
voor Polygrafie van Italië.
Dit jaar is het honderd jaar ge
leden, dat de eerste spaarbank
in San Marino werd opgericht.
Om die reden werd op 19 fe
bruari een zegel in omloop ge
bracht van L. 300.-.
Het motief is een uitbeelding
van de bekende fabel van de
Griekse dichter Aesopus: „De
Krekel en de Mier". De mier
was erg vlijtig en zo verstandig
om mondkost voor de barre
wintertijd opzij te leggen. Dit
terwijl de krekel hem uitlachte
en zei dat het veel te mooi
weer was om zo hard te wer
ken. Uit de aard der zaak brak
de krekel het op en kwam hij
om van honger bij gebrek aan
wintervoorraad. Zowel het ont
werpen als het drukken was in
handen van Helio Courvoisier
S.A. in Zwitserland.
Ook viert men in San Marino
het feit dat honderd jaar gele
den het eerste poststuk in om
loop werd gebracht. De zegel
die deze gebeurtenis in herin
nering brengt heeft een waar
de van L. 200.- en kwam even
eens op 19 februari in de ver
koop. Op de zegel ziet men
een poststempel uit 1862 en
het embleem van de postze
geltentoonstelling „San Marino
82". Deze internationale expo
sitie zal van 1 tot en met 5
september a.s. worden gehou
den in het Congresgebouw al
daar. Het ontwerp voor deze
De Europa-CEPT-zege
San Marino zullen op
a.s. in de verkoop
Deze zegels krijgen een
de van L. 300.- en L.
Eveneens op 21 april ver
een serie met als motto
niers van de Weten!
Deze serie bestaat uit
gels. Op 10 juni verschi
serie van twee zegels i
motto „Grote Wereldsl
Dit naar aanleiding van
ternationale postzegelti
stelling „Philexfrance"
rijs. De zegels krijge
waarde van L. 300.- en
Naast deze serie vei
op 10 juni een zegel
waarde van L. 200.-. C"
gel is gewijd aan het
eeuwfeest van de geboo
St. Franciscus van Ass
De gangbare opvatting dat dieren niet kunnen denken Is opnieuw
aanvechtbaar gebleken na een serie proeven met duiven die din
gen gedaan hebben waar beslist wel bij gedacht moest worden.
De proeven waren ontworpen door de Amerikaanse psycholoog
H.S. Terrace. In zijn verslag in het tijdschrift „New Society"
meldt hij dat de resultaten nieuwe vragen opwerpen. „Onderzoe
ken lijken te bewijzen dat dieren kunnen denken en dat stelt ons
voor een raadselachtige en fundamentele vraag die waarschijnlijk
het onderzoek van het gedrag van dieren in de nabije toekomst
zal beheersen", aldus Terrace.
Hoe kan een dier denken zonder taal? Terrace zegt dat de psy
chologen over de beantwoording van deze vraag in twee kampen
zijn verdeeld. Er zijn psychologen die menen dat dieren gepro
grammeerd zijn om op verschillende situaties te reageren zoals
zij doen en er zijn er die, met Darwin, vermoeden dat het mense
lijk vermogen om te denken voortgevloeid is uit eenzelfde, maar
veel primitiever proces bij dieren.
Heeft leren van dieren met denken te maken?
Bij één van zJJn proeven zette Terrace duiven In kamertjes en
leerde hij hen tegen een schijfje In de muur te pikken om een
beetje voer te krijgen. Terwijl de duiven dat deden, werden op
een schermpje boven het luikje foto's geprojecteerd van bepaal
de scènes waarop soms bomen waren te zien. Het voeren werd
zo geregeld dat er alleen wat in de kamer viel als de duif pikte
wanneer er één of meer bomen op het scherm te zien waren.
Na enkele dagen gingen de duiven sneller pikken als zij een
boom zagen. Zij leerden ook al gauw dat er voer kwam als zij
©en plas water, vissen, andere duiven of een bepaalde vrouw te
zien kregen. Blijkbaar konden zij de vrouw Identificeren van na
bij, veraf, In zomer- of wlnterkledlj, als zij alleen was of als zij
samen met anderen verscheen.
Terrace vond de proeven met kleuren „nóg Indrukwekkender".
De duiven leerden dat zij alleen door het aanpikken in de vaste
volgorde rood-groen-blauw-geei beloond werden. Als ze maar
twee kleuren te zien kregen, rood en groen, pikten ze er naar
omdat het de eerste twee van de rij waren. Als alleen groen en
geel verschenen hadden ze praktisch geen belangstelling.
„Wat de duiven hier presteerden is te vergelijken met het vermo
gen van een kind, iets in de juiste volgorde op te zeggen. Zoals
het opzeggen van de coupletten van een kinderliedje of het spe
len van niet naast elkaar liggende noten op de toonladder. Een
kind kan dat alleen wanneer het in de geest de volgorde van de
zinnen of de notan voor zich ziet", aldus Terrace.
Philips heeft met de TH-Eindhoven elektronische apparatuur ont
wikkeld, waarmee het mogelijk is verstaanbare en natuurlijk klin
kende stemmen uit een luidspreker te laten komen.
De chip kan worden gebruikt in apparatuur die snel gesproken
Informatie moet geven. Gedacht wordt aan hulp voor blinden bij
het bedienen van verschillende apparaten, een automatische lift
boy, waarschuwingssytemen en dergelijke. Het apparaatje voor
de spraaksynthese Is ontwikkeld door het instituut voor percep
tie-onderzoek (IPO). Dit is een samenwerkingsverband van de
onderzoekafdeling van Philip en de TH.
Het is de onderzoekers gelukt de menselijke stem met behulp
van een computer te analyseren. De spraak met de daarbij beho
rende fysische karakteristieken kan nu zeer efficiënt gecodeerd,
opgeslagen en gereproduceerd worden. De elektronische
denschat echter is vooralsnog beperkt.
Dankzij de ontwikkeling van digitale technieken is het
geworden 13 karakteristieken uit de menselijke stem, zoal
hoogte, sterkte, kleur en dergelijke, snel te bepalen. Het
kene wordt door middel van een microfoon omgezet in e
trisch signaal. Dit wordt weer omgezet in een digitaal p
van nullen en enen.
Deze gegevens worden in een geheugen opgeslagen,
worden ze met een snelheid van 100 keer per seconde o
kend tot karakteristieke grootheden. Het resultaat daarvi
de stem in zeer gecomprimeerde vorm weergeeft, wordl
deerd in een geheugenchip opgeslagen. Uit dit elektronisf
heugen kunnen de gegevens uiterst snel en in elke gewei
gorde gelezen worden.
De spraaksynthese-chip decodeert de gegevens. Het dooi
grootheden gekarakteriseerde signaal wordt vervolgens
speciaal apparaat omgevormd tot een analoog signaal,
een luidspreker wordt toegevoerd. Daaruit klinkt dan de
nlsch opnieuw samengestelde spraak. De chip is dus een!
nische Imitatie van de menselijke stem.
