Wat
komt
LOU
REED
er na
streepjes'
code?
super
markt vol
computers
een wrak in
monoloog
Winkelen
zonder
geld in
ZATERDAG 6 MAART 1!
AMSTERDAM Het enige
waarvoor Lou Reed naar Ne
derland is gekomen, is om
over zijn laatste elpee „Blue
Mask" te vertellen. Andere
vragen over zijn op z'n zachtst
gezegd ruige rock roll-le-
ven, wimpelt hij rigoureus af.
Een met gedimd licht over
schenen bar van een hoofdste
delijk hotel is het decor voor
het vraaggesprek, (nou ja,
vraaggesprek Monoloog
eigenlijk, vanaf het ogenblik
dat de woorden „simpele el
pee" zijn gevallen.
Lou Reed, die drugs emandere ge
notmiddelen heeft afgezworen en
tegenwoordig volledig op de gezon
de toer is, lijkt op een patiënt, die
nog niet helemaal genezen is van
een zware, langdurige ziekte. Zijn
handen trillen en zijn gezicht ver
toont neurotische trekjes. Als hij na
„zijn monoloog" van een half uur
opstaat, is er de neiging snel op
hem toe te stappen om hem op te
vangen om zo vallen te voorkomen.
Ter aarde stort hij niet, maar erg
stevig op zijn benen staat hij ook
niet. De hand, die hij geeft, is slap
niet te hard knijpen, want dan
breken al zijn botten, is de vrees
en hij legt er vriendelijk zijn ande
re hand bovenop. „Bedankt voor je
komst hoor", zegt hij, zijn oogleden
vermoeid op en neer bewegend.
Zijn vrouw heeft al die tijd met een
verveeld gezicht, half liggend bij
hem op de bank doorgebracht. De
gedachten: Kan dit niet wat kor
ter?, dat verhaal ken ik al, ik wil
nu wel eens wat van Amsterdam
zien, zijn van haar gezicht te lezen.
Rustig zitten tijdens het gesprekje
is nauwelijks mogelijk, want de
ogen van zijn manager, die de lijst
met namen van de interviewers
nauwkeurig controleert, priemen
in je rug. De tijd wordt zelfs zo
nauw in de gaten gehouden, dat de
vraag na de 25 minuten durende
monoloog van Reed niet eens meer
wordt beantwoord. Met een „we
gaan nu eten" is het gewoon afgelo
pen. Voor vragen over zijn veertig
ste verjaardag een magisch getal
in de rockmuziek is geen tijd
meer. Eerder heeft hij al duidelijk
gemaakt dat vragen over zijn ver
leden niet worden beantwoord.
Simpel
„Blue Mask" is een simpele elpee,
niet alleen tekstueel, maar ook mu
zikaal. Terug naar de basis dus ei
genlijk met heer Reed. Als de po
gingen hem aan het praten te krij
gen daarbii het onderwerp
„nieuwe elpee" bewust vermijdend
om zo het stereotiepe vraagge-
sprekje te voorkomen niet luk
ken, vallen al snel de woorden:
simpele elpee. Het is alsof er plotse
ling een knopje bij Lou Reed wordt
omgedraaid een bandrecorder
wordt aangezet. Hij gaat op het
puntje van de bank zitten en ver
telt het verhaal, dat hij waarschijn
lijk ook in Amerika, Engeland,
Frankrijk, Scandinavië en Spanje
heeft verteld. „Ik wilde een simpe
le plaat maken. Met de voorganger
„Growing Up In Public", die ik
twee jaar geleden opnam, ben ik
niet tevreden. Té gecompliceerd.
Bovendien werkte ik met musici
die eigenlijk niet met me wilden
spelen. Daarom kon ik niet samen
met hen in de studio zijn en wer
den alle instrumenten apart opge
nomen. Je moet de nieuwe plaat
zien als een live-concert, een optre
den waarbij de musici het publiek
waren. De bedoeling is ook dat je
elk nootje op de plaat hoort. In
Amerika zijn producers nogal eens
geneigd met echo en met mixen de
hele plaat dicht te plamuren. Dat
wilde ik niet. Vandaar dat er zo
veel ruimte op de nieuwe elpee zit.
Als je mijn gitaar aan de rechter
kant hoort, stond ik in de studio
ook aan de rechter kant".
Fouten
„De nummers werden met alle mu
sici tegelijk opgenomen. ,31ue
Mask" zit dan ook vol fouten, want
overdoen was er niet bij. Dat heb
ik tevoren met hen afgesproken. Ik
heb hun verteld wat voor soort al
bum ik wilde maken en dat alles in
één keer moest gebeuren. We heb
ben nummers wel meerdere keren
opgenomen, omdat één van de
sici vond dat hij niet zo lekker
gespeeld, maar het kwam er s
op neer, dat bij het overdoen a
ren fouten maakten. Of het k
toch niet zo lekker als de e<
keer. Op de plaat heb ik qua
en zang alle emoties gegeven,
in me zaten. Je zult mij de n
mers op „Blue Mask" nooit r
met zoveel inzet horen zingen
echt waar. Ik ga dan ook niet i
op tournee. Daar kan ik niet te
maar bovendien zou een coi
een slappe weergave worden
de plaat. De produktie heb ik
zelf gedaan. Ik sprak met
technicus tevoren door wat er
gebeuren. Hij hoefde alleen
songs op te nemen. Rock r<
mijn leven en ik denk dat
Mask" een goed document is
het leven dat ik nu leid. Ik za
lang ik daartoe de gelegenheid
nummers, schrijven en ze op
zetten. Ik kan me niets plezier!
voorstellen. In de toekomst g
ook wat rock roll-filmmu
componeren en misschien nog
acteren. Maar zolang ik met
ziek bezig kan blijven, ben ik
lukkig".
Zijn manager breekt op dat
ment het gesprek af. Het is tijt
te gaan eten. Lou's vrouw S]
pakt zijn jas. 's Middags zijn er
meer promotiegesprekken met
Belgische journalisten. Dan is
hun tijd om vragen te stellen,
ja vragen stellen ze krijger
zelfde monoloog te horen.
HANS 1
Lou Reeds verhaal is over de
hele wereld hetzelfde. „Elk
nootje moest hoorbaar zijn
nieuwe systeem niet kan worden
losgekoppeld van de introductie
van een nationaal betalingscircuit
en een elektronische betaalkaart.
Scanning is volgens hem dus een
schakel in een veel grotere serie
veranderingen.
De volgende stap van het automati
seringsproces in de supermarkt,
waarmee in Amerika al druk
wordt geëxperimenteerd, is een lo
pende band, waarop alle bood
schappen worden geplaatst. De ar
tikelen schuiven langs een scanner,
die de prijzen automatisch regi
streert en komen terecht in een af
gesloten ruimte. De klant legt de
elektronische betaalkaart op een
plaatje, waarna een computer het
bedrag van de rekening afschrijft.
Pas na de saldovermindering kun
nen de boodschappen uit het hokje
worden gehaald. Geen problemen
met wisselgeld meer. Caissières, die
nu nog nodig zijn om de produkten
te „scannen" en wisselgeld te ge
ven, verdwijnen. De supermarkt
wordt verder geautomatiseerd.
Magazijnpersoneel achter de scher
men en wat technische vaklieden
blijven over. De klanten doen
boodschappen zonder portemonnee
in een winkel vol computers. Ad-
ministratiepersoneel wordt overbo
dig, want met elkaar verbonden
computers nemen hun werk over.
Zij gaan de schakel tussen winkel,
hoofdkantoor, distributiecentrum
en fabriek vormen.
Onderzoeken
Ook in de Nederlandse financiële
wereld worden de ideeën over een
nationaal betalingscircuit (NBC) en
elektronische betaalkaart waar
van scanning slechts een facet is
serieus genomen. Een stuurgroep
met de naam Integratie Girover-
keer onderzoekt op dit moment de
gevolgen van de instelling van een
dergelijk circuit In die groep zitten
naast voorzitter dr. J. Zijlstra (oud
directeur van de Nederlandsche
Bank) topfiguren van de ABN, de
AMRO-bank, de NMB en nog een
aantal andere banken plus verte
genwoordigers van de PTT en het
ministerie van financiën.
In het eerste rapport (mei 1980)
pleit de stuurgroep voor een natio
naal betalingscircuit, dat via het
datanet van de PTT moet lopen.
Alle banken staan zo in direct con
tact met elkaar en kunnen dank zij
het net razendsnel boekingen van
klanten voldoen en gegevens uit
wisselen. Gevolg van dit circuit is,
dat girale betalingen in veel geval
len het geld zal verdringen.
Het circuit is, zo meent de stuur
groep, sneller en zorgvuldiger, laat
de rente meteen na de betaling in
gaan, vereist minder legitimatie
van de klant, biedt mogelijk dienst
verlening buiten kantooruren en is
geschikt voor alle betaalvormen,
waaronder de elektronische betaal
kaart in de supermarkt. Ook de
Direct na „het lezen" verschijnen op een schermpje de naam en de prijs van het artikel.
In de fabriek worden de artikelen al van een streepjescode voorzien, maar een prijs is op het artikel zelf
meer te vinden. Die staat alleen nog op het schap vermeld.
banken hebben wel oren naar het
circuit. Volgens berekeningen van
de stuurgroep levert het bijvoor
beeld de ABN en de Rabo-bank in
1990 elk naar schatting 20 a 27 mil
joen gulden netto op.
De vooruitzichten voor de PTT zijn
minder fraai. Het rapport voorspelt
dat rekeninghouders zullen overlo
pen naar de banken. Daarnaast zal
het circuit een aantal mensen
werkloos maken, zo heeft een lid
van de stuurgroep in januari mee
gedeeld. Volgens de directeur van
de Nederlandsche Bank, W. Dui-
senberg, bedraagt dit aantal in to
taal zeshonderd.
De vakbonden, die pas bij het cir
cuit worden betrokken als het
tweede rapport bekend wordt ge
maakt, zijn over al deze vaagheden
ongerust. Het is inderdaad de vraag
wat er, met het oog op een ver
doorgevoerde scanning, gaat gebeu
ren met een deel van het admini
stratie-, bank-, balie-, bode-, pons-
personeel en met de caissières, ty
pistes en alle andere betrokken
werknemers. Het eerste rapport be
veelt aan een tweede studie over de
ingrijpende sociale en economische
gevolgen van het circuit te maken,
die voor Prinsjesdag wordt gepre
senteerd aan de minister van fi
nanciën.
In dat licht gezien staat er overi
gens een vreemde opmerking in de
samenvatting van het eerste rap
port. Daar schrijft de stuurgroep,
dat het verstandig is alvast achter
de balie met het nieuwe systeem te
gaan werken. Dit is realiseerbaar
omdat het circuit alle huidige beta
lingsmiddelen kan verwerken. De
stuurgroep schrijft over die aanbe
veling: „Tevens wordt buiten de
gezichtskring van het publiek met
het toepassen van een nationaal be
talingscircuit-infrastructuur begon
nen en aldus de basis gelegd voor
een verdere uitbouw". Een derge
lijk advies doet wat vreemd aan.
De stuurgroep wil eerst een basis
leggen voor het circuit en pas daar
na discussiëren of zo'n circuit er
wel moet komen.
Beveiligen
„Het laat zich aanzien dat bij de
start van het NBC de technische
mogelijkheid bestaat om op een re
latief goedkope wijze 7,5 miljoen
rekeninghouders op één gegevens
drager vast te leggen", aldus het
rapport. Al die gegevens die met
enorme hoeveelheden over een
groot datanet snel verspreid wor
den, moeten beschermd worden te
gen misbruik, vindt de stuurgroep.
Het is de vraag hoe zo'n circuit te
gen misbruik van buiten en van
binnen kan worden beveiligd. Zelf
constateert de stuurgroep al enkele
mogelijkheden om onbevoegd aan
gegevens over andere mensen te
komen. Door het personeel van het
circuit zelf, maar het kan ook via
aftapping, door na te bootsen alsof
men een echte schakel in het net is
en door misbruik van een erkend
station. Mocht het nationaal 1
lingscircuit er komen, dan zal
een elementair onderdeel van
Nederlandse maatschappij vorr
Bij stillegging van het circuit s
het miljardenverkeer in één kl
In het eerste rapport schrijver
onderzoekers dat het circuit
volledig door stakingsacties
worden stilgelegd „indien de aj
ratuur ook onbemand
draaien". Mocht deze manier
beveiligen worden toegepast,
wil zeggen dat zonder personeel
taald en ontvangen kan wor
dan doen de 600 verloren banei
de mond van W. Duisenberg
vreemd aan. Een dergelijke t<
automatisering moet ongetwij
meer werk kosten.
Het circuit wordt eventueel i
stêld om de klant te dienen,
mers, deze vindt dat het allema
lang duurt en dat het te inge^
keld is, zo meent de stuurgroep
reacties op het tweede rapport
gevolgen voor de werkgelegen!
de opbrengst voor de banken, a
lei zaken beïnvloeden de instel
van het circuit. De rekeninghoi
streept voor- en nadelen tegen
kaar af. Winkelen in supermarl
praktisch zonder personeel, 24
per dag over geld kunnen besc
ken, meteen rente na een stort
persoonlijke gegevens die over
Circuit circuleren en andere ge
gen. Na Prinsjesdag, als mini
F. van der Stee (Financiën) be;
het rapport vrij te geven, kan
discussie beginnen.
JAAP VAN DE KORNP
DEN HAAG De bood-
schappenrevolutieZo laten
de gevolgen van een totaal
nieuwe werkwijze voor de Ne
derlandse levensmiddelen
branche zich het best om
schrijven. Nooit meer foute
aanslagen bij de kassa, niet
meer wachten met volle bood-
schappenwagentjes en geen
uitverkochte artikelen meer.
Maar blijft het bij deze auto
matisering van de super
markt? Of draait de machine,
eenmaal op gang gekomen,
genadeloos door en verdwijnt
het winkelpersoneel, ver
dringt de plastic betaalkaart
het geld, worden persoonlijke
gegevens van Nederlanders
misbruikt? Hoe groot de ge
volgen ook mogen zijn, ingrij
pende veranderingen staan
voor de deur en ze zijn waar
schijnlijk als eerste merkbaar
in de supermarkt.
Het nieuwe systeem voor de le
vensmiddelenbranche draagt de
Amerikaanse naam „scanning".
Het is in de Verenigde Staten in
opdracht van twaalf fabrikanten en
detailhandelsbedrijven door het bu
reau McKinsey and Company ont
wikkeld om kosten te besparen.
Verwacht wordt, dat het systeem
dit jaar in Amerika in 7.500 gele
genheden zal zijn geïnstalleerd.
Buitenlandse ondernemingen, die
opereren op het gebied van scan-
ningsapparaten (NCR, IBM, DTS,
Nixdorf) zien in Nederland en Eu
ropa een grote, open markt en zul
len de komende tijd ongetwijfeld
hun best doen het vertrouwen van
de consument in het systeem te
winnen. Plannen om de huisvrouw
lekker te maken liggen reeds ge
reed op bureaus. Reclame voor
scanning onder fabrikanten van le
vensmiddelen en andere artikelen
is al in volle gang. Blijkbaar zien zij
er wel brood in, want tegenwoordig
is ongeveer 25 procent van de in
Nederland verkochte artikelen in
de supermarkt reeds van de beken
de streepjescode voorzien. Dit jaar
wordt de doorbraak van de code
verwacht, zodat de weg naar het
nieuwe werksysteem vrij lijkt.
Aftasten
Het scanningsysteem is eenvoudig
van opzet. Een kassa tast de streep
jes op het produkt af en zoekt de
daarbij behorende prijs op. Deze
wordt, onder vermelding van het
artikel, op de kassabon afgedrukt.
Na de registratie seint de kassa de
gegevens door naar een mini-com
puter elders in de supermarkt.
Deze staat op zijn beurt via een te
lefoonlijn in verbinding met het
hoofdkantoor van de firma. Zo-
De kassabon, met daarop alle geg<
nog overhandigd door een vriendc
betalingscircuit doorgang vinden,
doende komt bijvoorbeeld de afre
kening van een rol toiletpapier bij
Albert Heijn op de hoek binnen
zeer korte tijd op de centrale in
Zaandam terecht.
Deze manier van boodschappen
doen levert de cliënt enkele aar
dige voordelen op. De kassabon be
vat behalve de prijs, ook de artike
len en de hoeveelheid ervan. Sta
tiegeld van flessen wordt zelfs
apart vermeld. Aanbiedingen slaat
de kassa altijd juist aan omdat deze
meteen in het geheugen worden
gestopt. Vragen van caissières wat
iets kost. behoren tot het verleden;
zij hoeven slechts de scanner over
het produkt te halen. Op die ma
nier zal de wachttijd ook aanmer
kelijk kunnen worden ingekort.
Gemakkelijk voor de klant is ver
der, dat artikelen minder snel zul
len zijn uitverkocht, omdat de
voorraad nauwkeuriger en sneller
wordt bijgehouden.
Amerikaanse consumentenorgani
saties daarentegen hebben bezwaar
gemaakt tegen het weglaten van
prijzen op de artikelen. Bij, scan
ning worden de prijzen alleen nog
maar op de schappen vermeld.
Besparen
Het systeem is in Amerika geïntro
duceerd om kosten te besparen.
Vooral de uren moesten worden
gedrukt, omdat daardoor de meest
ingrijpende besparing kon worden
vens keurig op een rijtje, wordt nu
ijke caissière. Mocht het nationaal
an is zelfs zij overbodig geworden.
verkregen. Scanning verhoogt de
produktiviteit van de caissières, die
niet meer elke prijs apart hoeven
aan te slaan, maar het artikel even
voor de scanner houden.
Ook het registreren van binnenge
komen goederen in het magazijn
zal sneller gaan. Scanners werken
nauwkeuriger en vlugger dan men
sen met potlood en papier, zo bena
drukken deskundigen. Het prijzen
van levensmiddelen en andere arti
kelen, een zeer tijdrovend klusje,
vervalt helemaal. Elk produkt
krijgt immers in de fabriek al zijn
streepjescode. Met alle gegevens die
scanning levert, zal de bedrijfslei
der bovendien in staat zijn nauwge
zette tijdschema's voor de werkne
mers te maken. Ook kan hij met
behulp van de kassa de produktivi
teit van iedere caissière meten en
de prestaties van zijn filiaal verge
lijken met die van anderen.
Tegenover het verlies van arbeids
plaatsen staat extra personeel, dat
moet worden aangetrokken voor
controle en reperatie van de nieu
we apparatuur. Of die winst op
weegt tegen het verlies valt te be
twijfelen. Daarbij komt dat de
nieuwe banen niet door het tradi
tioneel opgeleide personeel kunnen
worden bezet. Dergelijk werk ver
eist immers een technische scho
ling.
Op een onlangs gehouden studie
bijeenkomst over scanning zei drs.
A. J. C. Kuijpers, directeur van
projectbureau Prodis voor distribu
tie-economie. dat invoering van het
