„Geheelonthouden ongezond?
Dat is absolute onzin!"
inalë fieidoeSo
„Kom maar op
met je boosheid,
zeg het maar,
scheld maar!"
ZATERDAG 6'MAART 1982
it geheelonthouders nog
- jd 20 procent van de
wassen Nederlanders
keren in kennelijke staat
opwinding. Drinken ze al
;n bewust en voorbeeldig
n druppel alcoholica en
i komt ene dr. Knipschild
t de wetenschappelijke
clusie aanzetten dat elke
een paar glaasjes het hart
sterkt. Sterker, dat niet-
iken ongezond is, omdat
eelonthouders 25 tot 50
cent meer kans lopen op
hartinfarct. Dat beweert
I neer Knipschild
Verbloemd in het
II "tbulletin van de
lerlandse Hartstichting.
rtom, alcohol is goed voor
ij het met mate. Heeft
leer Knipschild ongelijk?
e l willen de
eelonthouders niet direct
reren, hoewelVandaag
ie reacties van geharde
nkbestrijders:
eelonthouder Marius
- as uit Brammen,
I rzitter van de Landelijke
[eleidingscommissie
oholvoorlichting en mr.
Sorber, bureaudirecteur
i de Nationale Commissie
tn het Alcoholisme en
Jere verslavingen (NCA)
Ftrecht
laars zou richten, zou de voorspelde
aftakeling van de partij nog wel
kunnen meevallen, zo redeneerde
Inmiddels is de PvdA-top opnieuw
de schrik in de benen geslagen. Uit
de „normale" NIPO-onderzoeken,
waarbij wekelijks zo'n 1200 mensen
worden ondervraagd, is gebleken
dat de uitslag van de telefonische
enquête geenszins een boze droom
was, maar een puur realistische
ontwikkeling. De PvdA zou vol
gens de NIPO-peilingen van de af
gelopen drie weken slechts 18,5
procent van de stemmen kunnen
behalen: 28 kamerzetels dus. De
verbijstering in de PvdA-gelederen
is groot. Men breekt zich voortdu
rend het hoofd over vele vragen.
Hoe kon het allemaal zover ko
men? Wat hebben we fout gedaan?
Hoe wint de partij het vertrouwen
van de kiezers terug? Hoe moet het
geschonden gezicht van de PvdA
weer worden opgelapt? Het blijken
echter vragen te zijn waarop geen
pasklare antwoorden gegeven kun
nen worden.
„Je kunt het niet allemaal afdoen
met de kreet dat we aan „nieuw
realisme" moeten gaan doen. Dat is
zo'n vaag begrip. Het ligt allemaal
veel gecompliceerder", zegt Kees
Bode, campagneleider van de
daaraan is hij niet verslaafd.
UTRECHT/BRUMMEN Wie
niet elke dag een paar glazen alco
holica inneemt loopt meer kans op
een hartinfarct. Dat is de bood
schap van dr. Knipschild van de
Rijskuniversiteit Limburg.
Wat zegt geheelonthouder Marius
Maas uit Brummen daarvan. Gaat
hij nu zonder dralen aan de drank?
Een schaterende Maas: „Nee hoor.
Toevallig ben ik kortgeleden nog
door een cardioloog onderzocht, die
wist dat ik geheelonthouder was.
Hij heeft op grond van mijn cardio
gram niet gezegd, dat ik daarmee
moest ophouden. Mijn hart was pri
ma in orde. Toch ben ik vanaf mijn
veertiende al geheelonthouder".
Is Maas boos op Knipschild?
„Ik vind het onverantwoord van
deze dokter om zo'n boodschap de
wereld in te sturen. Zoals hij ge
daan heeft. Namelijk in het Hart-
bulletin van de Hartstichting. Hij
heeft zich kennelijk onvoldoende
gerealiseerd wat het effect kan zijn
op de alcoholconsumptie. Veel
mensen zullen er een rechtvaardi
ging in vinden voor hun alcoholge
bruik, wat zo gemakkelijk tot mis
bruik kan leiden. Ze kunnen rede
neren: zie je wel, ik doe er mezelf
goed mee, ik verklein de kans op
een hartinfarct. Want de dokter
zegt het. Terwijl het noodzakelijk is
om het alcoholmisbruik in Neder
land, dat de spuigaten uitloopt, in
te dammen".
Vecht u de juistheid van Knip-
schilds conclusie aan?
„Dat niet. Knipschild doet zijn con
clusie op grond van literatuur uit
tien jaar onderzoek. Dus ik ga er
van uit, dat het wetenschappelijk
verantwoord is. Dit kan de laatste
medische waarheid zijn. Maar het
is niet het laatste woord natuurlijk.
Alsof het schadelijk zou zijn ge
heelonthouder te zijn. Dat is na
tuurlijk absolute onzin. Zonder al
cohol geen leverziekte zeg ik dan.
En denkt u even aan de verkeers
ongelukken en bedrijfsongevallen,
waar alcohol bij te pas komt. Zon
der alcohol schakel je die risicofac
toren uit. Je moet goed bedenken,
dat onmatig gebruik altijd begon
nen is met matig gebruik".
Alcohol goed voor u! Bent u bang
dat Nederland binnenkort met zo'n
reclamekreet aan de drank gehol
pen wordt?
„Ach, dat is wat overdreven, maar
de handel en de fabrikanten kun
nen de conclusie van Knipschild
gemakkelijk uitbuiten. Nee, niet
met reclamekreten die u noemt.
Want de Reclameraad weert recla
me die rechtstreeks verband legt
tussen gezondheid en alcohol".
De vraag is natuurlijk hoelang nog?
„Nou, ik zie het schrappen van dat
voorschrift nog niet zo gauw ge
beuren. Dat zou ook rampzalig zijn.
Denkt u even aan het drankmis
bruik onder de jongeren. Die heb
ben toch echt geen aanmoediging
nodig. En het is toch duidelijk dat
chronisch alcoholmisbruik, meer
dan een fles wijn per dag bijvoor
beeld, uiteindelijk leidt tot bescha
diging van de hartspier. Dat staat
ook in het artikel van Knipschild
trouwens. Het is alleen jammer, dat
hij de „mitsen en de maar's" in de
rest van zijn verhaal volkomen laat
varen in zijn conclusie. Hij zegt
geen geheelonthouder over de
streep te willen trekken, maar ver
oorzaakt wel grote opschudding. En
dat betreur ik. Ik verwacht dan
ook dat de drankbestrijding in Ne
derland nog wel wat tegengas zal
geven".
Neerlands grootste drankbestrijder,
NCA-directeur Sorber reageert:
„Geheelonthouders in Nederland
voelen zich persoonlijk erg gegriefd
door Knipschild. Dat merk ik aan
een stroom reacties. Door hun
voorbeeld leveren ze toch een posi
tieve bijdrage aan de bestrijding
van drankmisbruik. En dan komt
deze dokter even de poten onder
hun stoelen wegzagen. En wat nog
erger is: hij schuift deze mensen
ongezonde levenswijze in de schoe
nen. Deze dokter gaat toch voorbij
aan het onvoorstelbare leed van
drankmisbruik. Nee, wij pikken dit
niet. In eerste instantie gaan we
contact zoeken met de Hartstich
ting. Het verhaal van Knipschild is
eenzijdig. Er hoort aanvullende in
formatie bij. Dit is uiterst onverant
woord".
Maar de bevindingen van dr. Knip
schild bestrijdt u niet?
„Dat is nog maar de vraag. Uit wel
ke literatuurgegevens heeft hij ge
put? Dat gaan we nu onderzoeken.
Ik ben namelijk andere gegevens
op het spoor. In Italië is vorig jaar
een uitgebreid rapport verschenen,
waaraan ook artsen hebben meege
werkt, en waarin staat, dat alcohol
gezond is voor het hart. Later is ge
bleken, dat het rapport in opdracht
van de drankindustrie geschreven
is".
Trekt u de goede trouw van Knip
schild in twijfel?
„Oh. zeker niet. Die is volgens mij
boven elke twijfel verheven. Ik
heb de ethiek van de medische
stand in Nederland heel hoog. En
het is ook helemaal niet gezegd, dat
dr. Knipschild twijfelachtige gege
vens heeft gebruikt, maar het is
niet uitgesloten. Voor zover dat ge
beurd is heeft hij het uit onwetend
heid gedaan, dat neem ik zonder
meer aan. Maar we gaan het wel
uitzoeken". HOMME KROL
W«m Meijer: „Er wordt aan alle kanten bij ons ingebroken
[STERDAM Het VARA-
I ioprogramma „In de Rooie
in" maakte een maand ge-
•n de uitslag bekend van
telefonisch bliksemonder-
k onder een paar honderd
Jzers. Volgens die enquête*
de Partij van de Arbeid
- maar op 25 a 30 kamerze-
kunnen rekenen. De
die in 1977 nog 53 ze-
behaalde en vorig jaar
kelderde naar 44, zou
Jrmee in grootte de derde
jmisschien zelfs wel vierde
n tij van Nederland worden,
CDA, VVD en D'66.
ia;
amatisch", zei PvdA-fractielei-
Wim Meijer in een directe
tie op deze uitslag. Zowel hij
anderen uit de PvdA-top haast-
zich echter de daaropvolgende
3l ?n te zeggen dat je aan zo'n te-
nisch onderzoek niet zo bijster
waarde moest hechten. Boven-
i hadden een heleboel kiezers
n de enquêteurs gezegd, dat ze
t nog niet wisten waar ze bij de
»ende statenverkiezingen op
len gaan stemmen. Welnu, als
svdA zich sterk op deze twijfe-
PvdA. Ook fractievoorzitter Wim
Meijer stelt vast, dat er geen tover
middelen bestaan om de onttake
ling van de partij binnen afzienba
re tijd ongedaan te maken. „Er
wordt aan alle kanten bij ons inge
broken. Je moet dus aan alle kan
ten maatregelen nemen en dat kost
tijd", aldus Meijer. Een gesprek met
de reclameman en de politicus le
vert dan ook geen concrete thera
pie op om de zieke partij weer
spoedig gezond te maken, maar be
wijst in elk geval wel dat over de
diagnose en de mogelijke behandel
methoden diep is nagedacht.
Te vroeg
Kees Bode, vanwege zijn uiterlijk
vaak beschreven als het jongere
broertje van CRM-minister André
van der Louw, dreef in de jaren ze
ventig met enkele compagnons een
Amsterdams reclamebureau. Tot de
vele produkten die hij als reclame-
adviseur aan de man poogde te
brengen behoorde ook de PvdA.
Sinds enkele jaren werkt hij bij de
PvdA in vaste dienst als campagne
leider en adviseur voor de „public
relations" van de partij. Ter voor
bereiding van de campagne voor de
Statenverkiezingen schreef hij voor
de partij een notitie met de titel
„De Statenverkiezingen komen
voor de PvdA een jaar te vroeg".
Het klinkt een beetje verongelijkt
en roept associaties op aan het oude
grapje van de muis en de olifant,
die in een bos wandelen. De oli
fant, opscheppend over zijn kracht,
rukt een boom uit de grond en zegt
tegen de muis: „Doe dat maar eens
na". Waarop de muis antwoordt:
„Ja, kom nou, da's niet eerlijk. Ik
ben oas ziek geweest".
Te weinig tijd
„De strekking van mijn notitie",
legt Bode uit, „is, dat de PvdA te
weinig tijd wordt gegund om zich
als coalitiegenoot in het tweede ka
binet-Van Agt tegenover de kiezers
waar te maken. Je moet niet verge
ten dat de PvdA vier jaar oppositie
partij is geweest. Dan valt het niet
mee om over te schakelen naar de
rol van regeringspartij. Het kost
minstens een jaar om je in die rol te
profileren. Daarom zal het voor de
PvdA, juist nu het zo slecht gaat
met de partij, extra moeilijk zijn
om straks op 24 maart, ruim een
half jaar na de start van het kabi
net, een behoorlijk verkiezingsre
sultaat te kunnen boeken. Het
wordt knokken, knokken, knok
ken. En niet te vergeten: er on
danks alles voor zorgen dat we heel
zelfbewust overkomen. We moeten
ons niet zielig aan de kiezers pre
senteren".
Over de oorzaak van de crisis in de
PvdA is de partijtop het, na ver
schillende bezinningsbijeenkom
sten, inmiddels roerend eens, ver
telt Bode. „De PvdA heeft altijd ga
rant gestaan voor vooruitgang,
voor sociale zekerheid en voor ver
betering van de positie van de laag
betaalden. Nu we in die economi
sche crisis zijn beland, kunnen we
dat niet meer waarmaken. Opeens
moeten we zeggen dat iedereen een
stukje welvaart moet inleveren.
Daar schrikken veel van onze kie
zers van. Dat klopt immers niet
met het beeld dat ze hebben van de
PvdA?".
Fractieleider Wim Meijer spreekt
van een geloofwaardigheidscrisis
en een vertrouwenscrisis. „De
PvdA komt niet meer geloofwaar
dig over en daardoor verliezen
steeds meer kiezers het vertrouwen
in de partij en in de politieke keu
zen van de partij. We hebben voor
al de laatste jaren veel beloftes ge
daan, die we als gevolg van de eco
nomische teruggang niet of slechts
ten dele konden nakomen en zo
wekten we met name bij de tradi
tionele aanhang de indruk: die par
tij kan niets meer voor me doen.
Dan krijg je hoe langer hoe meer
het doemdenken, in de trant van:
of ik nu door de kat of de hond ge
beten wordt, het maakt tóch alle
maal niets meer uit".
Volgens Kees Bode is dat laatste de
diepst liggende oorzaak van het
verval waaraan de PvdA onderhe
vig is. „De hele politiek staat in een
verdachte reuk. De mensen zijn te
leurgesteld dat de politici de econo
mische crisis niet goed aankunnen.
Alle partijen roepen het beeld op
van een dokter die voortdurend te
gen een patiënt zegt: „Ik maak je
beter", terwijl de koorts alleen
maar hoger wordt en het uitzicht
op beterschap steeds minder. Die
argwaan en frustratie tegenover de
politiek treffen vooral een partij als
de onze, die altijd op de bres heeft
gestaan voor de mensen die het
slecht hebben. Want eerlijk is eer
lijk, in het verleden heeft de PvdA
altijd de welvaart gepredikt, maar
toen bleef het niet bij prediken al
léén. Het werd ook in praktijk ge
bracht".
Fout van '77
Tot de minder algemene oorzaken
van de ontluistering van de PvdA
behoort de concrete politieke op
stelling van de partij in de afgelo
pen jaren. De PvdA heeft sterk te
lijden gehad van wat men in het
partijkader steeds vaker deemoedig
aanduidt als „de fout van 1977": het
niet-meeregeren (ondanks tien ze
tels winst), waardoor het kabinet-
Van Agt-Wiegel ontstond. De oppo
sitierol van de PvdA tegenover dat
kabinet maakte over het algemeen
weinig indruk. Sterker nog: het
beeld van de drammerigheid en
ongeloofwaardigheid werd er zelfs
alleen maar door versterkt, waar
door veel PvdA-kiezers naar D'66
overstapten. Maar ook naar de lin
kerkant is een uittocht gaande.
Mensen, die vinden dat de PvdA
zich de afgelopen jaren te slap
heeft opgesteld, zoeken nu hun heil
bij PSP, CPN of PPR. Deze kiezers,
vooral jongeren, zijn van mening
dat de PvdA tijdens de kabinetsfor
matie van vorig jaar veel te lief is
geweest. Van Agt had nooit als pre
mier mogen worden geaccepteerd,
vinden ze bijvoorbeeld. „Maar ik
ben ervan overtuigd", zegt Kees
Bode, „dat het verlies op dit mo
ment dubbel zo erg zou zijn als we
Van Agt waren blijven weigeren
en de hele zaak opnieuw hadden
laten stuklopen".
Luisteren
Welke opstelling kiest de PvdA nu
tegenover de kiezers? Hoe moeten
de weglopers worden teruggehaald?
Bode: „We gaan in de eerste plaats
met allerlei kopstukken uit de par
tij het land in. Luisteren, luisteren
en nog eens luisteren. En dan uit
leggen wat er aan de hand is en
verantwoording afleggen over wat
we aan het doen zijn en wat we
willen bereiken. Dat hebben we
trouwens de afgelopen weken ook
al gedaan. We zijn met een stel
mensen al verschillende afdelingen
langs geweest, van Goes tot Gro
ningen, en overal zat het stampvol.
Toen hebben we ervaren dat de
kiezers ontzettend boos zijn. Ze
schelden zich rot. Boos over de
ziektewet-maatregel, boos over de
steeds maar stijgende werkloosheid,
boos over het feit dat we de kern
centrales niet één-twee-drie kun
nen sluiten, boos op Den Uyl, boos
op Max van den Berg, noem maar
op. En dan laten we ze uitrazen.
Dan zeggen we: kom maar op met
je boosheid, zeg het maar, scheld
maar!"
„Het centrale thema in de campag
ne is eigenlijk, dat we de mensen
gelegenheid moeten bieden om hun
boosheid af te reageren en kwijt te
raken. En we moeten natuurlijk
beslist niet de stommiteit begaan
om weer van alles te gaan beloven,
waarvan we niet zeker weten of
we het waar kunnen maken. Hét
enige wat we kunnen zeggen is
waar we op dit moment voor staan.
Voor een eerlijke verdeling van de
bezuinigingen onder de verschil
lende inkomensgroepen en voor
een eerlijke arbeidsverdeling door
middel van deeltijdarbeid en korter
werken. En daarmee proberen we
de mensen dan toch weer enig
perspectief te bieden".
Twee sporen
Wim Meijer: „We moeten uitleg
gen, dat we alleen maar uit de eco
nomische malaise kunnen komen
via een tweesporenbeleid. Enerzijds
bezuinigen, maar dan wel op een
rechtvaardige manier, en ander
zijds met concrete projecten de
werkloosheid aanpakken. Je moet
de mensen resultaten kunnen laten
zien van de bezuinigingen. Boven
dien is het ook belangrijk dat we
duidelijk maken, waarom het goed
is dat de PvdA in dit kabinet zit. Ik
bedoel, je moet de mensen voor
houden dat de PvdA als regerings
partij echt iets te bieden heeft, dat
we de motor zijn die de bezuinigin
gen zo eerlijk mogelijk verdeelt en
dat het voor de mensen met een
smalle beurs allemaal nog veel
slechter zou gaan als we niét in dit
kabinet zouden zitten. Kijk, we
moeten er eerlijk voor uit durven
komen, dat we op een aantal pun
ten van mening zijn veranderd, dat
bepaalde PvdA-stellingen blijken
te zijn achterhaald door de econo
mische ontwikkeling. Maar het is
toch geen schande om dat toe te ge
ven? Als je nooit van mening ver
andert, heb je kennelijk nooit een
mening gehad, denk ik".
Op het landelijk partijbureau van
de PvdA aan de Nicolaas Witsen-
kade in Amsterdam, waar dagelijks
vele brieven en telefoontjes bin
nenstromen van verontruste of
geïrriteerde partijleden, legt een
medewerkster zuchtend de telefoon
neer. „Pffff", zegt ze, „ik had toch
zó'n boze meneer aan de lijn. En hij
blééf maar boos, terwijl ik toch
héél aardig tegen 'm deed".
DICK VAN RIETSCHOTEN
HOE DE PVDA HET GEKNAKTE
VERTROUWEN WIL HERSTELLEN
