Poolse leiders proberen
partij op te lappen
merikaanse kerkleiders: Stop hulp El Salvador
Devaluatie van frank moet
Belgisch failliet voorkomen
Jingres-
mmissie:
figenwerking
rdgas-
ntract
baadt NAVO
AANGEKLAAGDEN BETREKKEN
KONING IN SPAANS COMPLOT
Prionklein
en dodelijk
eiwit, ontdekt
Haughey bijna zeker
nieuwe Ierse premier
ranse Moeder en twee zoons
ïvenslang in Libische cel
ITENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 22 FEBRUARI 1982 PAGINA 5
^Mchtvaartconflict
ll Iderland - Polen
HKtERDAM De Rijksluchtvaart-
st heeft gisteren bepaald dat de Poolse
vaartmaatschappij LOT vandaag niet
wekelijkse vlucht mag uitvoeren op
oren, terdam. De beslissing is genomen uit
/aajfye](jjng voor het feit dat vijf Neder-
er va jg diplomaten vrijdag geen toestem-,
Kh kregen om per KLM naar Amster-I
<j A vliegen. In plaats daarvan zoudenl
'spri, iet de Poolse luchtvaartmaatschappij)
en vliegen. Zij zijn daar niet op inge-
en hoe de diplomaten nu naar huis
en gaan is nog onduidelijk. Het wordt
wens niet uitgesloten geacht dat de
t tvaartovereenkomst tussen beide lan-
i f. die berust op de basis van wederkeri-
jiensten, door het conflict op losse
en zal komen te staan.
\ag
n Ob
•zei
tw
MADRID Lt-kol. Antonio Tejero,
die vorig jaar met 288 gewapende mili
tairen een overval pleegde op het
Spaanse parlement in een poging de re
gering omver te werpen, heeft zaterdag
in zijn getuigenis verklaard dat hem
was verteld dat koning Juan Carlos
achter de operatie stond. De gijzeling
van het parlement mislukte door per
soonlijk ingrijpen van de koning. De o-
penbare aanklager heeft dertig jaar
geëist tegen de hoofdverdachten. Al
vrijdag had generaal Milan del Bosch,
die de opdracht had gegeven tot de
overval, een verklaring afgelegd waar
in hij stelde dat hij en zijn medestan
ders hebben gehandeld in de overtui
ging dat „alles of een gedeelte aan zijne
majesteit de koning bekend was". Ook
de voormalige plaatsvervangend staf
chef, generaal Armada, die met Del
Bosch en dertig anderen terecht staat,
zou voor de mislukte coup aan lt.-kol.
Tejero hebben verteld dat de comman
dopost in het koninklijk paleis Zarzuela
zou zijn ingericht. De koning, die met
zijn gezag over de strijdkrachten de de
mocratie in Spanje heeft kunnen red»
den, heeft zich de laatste tijd beklaagd
over pogingen binnen de strijdkrachten
hem in het complot te betrekken. Za
terdag nog heeft de koning cadetten op
het hart gedrukt dat het de taak van de
militairen is de wet te eerbiedigen.
Investeringplan
Japan voor VS
TALLAHASSEE Leidende figu-
ren uit het Japanse zakenleven zijn
bezig met de voorbereiding van een
investeringsfonds voor de Ameri
kaanse industrie, zo heeft de gouver
neur van Florida, Bob Graham, ver
klaard. De Japanners, die zich zor
gen maken over het groeiend over
schot op de handelsbalans van hun
land met de VS, willen gelden be
schikbaar stellen aan staten om er
grote projecten mee te financieren.
|Het gaat om projecten van stadsver
nieuwing tot metrobouw. Voorwaar
de is dat ze winstgevend zijn, en dat
zowel de VS als Japan ervan zullen
profiteren. Vandaag wordt het plan
in Washington gepresenteerd.
SAN FRANCISCO Een neuroloog en bio
chemicus van de universiteit van Californië,
dr. Stanley Prusiner, vermoedt dat hij het
kleinste aangetoonde eiwit heeft ontdekt, en
dat dit verantwoordelijk is voor een aantal
soms dodelijke ziekten. Hij heeft het eiwit
„prion" genoemd, een samentrekking van de
woorden proteïne (eiwit) en infectie. Prion is
kleiner dan een virus en is niet in staat zich
op eigen kracht voort te planten. Het bevat
zelf geen DNA, waarin de erfelijke code is
vastgelegd, maar het kan zich indringen in
cellen en daarvan het DNA gebruiken voor
zijn voortplanting en verspreiding. Prusiner,
die het eiwit ontdekte bij zijn onderzoek naar
de dodelijke schapeziekte „scrapie", ver
moedt dat enkele ziekten die tot nu toe wer
den toegeschreven aan virussen die een lan
ge periode latent blijven, door prion kunnen
worden verklaard. Ziekten als multiple scle
rose, de ziekte van Parkinson, suikerziekte,
aderverkalking en bepaalde kankers, wor
den volgens de huidige opvatting veroor
zaakt door de werking van „langzame virus
sen". Het duurt twee tot twintig jaar voordat
de prions hun aanwezigheid tonen door aan
tasting van het organisme. De prions wekken
ook geen antilichaampjes op in de geïnfec
teerde cellen en zijn daarom moeilijk te ont
dekken, aldus Prusiner.
SHINGTON De po-
van de Ameri-
iet ïfose regering te verhin-
kan n dat een aantal
it afg teuropese landen op
H- ve schaal aardgas gaat
eren uit de Sovjet-U-
zullen mislukken en
len voor de NAVO
de opleveren. Dit
in een rapport van
gemeenschappelijke
-I komische commissie
het Huis var Afge-
jdigden en de Senaat
tofin Washington is ge-
^oiceerf.
j longresleden die aan de
je' gilling van het rapport
:veld«n meegewerkt zijn het
de ejniet eens met de opvat-
e ni van de regering-Reagan
hvatfte Westeuropese bondge-
e i voor hun energie te af-
c,;elijk van de Sovjet-Unie
jlen. Het gas uit de Sovje-
ind#6 betekent een sprei-
van de energiebronnen
de Westeuropese landen,
al West-Duitsland. Dat
kt ze minder afhankelijk
de olieleveranciers aan
'erzische Golf en dat is
tig voor de Europese
gheid, aldus het rapport.
Amerikaanse houding te-
over het gascontract zorgt
Ivoor blijvende onenig-
tussen de ministers van
Inlandse zaken en defen-
IHaig en Weinberger. Zij
iet vooral niet eens over
raag in hoeverre het
ct moet worden gehin-
als reactie op de ge-
enissen in Polen. Als
gp£l)lg hiervan zijn missies'
ig West-Europa de afgelo-
|p dagen afgezegd. Minister
tinberger is veel sterker
Haig van mening dat
(rika alle mogelijk mid-
n moet aanwenden om
eg van de pijpleiding te
komen.
WARSCHAU MOSKOU
Het centrale comité
van de Poolse communis
tische partii komt woens
dag voor de eerste maal
sinds de afkondiging van
de noodtoestand in plenai
re zitting bijeen. Waarne^
mers in de Poolse hoofd
stad zeiden dat met het
bijeenroepen van het cen
trale comité geprobeerd
wordt de partij van de on
dergang te redden en haar
weer een zichtbare leiden
de rol te geven.
Naar gisteren werd vernomen
zal het comité de toekomst van
generaal Wojciech Jaruzelski
bespreken. Tevens komt aan
de orde hoe lang het militaire
bewind moet duren. Het zal
een oordeel trachten te vor
men over de mate van verzet
tegen de autoriteiten en welk
soort vakbond Polen in de toe
komst moet krijgen. De bijeen
komst wordt als de belangrijk
ste politieke ontwikkeling
sinds de afkonü.jing van de
noodtoestand gezien. Na de
bijeenkomsten van deze week
zal generaal Jaruzelski een be
zoek brengen aan Moskou.
Waarnemers in Warschau en
Moskou zien het bezoek dat
generaal Jaruzelski brengt als
een poging van de Poolse lei
ding de communistische partij
nieuw leven in te blazen. Ja
ruzelski werd in het bericht
van Tass genoemd als de lei
der van de staat en niet als die,
van de militaire raad.
De Poolse partij verkeert sinds
de afkondiging van de nood
toestand in een zware crisis.
Er zijn voortdurend berichten
geweest over zuiveringen en
massale opzeggingen van het
lidmaatschap. Er vond machts
strijd plaats en de roep tot ver
gelding werd gehoord. In de
zitting van het centrale comité
zou duidelijk moeten worden
gemaakt in hoeverre de partij
deze problemen te boven is.
Een verzachting van de nood-
Deze twee oude vrouwtjes zitten In de straten van Warschau om hun waren aan de man te brengen. De ar
moede is In Polen aanmerkelijk toegenomen sinds de instelling van de staat van beleg.
toestand, beloofd door Jaru
zelski als het eind deze maand
rustig is in het land, wordt
niet verwacht. Sinds eind ja
nuari dit soort beloften werd
gedaan zijn er protestacties ge
weest en er dreigt daarom eer
der een verscherping van de
noodtoestand.
|De regering presenteerde gis-
jteren tevens een discussiestuk
ivoor een nieuwe vakbond. Er
Iwerden daarin geen aanwijzin
gen gegeven voor wat er met
Solidariteit moet gebeuren. De
meeste leiders van Solidariteit
jzitten momenteel gevangen.
'De arbeiders werden in het
Idocument opgeroepen weer-
jstand te bieden aan een terug-
|keer naar het „extremisme"
van de Solidariteitsperiode
van zestien maanden. Wel
werd de arbeiders toegegeven
dat zij gelijk hadden dat ze in
augustus 1980 in staking wa
ren gegaan, maar het politiek
„extremisme" dat later volgde,
werd veroordeeld. De regering
en de nieuwe vakbonden zou
den partners moeten zijn. De
nieuwe vakbond moet een
compromis zijn tussen het on
afhankelijke Solidariteit en de
serviele vakbonden van voor
augustus 1980. Het stakings
middel werd beschreven als
een allerlaatste uitwijkmoge
lijkheid. Er is geen plaats voor
stakingen met een politiek ka
rakter, aldus het document.
Twee voortvluchtige leiders
van Solidariteit verklaarden
gisteren in een vraaggesprek
met een nieuw ondergronds
weekblad dat de tijd niet rijp
is voor een massale opstand.
Zbigniew Bujak, de leider van
Solidariteit in Warschau en
Wiktor Kuierski, lid van het
nationaal bestuur van de ver
boden vakbond, riepen op tot
de vestiging van een onder
grondse beweging die moet
vechten voor het herstel van
een onafhankelijk Solidariteit.
Het nieuwe weekblad dat er
vakkundig uitzag, wordt vol
gens Bujak het officiële" or
gaan van het ondergrondse
Solidariteit in de streek rond
Warschau.
Charles Haughey
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN Hoewel zijn Fianna Fail-partij geen volstrekte
meerderheid behaald heeft in het Ierse parlement, is Charles
Haughey bijna zeker van zijn benoeming tot Iers premier. Hij
rekent op de steun van twee onafhankelijke afgevaardigden. De
Fianna Fail-partij heeft 81 van de 166 zetels veroverd, de coali
tie van Fine Gael-Labour, geleid door premier dr.Garret Fitz-
Gerald, 78 zetels. In Londen verheugt men zich erover, dat de
Ieren donderdag geen enkele van de zeven IRA-kandidaten ge
kozen hebben. Ook Bernadette McAliskey-Devlin, die in het be
gin van de jaren zeventig Lagerhuislid was, is er niet in geslaagd
een zetel van het Ierse parlement te veroveren.
Wapenakkoord VS-Europa
op losse schroeven
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON Het is voor het Amerikaanse ministerie van
defensie vrijwel onmogelijk geworden nog wapens te kopen van
de Westeuropese bondgenoten. Een nogal verrassend door het
Amerikaanse Congres aanvaard amendement verbiedt namelijk
de invoer van materialen, waarin kobalt, titanium en andere
zeer bijzondere metalen zijn verwerkt. Het overgrote deel van
de Amerikaanse wapenaankopen in West-Europa (vorig jaar
meer dan een miljard gulden) valt onder deze invoerrestrictie.
Vrijwel alle betrokken Westeuropese landen hebben inmiddels
fel geprotesteerd. Zij vinden daarbij zowel het Amerikaanse mi
nisterie van defensie (Pentagon) als het ministerie van buiten
landse zaken (State Department) aan hun zijde. Het Pentagon is
de laatste jaren in bet kader van een streven naar standaarisatie
en uitwisseling in NAVO-verband veel meer wapens in het bui
tenland gaan kopen. Met een aantal landen, waaronder Neder
land, zijn daartoe de laatste jaren speciale overeenkomsten ge
sloten. Bovendien gingen belangrijke Amerikaanse verkopen
(zoals de F-16) gepaard met de toezegging van nauwe samenwer
king en compensatie-orders. Dit hele samenwerkingsproces staat
nu op losse schroeven.
iHINGTON Meer dan
nationale en plaatselijke
eno leiders in de Verenigde
ïlnei n hebben in een open
vai aan het Congres de on-
este lellijke stopzetting van
e ca militaire hulp aan El Sal-
G'r geëist. Volgens de brief
t president Reagan het
I trouwen in het president-
ernstig geschonden",
hij verleden week mei-
maakte van een verbete-
Li van de mensenrechten in
t vc alvador. Volgens de reli-
nfaiiie leiders is er „overstel
pend bewijs van het tegen
deel".
De gisteren gepubliceerde,
brief is ondertekend door de
voorzitter van de Amerikaan
se Raad Van Kerken; een lei
der van de conferentie van
Amerikaanse rabbi's; de hoof
den van zes protestante ker
ken; elf methodistische, vijf
rooms-katholieke en vijf epis
copale bisschoppen en leiders
van andere vooraanstaande re
ligieuze groeperingen.
Tegelijk met het bekendwor-
den van de open brief publi
ceerde het weekblad News
week een opiniepeiling, waar
uit kan worden afgeleid dat
een meerderheid van de Ame
rikaanse bevolking de huidige
politiek tegenover El Salvador,
afwijst. Van alle ondervraag-'
den was 49 procent tegen het
nu gevoerde beleid, 33 procent
kon er begrip voor opbrengen
en acht procent was van me
ning dat de VS daadwerkelijk
militair moet ingrijpen. Een
meerderheid was voor het ge
ven van economische hulp aan
El Salvador.
Drie Amerikaanse congresle
den die gisteren hun bezoek
aan Midden-Amerika afsloten
waren eveneens van mening
dat alle militaire hulp onmid
dellijk moet worden stopgezet.
Volgens een van hen, de De
mocratische afgevaardigde
voor Minnesota James Ober-
star, is El Salvador een „land
zonder gerechtigheid". Vol
gens de drie is het Salvado
raanse leger schuldig aan
schending van de mensenrech
ten op grote schaal. De Repu
blikein James Coyne verklaar
de dat de delegatie gesproken
had met ooggetuigen van het
bloedbad, dat twee weken te
rug in de sloppenwijken van
San Salvador werd aangericht
en waarbij twintig burgers
werden gedood. Volgens het
leger betrof het verzetstrijders.
De congresleden hebben ech
ter van ooggetuigen te horen
gekregen dat de slachtoffers
burgers waren, die door solda
ten uit hun woning werden
gehaald en ter plekke doodge
schoten.
El Salvador is echter niet het
enige Middenamerikaanse
land met grote problemen. In
het buurland Guatemala, dat
ook al jaren door politiek
geweld wordt beheerst, zijn de
afgelopen dagen zeker zestien
mensen vermoord, onder wie
een lid van het hooggerechts
hof.
Op het vliegveld van de Nica
raguaanse hoofdstad Managua
kwamen vier luchthavenfunc
tionarissen om het leven toen
een in een vliegtuig verstopte
bom ontplofte. Het toestel was
afkomstig uit New Orleans in
de Verenigde Staten. Het was
waarschijnlijk de bedoeling
dat de bom tijdens de vlucht
was ontploft, maar het vlieg
tuig had enige voorsprong op
het vluchtschema. Nicaragu
aanse functionarissen hebben
door de Verenigde Staten ge
steunde aanhangers van de
verdreven ex-dictator Somoza
verantwoordelijk gesteld voor
het plaatsen van de bom.
Het Amerikaanse weekblad
Time maakt in zijn aflevering
van gisteren melding van de
moord door Nicaraguaanse re
geringstroepen op zeker vijftig
Indianen. Het gaat om leden
van de stam, die eind vorig
jaar gedwongen is verhuisd
van de grens met Honduras
naar het binnenland. De In
dianen hebben weinig op met
de Sandinistische regering en
zouden zich hebben aangeslo
ten bij aanhangers van Somo
za, die vanuit Honduras gere
geld aanvallen uitvoeren op
Nicaraguaans grondgebied.
/laiden trip"
genl inige Boeing
lerönieuwe Boeing-757 maakte
mu ag zijn „maiden trip".
testpiloten hielden het
!l"a' eersvliegtuig ruim tweeën-
Bt %lf uur in de lucht. De
e ht eindigde met een soe-
landing op het vliegveld
3™ Paine Field, ten noorden
Seattle. Het toestel is
ouwd voor de middellange
Bnden en heeft al bekend-
1 verworven om zijn effl-
^er. te brandstofgebruik.
fan onze correspondent
,.njlr Jan Drummen)
bek *n Frankrijk is
e Verontwaardiging ont-
ij n over de veroordeling tot
j nslange gevangenisstraf in
van een Fran?aise en
twee zoons „wegens spio-
ten gunste van het zionis-
en het Amerikaanse impe-
«ei h"
de dood van het zinshoofd
1979 verdwenen madame
int fStn V-"' VGetr
zoons (25 en 21 jaar). Zij ble
ken naar Libië te zijn gereisd
en daar gearresteerd omdat de
papieren niet in orde waren.
Maanden later werd verno
men werd de drie beschuldigd
werden van spionage. Zondag-1
morgen volgde de veroorde
ling. In Frankrijk vraagt men
zich af hoe het drietal, dat
praktisch analfabetisch en
achterlijk is, in Libië beland is.
Verder de vraag hoe een ge-
wier geestelijke vermogens zo
gering zijn tot een zo zware
gevangenisstraf kan veroorde
len, terwijl duidelijk is dat niet
eens weten wat zionisme en
Amerikaans imperialisme is.
Zaterdag leek vrijspraak ze
ker, zodat de Franse consul al
vliegbiljetten naar Parijs voor
het drietal had gekocht. In
Frankrijk is nu een campagne
opgezet om de zaak van de
Duponts alsnog tot Ophelde
ring t«
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL De tien mi
nisters van financiën van
de EG-lidstaten kwamen
gisteravond laat in een ge
spannen sfeer alshog na
een hele dag vergaderen
tot een besluit. De Belgi
sche frank gaat acht en
een half procent in waar
de achteruit en de Deense
kroon drie procent.
Ook de Luxemburgse frank
wordt acht en een half pro
cent minder waard omdat
dat land met België een mo
netaire eenheid vormt.
De Belgische minister van fi
nanciën, Willy de Clercq,
probeerde zijn collega's van
financiën er tevergeefs toe
over te halen in te stemmen
tot zelfs twaalf procent. De
meeste EG-landen onder
wie Nederland bij monde
van minister van financiën,
Van der Stee verzetten
zich tegen het nog hogere
percentage waarmee België
zijn frank wilde ontwaarden.
De uitvoer naar België wordt
daardoor immers belangrijk
afgeremd.
De EG-ministers, die in het
kader van het Europese Mo
netaire Stelsel alleen een ge
zamenlijke beslissing kunnen
nemen over de waardeve
randering van de munt van
een bepaald land, stonden
echter onder druk van de
onontkoombare noodzaak om
een akkoord te bereiken al
vorens de wisselmarkten
vanochtend weer open zou
den gaan. Uitblijven van een
beslissing zou geweldige spe-
bracht hebben. Bijkomend
probleem was nog de weige
ring van Luxemburg, dat tot
nog toe een monetaire unie
met België vormt, om mee te
devalueren.
België heeft zelfs nog over
wogen om zonodig uit het
Europese Monetaire Stelsel
te stappen, teneinde in elk
geval zijn zin te kunnen
doorzetten. Een devaluatie
van de frank was immers
dooi" de Belgische regering
aangekondigd, nadat het
voornemen ertoe was uitge
lekt in de Britse pers.
De Belgische regering Mar
tens verlangde een officiële
koersdaling van de franc als
onderdeel van een ingrijpend
economisch herstelplan. Dit
beoogt door lastenverlichting
voor de ondernemingen de
dramatische neergang van de
bedrijvigheid in het land te
herstel op gang te brengen.
Premier Mariens lichtte gis
teravond tijdens een speciale
en geëmotioneerde toespraak
voor radio en televisie de be-'
volking in over de maatrege
len die de devaluatie van de
frank begeleiden en het ge
wenste effekt moeten geven:
Daartoe behoren onder meer:
een gemiddelde koop
krachtdaling voor de gehele
bevoiKing (behalve de abso
lute minimuminkomens) met
3 procent, te bereiken door
alle prijscompensaties tot 1
juni a.s. te blokkeren en
:daarna loonindexering in
•centen in plaats van procen
ten te geven;
een complete prijzenstop
voor de duur van een
maand, gevolgd door min
stens twee maanden van ge
deeltelijke prijzenstop;
VArlf>erir>or mot 10 rrnoon.
van de ministerssalarissen.
Het gevolg van de devaluatie
van de frank is dat Belgische
produkten- voor het buiten
land goedkoper worden, zo
dat de export zal toenemen.
Ook het verblijf van buiten
landers in België wordt voor
deliger.
Deze economische stimule
ringsmaatregelen gaan ge
deeltelijk weer teniet, omdat
voor de Belgische industrie
de invoer van grondstoffen
uit het buitenland duurder
wordt. Particulieren merken
de devaluatie het eerst aan
de prijsverhoging van inge
voerde artikelen, zoals kle
ding, auto's en apparaten. Op
termijn bedraagt het prijsop
drijvend effekt de helft van
het percentage van de deva
luatie. De gisteren tegelijker
tijd afgekondigde prijzenstop
is bedoeld om het nadeel
voor de Belgische consulent
geleidelijker te doen verlo
pen. Maar hoe dan ook bete
kent de benedenwaartse her
waardering van de Belgische
frank de officiële bevestiging
van de verarming die het
land sinds geruime tijd door
maakt. De monetaire ingreep
weerspiegelt ook het politiek
onvermogen tot dusverre om
de tering naar de nering te
