ïamerende mannen in Boymans-museum
POP-TIEK
Overzicht
in
Centraal
Museum
te
Utrecht
Kris Kristofferson
hoofdact op vijfde
Court try Festival
Rostropowitch blijft geloven
in de triomf van de creativiteit
Toorop: mannelijkspijkerhard
en met een enorme zeggingskracht
VRIJDAG 19 FEBRUARI 1982 PAGINA 9
The B-S^t „Mesopotamia", Island/Ariola.
De groep bewonderaars van de B-52's is tot toe tot beperkt
gebleven. De Amerikaanse muzikanten, drie heren en
twee da'mes, zijn cult-helden en zijn daar waarschijnlijk
niet zo gelukkig mee. Om een groter publiek (en ongetwij
feld het grotere geld) te bereiken, werd daarom onder lei
ding van producer David Byrne (Talking Heads) een nieu
we weg ingeslagen. Een weg die geplaveid is met disco-rit
mes en experimentele muziek. Wat Byrne op de nieuwe
mini-elpee (slechts zes nummers) slechts heeft kunnen
doen, is The B-52's de goede richting opsturen. De plaat is
prachtig geproduceerd, alle instrumenten de diversiteit
is groot komen helder over en wat dat betreft is het een
luisterbare elpee geworden. David Byrne's invloed is te be
luisteren in de experimentele „My Life In The Bush Of
Ghosts"-achtige klanken. Maar daar houdt het zo ongeveer
op. Met het succes van de „Party Mix"- elpee (vorig jaar)
wilde de Amerikanen het disco-ritme niet helemaal losla
ten en dat is dan ook veelvuldig aanwezig. Als je dat ver
mengt met wat stompzinnige teksten en monotone muziek,
die bovendien eindeloos voortsleept, dan gaan die num
mers al snel vervelen. Zo krijg je een plaat waarop een
paar nieuwe ideetjes prima worden verwerkt (luister naar
„Cake" en „Deep Sleep"), maar waarbij de rest niet de
moeite waard is.
HANS PIËT
Randy Newman
Randy Newman „Ragtime", Elektra/Wea.
Met het schrijven van de muziek voor de film „Ragtime"
heeft Randy Newman op volwaardige wijze een familietra
ditie voortgezet. Een traditie die vooral werd gevestigd
door twee ooms en zijn vader. Ieder van hen voorzag tallo
ze films van muziek. Begin jaren zeventig waagde Randy
Newman enkele schuchtere pogingen in dezelfde richting:
hij dirigeerde het orkest, dat verantwoordelijk was voor de
soundtrack van „Performance" (met Mick Jagger in de
hoofdrol) en componeerde de muziek voor de film „Cold
Turkey". Met deze films flopten zijn muzikale inspannin
gen. Het zou tien jaar duren, voordat de als aartsluiaard
bekend staande Randy Newman zijn spaarzame platenoeu-
vre zou afwisselen (sinds '68 slechts zeven elpees) met een
soundtrack. Inspiratiebron was het boek „Ragtime" van,
E.L. Doctorow, waarnaar regisseur Milos Forman een in de
prijzen vallende rolprent maakte. Zelden is er de laatste ja
ren een soundtrack op de platenmarkt verschenen die zon
der beelden zo treffend de sfeer van een film weet op te
roepen. Het snijdend cynisme, het bekende handelsmerk
van Randy Newman, ontbreekt ditmaal volledig. In plaats
daarvan wordt op „Ragtime" op beeldende, gevoelige en
indringende wijze muzikaal het begin van deze eeuw neer
gezet. Voor de fans die telkens weer twee, drie tot vier jaar
op nieuw werk van de meester moeten wachten: de neuze
lende stem van Randy Newman is slechts eenmaal te ho
ren tijdens het sobere „Change Your Way". Soundtracks
zijn meestal het ondankbare lot beschoren in de bak „film
muziek" te wachten op de eerste de beste fanatieke film
freak. Ragtime verdient een beter lot.
TOM VAN RIJSWIJK
The Church
Een van de leukere langspelers van de afgelopen week is
de eerste elpee van de uit Australië afkomstige The
Church. Wat deze viermans formatie brengt, is niet nieuw,
zeker niet, want in de negen nummers zijn alle glorieuze
momenten van albums uit de jaren zestig terug te vinden.
Heel geraffineerd werden die klanken bewerkt tot
Church-songs waarbij de gitaar de belangrijkste rol speelt.
Jaren zestig muziek anno 1982 dus. Het klinkt allemaal
heerlijk eenvoudig en enthousiast. Steve Kilbey, liedjesle
verancier gebruikt alle klassieke thema's als bijvoorbeeld
verloren liefdes om nummers over te schrijven. Verschil is
wel dat het geen voorspelbare teksten zijn geworden, maar
zeer vindingrijke rijmelarijtjes, die in een roek-jasje zijn
gestoken. Als de plaat gemakkelijk te krijgen is, ligt er een
succesvolle carrière voor The Church in het vooruitzicht.
HANS PIËT
ROTTERDAM De country-zanger en druk bezette
filmacteur Kris Kristofferson en country-gigant Don
Williams zijn de grote namen van het vijfde Internatio
nale Country Western Festival, dat traditiegetrouw
op beide Paasdagen in het Ahoy' Sportpaleis wordt ge
houden. Op de lijst met 25 artiesten, die door het orga
nisatiebureau van Mervyn Conn naar Nederland wor
den gehaald, staan ook Marty Robbins, Jerry Lee Le
wis, Roy Orbison en Billy Swan.
Opvallend is het grote aantal Nederlandse groepen, dat dit jaar
meedoet. Volgens de organisatoren is de reden dat bands als
Tulsa, Sterling, Cool Breeze en New Deal mogen spelen het ver
hoogde muzikale peil. „Ze kunnen weliswaar niet concureren
met hun Amerikaanse collega's, maar er wordt wel een stuk be
ter gemusiceerd dan een aantal jaren geleden. Bovendien heeft
de praktijk geleerd dat groepen meestal hun fans meenemen.
Ook uit commercieel oogpunt is het dus geen slechte zaak".
Voor de artiesten betekent een reisje Europa niet alleen spelen
in Rotterdam. De meesten staan ook op de door Mervyn Conn
georganiseerde festivals in Götenburg (Zweden), Zürich (Zwit
serland) Frankfort, Berlijn (West-Duitsland) en Londen (Enge
land).
Het is de bedoeling de artiesten een redelijke speeltijd te geven.
Vorige jaren is dit nogal eens uit de hand gelopen en stonden
artiesten soms maar vier minuten op het podium. Kris Kristof
ferson zal in ieder geval 90 minuten. Trok het festijn in Rotter
dam vorig jaar negenduizend bezoekers het was daarmee het
drukst bezochte countryfestival uit de keten dit jaar worden,
door het aantrekkelijke programma, meer mensen verwacht.
Wie het Country Western Festival presenteert is nog niet be
kend. Wel is zeker dat Gerard de Vries een deel voor zijn reke
ning zal nemen. De TROS maakt van het gebeuren radio-opna
men.
Poëzie-wedstrijd van
Sotheby's
LONDEN Het Londense vei
linghuis Sotheby's heeft een inter
nationale poëzie-wedstrijd uitge
schreven met een eerste prijs van
5.000 pond (ruim 23.000 gulden).
Sotheby's wil op deze wijze talent
volle, maar onbekende (Engelstali
ge) dichters ontdekken, aldus Roy
Davids, de directeur van de afde
ling manuscripten van het veiling
huis. Inzendingen moeten het kan
toor van Sotheby's in New Bond
Street voor 30 november 1982 heb
ben bereikt en de prijzen zullen op
3 maart 1983 worden uitgereikt
door de Britse hofdichter Sir John
Betjeman. Per ingezonden gedicht
moet 2 pond (9.25 gulden) worden
betaald. Dit geld gaat naar een
school voor schrijvers in Devon.
LEIDSE COURANT
AMSTERDAM Het lag
voor de hand dat Mstislav Ro-
stropowitch, die met het Na
tionale Orkest van Washing
ton ons land bezoekt, gister
middag op een persconferen
tie een paar politieke vragen
zouden worden gesteld. De
wereldberoemde Russische
cellist, die met vrouw en twee
dochters in het begin van de
jaren zeventig naar het wes
ten uitweek, moest in 1978 via
de Franse televisie vernemen,
dat de Sovjet-autoriteiten hem
zijn staatsburgerschap hadden
ontnomen. Dat deed hem nog
al wat, ook al mocht hij het
verwachten.
Als hem wordt gevraagd hoe
hij denkt over de toestand in
Polen zegt hij ervan overtuigd
te zijn dat alles ten goede zal
keren en dat zijn collega's
weer de muziek mogen ma
ken waaraan zij behoefte heb
ben.
Verder wordt er geïnfor
meerd of hij zich geheel aan
het dirigeren zal blijven wij
den, maar dat ontkent hij ten
stelligste. Hij besteedt elk jaar
16 tot 18 weken aan het or
kest van Washington. Afge
zien daarvan dirigeert Rostro-
Eowitch elk jaar enkele we
en in Parijs en in Londen en
hij gaat dit najaar ook opera
doen en wel 11 voorstellingen
leiden van Tsjaikovski's „Eu-
gen Onegin". Met dat al blijft
hij toch vooral ook cello spe
len, want de cello, zegt hij, is
de stem van mijn hart.
Pratend over het repertoire,
waarvoor hij zich al dirigent
inzet, merkt hij op dat hij be-
slist niet alleen een dirigent
voor het Russische repertoire
wil worden. In Washington
brengt hij het volgend jaar
niet minder dan zeven
wereldpremières en geeft hij
speciale aandacht aan heden
daagse componisten in Scan
dinavië.
JOHN KASANDER
(TERDAM De Amerikaan Jonathan Borofsky
I) ontwerpt speciaal voor Museum Boy mans-Van
iingen te Rotterdam een installatie voor twee za-
^etitels 'Werkers'. Vijf reusachtige silhouetten van
Jtrende mannen verrijzen in één zaal. Met hun
ff\ motoren aangedreven armen hameren ze einde-
Dp een onbestemd voorwerp.
andere zaal is tegen het glazen plafond een man met gleuf-
hoed en aktentas te zien, geschilderd op 90 transparante per-
spexplaten. De voor deze ruimte ontworpen installatie is ter
plekke uitgevoerd. Borofsky heeft daartoe enkele weken ge
werkt in de betreffende zalen, die hij tevens als zijn atelier be
schouwt.
Borofsky maakt naast tekeningen en schilderijen hoofdzakelijk
installaties, waarin schilderijen, tekeningen, video en objecten
een rol spelen. Hij laat zich inspireren door dromen, persoonlij
ke ervaringen en ook de plaats zelf. Naast nieuwe elementen
zien we in zijn installaties ook referenties aan vroeger werk op
treden. Bekende thema's waren de afgelopen jaren de 'running
man' en de vis, nu bijvoorbeeld de man met de aktentas.
De tentoonstelling is in Rotterdam te zien van 20 februari tot en
met 4 april. Van 19 februari t/m 27 maart toont American Graf
fiti galerie, Berenstraat 20 Amsterdam, schilderijen, tekeningen
en grafiek van Borofsky, benevens werken op papier van Mi
chael Hurson en Elizabeth Murray, twee kuntstenaars die e-
venals Borofsky afkomstig zijn uit de 'stal' van de Paula
Cooper Gallery in New York.
JlillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllM Iilium
The B-52's.
The B-52's
popmuziek
Binnen de kunstenbond
een werkgroep popmuziek opgericht
problematiek van de popmusicus in
„«..v. gaat aanpakken. Elke (semi) pro-
nele popmuzikant kan zich door lid te
van de kunstenbond aansluiten bij de
aldus heeft de bond gisteren mee-
kort bestond er binnen de kunsten-
aparte plaats voor popmuzikanten,
er minder aandacht kon worden
aan het leef- en werkklimaat van de
Tijdens het symposium over pop-
in april en mei in het Rotterdamse
.antaren/Venster komt een aantal
aan de orde. De werkgroep pop is
op onderwerpen als belastin-
Charley
'Drie generaties'
een ereplaats in
overzichtstentoon-
die het Centraal
te Utrecht aan
childeres heeft ge-
Het schilderij, ei-
van Museum
-jj ü»e»no-Van Beunin-
»n te Rotterdam, werd
jor Charley als het be-
pgrijkste van haar oeu-
[e beschouwd. Zij heeft
i zichzelf op afgebeeld,
nen met haar vader
n Toorop (een masker
n John Raedecker) en
ar zoon, de schilder
hn Fernhout. De ont-
iansgeschiedenis van
t doek vormt een lij-
Jnsweg.
'Drie generaties' werd op-
de Veet in 1941. Charley woon-
ooaki toen in BerSen- maar ziJ
.rLpest haar woning verlaten
r Jdat deze in een voor de
Gez^iitse bezetter strategisch
bewejangrijk gebied lag. Een
Dnceehtal malen keerde zij hei-
toogfëlijk terug om er verder
pi te werken, maar bij het
«ride van de oorlog was het
[ek nog onvoltooid. In 1946
eeg zij de eerste van een
jige reeks hartaanvallen,
e haar soms geruime tijd tot
Èrkeloosheid doemden. Bo-
Éndien was Edgar afwezig
i zonder levend model kon
niet werken. Pas in 1950
vam het doek klaar. Op de
htergrond waren kale win-
ptakken verschenen, voor
ir het symbool van het na-
nde einde. Dat einde zou
op 5 november 1955.
jarley was 644oen. Op haar
il stond een onvoltooid
imstilleven, dat ook in
(recht te zien is.
stugge, onverzettelijke
aan het monu-
doek is eigenlijk
voor haar hele
bekleen geweest. In de voor-
oems-ffelijke catalogusinleiding
0n Marja Bosma wordt de
lilderes neergezet temid-
jn van de Europese schil-
irkunst van haar tijd, waar
i indringend kennis van
|m en waar zij ook wel in-
peden van onderging. Maar
j^Bileidelijk aan vond zij een
Sleen stijl: sterk („ik schilder
^Bfennelijk", zei ze eens) nooit
jwust 'mooi', spijkerhard
ms, maar met een enorme
ggingskracht en met een
op iorme kennis van wat zij
Et haar materie, olieverf
fde doen. Want de tentoon-
illing laat ook zien dat zij
)per tekenares niet zoveel be
kende, feit dat zijzelf ook
Iderkende.
mmn haar beste doeken bereikt
""■■leen Europees formaat. De
«enning daarvan komt
ellieht als deze tentoonstel-
ig na 12 april verhuist naar
EN Mttgart. Overigens is dit de
rste overzichtstentoonstel-
rwprk g van haar werk sinds dat
11951 getoond werd in Den
bijite^ag, Amsterdam en Eind-
geheejven j}at betekent dat jon-
Najren wel eens een schilderij
haar in een museum
Inden tegenkomen, maar
;n inzicht kunnen hebben
haar oeuvre als zodanig.
35_ it maakt de Utrechtse ex-
'sitie van groot belang,
ilf portretten
Ëect ze eerste zaal is al erg
iend: zelfportretten met
Drie generaties' als hoog-
ant. Je ziet de jonge
uw uit 1922 geleidelijk ou-
De drie generaties, 1950
Vijf Zeeuwse boeren, 1930
der worden, rijper ook in
haar kunst. Zij beeldt zich af
met haar kinderen of alleen
voor de ezel, altijd met een
scherpe, wat uitdagende blik.
Het laatste portret is uit 1955,
weer met die kale wintertak
ken. Het einde was toen zeer
nabij.
Dan volgt het overzicht. In
het begin beslist vrouwelijk,
wat verdroomde portretjes,
beïnvloed door het symbolis
me. Een tijdlang is ze hevig
geïntrigeerd door het werk
van Van Gogh, ze reist hem
zelfs na om in de Borinage en
Frankrijk de sfeer te onder
gaan van Vincents omgeving.
Eigen stijl
Dan in de 20er jaren komt zij
tot haar eigen 'mannelijke
stijl. Op Walcheren, waar ook
haar vader zo graag werkte,
schildert zij 'Boerengezin in
Zeeland'. Als zo vaak in haar
Zelfportret met palet, 1933
Bloeiende appelboom, 1945
latere werk is het een compo
sitie, samengesteld uit ver
schillende figuren die elkaar
soms overlappen. Men ziet
dat bijvoorbeeld ook in 'Boe
ren' uit 1930 en vooral in de
monumentale groepsportret
ten 'Maaltijd der vrienden'
en 'Portretgroep H.P. Brem-
mer'. Zij toont er zich een
ras-portrettiste in die het we
zenlijke van haar model met
een soort super-realisme kon
weergeven. Toch wilde zij
niet tot de groep van de be
kende 'magische realisten'
gerekend worden. Aan zoon
Edgar schreef zij eens „Wat
ben in blij dat je niet in dat
Willink-Koch-Schumacher-
sfeertje terechtkomt. Daar
zijn wij te goed voor". Zo'n
opmerking past overigens al
leen in de artistieke sfeer,
want met name Pijke Koch
kon ze toch echt wel waarde
ren. Ze nam hem zelfs op in
de 'Maaltijd der vrienden'.
Vaak zoekt zij haar modellen
onder het 'proletariaat', de
kleine boeren, de mensen in
volkslogementen en café's.
Dat had met haar politieke
inslag te maken. Ze was
overtuigd communiste, ge
loofde in de 'betere wereld'
die ze met haar getuigende
kunst mee wilde helpen bou
wen. De partij-theorie liet
haar daarbij koud. „Ik ben
natuurlijk geen echte
marxist, daar ben ik niet in
tellectueel genoeg voor"
schamperde zij eens. Soms
komt die politieke inslag
zelfs in haar andere werk tot
uiting. In 1943 schildert zij
een van haar simpelste stille
vens 'Petroleumkannen', een
wonderlijk sterk schilderij
overigens. Die oliekannen
staan op een Russische krant
en de achtergrond is een ka
potgeschoten muur. Dat zou
kunnen verwijzen naar het
oorlogsnieuws uit Rusland,
waar de Duitsers hun eerste
nederlaag leden.
Altijd naar model
Merkwaardig is overigens dat
zij niet zonder model kon. Zij
heeft maar een enkele maal
naar foto's gewerkt en dan
alleen nog voor achtergron
den. Maar met haar grote
groepsportretten ging zij op
reis om ter plekke de betref
fende kop in te schilderen en
een foto op de tentoonstelling
laat zien hoe voor haar be
faamde 'Kaasmarkt' twee
kaasdragers uit Alkmaar met
hun slee in haar atelier po
seerden, nadat zij in de kaas
stad al de achtergrond had
geschilderd.
Charley kon behalve portret
ten en stillevens ook voor
treffelijk bloemen en land
schappen schilderen. Elk jaar
maakte zij een voor- en een
najaarsstuk, ook al waar
schijnlijk omdat die goed
verkoopbaar waren. De ten
toonstelling laat alle genres
zien. Is eerlijk door ook en
kele zwakkere schilderijen
op te nemen, met name uit
de oorlogsjaren toen zij 'wat
terug moest doen' in de tijd
dat zij uit haar huis verdre
ven was en uit de moeilijke
laatste jaren toen zij, soms
sprakeloos en gedeeltelijk
verlamd, met haast onbegrij
pelijke werkdrift door bleef
gaan en vaak toch weer tot
goede prestaties kwam.
Een prachtige tentoonstel
ling, die overigens eigenlijk
wat meer ruimte had ver
diend dan het Centraal Mu
seum te bieden had.
VOLKERING
