Van Kemenade zet deur naar
middenschool al wijd open
Acties en tegenacties
rond munitietreinen
werken sterk polariserend
Van der Stee:
alle troeven opé
rentedaling
BINNENLAND
buitensteBinnenhofbuiteristeBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinn(
buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinn
Politiek
Partij
Parlement
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 30 JANUARI 1982 PA<
WERK-
GELEGENHEID
Deze week belandde op onze
burelen een brief van het mi
nisterie van sociale zaken en
werkgelegenheid, het departe
ment van Den Uyl, Dales en
d'Ancona. Op zich niks bijzon
ders, maar o, moeder, wat ziet
dat briefhoofd er uil Dat da
teert namelijk nog van vóór de
septemberrevolutie van vorig
jaar, waarbij het ministerie z'n
nieuwe lange naam kreeg.
Wat zien we dus? Een keurig
wapen met twee leeuwtjes en
daaronder in strakke grote let
ters: Ministerie van Sociale
Zaken. En dan daarachter in
drie keer zo kleine typerpachi-
neletters de toevoeging: en
werkgelegenheid. Een lach
wekkende aanblik, dót worm
vormig aanhangsel, temeer
nog omdat het op treffende
wijze illustreert welk gewicht
momenteel aan het werkgele
genheidsbeleid in ons land
moet worden toegekend. Des
ondanks moet gezegd worden
dat het ministerie niet van
spilzucht kan worden beschul
digd, althans niet op papierge-
bied. En terecht, want zeg nou
zelf, het zou toch zonde zijn,
dikke stapels houtvrije ongeli
nieerde A-vier-vellen met
briefhoofd en watermerk bij
het grof vuil te zetten?
Toch maar even voor wat na
dere informatie gebeld met
een woordvoerder van het mi
nisterie. „Inderdaad, dat op
maken van de oude voorraden
was een heel bewuste keus",
geeft hij monter toe. „Alle af
delingen hebben van hoger
hand opdracht gekregen, eerst
de oude boel op te gebruiken
en er dan in vredesnaam maar
die toevoeging 'en werkgele
genheid' bij te tikken, 't Is per
slot van rekening vrij duur pa
pier. Ja, hoor eens, als je 't me
persoonlijk vraagt: ik vind het
naar buiten toe wel een beetje
gênant staan, maar wie ben ik?
Je zou trouwens eens moeten
nagaan, hoeveel extra aansla
gen dat aanhangsel „en werk
gelegenheid" voor de typisten
en typistes van ons ministerie
elke dag weer kost. Nou ja,
da's maar een geintje natuur
lijk".
INCIDENT 1
Wat doe je als voorzitter van
een vergadering, als mensen
op de publieke tribune zich te
buiten gaan aan luidruchtig
gemurmureer, handgeklap,
scheldwoorden en andere
emotionele uitingen van goed-
of afkeuring? Laat je die tribu
ne dan ontruimen of niet? Tot
hoever mag en kan de toleran
tie van een voorzitter in zo'n
geval reiken? Deze vragen
hielden begin deze week velen
aan het Binnenhof bezig. De
aanleiding daartoe was een ru
moerig verlopen vergadering
van de kamercommisie voor
verkeer en waterstaat, afgelo
pen maandag.
■Om met de beantwoording
van de laatste vraag te beginr
nen: die tolerantie kan heel
ver gaan, hoewel dat natuur
lijk sterk afhangt van degene
die de vergadering leidt. Tij
dens de commissievergadering
van maandag werd de voorzit
tershamer gehanteerd door het
D'66-kamerlid Erwin Nypels,
één van de plaatsvervangers
van kamervoorzitter Dolman.
En Nypels' lankmoedigheid
was zéér gtoot.
De gebeurtenissen in vogel
vlucht. De commissievergade
ring wordt bijgewoond door
actievoerders die al vele jaren
strijden tegen de aanleg van
een autosnelweg door het
Utrechtse landgoed Amelis-
weerd. Spanning alom. Zou er
nog hoop zijn voor Amelis-
weerd? Nee dus. Minister Zee-
val king van verkeer en water
staat velt het definitieve von
nis: „Het is jammer, maar de
weg moet er komen
INCIDENT 2
Op dat moment breekt op de
tribune een waar tumult los,
Nypels hamert, maar de pro-
testkanonnade houdt aan. En
dan klinkt opeens op luide
toon uit de mond van een ac
tievoerder tot twee maal toe
de uitroep „milieufascist" in
de richting van de bewinds
man. Geschrokken en verbij
sterd pakt VVD-woordvoerder
Henk Koning een microfoon
en wendt zich tot Nypels met
de klemmende woorden:
Mijnheer de voorzitter, ik
verzoek u ervoor te zorgen,
dat de minister in onze aanwe
zigheid niet wordt beledigd!".
Zeevalking zit er uiterlijk on
bewogen bij. „Ik constateer
zegt hij alleen, „dat dit van
daag de eerste keer in mijn le
ven is, dat ik voor fascist
wordt uitgemaakt".
Intussen blijft het hommeles
jan de Bunnikzijde. Enkele
marechaussees staan klaar om
de ordeverstoorders te verwij
deren, maar ze mogen dat al
leen doen als voorzitter Nypels
daarom vraagt. Deze doet dat
echter niet, maar schorst de
vergadering om persoonlijk
met de actievoerders te gaan
praten. Na enige tijd is het ru
moer verstomd en de vergade
ring wordt hervat, waarna alle
woordvoerders van de com
missie hun verontwaardiging
over de gebeurtenissen uit
spreken. „Ik distantieer me
geheel van dit soort uitlatin
gen", klinkt het keer op keer.
Iemand wijst zelfs op het ver
zetsverleden van Zeevalking.
Vervolgens' biedt ook Nypels
de minister zijn verontschuldi
gingen aan voor het incident.
En zie nu hoe glansrijk Zee
valking daarop antwoordt:
„Dat excuus aanvaard ik
graag. Het heeft mij deugd ge
daan, hoe de kamerleden op
het incident hebben gerea
geerd. Ik til er niet zo zwaar
aan. Iedereen bezigt in het le
ven wel eens een ongelukkige
uitdrukking en ook een minis
ter ontkomt een enkele keer
niet daaraan. Wat mij betreft
is de zaak hiermee afgedaan.
Ik neem aan, dat de betrokke
ne het allemaal niet zo ernstig
heeft bedoeld".
INCIDENT 3
Waarom heeft Nypels de tri
bune niet laten ontruimen?",
zo hebben velen zich afge
vraagd. Nypels, op ons ver
zoek nog even terugblikkend:
„Als ik dat had gedaan, was er
nog méér tumult ontstaan en
de scheldpartijen zouden onge
twijfeld alleen maar zijn toege
nomen. Zeker weten. Persoon
lijk op de mensen inpraten
leek me daarom veel beter".
Een wijs besluit, dunkt ons.
Beetje flauw misschien,
we waren tóch nieuwsgit
weten, wat „oppervooi
Dolman in deze situati&\
daan zou hebben. De j d
meester, die de afgelopen>T
jaren hooguit drie keer eejs
bune heeft laten ontruue
houdt zich daarover e d
nogal op de vlakte. s
weet het niet", zégt hij
vraagd. Ik was er niet I
heb het alleen van hort
gen. Dergelijke foesfcj
moet je van geval tot gevj
oordelen. Er zijn geen ricet
nen in de zin van 'als dajj
dat gebeurt, laatje de t
ruimen'. Iedere voorzittej|
wikkelt in de loop der t
eigen stijl". Dolman wijstT
bij op het feit, dat NypeA
niet zoveel ervaring het
het leiden van commisi
gaderingen. „Ach", zegt /j
coniek, „dan moet je j
denken: al doende leert j
nietwaar?".
DICK VAN RIETSCHi
DEN HAAG Een definitieve beslissing over algehele invoe
ring van de middenschool zal pas in het midden van de jaren
tachtig worden genomen. Dat was de afspraak, zoals die vorig
jaar september na langdurige formatie-onderhandelingen tussen
PvdA en CDA werd gemaakt. Menigeen trok daaruit de conclu
sie dat die politiek gevoelige zaak was vooruitgeschoven naar
een volgende regeringsperiode. De beslissing over definitieve in
voering zou daardoor immers niet meer in deze kabinetsperiode
kunnen vallen.
Een politieke overwinning voor het CDA, zo meenden velen. De
PvdA had voor haar claim op het onderwijsministerschap weer
twee programmapunten moeten inleveren: allereerst zou er niet
binnen een jaar een Wet op de Middenschool worden ingediend
en omstreeks '85 ook nog geen Invoeringswet, waarmee het de
finitieve startsein voor algehele invoering van de middenschool
zou worden gegeven.
Met de deze week gepresenteerde voorstellen zijn PvdA-minis-
ter Van Kemenade en CDA-staatssecretaris Deetman netjes bin
nen de afspraken in het regeerakkoord gebleven. Toch lijkt het
beleid met de huidige voorstellen verder te gaan dan uit de oor
spronkelijke afspraken kon worden opgemaakt. Van algehele
invoering kan inderdaad vóór het midden van de jaren tachtig
geen sprake zijn, maar
Slimme zet
In het regeerakkoord werd namelijk ook afgesproken dat er wel
een wet zou mogen komen, die de bekostiging van bestaande
middenschoolexperimenten en nieuwe projecten een wettelijke
grondslag geeft (toen heette het nog een Voorbereidingswet
geïntegreerd voortgezet onderwijs).
Deetman verklaarde bij het bekend worden van de regeeraf-
spraken uitdrukkelijk, dat „strikt genomen een afzonderlijke
wet voor die experimenten niet nodig was". Het zou dus een
volstrekt onschuldig stuk worden, in eerste instantie bedoeld om
meer zekerheid te bieden aan de experimenten. Bij nadere be
studering blijkt het deze week gepresenteerde ontwerp voor de
zogeheten Bekostigingswet in feite een voorloper van de Invoe
ringswet te zijn. Onder het mom van „projecten" biedt de wet in
beginsel iedere school voor Voortgezet onderwijs de mogelijk
heid al vanaf het schooljaar 1983/84 met een middenschool te
starten. Die scholen worden in een zogeheten .Scholenplan opge
nomen en op die wijze is de weg geopend voor een geleidelijke
invoering van de middenschool. Het is niet ondenkbaar dat na
verloop van een aantal jaren een fors aantal scholen van die mo
gelijkheid gebruik zal maken, uiteraard op basis van vrijwillig
heid.
Het onderwijs hoeft echt niet te wachten op de door CDA en
VVD bepleite „grondige evaluatie van de middenschoolexperi
menten, alvorens te beslissen tot algehele invoering". Vel® scho
len zullen immers redeneren: laten we nu maar meteen mee
gaan doen; dan zijn we in ieder geval goed voorbereid tegen de
tijd dat we ertoe worden verplicht. Een handige truc is wellicht
iets teveel gezegd, maar op zijn minst is het een slimme zet van
Van Kemenade te noemen.
Spraakverwarring
Eerst de middenschool, toen het geïntregreerd voortgezet onder
wijs en dan nu het voortgezet basisonderwijs. Deetman en Van
Kemenade mijden in hun nota en ook irr hun toespraken angst
vallig de term middenschool. Dat woord is vanuit historisch oog
punt te zeer beladen en doet teveel herinneren aan de midden
school zoals die in de beide contourennota's van het kabinet-Den
Uyl werd beschreven. Tot vóór het verschijnen van de discussie
nota werd voortdurend gesproken over het geïntegreerd voort
gezet onderwijs, terwijl we nu moeten gaan praten over het
voortgezet basisonderwijs. En om de spraakverwarring compleet
te maken worden de middenschool plus de tweede fase van het
voortgezet onderwijs (de vroegere Bovenschool) geregeld in de
Wet op het Vervolgonderwijs.
De middenschool-nieuwe stijl gaat dus het voortgezet basison
derwijs heten. Dat het oorspronkelijke beestje een ander naamp
je heeft gekregen, is op zich niet onlogisch. Het politieke com
promis tussen christen-democraten en socialisten houdt de oude
middenschoolidealen, zoals die in de jaren zeventig doör de vak
beweging en Van Kemenade werden beleden, niet geheel meer
overeind. Het voortgezet basisonderwijs wordt niet vierjarig,
maar driejarig en bovendien worden de leerlingen niet vrijgela
ten in HUn keuze van vervolgonderwijs. De fervente voorstan
ders van de middenschoolgedachte zijn dan ook teleurgesteld
door het nu uitgewerkte compromis.
Teleurstelling
De vraag is of die teleurstelling wel zo terecht is. Van Kemena
de en Deetman hebben in ieder geval bereikt dat bannen afzjen-
bare tijd één vorm van voortgezet onderwijs gestart kan worden,
waarin voor iedereen dezelfde ontplooiingskansen worden ge
schapen en de studiekeus wordt uitgesteld. Die voorstellen lijken
politiek ook haalbaar, in tegenstelling tot de oorspronkelijke
constructie van de middenschool, die door tegenstanders als „te
vrijblijvend" en als „eenheidsworst" werd gekwalificeerd.
Overigens is een niet onbelangrijk deel van de CDA-fraktie ook
nogal huiverig voor een al te grote nivellering van het voortge
zet onderwijs. Deetman zal dan ook nog wel heel wat overtui
gingskracht moeten tonen om de voorstellen in hun huidige
vorm aan zijn partij te verkopen. Met name het feit dat er elf
vakken verplicht worden gesteld, waardoor weinig ruimte be
staat voor vrije vakkenkeus, zal in CDA-kring weerstand onder
vinden.
Opvallend is ook, dat niet Van Kemenade, maar juist Deetman
(die voor zijn partij de vernieuwingsdrang van Van Kemenade
moest afremmen) zich de afgelopen maanden heeft ontpopt als
dè voortrekker van de middenschoolplannen. Van Kemenade,
wetende dat zijn naam nog teveel met oude plannen is verbon
den, beperkte zich dan ook tot het geven van rugdekking.
Goodwill
Het is Deetman bijzonder wel gelukt om zelfs* bij de uitgespro
ken tegenstanders van de middenschool al enige „goodwill" los
te peuteren. Een partij als de VVD bijvoorbeeld heeft haar hard
nekkige en langdurige verzet tegen alles wat maar enigszins
naar middenschool riekte, voor een groot deel opgegeven. VVD-
onderwijsspecialist Nel Ginjaar liet ons al bij het uitlekken van
de plannen, enkele maanden geleden, weten dat wat haar partij
betreft de grootste bezwaren zijn weggevallen: er zijn voldoende
garanties dat leerlingen die wat meer in hun mars hebben dan
anderen, ook voldoende aan hun trekken kunnen komen.
Nu uit de nieuwe voorstellen blijkt dat leerlingen van de toe
komstige middenschool niet zonder bepaalde toelatingseisen
naar havo, vwo en gymnasium kunnen doorstromen, is voor de
liberalen een belangrijk breekpunt weggevallen. In de jaren ze
ventig was dat wel even anders: destijds was alleen al het noe
men van de naam al voldoende om het politieke schuim op de
VVD-monden tevoorschijn te toveren. De huidige voorstellen
zijn voor de liberalen best aanvaardbaar; ook al omdat de vak
ken in de nieuwe middenschool, het voortgezet basisonderwijs,
op verschillende niveau's kunnen worden gevolgd.
FRANS WEERTS
FILOSOOF PROF. DR. DELFGAAUW:
GRONINGEN „Het is
hoogst bedenkelijk dat men el
kaar van beide kanten uit
maakt voor fascisten. Alleen
die woordenstrijd al kan een
ongewenste polarisatie veroor
zaken. Dat doet me denken
aan het Duitsland voordat Hit-
Ier aan de macht kwam. Ook
toen lagen links en rechts
voortdurend vechtend op
straat. En daar bleef het toen
niet bij...."
Prof. dr. Bernard Delfgaauw
ziet de huidige ontwikkeling
van demonstraties en tegende-
monstraties met lede ogen aan.
De Groninger filosoof meent
dat beide partijen zich wat ge
nuanceerder zouden moeten
opstellen. „Er wordt niet ge
noeg nagedacht over achter
gronden, over de oorzaken
van bepaalde problemen", zegt
hij.
Drie dagen na de demonstratie
van 4000 doorgaans zwijgende
Groningers tegen de geweld
dadige acties rond de munitie-
treinen, waarschuwt Delf
gaauw heel nadrukkelijk voor
een scherper wordende tegen
stelling tussen links en recht,
tussen actievoerders en de
zwijgende meerderheid, tussen
„rooie fascisten" en „rechtse
fascisten".
Actievoeren
De 69-jarige Delfgaauw weet
wat actievoeren is. In de zesti
ger jaren was hij een van de
eersten die een anti-Ameri
kaans geluid liet horen van
wege de oorlog in Vietnam.
Het bezorgde hem in die tijd
veel vrienden, maar ook veel
vijanden. Ook daarna liet hij
zich nog regelmatig horen. Hij
was onder meer één van de
actievoerders van het Palesti-
na-comité. Na „Vietnam", stelt
Delfgaauw, „zijn we politiek
wakkerder geworden. En dat
is ook het werk van actiegroe
pen. Daarom zal ik de laatste
zijn die de actiegroepèn afvalt.
Ik zeg alleen wel, dat ze erop
moeten letten dat de dingen
die ze aanvallen de moeite van
het aanvallen waard zijn".
Met de blokkades van de mu
nitietreinen is Delfgaauw dan
ook niet erg gelukkig. „Het ri
sico is dat de actiegroepen pre
cies het tegenovergestelde be
reiken van wat ze willen. Na
melijk dat ze als fanatiek en
onredelijk worden voorgesteld,
zodat de bevolking steeds
meer tegen hen in het geweer
komt. De tegendemonstratie
van maandagavond in Gronin
gen wekte een beetje de in
druk, dat het hoog tijd werd
dat er eindelijk iets onderno
men werd tegen al die actie
groepen. Ik vind het ongenu
anceerd alle protestacties maar
op één hoop te gooien. Het is
een ramp als men vergeet wel
ke belangrijke rol actiegroe
pen hebben gespeeld bij zaken
als bijvoorbeeld milieubescher
ming. Zoiets is niet alleen on
genuanceerd, maar werkt
sterk polariserend. Hetzelfde
geldt overigens voor de actie
groepen. Je heoft echt geen ac
tie te voeren tegen elke beslis
sing, waar je het niet mee eens
bent. Je moet in een democra
tie ook dingen kunnen accep
teren waar je het niet mee
eens bent".
Middel
„Op het ogenblik is het zo, dat
er actie vóór en tegen van al
les en nog wat gevoerd wordt.
Er moet
meer nagedacht
worden over
oorzaken en
achtergronden
Maar daarmee verzwak je het
middel. Je moet het middel
niet zo vaak gebruiken dat
niemand er meer van opkijkt.
De actie tegen de Amerikaan
se aanwezigheid in Vietnam
had een heel duidelijk en ge
richt doel: beëindiging van de
oorlog daar. Maar neem nu de
protesten tegen de munitietrei
nen. Ik ben het daar helemaal
niet mee eens. Want het fru
streert het verzet tegen de
kernbewapening. Als je ver
hindert dat conventionele wa-
Ïiens worden aangevoerd, dan
oop je de kans dat de Ameri
kanen anders gaan redeneren.
Dat ze zeggen: als jullie liever
hebben dat we per vliegtuig
wat atoombommetjes aanvoe
ren, dan vinden wij dat primó.
Dat is voor ons heel wat ge
makkelijker dan al die muni
tie over zee aanslepen. Dus als
jullie het niet willen, dan ver
sterken we de atoombewape
ning. Daarom vind ik de blok
kades van de munitietreinen
een ondoordachte actie. Nog
afgezien van het feit, dat het
erg inconsequent is om bom
metjes of nepbommetjes te ge
bruiken. Je betoogt voor de
vrede en dan ga je zelf met
bommen werken, die je juist
de wereld uit.wilt hebben
Verrast
De voor Groninger begrippen
massale opkomst van de zwij
gende meerderheid heeft Delf
gaauw verrast. Daar had ik
inderdaad niet op gerekend",
zegt hij eerlijk. „Het is op zich
een uitzonderlijk geval dat de
„andere kant" zich ook eens
laat horen. Vanuit democra
tisch standpunt bekeken is dat
best gunstig. Maar of er nu een
stroom van betogingen en ma
nifestaties los zal komen, be
twijfel ik. De „andere kant"
heeft daar nooit veel behoefte
aan gehad. De moeilijkheid is
dat de doorsnee-man zich niet
verdiept in allerlei zaken. Het
fenomeen „kraker" bijvoor
beeld wordt altijd afgemeten.
Prof. dr. B. Delfgauw (Ar
chieffoto)
aan de vervelendste facetten
van de kraakbeweging. De
doorsneeman denkt er zo over:
een kraker is een kraker en
die trekt in een huis dat niet
van hem is. Maar hij denkt er
verder niet over na wat de
achtergronden zijn. Dat er ge
weldig gespeculeerd wordt en
dat er huizen simpelweg leeg
staan om steeds maar weer
doorverkocht te worden. Het
kraken wordt als verschijnsel
veroordeeld. De mensen oor
delen meer naar de uiterlijke
aspecten dan naar de oorzaken
en de achtergronden. Dat is
een zienswijze, of beter gezegd
het gebrek aan zienswijze van
de meeste mensen".
Nadenken
De Groninger filosoof vindt
dat er meer nagedacht moet
worden. Zowel over het ver
werpen van acties als over die
acties zelf. Delfgaauw: „Nog
maals, daar moet je ook kri
tisch in zijn. Met 20 man op de
rails gaan zitten, betekent niet
dat je de meerderheid van de
Nederlandse bevolking achter
je hebt. Dat bleek wel uit de
tegenbetoging. Maar er zijn
best zaken de moeite waard
om voor te vechten. Voor mij
persoonlijk is dat de kwestie
van de kernenergie. Al neemt
het parlement daarover een
democratisch besluit, dan nog
acht ik mij gerechtigd mij
daartegen te blijven verzetten.
Omdat zo'n besluit gevolgen
heeft voor tientallen en mis
schien, wel honderden genera
ties na ons. Er zijn bepaalde
grenzen. Dan heeft ook het
parlement niet het laatste
woord. Om die grenzen voor
jezelf te bepalen ga je te raden
bij mensen die de zaak kunnen
overzien, maar uiteindelijk be
paal je toch zelf welke argu
menten het sterkst zijn. En dat
vind ik ook een van de voor
onderstellingen van de demo
cratie: dat ieder mens tenslotte
zelf oordeelt".
KOERT BOUWMAN
GEEN GELD VOOR GERICHTE STIMULERlj
(Door Arjan Broekhuizen)
cl
DEi-J HAAG Keurig uitgetikt en voorzien van een offiO
papier van de afdeling voorlichting van zijn ministerie lie!
nister Fons van der Stee (financiën) deze week het eerstenj
van zijn antwoord aan de Tweede Kamer aan de pers uit<f
In een uitgebreide commissievergadering behandelde de Ki
de begroting van zijn departement. Uiteraard'zouden daar
als het overheidstekort en de dekking daarvan centraal sta#)
het licht van de toenemende druk van PvdA en D'66 ortO
aanzien van dit soort zaken wat meer soepelheid te tonen,
het de minister verstandig eens flink in de bus te blazen,
niet mis. te verstane reactie op al die in Van der Stee's
dwaze aandrang, werd op zijn departement voorgekookt.
Al enkele weken rommelt het onder economen en finai
specialisten. De noodzaak tot ombuigen en matigingen woi
discussie gesteld nu de rekenmeester van de overheid, het
traal Planbureau, een steeds groter overschot op de betalin
lans, het kasboekje van de in- en uitvoer van Nederland,
spelt. Zo'n overschot (er wordt gerekend op 13 miljard gu
betekent dat er meer geld ons land in komt dan er uit gaat
dat er nu eenmaal meer verkocht wordt aan het buitenlan
daar door ons wordt ingekocht. Er komt dus steeds meer ge
de banken en de wet van vraag en aanbod leert dat gel<
goedkoper wordt. In dat licht moet de officiële rentedaling^
den gezien die president Duisenberg van de Nederlar
Bank vorige week doorvoerde. Het was de eerste sinds mei
een jaar.
Hart verpand
Zo'n rentedaling is particulieren en bedrijven bijzonder we
Rood staan wordt immers goedkoper en investeren met gefy
geld ook wat minder duur. Elke procent rentedaling betk(
voor het bedrijfsleven een lastenverlichting van rond eeroj
jard gulden. Minister Van der Stee laat geen gelegenheid v d
gaan om hier nog eens op te wijzen. Hij heeft zijn hart da 0
geheel verpand aan het laten dalen van de rente. Geen woDé
elke procent rentedaling spaart hem niet alleen een ihiljanfce
den aan overheidssteun uit, maar hij hoeft zelf ook gaandhj
minder rente te betalen op de vele miljarden guldens d f
jaarlijks moet lenen om "het tekort van de overheid (in 1981
25 miljard gulden) te dekken.
Van der Stee moet dan ook helemaal niets hebben van n
lichters die al dan niet onder het mom van nieuw realism^
andere koers bepleiten. Hun alternatief komt er op neer
met een groot overschot op de betalingsbalans en de grotei
nenlêndse geldhoeveelheid die daarvan het gevolg is be:
andere leuke dingen kunt doen. Je zou dat geld bijvoorbef
een relatief goedkope manier naar de overheid kunnen doc£r|
zen. Dat gebeurt dan door het plaatsen van schatkistpapiérj^
de overheid bij de banken. De overheid kan met dat gek
alles doen, zoals steunmaatregelen voor bedrijven, banei\e|
nen betalen, of gewoon een deel van haar tekort dekken,
er wat minder diep en pijnlijk gesneden hoeft te worden
voorbeeld de sociale uitkeringen.
Driewerf neen
„Neen, driewerf neen!", roept minister Van der Stee hierc
houdt onverkort vast aan de eerder afgesproken bezuinig
doelstellingen van het kabinet. Die zijn voor hem bovendief
minimum. Het woord versoepeling komt voorlopig niet
vocabulaire voor en Van der Stee weet zich gesteund dot^
eigen CDA. Niet alleen omdat deze partij overtuigd is v^e
juistheid van deze koers, maar ook omdat het best ig haaftj
tieke kraam te pas komt. Zijn het niet immers allen Pvdi
nisters die het snoeimes moeten hanteren om die afgespr-
bezuinigingen door te voeren?
Van der Stee rekende deze week dan ook resoluut af me
aandrang tot versoepeling van zijn beleid. Ondanks al die A
jarden ombuigingen uit het verleden is het overheidstekort!
alleen maar gestegen, benadrukte hij. En dan die loonmat"
stel van bedrijfsrendementen en investeringen, stelde Va
Stee. Daardoor is de vermogenspositie van de bedrijven ui
slechterd, dat zij het zijn die in ons land de zwakste schrtj
hebben.
Heilige koeien
En „zwakste schouders" behoren tot de heilige koeiën in hL
derlands financiëel en sociaal-economisch beleid. DaaroC
Van der Stee onwrikbaar vasthouden aan zijn koers. Eent
die meer waarde toekent aan globale, algemene maatrr"
dan het door PvdA en D'66 zo vaak bepleite gerichte instn1
tarium waarbij alles loopt via vadertje Staat. Dus niks extrt
voor de overheid om er een pakket gerichte investeringsstij
ringen mee te betalen, met het risiko dat de collectieve I
daar weer net zo hard van meeprofiteert als het zieltogend
drijfsleven. Nee, het beste banenplan is en blijft voor hetf
tement van Financiën het verlagen van het financiering^
ook al zijn daar weer extra ombuigingen voor nodig. Ai
kaarten tegelijk gezet worden op een rentedaling en de r
op de geldmarkt wordt ongemoeid gelaten, dan kunnen dljj
tetarieven op zowel de kapitaalmarkt als de geldmarkt gai y
len en houden we tegelijk een sterke munt. Alleen met
cept krijgt volgens Van der Stee het bedrijfsleven vansJ
ruimte, ruimte die het gelaten moet worden. J
Eis p
Van der Stee zal zijn collega's de komende weken dus oft0
met een ombuigingseis confronteren. De omvang daarvan^
niet bekend maar laat zich vrij makkelijk voorspellen, j~
nog een gat van 1,4 miljard plus 500 miljoen die op de be^1
van minister Den Uyl gevonden moet worden. De terugdr
van het financieringstekort conform de afspraken eist ve
delijk nog een zelfde bedrag. Er ligt dus een vuiltje vacie
vier miljard gulden. Gezien de verdeelheid in het regivr
kamp zal het wegwerken hiervan niet ongemerkt voorbj"*
ARJEN BROEKH1
t.
Hf d
